Add parallel Print Page Options

Ang mga Israelinhon sa Bukid sa Sinai

19 1-2 Mibiya ang mga Israelinhon sa Refidim ug miadto sa kamingawan sa Sinai. Didto sila nagkampo atubangan sa bukid. Ikatulo kadto nga bulan sukad sa pagbiya nila sa Ehipto. Mitungas si Moises sa bukid aron makigkita sa Dios. Mitawag ang Ginoo kaniya gikan sa bukid ug miingon, “Mao kini ang imong isulti sa mga Israelinhon nga mga kaliwat ni Jacob: Nakita ninyo mismo ang gihimo ko sa mga Ehiptohanon ug kon giunsa ko kamo pagdala dinhi kanako, sama sa pagdala sa usa ka agila sa iyang mga piso diha sa iyang mga pako. Kon tumanon ninyo ako sa hingpit ug mosunod sa akong kasabotan, mahimo kamong akong katawhan nga pinili gikan sa tanang mga nasod. Akoy tag-iya sa tibuok kalibotan, ug kamo mahimong usa ka gingharian sa mga pari ug usa ka nasod nga gilain alang kanako. Mao kini ang isulti ngadto sa mga Israelinhon.”

Busa milugsong si Moises sa bukid ug gipatawag niya ang mga tigdumala sa mga Israelinhon ug gisultihan niya sila sa giingon sa Ginoo. Unya nagdungan silang tanan sa pagtubag, “Tumanon namo ang tanang gisugo sa Ginoo.” Ug gisulti ni Moises sa Ginoo ang tubag sa mga tawo.

Miingon ang Ginoo kang Moises, “Moanha ako kanimo pinaagi sa bagang panganod aron makadungog ang mga tawo samtang makigsulti ako kanimo. Ug unya kanunay silang motuo kanimo.”

Gisulti ni Moises sa Ginoo ang tubag sa mga tawo, 10 ug miingon ang Ginoo kaniya, “Adtoa ang mga tawo ug ingna sila nga manghinlo sila sa ilang kaugalingon[a] karon ug ugma. Kinahanglan labhan nila ang ilang mga bisti. 11 Siguroha nga andam sila sa ikatulong adlaw, kay nianang adlawa, ako, ang Ginoo, mokunsad sa Bukid sa Sinai ug makita ako sa tanang mga tawo. 12 Pagbutang ug mga utlanan libot sa bukid alang sa mga tawo. Ingna sila nga dili gayod sila motungas sa bukid o moduol sa tiilan niini. Si bisan kinsa nga mopaduol sa bukid pagapatyon gayod, 13 tawo man o hayop. Kinahanglan pagapatyon gayod siya pinaagi sa pagbato o pagpana, ug dili hikapon. Kon patingogon na ug dugay ang budyong, mahimo nang motungas sa bukid ang mga tawo.”

14 Milugsong si Moises sa bukid ug gisugo niya ang mga tawo nga manghinlo sa ilang kaugalingon. Ug gilabhan sa mga tawo ang ilang mga bisti. 15 Miingon si Moises kanila, “Pangandam kamo sa inyong kaugalingon alang sa ikatulong adlaw; ayaw una kamo pagpakighilawas sa inyong asawa.”

16 Pagkabuntag sa ikatulong adlaw, nagdalogdog ug nagpangilat, ug may bagang panganod nga mitabon sa bukid, ug madungog ang makusog kaayo nga tingog sa budyong. Nangurog sa kahadlok ang tanang mga tawo nga didto sa kampo. 17 Unya gidala ni Moises ang mga tawo ngadto sa gawas sa kampo sa pagpakigkita sa Dios, ug nanindog sila sa tiilan sa bukid. 18 Naputos sa aso ang tibuok Bukid sa Sinai kay mikunsad didto ang Ginoo sa dagway sa kalayo. Miulbo ang aso nga daw sa nagaulbo nga aso gikan sa hurnohan ug natay-og pag-ayo ang bukid,[b] 19 ug nagkakusog pa gayod ang tingog sa budyong. Unya misulti si Moises ug mitubag ang Ginoo kaniya pinaagi sa dalogdog.[c] 20 Mikunsad ang Ginoo ibabaw sa Bukid sa Sinai, ug gisultihan niya si Moises nga motungas ngadto sa ibabaw sa Bukid. Busa mitungas si Moises, 21 ug miingon ang Ginoo kaniya, “Lugsong pagbalik ug pasidan-i ang mga tawo nga dili sila molapas sa mga utlanan libot sa bukid sa pagtan-aw kanako. Kay kon himuon nila kana, daghan kanila ang mangamatay. 22 Bisan ang mga pari nga nagaduol kanunay sa akong presensya kinahanglan nga manghinlo sa ilang kaugalingon, kay kon dili, silotan ko usab sila.”

23 Miingon si Moises sa Ginoo, “Dili makatungas sa bukid ang mga tawo kay gipasidan-an mo na kami nga isipon namo ang bukid nga balaan, ug gisultihan mo kami nga magbutang ug mga utlanan sa palibot sa bukid diin asa lang kami taman motindog.”

24 Miingon ang Ginoo kaniya, “Lugsong ug dad-a si Aaron dinhi. Apan ang mga pari ug ang mga tawo kinahanglan dili moanhi dinhi kanako. Kay kon moanhi sila dinhi, silotan ko gayod sila.” 25 Busa milugsong si Moises ug giingnan ang mga tawo sa giingon sa Ginoo.

Ang Napulo ka Sugo

(Deu. 5:1-21)

20 Unya miingon ang Dios:

“Ako ang Ginoo nga inyong Dios nga nagpagawas kaninyo gikan sa Ehipto diin kamo giulipon.

“Ayaw kamo pagsimba ug laing dios gawas kanako.

“Ayaw kamo paghimo ug mga dios-dios sa dagway sa bisan unsa nga anaa sa langit, o sa yuta, o sa tubig. Ayaw gayod ninyo kini alagari o simbaha, kay ako, ang Ginoo nga inyong Dios, abughoan. Dili ako gusto nga may lain kamong simbahon. Silotan ko ang mga nakasala kanako apil ang ilang mga kaliwat hangtod sa ikatulo ug ikaupat nga henerasyon nga nagasalikway kanako. Apan ginapakita ko ang akong paghigugma ngadto sa daghan kaayong henerasyon nga nagahigugma kanako ug nagatuman sa akong mga sugo.

“Ayaw ninyo gamita ang akong ngalan sa walay kapuslanan kay ako, ang Ginoo nga inyong Dios, magasilot kang bisan kinsa nga mogamit sa akong ngalan sa walay kapuslanan.

“Hinumdomi ninyo ang Adlaw nga Igpapahulay, ug himoa ninyo kini nga pinasahi nga adlaw alang kanako. Magtrabaho kamo sulod sa unom ka adlaw, 10 apan ang ikapito nga adlaw, ang Adlaw nga Igpapahulay, inyong igahin alang kanako, ang Ginoo nga inyong Dios. Ayaw kamo pagtrabaho niining adlawa apil ang inyong mga anak, mga ulipon, kahayopan, o ang mga langyaw nga nagapuyo sa inyong mga lungsod. 11 Kay sulod sa unom ka adlaw gimugna ko ang langit, ang yuta, ang dagat, ug ang tanang anaa niini, apan mipahulay ako sa ikapitong adlaw. Busa gipanalanginan ko ang Adlaw nga Igpapahulay ug gihimo ko kini nga pinasahi nga adlaw alang kanako.

12 “Tahora ninyo ang inyong amahan ug inahan aron magkinabuhi kamo ug dugay diha sa yuta nga gihatag ko kaninyo.

13 “Ayaw kamo pagpatay.

14 “Ayaw kamo panapaw.

15 “Ayaw kamo pangawat.

16 “Ayaw kamo pagsaksi ug bakak batok sa inyong isigka-tawo.

17 “Ayaw kamo kaibog sa balay sa inyong isigka-tawo, o sa iyang asawa, mga ulipon, mga baka o asno, o sa bisan unsa nga anaa kaniya.”

18 Sa dihang nadungog sa mga tawo ang dalogdog ug ang tingog sa budyong, ug sa dihang nakita nila ang kilat ug ang bukid nga nagaaso, nangurog sila sa kahadlok. Mitindog sila sa layo-layo 19 ug miingon kang Moises, “Ikaw na lay makigsulti kanamo kay maminaw kami, dili lang ang Dios kay basin mamatay kami.” 20 Busa miingon si Moises sa mga tawo, “Ayaw kamo kahadlok, kay mianhi dinhi ang Dios sa pagpakita sa iyang gahom kaninyo aron magbaton kamo ug kahadlok kaniya ug dili magpakasala.” 21 Sa gihapon nagpabilin ang mga tawo sa pagtindog sa layo-layo samtang si Moises miduol sa bagang panganod diin atua ang Dios.

22 Unya miingon ang Ginoo kang Moises, “Isulti kini sa mga Israelinhon: Nakita ninyo nga nakigsulti ako kaninyo gikan sa langit. 23 Busa ayaw kamo paghimog mga dios nga plata o bulawan aron simbahon uban kanako.

24 “Paghimo kamog halaran nga yuta alang kanako ug diha ninyo ihalad ang inyong mga karnero, mga kanding, ug mga baka ingon nga halad nga sinunog ug halad alang sa maayong relasyon.[d] Himoa ninyo kini sa dapit nga akong pilion diin ako pagasimbahon, ug didto adtoan ko kamo ug panalanginan. 25 Kon maghimo kamog halaran nga bato alang kanako ayaw ninyo kinig sapsapi, kay kon gamitan ninyo kinig gamit nga pangsapsap, dili na kini takos nga gamiton sa paghalad kanako. 26 Ug ayaw usab kamo paghimog halaran nga may hagdanan kay basin malili-an kamo inigsaka ninyo niini.”

Ang Pagtratar sa mga Ulipon

(Deu. 15:12-18)

21 Miingon ang Ginoo kang Moises, “Mao kini ang mga lagda nga ipatuman mo sa mga Israelinhon:

“Kon magpalit kamog ulipon nga Hebreohanon, magaalagad siya kaninyo sulod sa unom ka tuig. Apan sa ikapitong tuig may kagawasan na siya ug wala siyay bayronon. Kon sa inyong pagpalit kaniya ulitawo pa siya, ulitawo gihapon siya nga mogawas sa ikapitong tuig. Apan kon may asawa na siya sa panahon sa pagpalit ninyo kaniya, ang iyang asawa mahimong gawasnon usab uban kaniya. Kon gipaminyo siya sa iyang agalon ug nakaanak sila sa iyang asawa, gawasnon siya sa ikapitong tuig, apan ang iyang asawa ug mga anak magpabilin sa iyang agalon.

“Apan kon moingon gayod ang ulipon nga gihigugma niya ang iyang agalon, ang iyang asawa ug mga anak, ug dili niya gusto nga mahimong gawasnon, dad-on siya sa iyang agalon sa presensya sa Dios.[e] Ug didto sa pultahan tusokan sa iyang agalon ang iyang dalunggan nga nakapaod sa pultahan, ug mahimo na siyang ulipon sa iyang agalon hangtod sa hangtod.

“Kon ibaligya sa usa ka tawo ang iyang anak nga babaye isip usa ka ulipon, dili kini mahimong mahatagan ug kagawasan sa ikapito nga tuig sama sa mga lalaking ulipon. Kon wala siya maangayi sa agalon nga nagpalit kaniya, mahimo siyang lukaton sa iyang pamilya. Apan dili siya mahimong ibaligya sa iyang agalon ngadto sa mga langyaw, tungod kay wala man motuman ang agalon sa iyang responsibilidad. Kon ipaminyo sa agalon kini nga ulipon sa iyang anak, kinahanglang isipon niya kini nga iyang anak nga babaye. 10 Kon pangasaw-on niya kini nga ulipon, apan mangasawa pa gayod siya ug lain, kinahanglan padayonon niya ang iyang paghatag niini ug pagkaon, bisti, ug ang pagdulog kaniya. 11 Kon dili niya mahatag kining tulo ka butang, mahimong mohawa kana nga babaye nga walay bayronon.”

Ang mga Kasugoan bahin sa mga Krimen

12 “Si bisan kinsa nga mangulata ug tawo hinungdan nga mamatay kini, kinahanglang patyon usab. 13 Apan kon wala niya tuyoa ug gitugot ko kini nga mahitabo, maggahin ako ug dapit nga iyang katagoan. 14 Apan kon giplano niya ug gituyo ang pagpatay, bisan pag nagpaduol siya sa akong halaran kuhaa siya ug patya.

15 “Si bisan kinsa nga mangulata[f] sa iyang amahan o inahan kinahanglang patyon.

16 “Si bisan kinsa nga mangdagit ug tawo kinahanglang patyon, bisan kon gibaligya na niya kini o makit-an kini uban kaniya.

17 “Si bisan kinsa nga manunglo sa iyang amahan o inahan kinahanglang patyon.

18 “Pananglit, nagaaway ang duha ka tawo, unya gisumbag sa usa o gibunalan ug bato ang iyang kontra ug dili na kini makabangon apan wala ra mamatay, 19 ang tawo nga nakapasakit dili silotan kon ang tawo nga nasamdan nakabangon ra pag-usab ug nakalakaw-lakaw bisan pag nagsungkod na kini. Apan kinahanglang bayran sa nakasala ang panahon niini nga nausik tungod sa iyang pagluya, ug atimanon niya kini hangtod nga maayo sa hingpit.

20 “Kon gibunalan sa usa ka tawo ang iyang ulipon, lalaki man o babaye, hinungdan sa pagkamatay niini, kinahanglan silotan siya. 21 Apan kon wala mamatay ang ulipon ug maulian ra kini paglabay sa usa o duha ka adlaw, dili siya silotan kay siya man ang tag-iya sa ulipon.

22 “Kon may mag-away ug unya naigo nila ang usa ka babayeng mabdos, ug nakaanak kinig ahat,[g] apan wala ray daotang nahitabo kaniya, ang nakaigo pabayron sumala sa kantidad nga pangayoon sa bana basi sa gitugot sa mga maghuhukom. 23 Apan kon grabe ang kadaot nga nahiagoman sa babaye, silotan ang nakaigo basi usab sa nahitabo sa babaye. Kon namatay ang babaye, patyon usab siya. 24 Kon nabuta ang babaye, butahan usab siya. Kon napangag ang babaye, pangagan usab siya. Kon nabali ang kamot o tiil, balian usab siya sa iyang kamot o tiil. 25 Kon napaso, pasoan usab siya. Kon nasamad, samaran usab siya. Ug kon nabun-og, bun-ogon usab siya.

26 “Kon gisumbag sa agalon ang mata sa iyang ulipon, lalaki man o babaye, unya nabuta kini, hatagan niya ug kagawasan ang ulipon ingon nga bayad sa iyang pagkabuta. 27 Kon natangtang ang ngipon sa iyang ulipon, lalaki man o babaye, hatagan usab niya ug kagawasan ang ulipon ingon nga bayad sa ngipon nga natangtang.

28 “Kon may torong baka nga makasungay ug tawo, lalaki man o babaye, unya namatay kini, kinahanglan nga batohon ang baka hangtod mamatay, ug dili kan-on ang unod niini, apan ang tag-iya sa baka walay tulubagon niini. 29 Apan kon ang baka daan na nga gapanungag ug tawo ug gipasidan-an na ang tag-iya bahin niini, apan gipasagdan lang niya ang baka, ug nakapatay kini ug tawo, kinahanglan nga batohon kini hangtod mamatay ug ang tag-iya niini patyon usab. 30 Apan kon pabayron na lang ang tag-iya aron dili siya patyon, kinahanglan nga mobayad siya sa kantidad nga pangayoon gikan kaniya. 31 Mao gihapon kini ang lagda nga sundon kon makasungay ang baka ug bata, lalaki man o babaye. 32 Kon makasungay ang baka ug ulipon, lalaki man o babaye, kinahanglang magbayad ang tag-iya niini ug 30 ka buok nga pilak sa agalon sa ulipon, ug kinahanglan nga batohon ang baka hangtod mamatay.

33 “Pananglit, may tawo nga nagkuha sa tabon sa atabay o naghimo ug atabay ug wala niya kini taboni, ug may nahulog nga baka o asno sa maong atabay, 34 bayran sa tag-iya sa atabay ang tag-iya sa mananap, ug maiya na ang patay nga mananap.

35 “Kon ang baka sa usa ka tawo nakapatay ug baka sa laing tawo, ibaligya nila ang buhing baka ug tungaon nila ang halin niini. Bahinon usab nila ang karne sa namatay nga baka. 36 Apan kon ang baka nga nakapatay daan na nga gapanungag ug gipasagdan lang kini sa tag-iya, kinahanglang magbayad ang tag-iya niini ug usa ka baka ilis sa namatay, ug iyahon na ang patay nga baka.

Ang mga Kasugoan bahin sa mga Kabtangan

22 “Kon ang usa ka tawo nasakpan nga nangawat ug baka o karnero, unya giihaw niya kini o gibaligya, kinahanglan nga magbayad siya. Sa usa ka baka nga iyang gikawat, magbayad siyag lima ka baka. Ug sa usa ka karnero nga iyang gikawat, magbayad siyag upat ka karnero. Kon sa gabii siya nangawat ug nadakpan siya sa akto, unya gipatay siya, ang nakapatay kaniya walay tulubagon. Apan kon nahitabo kini sa adlaw, ang nakapatay sa kawatan may tulubagon.

“Ang kawatan nga madakpan kinahanglan magbayad sa iyang gikawat. Apan kon wala siyay ikabayad, ibaligya siya ingon nga ulipon ug ang iyang bili ibayad sa iyang gikawat. Kon ang iyang gikawat nga baka, o asno, o karnero makaplagan nga buhi diha kaniya, bayran niya kinig doble.

“Kon ang mananap sa usa ka tawo iyang gipasabsab o gibuhian sa uma o sa ubasan sa ubang tawo, kinahanglang bayran niya ang nasabsab nga tanom sa pinakamaayong klase sa abot sa iyang uma o ubasan.

“Kon may tawo nga magdaob, unya ang kalayo mikuyanap sa mga sagbot ug ngadto sa mga tanom sa uma sa ubang tawo, kinahanglang bayran sa nagdaob ang mga tanom nga nangadaot.

“Pananglit gipatipigan sa usa ka tawo ang iyang kuwarta o ang bisan unsa nga butang didto sa balay sa iyang silingan ug unya gikawat kini, kon madakpan ang kawatan, kinahanglan magbayad siyag doble. Apan kon dili madakpan ang kawatan, ang gibilinan dad-on sa presensya sa Dios,[h] aron mahibaloan kon siya ba ang nagkuha niini o dili.

“Pananglit, may duha ka tawo nga maglalis kon kinsa kanila ang tag-iya sa usa ka butang sama sa baka, asno, karnero, bisti, o bisan unsa nga butang, kinahanglan dad-on nila ang ilang kaso atubangan sa Dios.[i] Ang tawo nga hukman sa Dios nga sad-an, magbayad ug doble sa tinuod nga tag-iya niini.

10 “Pananglit, gipaalimahan sa usa ka tawo ang iyang asno, baka, karnero, o bisan unsang mananap ngadto sa iyang silingan, unya namatay kini, o nasamdan, o nawala, o gikuha nga walay nakakita sa panghitabo, 11 ang nagaalima kinahanglan moadto sa presensya sa Ginoo ug manumpa nga wala siyay sala sa nahitabo. Kinahanglan tuohan kini sa tag-iya, ug dili niya kini pabayron. 12 Apan kon gikawat ang mananap, kinahanglan mobayad ang nagaalima ngadto sa tag-iya. 13 Kon ang mananap gipatay sa mabangis nga mananap, kinahanglang dad-on niya ang nahibilin nga bahin sa mananap ingon nga ebidensya, ug dili niya kini kinahanglang bayran.

14 “Kon manghulam ang usa ka tawo ug mananap sa iyang isigka-tawo unya nasamad kini o namatay ug wala diha ang tag-iya sa pagkahitabo niini, ang nanghulam kinahanglan mobayad niini. 15 Apan kon anaa ang tag-iya sa pagkahitabo, ang nanghulam dili na mobayad. Kon giabangan ang mananap, ang kuwarta nga gibayad sa pag-abang mao na ang bayad sa nasamad o namatay nga mananap.

Ang Uban pa nga mga Kasugoan

16 “Kon tintalon sa usa ka lalaki ang usa ka dalaga nga dili pa kaslonon, unya makighilawas siya kaniya, kinahanglan mobayad ang lalaki sa pamilya sa babaye sa kantidad nga ilang pangayoon, ug pakaslan niya ang babaye. 17 Kon dili gayod mosugot ang amahan sa babaye nga ipakasal ang iyang anak sa maong lalaki, mobayad gihapon ang lalaki sa kantidad nga ilang pangayoon.

18 “Patya ninyo ang mga mamamarang.

19 “Si bisan kinsa nga makighilawas sa mananap kinahanglang patyon.

20 “Si bisan kinsa nga maghalad ngadto sa ubang mga dios gawas kanako laglagon sa hingpit.[j]

21 “Ayaw ninyo daog-daoga ang mga dumuduong[k] kay mga dumuduong usab kamo kaniadto sa Ehipto.

22 “Ayaw ninyo daog-daoga ang mga biyuda ug ang mga ilo. 23 Kon himuon ninyo kini ug unya magpakitabang sila kanako, sigurado gayod nga tabangan ko sila. 24 Masuko gayod ako kaninyo ug pamatyon ko kamo sa gira.[l] Mabalo ang inyong mga asawa ug mailo ang inyong mga anak.

25 “Kon magpahulam kamog kuwarta kang bisan kinsa sa akong katawhan nga kabos nga nagapuyo uban kaninyo, ayaw ninyo kini patuboi sama sa ginahimo sa mga tigpahulam ug kuwarta. 26 Kon kuhaon ninyo ang kupo sa inyong isigka-tawo ingon nga garantiya sa iyang utang kanimo, iuli kini kaniya sa dili pa mosalop ang adlaw, 27 kay mao lang kana ang iyang itabon sa iyang lawas kon matulog siya inigkagabii. Kon dili ninyo kini iuli, ug unya magpakitabang siya kanako, tabangan ko siya kay maloloy-on man ako.

28 “Ayaw ninyo pasipalahi ang Dios ug ayaw ninyo panghimaraota ang inyong pangulo.

29 “Ayaw ninyo kalimti ang paghatag ug mga halad kanako gikan sa inyong mga abot, mga bino, ug mga lana.

“Ihalad ninyo kanako ang inyong kamagulangang anak nga lalaki, 30 ug ang unang anak nga laki sa inyong mga baka ug mga karnero. Ang bag-ong natawo nga baka o karnero kinahanglan magpabilin sa iyang inahan sulod sa pito ka adlaw. Apan sa ikawalo ka adlaw, mahimo na kining ihalad kanako.

31 “Kamo ang akong piniling katawhan, busa ayaw kamo pagkaon ug karne sa bisan unsang mananap nga gipatay sa mabangis nga mananap. Ipakaon ninyo kini sa mga iro.

Hustisya ug Kalooy

23 “Ayaw kamo pagbalita ug bakak. Ayaw kamo pagtabang sa daotang tawo pinaagi sa pagsaksi ug bakak. Ayaw ninyo sunda ang kadaghanan nga nagahimo ug daotan. Kon magsaksi kamo sa korte, ayaw ninyo tuisa ang hustisya aron lang masunod ang kadaghanan. Ayaw ninyo pabori ang kabos sa iyang kaso tungod lang sa iyang kakabos.

“Kon makita ninyo nga nakabuhi ang baka o asno sa inyong kaaway, kinahanglang iuli ninyo kini kaniya. Kon makita ninyo nga natumba ang asno sa inyong kaaway tungod sa kabug-at sa karga niini, ayaw ninyo kini pasagdi; tabangi ninyo kini nga makatindog.

“Siguradoha nga matagaag hustisya ang mga kabos sa ilang kaso. Ayaw kamo pagpang-akusar ug bakak. Ayaw ninyo patya ang usa ka tawong matarong o inosente, kay silotan ko si bisan kinsa nga mohimo niini.

“Ayaw kamo pagdawat ug suborno, kay ang suborno makapabuta sa usa ka tawo ngadto sa kamatuoran ug makapatuis sa hustisya nga alang sa mga inosente.

“Ayaw ninyo daog-daoga ang mga dumuduong,[m] kay kamo mismo nasayod kon unsa ang bation sa usa ka dumuduong, kay mga dumuduong usab kamo kaniadto sa Ehipto.

Ang Adlaw ug Tuig nga Igpapahulay

10 “Sulod sa unom ka tuig makatanom kamo diha sa inyong yuta ug makaani sa abot niini. 11 Apan sa ikapitong tuig ayaw ninyo kinig tamni. Kon may motubo nga tanom sa inyong yuta, pasagdi ninyo ang mga kabos nga manguha sa ilang pagkaon gikan niini, ug ang mahibilin ipakaon sa mga ihalas nga mga mananap. Mao usab kini ang inyong himuon sa inyong mga ubasan ug mga olibo.

12 “Pagtrabaho kamo sulod sa unom ka adlaw, apan sa ikapitong adlaw mopahulay kamo, aron makapahulay usab ang inyong mga baka ug mga asno, lakip ang inyong mga ulipon ug ang mga langyaw nga nagapuyo uban kaninyo. 13 Tumana ninyo pag-ayo kining tanan nga akong giingon kaninyo. Ayaw kamo pag-ampo sa ubang mga dios ni mohisgot o molitok sa ilang ngalan.

Tulo ka Pista Matag Tuig

(Exo. 34:18-26; Deu. 16:1-17)

14 “Magsaulog kamog tulo ka pista matag tuig alang sa pagpasidungog kanako. 15 Sauloga ninyo ang Pista sa Pan nga Walay Patubo. Sumala sa gisugo ko na kaninyo, mokaon kamo ug pan nga walay patubo sulod sa pito ka adlaw. Himoa ninyo kini sa gitakda nga panahon sa bulan sa Abib, kay mao kanang bulana nga mibiya kamo sa Ehipto. Ang kada usa kinahanglan magdala kanakog halad nianang panahona. 16 Sauloga usab ninyo ang Pista sa Ting-ani pinaagi sa pagdala kanako sa unang abot sa inyong mga uma. Sauloga usab ninyo ang Pista sa Kataposang Ani sa kataposan sa tuig, inigtigom ninyo sa mga abot sa inyong mga uma. 17 Ang tanan ninyong mga lalaki kinahanglang motambong niini nga mga pista kada tuig aron sa pagsimba kanako, ang Ginoo nga inyong Agalon. 18 Ayaw ninyo ihalad kanako ang dugo uban sa pan nga may patubo. Ayaw ninyo paabtig buntag ang tambok sa mananap nga inyong gihalad kanako sa pista.

19 “Dad-a ninyo sa templo sa Ginoo nga inyong Dios ang labing maayong bahin sa inyong unang abot.

“Ayaw ninyo lutoa ang nating kanding sa gatas sa iyang inahan.

20 “Karon, magpadala ako ug anghel sa pagbantay kaninyo ug sa paggiya kaninyo ngadto sa dapit nga giandam ko. 21 Pamati kamo kaniya ug tumana ang iyang isulti. Ayaw kamo pagsupak kaniya. Kay ang tanan niyang himuon, himuon niya sa akong ngalan ug dili niya baliwalaon ang inyong mga sala.[n] 22 Kon mamati kamo pag-ayo sa iyang isulti ug buhaton ninyo ang tanan kong gisulti, makiggira ako sa inyong mga kaaway. 23 Mag-una kaninyo ang akong anghel ug dad-on niya kamo ngadto sa yuta sa mga Amorihanon, Hitihanon, Perisihanon, Canaanhon, Hebhanon, ug Jebusihanon, ug laglagon ko sila. 24 Ayaw kamo pagsimba o pag-alagad sa ilang mga dios, o pagsunod sa ilang mga ginahimo. Laglaga ninyo sa hingpit ang ilang mga dios, ug lumpaga ang ilang mga handomanan nga bato. 25 Simbaha ninyo ako, ang Ginoo nga inyong Dios, ug hatagan ko kamo ug abundansyang pagkaon ug tubig. Walay sakit nga motakboy kaninyo, 26 ug walay babaye nga makuhaan sa iyang gimabdos o mahimong baog diha sa inyong yuta, ug hatagan ko kamog taas nga kinabuhi.

27 “Hadlokon ko ug patarantahon ang inyong mga kaaway nga inyong ikaatubang ug mangikyas sila gikan kaninyo. 28 Magpadala akog mga tamboboan nga mag-una kaninyo, ug abugon nila ang mga Hebhanon, Canaanhon, ug mga Hitihanon. 29 Apan dili ko sila abugon sulod lang sa usa ka tuig aron dili mahimong awaaw ang maong yuta ug aron dili modaghan ang ihalas nga mananap didto. 30 Abugon ko sila sa hinay-hinay hangtod nga modaghan kamo ug mahimo na nga makapanag-iya sa yuta.

31 “Siguradohon ko nga ang utlanan sa inyong mga yuta maggikan sa Pulang Dagat hangtod sa Dagat sa Mediteraneo,[o] ug gikan sa disyerto sa habagatan hangtod sa Suba sa Eufrates. Itugyan ko kaninyo ang mga tawo nga namuyo sa maong yuta ug abugon ninyo sila. 32 Ayaw kamo paghimog kasabotan kanila o sa ilang mga dios. 33 Ayaw ninyo sila tugoti nga mopuyo sa inyong yuta kay basin sila pa ang motukmod kaninyo sa pagpakasala batok kanako. Kay kon mosimba kamo sa ilang mga dios, sigurado nga mahimo kining laang alang kaninyo.”

Gidawat sa mga Israelinhon ang Kasabotan sa Ginoo

24 Unya miingon ang Ginoo kang Moises, “Tungas dinhi kanako, ug ubana si Aaron, Nadab, Abihu, ug ang 70 sa mga tigdumala sa Israel. Magsimba sila kanako didto sa layo-layo. Ikaw lang Moises ang makaduol kanako, ang uban dili makaduol. Ug ang mga tawo dili gayod mahimong motungas dinhi uban kanimo.”

Sa dihang gisultihan ni Moises ang mga tawo sa tanang gitudlo ug gisugo sa Ginoo, nagdungan sila sa pagtubag, “Tumanon namo ang tanang giingon sa Ginoo.” Unya gisulat ni Moises ang tanan nga giingon sa Ginoo.

Sayo pa kaayo pagkasunod adlaw, mibangon si Moises ug nagtukod ug halaran sa tiilan sa bukid ug nagbutang siyag 12 ka handomanan nga bato nga nagarepresentar sa 12 ka tribo sa Israel. Unya nagsugo siyag mga batan-ong lalaki nga maghalad sa Ginoo ug mga halad nga sinunog ug mga torong baka isip halad alang sa maayong relasyon. Gikuha ni Moises ang katunga sa dugo ug gibutang kini sa mga palanggana, ug ang katunga gisablig niya sa halaran. Unya gikuha niya ang Libro sa Kasabotan ug gibasa kini ngadto sa mga tawo. Ug mitubag ang mga tawo, “Tumanon namo ang tanang giingon sa Ginoo. Sundon namo siya.”

Unya gikuha ni Moises ang dugo nga anaa sa mga palanggana ug gisablig kini ngadto sa mga tawo ug miingon, “Mao kini ang dugo nga nagapalig-on sa kasabotan nga gihimo sa Ginoo uban kaninyo sa paghatag niya niining tanang mga sugo.”

Mitungas sa bukid si Moises, Aaron, Nadab, Abihu, ug ang 70 sa mga tigdumala sa Israel, 10 ug unya nakita nila ang Dios sa Israel. Sa iyang tiilan may daw dalan nga hinimo sa bato nga safiro nga sama katin-aw sa langit. 11 Bisan nakita niining mga tigdumala ang Dios, wala sila patya sa Dios. Mikaon pa gani sila ug nanginom didto sa presensya sa Dios.

12 Unya miingon ang Ginoo kang Moises, “Tungas dinhi kanako ibabaw sa bukid ug paghulat, kay ihatag ko kanimo ang lagpad nga mga bato nga akong gisulatan sa akong mga sugo ug mga balaod alang sa mga tawo.” 13 Busa nanglakaw si Moises ug ang iyang personal nga katabang nga si Josue ug mitungas si Moises sa bukid sa Dios. 14 Sa wala pa siya mitungas, miingon si Moises sa mga tigdumala sa Israel, “Hulat kamo dinhi hangtod makabalik kami. Mahibilin dinhi uban kaninyo si Aaron ug si Hur, ug kon may problema kamo, dangop lang kamo kanila.”

15 Pag-abot ni Moises sa ibabaw nga bahin sa bukid, gitabonan sa panganod ang bukid. 16 Unya ang gamhanang presensya sa Ginoo mikunsad sa Bukid sa Sinai. Ug sulod sa unom ka adlaw natabonan sa panganod ang bukid. Sa ikapitong adlaw, gikan sa panganod, gitawag sa Ginoo si Moises. 17-18 Busa misulod si Moises sa panganod ug mitungas pa gayod siya ibabaw sa bukid. Nagpabilin siya didto sulod sa 40 ka adlaw ug 40 ka gabii. Sa panan-aw sa mga Israelinhon nga atua sa ubos, ang gamhanang presensya sa Ginoo ibabaw sa bukid daw sa nagadilaab nga kalayo.

Ang mga Halad alang sa Tolda nga Simbahan

(Exo. 35:4-9)

25 Miingon ang Ginoo kang Moises, “Ingna ang mga Israelinhon nga maghalad sila kanako. Ikaw mao ang modawat sa mga halad nga kinasingkasing nilang ihalad kanako. Mao kini ang mga halad nga imong dawaton gikan kanila: bulawan, plata, bronsi, delana[p] nga kolor ube, asul ug pula, linen, panapton nga hinimo gikan sa balhibo sa kanding, panit sa laking karnero nga gitina ug pula, maayong klase sa panit,[q] kahoyng akasya, lana sa olibo alang sa suga, mga lamas alang sa lana nga pangdihog ug alang sa humot nga insenso, ug bato nga onix ug uban pang mahalong mga bato nga gamiton sa efod[r] ug sa mga bulsa-bulsa sa sapaw sa dughan. Ug pahimoa ang katawhan sa Israel ug simbahan nga tolda alang kanako, diin ako magapuyo uban kanila. Ipahimo kini nga Tolda nga Simbahan ug ang tanang kagamitan niini basi sa sumbanan nga ipakita ko kanimo.

Ang Kahon sa Kasugoan

(Exo. 37:1-9)

10 “Pagpahimo ug Kahon nga akasya—45 ka pulgada ang gitas-on, 27 ka pulgada ang gilapdon, ug 27 ka pulgada ang gihabugon. 11 Pahaklapi kinig purong bulawan sa sulod ug sa gawas, ug paribetihi ug bulawan ang mga kilid niini. 12 Pagpahimo ug upat ka bulawan nga singsing ug itaod kini sa iyang upat ka haligi. 13 Unya pagpahimo ug mga pangdayong nga akasya ug pahaklapi ug bulawan. 14 Isuot kini sa mga singsing sa kada kilid sa Kahon aron madayongan ang Kahon pinaagi niini. 15 Dili gayod kuhaon ang mga pangdayong diha sa mga singsing sa Kahon. 16 Unya isulod diha sa Kahon ang lagpad nga bato, diin nahisulat ang Kasugoan nga ihatag ko kanimo.

17 “Pahimoi ang Kahon ug taklob nga purong bulawan, nga 45 ka pulgada ang gitas-on ug 27 ka pulgada ang gilapdon. 18-19 Unya pagpahimo ug duha ka kerubin nga bulawan, ug ibutang kini sa isigka-tumoy sa tabon sa Kahon. 20 Kinahanglan nga ang mga pako sa kerubin nagabukhad ibabaw sa tabon aron malandongan nila kini, ug mag-atbang silang duha nga nagatan-aw ngadto sa tabon. 21 Isulod diha sa Kahon ang lagpad nga bato, diin nahisulat ang Kasugoan nga ihatag ko kanimo, ug unya taboni ang Kahon. 22 Makigkita ako kanimo didto taliwala sa duha ka kerubin nga anaa ibabaw sa Kahon, ug ihatag ko kanimo ang tanan kong mga sugo alang sa katawhan sa Israel.”

Ang Lamisa

(Exo. 37:10-16)

23 “Pagpahimo usab ug lamisa nga akasya—36 ka pulgada ang gitas-on, 18 ka pulgada ang gilapdon, ug 27 ka pulgada ang gihabugon. 24 Pahaklapi kinig purong bulawan ug paribetihi ug bulawan ang mga kilid niini. 25 Pabutangi kinig sanipa sa kada kilid, nga upat ka pulgada ang gilapdon, ug paribetihi ug bulawan ang sanipa. 26 Unya pagpahimo ug upat ka bulawan nga singsing ug itaod kini sa upat ka eskina sa may tiil sa lamisa, 27 duol sa sanipa. Dinhi ninyo isuot ang mga pangdayong sa lamisa. 28 Kinahanglan nga kining mga pangdayong hinimo gikan sa akasya ug hinaklapan ug bulawan.

29 “Pagpahimo usab ug bulawan nga mga plato, mga tasa,[s] mga tibod, ug mga yahong nga gamiton alang sa mga halad nga ilimnon. 30 Ug kini nga lamisa kinahanglang butangan kanunay ug pan nga ginahalad sa akong presensya.”

Ang Butanganan ug Suga

(Exo. 37:17-24)

31 “Pagpahimo usab ug butanganan sa suga nga purong bulawan ang tiil ug lawas niini, ug gidekorasyonan kinig mga bulak nga ang uban piyoos pa ug ang uban namukhad na. Unay sa butanganan sa suga ang mga dekorasyon niini. 32 Ang butanganan sa suga kinahanglang adunay unom ka mga sanga, tag-tulo sa kada kilid. 33 Ang kada sanga may tulo ka dekorasyon nga mga bulak nga ang korte morag almond, nga ang uban piyoos pa ug ang uban namukhad na. 34 Ang lawas sa butanganan sa suga may upat ka dekorasyon nga mga bulak nga ang korte morag almond, nga ang uban piyoos pa ug ang uban namukhad na. 35 May usa ka bulak sa ubos sa matag bahin diin magtagbo ang mga sanga. 36 Ang mga dekorasyon ug ang mga sanga unay sa lawas sa butanganan sa suga sa paghimo niini gikan sa bulawan. 37 Unya pagpahimo ug pito ka suga alang niining maong butanganan ug ipahimutang kini sa paagi nga ang kahayag niini modan-ag sa atubangan. 38 Ang mga kimpit ug mga pangsalod sa naupos nga pabilo sa suga kinahanglan purong bulawan. 39 Mga 35 ka kilo nga purong bulawan ang kinahanglanon mo sa pagpahimo sa butanganan sa suga ug sa tanang kagamitan niini. 40 Siguroha nga ipahimo mo kining tanan sumala gayod sa plano nga gipakita ko kanimo dinhi sa bukid.

Ang Tolda nga Simbahan

(Exo. 36:8-38)

26 “Pagpahimo usab ug Tolda nga Simbahan. Ang gamiton sa paghimo niini napulo ka panid nga linen nga gibordahan ug delana nga kolor ube, asul, ug pula. Ug pabordahi kini ug kerubin sa hanas nga moborda. Kinahanglan ang kada panapton may gitas-on nga 42 ka piye ug may gilapdon nga unom ka piye. Sumpayon kini sa tinag-lima; bali duha ka tag-lima. Unya pahimoi ug mga singsing nga panapton nga asul ang kilid sa matag ikalima nga panid sa panapton nga gisumpay; tag-50 ka mga singsing ang ibutang sa kada kilid ug kinahanglan nga magkatakdo kini. Unya pagpahimo ug 50 ka kaw-it nga bulawan aron masumpay ang mga singsing sa duha ka hut-ong sa sinumpay nga mga panapton. Niining paagiha mahimo ang Tolda nga Simbahan.

“Unya pahimoi ug tabon kini nga Tolda. Ang gamiton sa paghimo niini 11 ka buok panapton nga hinimo gikan sa balhibo sa kanding. Kinahanglan managsama gayod ang gidak-on niining mga panapton. Ang kada usa kinahanglan may gitas-on nga 45 ka piye ug may gilapdon nga unom ka piye. Sumpay-sumpayon ang unang lima ka panapton, ug lainon usab pagsumpay ang nabilin nga unom. Ang gisumpay nga ikaunom nga panapton, pil-on atubangan sa Tolda. 10 Pabutangi usab ug 50 ka mga singsing ang kilid sa kataposang panapton sa duha ka hut-ong sa sinumpay nga mga panapton. 11 Ug pagpahimo ug 50 ka kaw-it nga bronsi ug ibutang sa mga singsing aron mausa ang sinumpay nga mga panapton. 12 Ipabitay sa likod sa Tolda ang katunga sa sobra sa panapton, 13 ug ipabitay usab sa isigka-kilid sa Tolda ang usa ug tunga ka piye nga panapton nga sobra sa pagtabon sa Tolda. 14 Ang ibabaw sa tabon sa Tolda sapawi ug panit sa laking karnero nga gitina ug pula, ug taboni pa gayod ug maayong klase sa panit.[t]

15 “Ang mga dingding sa Tolda kinahanglan tabla nga akasya. 16 Ang gitas-on sa kada tabla 15 ka piye ug ang gilapdon duha ka piye. 17 Ang kada tabla butangan ug duha ka dila-dila aron masumpay kini sa laing tabla. Kinahanglan ingon niini ang himuon sa tanang tabla. 18 Ang 20 niini nga mga tabla gamiton diha sa habagatang[u] bahin sa Tolda. 19 Kini nga mga tabla ipahaom diha sa 40 ka tungtonganan nga plata—duha ka tungtonganan kada tabla. 20 Ang sa amihan nga bahin sa Tolda gamitan ug 20 ka tabla 21 ug ipahaom usab kini sa 40 ka tungtonganan nga plata—duha ka tungtonganan sa kada tabla. 22 Ang sa kasadpan nga bahin sa Tolda gamitan ug unom ka tabla, 23 ug duha ka tabla sa mga eskina niini. 24 Kining mga tablaha sa mga eskina nasumpay pag-ayo gikan sa ubos hangtod sa ibabaw pinaagi sa usa ka singsing. Kinahanglan sama gayod niini ang himuon sa duha ka tabla sa mga eskina. 25 Busa adunay walo ka tabla sa maong bahin sa Tolda, ug nahaom kini sa 16 ka tungtonganan nga plata—duha ka tungtonganan sa kada tabla.

26 “Pagpahimo usab ug mga babag nga akasya alang sa dingding—lima alang sa amihan nga bahin sa Tolda, 27 lima usab alang sa habagatang bahin, ug lima alang sa kasadpang bahin, luyo sa Tolda. 28 Ang babag nga ibutang sa tunga-tungang bahin sa dingding kinahanglan molapos sa isigka-tumoy sa Tolda. 29 Pahaklapig bulawan ang mga tabla ug pabutangi kinig mga singsing nga bulawan nga maoy suotanan sa mga babag. Pahaklapi usab ug bulawan ang mga babag.

30 “Kinahanglan nga ipatukod mo ang Tolda nga Simbahan basi gayod sa plano nga gipakita ko kanimo dinhi sa bukid.

31 “Pagpahimo usab ug kurtina nga hinimo gikan sa linen ug mga delana nga kolor ube, asul, ug pula, ug pabordahi kinig kerubin sa mga hanas nga tigborda. 32 Isab-it kini sa mga kaw-it nga bulawan nga gipahimutang sa upat ka haligi nga akasya nga hinaklapan ug bulawan. Kining upat ka haligi gipahaom sa upat ka tungtonganan nga plata. 33 Kon masab-it na ang kurtina diha sa mga kaw-itanan, ibutang sa luyo niini ang Kahon sa Kasugoan. Ang kurtina maoy mag-ulang sa Balaang Dapit gikan sa Labing Balaang Dapit. 34 Ang Kahon sa Kasugoan kinahanglan didto ibutang sa Labing Balaang Dapit ug kinahanglang ibutang usab ang tabon niini. 35 Ibutang ang lamisa sa gawas sa kurtina sa Labing Balaang Dapit, sa amihan nga bahin sa Tolda nga Simbahan, ug ibutang atbang niini ang butanganan sa suga sa habagatang bahin.

36 “Pagpahimo usab ug usa pa ka kurtina alang sa pultahan sa Tolda nga Simbahan. Ang gamiton sa paghimo niini linen ug mga delana nga kolor ube, asul, ug pula, ug pabordahi kini. 37 Unya isab-it kini sa mga kaw-itanan nga bulawan nga gipahimutang sa lima ka haligi nga akasya nga hinaklapan ug bulawan. Kining lima ka haligi gipahaom sa lima ka tungtonganan nga bronsi.”

Ang Halaran nga Sunoganan sa Halad

(Exo. 38:1-7)

27 “Pagpahimo ug kuwadradong halaran nga akasya nga may gitas-on ug gilapdon nga pito ug tunga ka piye, ug gihabugon nga upat ug tunga ka piye. Pabutangi kinig mga sungay-sungay nga unay diha sa upat ka eskina niini. Ug pahaklapi kini ug bronsi. Ang tanang kagamitan sa halaran kinahanglan hinimo usab ug bronsi—ang saloranan sa abo, mga pala, mga yahong, mga dagkong tinidor alang sa karne, ug mga butanganan ug baga. Pagpahimo usab ug sugbahanan nga bronsi alang sa halaran, ug pabutangi kinig mga singsing nga bronsi sa kada eskina. Unya ibutang kini sa tungtonganan niini nga anaa sa tunga-tunga nga bahin sa sulod sa halaran. Unya pagpahimo ug mga pangdayong sa halaran. Kinahanglan hinimo kini gikan sa kahoy nga akasya, ug hinaklapan ug bronsi. Isuot kini sa mga singsing nga anaa sa kada kilid sa halaran aron madayongan ang halaran. Ang halaran nga ipahimo mo kinahanglan tabla nga haw-ang sa tunga. Ipahimo kini basi sa plano nga gipakita ko kanimo dinhi sa bukid.”

Ang Hawanan sa Tolda nga Simbahan

(Exo. 38:9-20)

“Pabutangi ug hawanan ang Tolda nga Simbahan, ug paliboti kinig mga kurtina nga hinimo gikan sa linen. Ang gitas-on sa mga kurtina dapit sa habagatan 150 ka piye. 10 Itaod kini nga mga kurtina sa mga kaw-it nga plata nga unay sa kabilya nga plata diha sa 20 ka haligi nga bronsi nga gipahaom usab sa 20 ka tungtonganan nga bronsi. 11 Ang kurtina sa amihan nga bahin 150 usab ka piye ang gitas-on. Isab-it kini sa mga kaw-it nga plata nga anaa sa mga kabilya nga plata sa 20 ka mga haliging bronsi nga gipahaom usab sa mga tungtonganan nga bronsi.

12 “Ang gilapdon sa kasadpang bahin sa hawanan 75 ka piye ug aduna usab kini mga kurtina ug napulo ka haligi nga gipahaom sa napulo ka tungtonganan. 13 Ang gilapdon sa sidlakang bahin sa hawanan 75 usab ka piye. 14 Ang pultahan sa hawanan nga nahimutang sa sidlakan butangan usab ug mga kurtina sa isigka-kilid. Ang kurtina sa tuo 22 ug tunga ka piye ang gitas-on, ug itaod kini diha sa tulo ka haligi nga gipahaom sa tulo usab ka tungtonganan. 15 Ang kurtina sa wala 22 ug tunga usab ka piye ang gitas-on, ug itaod kini diha sa tulo ka haligi nga gipahaom usab sa tulo ka tungtonganan. 16 Ang pultahan mismo sa hawanan pabutangig kurtina nga 30 ka piye ang gitas-on. Kinahanglan hinimo sa linen ang kurtina. Bordahan kini ug delana nga kolor ube, asul, ug pula. Kinahanglan nga maayo gayod ang pagkaborda niini. Unya itaod ang kurtina diha sa upat ka haligi nga gipahaom sa upat ka tungtonganan. 17 Kinahanglan ang tanang haligi libot sa hawanan may mga kaw-it ug mga kabilya nga plata, ug may mga tungtonganan nga bronsi. 18 Ang tibuok hawanan 150 ka piye ang gitas-on ug 75 ka piye ang gilapdon. Libotan kinig kurtina nga linen, nga ang gitas-on pito ka piye ug tunga. Itaod kini nga kurtina sa mga haligi nga gipahaom sa mga tungtonganan nga bronsi. 19 Kinahanglan nga pulos bronsi ang tanang kagamitan sa Tolda nga Simbahan, lakip ang tanang mga ugsok nga pangbanting sa tolda ug sa mga kurtina sa hawanan niini.

Ang Pag-atiman sa mga Suga sa Tolda nga Simbahan

(Lev. 24:1-4)

20 “Sugoa ang mga Israelinhon sa pagdala kanimo ug purong lana gikan sa dinukdok nga olibo alang sa mga suga sa Tolda, aron magsiga kini sa kanunay. 21 Ang butanganan sa suga ibutang sa gawas sa kurtina nga nagatabon sa Kahon sa Kasugoan. Si Aaron ug ang iyang mga anak nga lalaki mao ang mag-atiman sa mga suga sa Tolda nga Tagboanan.[v] Magsiga kini diha sa akong presensya gikan sa gabii hangtod sa buntag. Kini nga tulumanon kinahanglan tumanon sa mga Israelinhon ug sa ilang mga kaliwat bisan sa umaabot nga henerasyon.”

Ang Bisti sa mga Pari

(Exo. 39:1-7)

28 “Ilain gikan sa mga tawo si Aaron nga imong igsoon ug ang iyang mga anak nga lalaki nga sila si Nadab, Abihu, Eleazar, ug Itamar, aron mag-alagad sila kanako ingon nga mga pari. Pagpatahi ug sagrado nga mga bisti alang kang Aaron aron mapasidunggan siya. Ingna ang tanang maayong mga mananahi, nga gihatagan ko ug abilidad sa pagpanahi, nga tahian nilag mga bisti si Aaron sa pagdedikar kaniya aron mag-alagad kanako ingon nga pari. Mao kini ang mga bisti nga ilang tahion: ang sapaw sa dughan nga may mga bulsa-bulsa, ang efod, ang panggawas nga bisti, ang pang-ilalom nga bisti nga binordahan, ang turban, ug ang bakos. Tahion nila kini alang kang Aaron, apil usab sa iyang mga anak nga lalaki, aron makaalagad sila kanako ingon nga mga pari. Kinahanglan ang panapton nga ilang gamiton linen nga binordahan ug tanod nga bulawan ug delana nga kolor ube, asul, ug pula.

Ang Efod

(Exo. 39:2-7)

“Ang efod kinahanglan hinimo sa linen nga binordahan ug tanod nga bulawan ug delana nga kolor ube, asul, ug pula. Kinahanglan nga maayo gayod ang pagkaborda niini. May duha kini ka bahin, luyo ug atubangan, ug nasumpay kini sa duha ka strap sa may abaga. Ang bakos niini linen usab nga binordahan ug tanod nga bulawan ug delana nga kolor ube, asul, ug pula.

“Unya pagkuha ug duha ka bato nga onix ug pakuliti kini sa mga ngalan sa mga anak nga lalaki ni Jacob.[w] 10 Kinahanglan pasunod ang pagkakulit sa mga ngalan gikan sa kamagulangan hangtod sa kamanghoran. Unom ka ngalan ang ikulit sa kada bato. 11 Kinahanglan nga ang pagkulit niini sama sa paagi sa pagkulit sa platero sa selyo. Unya ibutang ang mga bato sa mga bayanan nga bulawan 12 ug itaod kini sa strap sa efod ingon nga handomanan nga mga bato alang sa mga tribo sa Israel. Niining paagiha madala kanunay ni Aaron ang ilang mga ngalan sa akong presensya, ug hinumdoman ko sila. 13 Ang mga bayanan nga bulawan 14 pabutangig duha ka kadena nga purong bulawan aron mataod sa strap sa bisti.”

Ang Sapaw sa Dughan nga may mga Bulsa-bulsa

(Exo. 39:8-21)

15 “Pagpahimo ug sapaw sa dughan nga may mga bulsa-bulsa, nga gamiton sa pagpakisayod sa akong kabubut-on.[x] Kinahanglan nga mga hanas gihapon ang mohimo niini, ug ang panapton niini sama sa efod: linen nga binordahan ug tanod nga bulawan ug delana nga kolor ube, asul, ug pula. 16 Kining sapaw sa dughan kinahanglan gidoble pagpilo ug kuwadrado—siyam ka pulgada ang gitas-on ug siyam ka pulgada ang gilapdon. 17 Pabutangi kinig upat ka laray sa mahalong mga bato. Sa unang laray, rubi, topas, ug beril; 18 sa ikaduhang laray, emerald, sapiro ug diamante; 19 sa ikatulong laray, hasinto, agate, ug ametis; 20 ug sa ikaupat nga laray, krisolito, onix, ug jasper. Ibutang kini nga mga bato diha sa mga bayanan nga bulawan. 21 Ang kada bato kinahanglan may ngalan sa mga anak ni Jacob sa pagrepresentar sa 12 ka tribo sa Israel. Ang pagkakulit sa mga ngalan kinahanglan sama sa pagkulit ug selyo.

22 “Pabutangi usab ug kadena nga purong bulawan ang sapaw sa dughan nga may mga bulsa-bulsa. 23 Unya pagpahimo ug duha ka mga singsing nga bulawan ug ikabit kini sa ibabaw nga mga eskina sa sapaw sa dughan. 24 Ikabit ang duha ka kadena nga bulawan diha sa duha ka singsing sa sapaw sa dughan, 25 ug ang duha ka tumoy sa kadena ikabit sa duha ka bayanan nga bulawan nga anaa sa strap sa efod. 26 Pagpahimo pa ug duha ka singsing nga bulawan, ug itaod kini sa ubos nga mga eskina sa sapaw sa dughan, nga gisapaw sa efod. 27 Pagpahimo pa gayod ug duha pa ka singsing nga bulawan ug itaod kini sa efod dapit sa bakos. 28 Unya ihikot ninyo pinaagi sa hikot nga asul ang mga singsing sa ubos nga bahin sa sapaw sa dughan ngadto sa mga singsing sa kilid sa efod. Niining paagiha maplastar pag-ayo ang sapaw sa dughan ibabaw sa bakos ug dili mabulag gikan sa efod.

29 “Kon mosulod si Aaron sa Balaang Dapit kinahanglan isul-ob niya kining sapaw sa dughan nga may mga bulsa-bulsa diin nahisulat ang mga ngalan sa mga tribo sa Israel aron hinumdoman ko sila kanunay. 30 Isulod ang Urim ug Thumim[y] sa sapaw sa dughan aron anaa kini sa dughan ni Aaron kon moadto siya sa akong presensya. Niining paagiha dala-dalahon kanunay ni Aaron kining duha ka butang kon moadto siya sa akong presensya aron mahibaloan niya ang akong kabubut-on alang sa mga Israelinhon.

Ang Uban pang mga Bisti sa mga Pari

(Exo. 39:22-31)

31 “Ang panggawas nga bisti nga paibabwan sa efod kinahanglan purong asul 32 ug may liab sa tunga para lusotan sa ulo. Ug kinahanglang sigsagan ang liab aron dili kini magisi. 33-34 Pabutangi ang sidsid niini ug mga dayandayan nga pormag prutas nga pomegranata,[z] nga hinimo gikan sa delana nga kolor ube, asul, ug pula. Pasal-angi kini nga mga dayandayan ug mga gagmayng kampanilya nga bulawan. 35 Kinahanglang isul-ob kini ni Aaron kon mosulod siya sa Balaang Dapit sa pag-alagad diha sa akong presensya, aron madunggan ang tilingtiling sa mga kampanilya kon mosulod ug mogawas si Aaron sa Balaang Dapit. Kon himuon niya kini, dili siya mamatay.

36 “Pagpahimo ug medalyon nga purong bulawan, ug ikulit sama sa paghimog selyo, kini nga mga pulong: ‘Gilain alang sa Ginoo.’ 37 Itaod kini sa atubangan sa turban ni Aaron pinaagi sa asul nga higot, 38 aron makita kini diha sa iyang agtang. Magapakita kini nga dad-on ni Aaron ang bisan unsang sala nga nahimo sa mga Israelinhon sa ilang paghalad sa Ginoo. Itaod kini kanunay ni Aaron diha sa iyang agtang aron malipay ang Ginoo kanila.

39 “Ang pang-ilalom nga bisti ni Aaron kinahanglan panapton nga linen ug mao usab ang iyang turban ug ang bakos nga binordahan. 40 Pagpatahi usab ug mga pang-ilalom nga bisti, mga bakos, ug mga turban alang sa mga anak ni Aaron sa pagpasidungog kanila.

41 “Ipasul-ob kini nga mga bisti sa imong igsoong si Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki, ug unya dihogi[aa] sila ug lana ug ordinahi. Idedikar sila kanako aron makaalagad sila kanako ingon nga mga pari.

42 “Patahii usab sila ug mga pang-ilalom nga bisti sa pagtabon sa ilang kahubo. Gikan sa hawak paingon sa paa ang gitas-on niini. 43 Kinahanglan nga isul-ob nila kini inigsulod nila sa Tolda nga Tagboanan, o inigduol nila sa halaran sa Balaang Dapit sa pag-alagad ingon nga mga pari, aron dili sila makasala ug mamatay. Kini nga tulumanon kinahanglan nga tumanon ni Aaron ug sa iyang mga kaliwat hangtod sa hangtod.”

Ang Pagdedikar sa mga Pari

(Lev. 8:1-36)

29 “Mao kini ang imong himuon sa pagdedikar kang Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki aron makaalagad sila kanako ingon nga mga pari. Pagkuha ug toriyong baka ug duha ka hamtong nga laking karnero nga walay depekto. Pagkuha usab ug maayong klase sa harina ug pagluto ug pan nga walay patubo. Ang imong lutuon, pan nga walay sagol ug mantika, pan nga baga nga sinagolan ug mantika, ug pan nga nipis nga pinahiran ug mantika. Isulod kining tanan sa basket ug dad-a kanako uban ang toriyong baka ug ang duha ka laking karnero.

“Dad-a si Aaron ug ang iyang mga anak nga lalaki didto dapit sa pultahan sa Tolda nga Tagboanan, ug ipakaligo sila. Unya ipasul-ob kang Aaron ang iyang pang-ilalom nga bisti, ang panggawas nga bisti, ang efod, ug ang sapaw sa dughan nga may mga bulsa-bulsa. Baksi ang iyang hawak sa maayong pagkahimo nga bakos sa efod. Ipasul-ob sa iyang ulo ang turban, ug ipataod sa atubangan sa turban ang medalyon nga bulawan nga simbolo nga gilain siya alang sa Ginoo. Unya kuhaa ang lana ug ibubo sa ulo ni Aaron sa pagdihog kaniya. Idedikar usab ang iyang mga anak nga lalaki. Ipasul-ob usab kanila ang pang-ilalom nga bisti, turban, ug bakos. Sila ug ang ilang mga kaliwat mao ang mahimong pari hangtod sa kahangtoran. Ordinahan mo niining paagiha si Aaron ug ang iyang mga anak nga lalaki.

10 “Dad-a ang toriyong baka atubangan sa Tolda nga Tagboanan, ug ipapatong ni Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki ang ilang mga kamot ngadto sa ulo sa baka. 11 Unya ihawa ang baka diha sa presensya sa Ginoo, sa may pultahan sa Tolda nga Tagboanan. 12 Pagkuha ug dugo sa baka ug ipahid kini sa mga sungay-sungay sa mga eskina sa halaran, ug ang mahibiling dugo iyabo diha sa kinaubosang bahin sa halaran. 13 Unya kuhaa ang tanang tambok sa sulod sa ginhawaan sa baka, ang gamay nga bahin sa atay, ug ang mga batobato apil ang mga tambok niini, ug sunoga kini diha sa halaran. 14 Apan ang iyang unod, panit, ug tinai sunogon mo sa gawas sa kampo. Halad kini aron mahimong hinlo si Aaron ug ang iyang mga anak nga lalaki.

15 “Unya kuhaa ang usa sa laking karnero ug ipapatong ni Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki ang ilang mga kamot ngadto sa ulo sa karnero. 16 Unya ihawa kini ug isablig ang dugo niini libot sa halaran. 17 Hiwa-hiwaa ang karnero ug hugasi ang mga bahin sa sulod sa ginhawaan ug ang mga tiil, ug usaha kini uban sa ulo. 18 Unya sunoga kining tanan diha sa halaran isip halad nga sinunog alang kanako. Ang kahumot niini nga halad pinaagi sa kalayo[ab] makapalipay kanako.

19 “Unya kuhaa ang usa pa ka laking karnero, ug ipapatong ang mga kamot ni Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki sa ulo sa karnero. 20 Unya ihawa kini, ug kuhaa ang ubang dugo niini ug ipahid sa ubos nga bahin sa tuong dalunggan ni Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki, ug sa mga kumagko sa ilang tuong kamot ug tuong tiil. Unya isablig ang dugo libot sa halaran. 21 Kuhaa ang ubang dugo sa halaran ug isagol kini sa lana nga pangdihog, ug unya iwisik kang Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki ug sa ilang mga bisti. Niining paagiha madedikar si Aaron ug ang iyang mga anak, lakip ang ilang mga bisti.

22 “Unya kuhaa ang mga tambok sa karnero, ang tambok nga ikog, ang tanang tambok sa sulod sa ginhawaan, ang gamay nga bahin sa atay, ang mga batobato apil ang mga tambok niini, ug ang tuo nga paa. Mao kini ang karnero nga halad alang sa ordinasyon sa mga pari. 23 Pagkuha gikan sa basket ug tag-usa ka klase sa mga pan nga walay patubo nga gihalad kanako: pan nga walay sagol nga mantika, pan nga baga nga sinagolan ug mantika, ug pan nga nipis. 24 Paguniti kining tanan kang Aaron ug sa iyang mga anak ug ibayaw nila kini isip halad nga binayaw[ac] alang kanako. 25 Unya kuhaa kini kanila ug sunoga diha sa halaran uban sa halad nga sinunog. Ang kahumot niini nga halad pinaagi sa kalayo makapalipay kanako. 26 Unya kuhaa ang dughan sa karnero nga halad alang sa pag-ordina kang Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki ug ibayaw kini isip halad nga binayaw alang kanako. Pagkahuman, kuhaa kini isip imong bahin.

27 “Idedikar kanako ang mga bahin sa karnero nga halad alang sa pag-ordina kang Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki, lakip na niini ang dughan ug paa nga gibayaw kanako. 28 Sa kada halad sa mga Israelinhon sa mga halad alang sa maayong relasyon, mao gayod kini kanunay ang mga bahin sa mananap nga mahimong bahin nila ni Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki.

29 “Kon mamatay na si Aaron, ang iyang sagrado nga mga bisti ihatag ngadto sa usa niya ka kaliwat nga mopuli kaniya isip pangulong pari, aron ila kining sul-obon kon ordinahan sila pinaagi sa pagdihog kanila sa lana. 30 Ang kaliwat ni Aaron nga mopuli kaniya isip pangulong pari mosul-ob niining mga bistiha sulod sa pito ka adlaw inigsulod niya sa Tolda nga Tagboanan sa pag-alagad diha sa Balaang Dapit.

31 “Kuhaa ang karnero nga gihalad sa pag-ordina ug lutoa ang karne niini diha sa usa ka balaang dapit. 32 Kaonon kini ni Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki, apil ang mga pan sa basket, diha sa pultahan sa Tolda nga Tagboanan. 33 Sila lang ang mahimong mokaon niini nga karne ug pan nga gihalad aron mahinloan sila gikan sa ilang sala sa dihang giordinahan sila. Walay laing makakaon niini uban kanila kay kini nga mga pagkaon sagrado. 34 Kon may mabilin nga pagkaon pagkabuntag, kinahanglan sunogon kini. Dili gayod kini kan-on, kay kini sagrado.

35 “Sunda kining gisugo ko kanimo bahin kang Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki. Himoa ang pag-ordina kanila sulod sa pito ka adlaw. 36 Kada adlaw maghalad ka ug usa ka baka isip halad sa paghinlo aron mahimong hinlo ang halaran, ug unya dihogi kinig lana agig paghalad niini. 37 Himoa kini sulod sa pito ka adlaw ug unya mahimo gayod nga labing balaan ang halaran, ug kinahanglan nga balaan usab ang nagagunit niini.

Ang mga Halad sa Matag Adlaw

(Num. 28:1-8)

38 “Ang imong ihalad sa halaran matag adlaw duha ka karnero nga nagaedad ug tagsa pa ka tuig. 39 Usa sa buntag ug usa usab sa hapon. 40 Uban sa paghalad mo ug karnero sa buntag, paghalad usab ug duha ka kilo nga maayong klase sa harina nga sinagolan ug usa ka litrong mantika nga gikan sa dinukdok nga olibo, ug usa ka litro nga duga sa ubas isip halad nga ilimnon. 41 Sa imong paghalad sa karnero inigkahapon, kinahanglan nga ihalad mo kini sama sa imong gibuhat sa buntag, lakipi sa samang mga halad nga harina ug ilimnon. Ang kahumot niini nga halad pinaagi sa kalayo makapalipay kanako. 42-43 Kini nga halad nga sinunog kinahanglan kanunay nga ihalad bisan sa umaabot ninyong henerasyon. Ihalad ninyo kini sa akong presensya, didto sa pultahan sa Tolda nga Tagboanan diin makigsulti ako kanimo ug makigkita usab sa mga Israelinhon. Kini nga Tolda mabalaan tungod sa akong gamhanang presensya. 44 Oo, himuon kong balaan ang Tolda nga Tagboanan ug ang halaran, ug ilain ko si Aaron ug ang iyang mga anak nga lalaki alang sa pag-alagad kanako ingon nga mga pari. 45 Mopuyo ako uban sa mga Israelinhon ug ako mahimong ilang Dios. 46 Mahibaloan nila nga ako mao ang Ginoo nga ilang Dios nga nagpagawas kanila gikan sa Ehipto aron mopuyo ako uban kanila. Oo, ako mao ang Ginoo nga ilang Dios.

Ang Halaran nga Sunoganan sa Insenso

(Exo. 37:25-28)

30 “Pagpahimog halaran nga akasya nga sunoganan sa insenso. Kinahanglan nga kuwadrado kini, nga 18 ka pulgada ang gitas-on ug ang gilapdon, ug tulo ka piye ang gihabugon. May mga sungay-sungay sa mga eskina niini nga unay sa lawas sa paghimo niining halaran. Pahaklapig purong bulawan ang ibabaw niini, ang upat ka kilid, ug ang mga sungay-sungay sa kada eskina. Ug paribetihi ug bulawan sa palibot. Pabutangi ug duha ka mga singsing nga bulawan ubos sa ribeti sa isigka-kilid sa halaran, aron suksokan sa mga pangdayong niini. Kinahanglan ang pangdayong kahoy nga akasya, ug haklapan kini ug bulawan. Ibutang kini nga halaran atubangan sa kurtina nga nagatabon sa Kahon sa Kasugoan diin adto ako makigkita kaninyo.

“Kada buntag, inig-atiman ni Aaron sa mga suga, magsunog siya ug humot nga insenso diha sa maong halaran. Ug sa hapon, kon pasigahon na niya ang mga suga, magsunog na usab siya. Kinahanglan himuon kini sa kanunay diha sa akong presensya bisan sa umaabot ninyo nga henerasyon. Ayaw kamo paghalad niining maong halaran ug laing insenso o bisan unsang halad nga sinunog, o halad sa pagpasidungog, o halad nga ilimnon. 10 Kausa matag tuig, kinahanglan hinloan ni Aaron ang halaran pinaagi sa pagpahid ug dugo diha sa mga sungay-sungay sa mga eskina niini. Ang dugo nga ipahid maggikan sa halad sa paghinlo. Kinahanglan himuon kini matag tuig bisan sa umaabot ninyo nga henerasyon kay kini nga halaran balaan kaayo alang kanako.”

11 Miingon ang Ginoo kang Moises, 12 “Inig-ihap mo sa katawhan sa Israel, ang tagsa-tagsa nga maapil sa pag-ihap mobayad kanako alang sa iyang kinabuhi, aron walay katalagman nga moabot kanila samtang ginaihap sila. 13 Ang ibayad sa matag usa nga maapil sa pag-ihap unom ka gramo nga pilak basi sa kilohan sa salapi nga ginagamit sa mga pari. Ihatag nila kini ingon nga halad kanako. 14 Ang tanang nagpanuigon ug 20 ka tuig pataas mao ang mohatag niini kanako. 15-16 Ang sapian dili mobayad ug sobra, ug ang pobre dili mobayad ug kulang. Gamita kini nga kuwarta alang sa buluhaton sa Tolda nga Tagboanan. Bayad kini sa mga Israelinhon alang sa ilang kinabuhi, ug pinaagi niini hinumdoman ko sila.”

Ang Palanggana nga Hugasanan

(Exo. 38:8)

17 Unya miingon ang Ginoo kang Moises, 18 “Paghimo ug bronsi nga palanggana ug tungtonganan niini nga bronsi. Ibutang kini sa tunga-tunga sa Tolda nga Tagboanan ug sa halaran, ug sudli kinig tubig. 19 Mao kini ang gamiton ni Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki sa paghugas sa ilang mga kamot ug tiil, 20-21 sa dili pa sila mosulod sa Tolda nga Tagboanan, ug sa dili pa sila moduol sa halaran sa paghalad kanako ug halad pinaagi sa kalayo.[ad] Kinahanglan nga hugasan gayod nila ang ilang mga kamot ug tiil aron dili sila mamatay. Kini nga tulumanon kinahanglan tumanon ni Aaron ug sa iyang mga kaliwat bisan sa umaabot nga henerasyon.”

Ang Lana nga Pangdihog

22 Miingon ang Ginoo kang Moises, 23 “Pagkuha niining labing maayong mga lamas: unom ka kilo nga mira,[ae] tulo ka kilo nga humot nga cinamon, tulo ka kilo nga humot nga calamus,[af] 24 unom ka kilo nga cassia (kinahanglan ang mga gibug-aton niini basi sa timbangan nga ginagamit sa mga pari), ug usa ka galon nga lana sa olibo. 25 Gamita kini sa paghimo ug balaang lana nga pangdihog nga humot kaayo. 26-28 Pahiri niining lana ang Tolda nga Tagboanan, ang Kahon sa Kasugoan, ang lamisa ug ang tanang kagamitan niini, ang butanganan sa suga ug ang tanang kagamitan niini, ang halaran nga sunoganan sa insenso, ang halaran nga sunoganan sa halad nga sinunog ug ang tanang kagamitan niini, ug ang palanggana ug tungtonganan niini. 29 Ihalad kining mga butanga aron mahimo gayod kining sagrado; ug kinahanglan nga balaan usab ang nagagunit niini.

30 “Dihogi usab ug lana si Aaron ug ang iyang mga anak nga lalaki isip pagdedikar kanila, aron makaalagad sila kanako isip mga pari. 31 Ingna ang mga Israelinhon nga mao kini ang akong sagrado nga lana nga pangdihog hangtod sa hangtod. 32 Ayaw ninyo kinig ihaplas sa mga lawas sa ordinaryong mga tawo, ug ayaw usab kamo paghimo ug sama niini alang sa inyong kaugalingon. Balaan kini, busa balaana ninyo kini. 33 Si bisan kinsa nga maghimog sama niini o mogamit niini kang bisan kinsa nga dili pari, dili na ninyo isipon nga usa sa inyong katawhan.”

Ang Insenso

34 Miingon ang Ginoo kang Moises, “Pagkuha ug pareho kadaghanon niining humot nga mga lamas: estakte, onix, galbanom, ug purong kamangyan. 35 Gamita kini sa paghimo ug humot kaayo nga insenso. Unya asini kini aron mahimo kining lunsay ug sagrado. 36 Dukdoka ug pino ang uban niini ug ibutang atubangan sa Kahon sa Kasugoan diin ako makigkita kanimo didto sa Tolda nga Tagboanan. Kinahanglan nga isipon mo gayod kini nga balaan. 37 Ayaw kamo paghimo niini nga insenso alang sa inyong kaugalingon. Isipa kini nga balaan alang sa Ginoo. 38 Si bisan kinsa nga maghimo niini ingon nga iyang kaugalingong pahumot dili na ninyo isipon nga usa sa inyong katawhan.”

Si Bezalel ug si Oholiab

(Exo. 35:30–36:1)

31 Unya miingon ang Ginoo kang Moises, “Gipili ko si Bezalel nga anak ni Uri ug apo ni Hur nga gikan sa tribo ni Juda. Gigamhan ko siya sa akong Espiritu[ag] ug gihatagag kaalam ug abilidad sa pagbuhat ug bisan unsang buluhaton— sa paghimog matahom nga mga butang nga hinimo gikan sa bulawan, plata, ug bronsi, sa pagkorti sa mahalong mga bato aron himuong bato sa mga alahas, sa pagkulit sa kahoy, ug sa tanang inantigo nga mga buluhaton. Gipili ko usab si Oholiab nga anak ni Ahisamac, nga gikan sa tribo ni Dan, sa pagtabang kang Bezalel. Gihatagan ko usab ug abilidad ang tanang maayong mga panday aron mahimo nila ang tanang gisugo ko kanimo nga himuon: ang Tolda nga Tagboanan, ang Kahon sa Kasugoan ug ang tabon niini, ug ang tanang kagamitan sa Tolda— ang lamisa ug ang mga kagamitan niini, ang butanganan ug suga nga purong bulawan ug ang tanan usab nga kagamitan niini, ang halaran nga sunoganan sa insenso, ang halaran nga sunoganan sa halad nga sinunog ug ang tanang kagamitan niini, ang palanggana ug ang tungtonganan niini, 10 ang matahom ug sagrado nga mga bisti nga sul-obon ni Aaron ug sa iyang mga anak nga lalaki kon mag-alagad sila ingon nga mga pari, 11 ang lana nga pangdihog, ug ang humot nga insenso alang sa Balaang Dapit. Himuon nila kining tanan sumala sa gisugo ko kanimo.”

Ang Adlaw nga Igpapahulay

12 Unya miingon ang Ginoo kang Moises 13 nga isulti kini ngadto sa mga Israelinhon: “Kinahanglan tumanon gayod ninyo ang akong mga ginapahimo kaninyo mahitungod sa Adlaw nga Igpapahulay, kay timailhan kini sa atong kasabotan hangtod sa umaabot nga mga henerasyon. Niining paagiha mahibaloan ninyo nga ako mao ang Ginoo nga nagpili kaninyo nga mahimong akong katawhan. 14 Oo, tumana ninyo ang akong mga ginapahimo kaninyo sa Adlaw nga Igpapahulay, kay balaan kini nga adlaw alang kaninyo. Si bisan kinsa nga dili mosunod sa akong mga ginapahimo nianang adlawa kinahanglan gayod nga patyon. Si bisan kinsa nga magtrabaho nianang adlawa dili na ninyo isipon nga usa sa inyong katawhan. 15 Buhata ninyo ang inyong buluhaton sulod sa unom ka adlaw, apan sa ikapitong adlaw magpahulay gayod kamo. Tungod kay kining adlawa balaan alang kanako; si bisan kinsa nga magtrabaho nianang adlawa kinahanglang patyon. 16-17 Busa kamong mga Israelinhon, kinahanglang tumanon ninyo ug sa inyong umaabot nga mga henerasyon ang akong mga gipahimo kaninyo sa Adlaw nga Igpapahulay. Mao kini ang permanenteng ilhanan sa atong walay kataposang kasabotan. Kay sulod sa unom ka adlaw gimugna ko ang langit ug ang kalibotan, ug sa ikapitong adlaw mipahulay ako.”

18 Human makigsulti ang Ginoo kang Moises didto sa Bukid sa Sinai, gihatag niya kang Moises ang duha ka lagpad nga bato nga gisulatan niya mismo sa Kasugoan.

Ang Baka nga Bulawan

(Deu. 9:7-29)

32 Sa dihang namatikdan sa mga tawo nga dugayng nakalugsong si Moises gikan sa bukid, miduol sila kang Aaron ug miingon, “Dali, himoi kami ug dios[ah] nga mangulo kanamo, kay wala na kita masayod kon unsa nay nahitabo niadtong Moises nga nagpagawas kanato gikan sa Ehipto.” Mitubag si Aaron kanila, “Panguhaa ninyo ang mga ariyos nga bulawan sa inyong mga asawa ug mga anak, ug dad-a ninyo dinhi kanako.” Busa gipanguha nilang tanan ang ilang mga ariyos nga bulawan ug gidala kang Aaron. Gitigom kini ni Aaron ug gitunaw ug giporma nga baka. Unya miingon dayon ang mga Israelinhon, “Mao kini ang atong dios nga nagpagawas kanato gikan sa Ehipto.”

Pagkakita ni Aaron nga nalipay pag-ayo ang mga tawo niini, nagpahimo siyag halaran diha atubangan sa baka ug nagpahibalo, “Ugma magsaulog kitag pista alang sa Ginoo.” Busa pagkabuntag, sayong mibangon ang mga tawo ug naghalad ug mga halad nga sinunog ug halad alang sa maayong relasyon. Unya nangaon sila ug nagainom ug nagpatuyang sa paghudyaka sa ilang pagsimba sa dios-dios.

Miingon ang Ginoo kang Moises, “Pagdalig lugsong kay ang imong katawhan nga gipagawas mo gikan sa Ehipto nagahimog kadaotan. Dali ra kaayo silang milapas sa akong gimando kanila. Naghimo silag ilang dios-dios nga baka ug gisimba kini. Gihalaran nila kini ug miingon, ‘Mao kini ang atong dios nga nagpagawas kanato gikan sa Ehipto.’ ”

Miingon pa gayod ang Ginoo kang Moises, “Nakita ko kon unsa kagahig ulo kining mga tawhana. 10 Busa pasagdi ako nga molaglag kanila sa hilabihan kong kasuko. Ug ikaw ug ang imong mga kaliwat ang himuon kong bantogan nga nasod.”

11 Apan nagpakilooy si Moises sa Ginoo nga iyang Dios, “O Ginoo, nganong ipatagamtam mo man ang imong kasuko sa imong katawhan nga gipagawas mo gikan sa Ehipto pinaagi sa imong kahibulongang gahom? 12 Unsa na lay ikasulti sa mga Ehiptohanon? Nga gikuha mo ang imong katawhan sa Ehipto aron lang patyon sa kabukiran ug mawala sa kalibotan? O Ginoo, ayaw na ipadayon ang imong hilabihang kasuko kanila, ug ayaw sila laglaga. 13 Hinumdomi ang imong gipanumpa ngadto sa imong mga alagad nga si Abraham, Isaac, ug Jacob,[ai] nga padaghanon mo ang ilang mga kaliwat sama sa mga bitoon sa langit, ug ihatag mo sa ilang mga kaliwat ang tanang yuta nga imong gisaad kanila, ug mahimo kining ilang panulondon hangtod sa hangtod.” 14 Busa wala na padayona sa Ginoo ang iyang plano nga paglaglag sa iyang katawhan.

15 Unya milugsong si Moises gikan sa bukid dala ang duha ka lagpad nga bato nga gisulatan sa Kasugoan sa likod ug sa atubangan niini. 16 Ang Dios mismo ang naghimo niini ug nagsulat.

17 Sa dihang nadungog ni Josue ang kasaba sa mga tawo, miingon siya kang Moises, “Morag adunay kasaba sa gira didto sa kampo.” 18 Mitubag si Moises, “Dili kasaba sa kadaogan o kapildihan ang akong nadungog, kondili kasaba sa pagkinantahay.”

19 Sa nagkaduol na si Moises sa kampo, nakita niya ang dios-dios nga baka ug ang mga tawo nga nagsayaw-sayaw, busa nasuko siya pag-ayo. Gilabay niya didto sa tiilan sa bukid ang lagpad nga mga bato nga iyang dala, ug nangabuak kini. 20 Unya gikuha niya ang dios-dios nga baka nga ilang gihimo ug gisunog kini. Unya gidugmok niya kinig pino ug gisagol sa tubig ug gipainom sa katawhan sa Israel.

21 Miingon si Moises kang Aaron, “Unsa bay gihimo niining mga tawhana kanimo nga gitugotan mo man sila sa pagpakasala sa hilabihan?” 22 Mitubag si Aaron, “Ayaw kasuko kanako, sir. Nasayod ka bitaw nga dali ra sila madala sa kadaotan. 23 Miingon sila kanako, ‘Himoi kamig dios nga mangulo kanamo, kay wala na kita masayod kon unsa nay nahitabo niadtong Moises nga nagpagawas kanato gikan sa Ehipto.’ ” 24 Busa miingon ako kanila nga dad-on nila dinhi kanako ang ilang mga alahas nga bulawan. Sa dihang nadala na kini kanako, gilabay ko kini sa kalayo ug mitunga kining baka.

25 Nakita ni Moises nga nagpatuyang sa paghudyaka ang mga tawo ug gipasagdan lang sila ni Aaron. Tungod niini nahimo silang kataw-anan sa ilang mga kaaway. 26 Busa mitindog si Moises sa pultahan sa kampo ug misinggit, “Kadtong dapig sa Ginoo duol kanako!” Ug ang tanang mga kaliwat ni Levi miduol kaniya. 27 Miingon si Moises kanila, “Mao kini ang giingon sa Ginoo, ang Dios sa Israel, ‘Ang kada usa kaninyo magtakin sa iyang espada ug maglibot-libot sa kampo, ug pamatyon ninyo kanang daotang mga tawo bisan pag inyong igsoon, amigo, o silingan.’ ” 28 Gituman sa mga kaliwat ni Levi ang gisugo kanila ni Moises, ug nianang adlawa mga 3,000 ka mga tawo ang namatay. 29 Miingon si Moises sa mga kaliwat ni Levi, “Gilain kamo karong adlawa alang sa Ginoo, kay gipamatay ninyo bisan ang inyong mga anak ug mga igsoon. Busa panalanginan niya kamo karong adlawa.”

30 Pagkasunod adlaw, miingon si Moises sa mga tawo, “Nakahimo kamog dakong sala. Apan motungas ako karon sa bukid, didto sa Ginoo; basin pag matabangan ko kamo nga mahinloan sa inyong sala.” 31 Busa mibalik si Moises sa Ginoo ug miingon, “Ginoo, dako kaayong sala ang nahimo niining mga tawhana. Naghimo silag dios nga bulawan. 32 Apan karon, pasayloa sila sa ilang sala. Kon dili mo sila mapasaylo panasa na lang ang akong ngalan sa libro nga gisulatan mo sa mga ngalan sa imong katawhan.”

33 Mitubag ang Ginoo kang Moises, “Kon kinsa ang nakasala kanako, siya ang akong panason sa akong libro. 34 Lakaw, ug pangulohi ang mga tawo paingon sa dapit nga giingon ko kanimo, ug mag-una kaninyo ang akong anghel. Apan moabot ang panahon nga silotan ko sila tungod sa ilang sala.”

35 Ug gipadad-an sa Ginoo ug katalagman ang mga Israelinhon tungod kay gisimba nila ang dios-dios nga baka nga gihimo ni Aaron.

33 Unya miingon ang Ginoo kang Moises, “Biyai kining lugara uban sa mga tawo nga gipagawas mo gikan sa Ehipto ug pangadto kamo sa yuta nga gisaad ko kang Abraham, Isaac, ug Jacob. Miingon ako kanila, ‘Ihatag ko kini nga yuta sa inyong mga kaliwat.’ Paunahon ko kaninyo ang anghel, ug abugon ko ang mga Canaanhon, mga Amorihanon, mga Hitihanon, mga Perisihanon, mga Hebhanon, ug mga Jebusihanon gikan nianang yuta nga maayo ug mabungahon.[aj] Apan dili ako mouban kaninyo kay mga gahi kamog ulo, basin unyag pamatyon ko pa kamo sa dalan.”

Sa pagkadungog sa mga tawo niining sakit nga mga pulong, nagsubo gayod sila ug wala nila sul-oba ang ilang mga alahas. Kay gisugo sa Ginoo si Moises nga isulti kini ngadto sa mga Israelinhon: “Mga gahi kamog ulo. Kon ubanan ko kamo bisan sa makadiyot lamang, basin mapatay ko pa kamo. Karon, tangtanga ninyo ang inyong mga alahas hangtod makadesisyon ako kon unsa ang akong himuon kaninyo.” Busa gitangtang sa mga Israelinhon ang ilang mga alahas didto sa Bukid sa Horeb.

Ang Tolda nga Tagboanan

Naandan na ni Moises nga magpatindog ug Tolda nga layo sa kampo. Kini nga Tolda gitawag niya nga “Tolda nga Tagboanan.” Si bisan kinsa nga gustong magpakisayod sa kabubut-on sa Ginoo moadto sa maong Tolda. Kon mosulod si Moises sa Tolda, manindog ang mga tawo sa pultahan sa ilang mga tolda. Tan-awon nila si Moises hangtod nga makasulod siya sa Tolda. Ug samtang atua didto si Moises sa sulod, mopaubos ang panganod nga daw haligi diha sa pultahan sa Tolda samtang makigsulti ang Ginoo kang Moises. 10 Ug kon makita sa mga tawo ang panganod nga daw haligi diha sa pultahan sa Tolda, manindog sila ug mosimba sa Ginoo diha sa pultahan sa ilang mga tolda. 11 Kon makigsulti ang Ginoo kang Moises, mag-atubangay gayod sila sama sa managhigala nga nagsultihanay. Pagkahuman niini mobalik si Moises sa kampo, apan ang iyang personal nga katabang nga batan-on nga si Josue, nga anak ni Nun, magpabilin sa Tolda.

Nakita ni Moises ang Gamhanang Presensya sa Dios

12 Miingon si Moises sa Ginoo, “Kanunay mo akong ginasultihan nga pangulohan ko kini nga katawhan, apan wala mo pa ako pahibaloa kon kinsay imong paubanon kanako. Miingon pa ikaw nga nakaila ka gayod kanako ug nalipay ka kanako. 13 Kon tinuod nga nalipay ka kanako, tudloi ako sa imong mga pamaagi aron makaila ako kanimo ug aron malipay pa gayod ikaw kanako. Hinumdomi nga kining nasora imong katawhan.” 14 Mitubag ang Ginoo, “Ako mismo ang magauban kanimo, ug hatagan ko ikaw ug kapahulayan.” 15 Miingon si Moises kaniya, “Kon dili ka mouban kanamo, ayaw kami pabiyaa niining dapita. 16 Kay unsaon man pagkasayod sa uban nga nalipay ka kanako ug sa imong katawhan kon dili mo kami ubanan? Ug unsaon nila pagkasayod nga pinasahi kami nga katawhan kaysa ubang katawhan sa kalibotan?”

17 Mitubag ang Ginoo kang Moises, “Himuon ko ang imong gihangyo kay nalipay ako kanimo, ug nakaila gayod ako kanimo.” 18 Unya miingon si Moises, “Palihog, ipakita kanako ang imong gamhanang presensya.”

19 Mitubag ang Ginoo, “Ipakita ko kanimo ang tanan kong kaayo, ug litukon ko kanimo ang akong ngalan, ang Ginoo. Kaloy-an ko ang gusto kong kaloy-an. 20 Apan dili mo makita ang akong nawong kay walay tawo nga makakita kanako nga magpabiling buhi.”

21 Unya miingon ang Ginoo, “Tindog dinhi sa dakong bato duol kanako. 22 Ug samtang molabay ang akong gamhanang presensya, isulod ko ikaw sa bangag sa bato ug tabonan ko ikaw sa akong kamot hangtod nga makalabay ako. 23 Unya kuhaon ko ang akong kamot ug makita mo ang akong likod apan dili ang akong nawong.”

Ang Bag-ong Lagpad nga Bato

(Deu. 10:1-5)

34 Miingon ang Ginoo kang Moises, “Pagkorti ug duha ka lagpad nga bato sama niadtong unang gihatag ko kanimo, kay sulatan ko kini sa mga pulong nga nasulat sa unang bato nga gibuak mo. Pangandam ugma sa buntag, ug tungas sa Bukid sa Sinai. Pakigkita kanako ibabaw sa bukid. Kinahanglan walay mouban kanimo, ug wala usay bisan usa ka tawo nga makita sa tibuok bukid. Bisan ang mga karnero o ang mga baka dili pasabsabon duol sa bukid.”

Busa nagkorte si Moises ug duha ka lagpad nga bato sama niadtong una. Ug sayo pagkasunod buntag, mitungas siya sa Bukid sa Sinai sumala sa gimando kaniya sa Ginoo dala ang duha ka lagpad nga bato. Unya mikunsad ang Ginoo diha sa panganod ug gilitok niya ang iyang ngalan nga Ginoo samtang nagatindog si Moises diha sa iyang presensya. Milabay ang Ginoo atubangan ni Moises ug miingon, “Ako ang Ginoo, ang may kahangawa ug maloloy-on nga Dios. Mahigugmaon ug matinumanon gayod ako, ug dili daling masuko. Ginapakita ko ang akong paghigugma sa daghang mga tawo, ug ginapasaylo ko ang ilang kadaotan, kalapasan, ug kasal-anan. Apan ginasilotan ko ang mga makasasala, lakip ang ilang mga kaliwat hangtod sa ikatulo ug ikaupat nga henerasyon.”

Miluhod dayon si Moises sa yuta ug misimba. Miingon siya, “O Ginoo, kon nalipay ka kanako, nagahangyo ako nga ubanan mo kami. Bisan ug gahig ulo kining mga tawhana, pasayloa kami sa among kadaotan ug sa among mga sala. Dawata kami ingon nga imong katawhan.”

Gipatuman na usab sa mga Israelinhon ang Kasabotan

(Exo. 23:14-19; Deu. 7:1-5; 16:1-17)

10 Miingon ang Ginoo, “Karon, maghimo akog kasabotan uban kaninyo. Atubangan sa tanan mong katagilungsod, maghimo akog kahibulongang mga butang nga wala ko pa gayod mahimo sa bisan asa nga nasod sa tibuok kalibotan. Ang mga katawhan sa inyong palibot makakita niining mga butanga nga akong himuon alang kanimo. 11 Tumana ang akong ginasugo kanimo karong adlawa. Abugon ko ang mga Amorihanon, Canaanhon, Hitihanon, Perisihanon, Hibihanon, ug mga Jebusihanon. 12 Pagbantay nga dili ka gayod maghimog kasabotan uban sa mga lumulupyo sa mga yuta nga inyong adtoan, kay mahimo kining laang alang kaninyo. 13 Gub-a hinuon ninyo ang ilang mga halaran, dugmoka ang ilang handomanan nga mga bato, ug pamutla ang ilang mga poste nga simbolo sa ilang diosa nga si Ashera. 14 Ayaw gayod kamo pagsimba ug laing dios kay ako, ang Ginoo, dili gusto nga may ginasimba kamo nga lain. 15 Ayaw gayod kamo paghimog kasabotan uban sa mga tawo nga nagapuyo sa yuta nga inyong adtoan, kay basin matintal kamo pagkaon sa ilang mga halad kon agdahon nila kamo sa ilang paghalad ug pagsimba sa ilang mga dios. 16 Ug basin unya ang inyong mga anak mangasawa sa ilang mga anak, nga mao unya ang motukmod kanila sa pagsimba sa ubang mga dios.

17 “Ayaw kamo paghimog mga dios.

18 “Sauloga ninyo ang Pista sa Pan nga Walay Patubo. Sumala sa gisugo ko kaninyo, magkaon kamo ug pan nga walay patubo sulod sa pito ka adlaw. Himoa ninyo kini sa gitakda nga panahon sa bulan sa Abib, kay mao kana ang bulan nga mibiya kamo gikan sa Ehipto.

19 “Akoa ang tanang kamagulangang anak nga lalaki, lakip ang tanang unang anak nga laki sa inyong kahayopan. 20 Mahimong lukaton ang unang anak nga laki sa inyong mga asno pinaagi sa pag-ilis niini ug karnero. Apan kon dili ninyo kini lukaton, kinahanglan nga patyon ang asno pinaagi sa pagbali sa liog niini. Mahimo usab nga lukaton ang inyong kamagulangang anak nga lalaki.

“Walay moduol kanako nga walay dala nga halad.

21 “Magtrabaho kamo sulod sa unom ka adlaw, apan sa ikapitong adlaw magpahulay kamo, bisan pag panahon sa tingdaro ug ting-ani.

22 “Sauloga ninyo ang Pista sa Ting-ani pinaagi sa pagdala kanako sa unang abot sa inyong trigo. Sauloga usab ninyo ang Pista sa Kataposang Ani sa kataposan sa tuig.

23 “Ang inyong mga lalaki kinahanglan motambong niining tulo ka mga kapistahan kada tuig sa pagsimba kanako, ang Ginoo nga inyong Agalon, ang Dios sa Israel. 24 Abugon ko ang mga katawhan gikan sa yuta nga ihatag ko kaninyo, ug palapdon ko ang inyong teritoryo. Walay manulong o mangilog sa inyong nasod sa panahon nga moadto kamo kanako, ang Ginoo nga inyong Dios, nianang tulo ka kapistahan kada tuig.

25 “Ayaw ninyo ihalad kanako ang dugo uban sa pan nga may patubo. Ug ayaw ninyo pabuntagi ang karne nga gihalad ninyo panahon sa Pista sa Paglabay sa Anghel.

26 “Dad-a ninyo sa templo sa Ginoo nga inyong Dios ang labing maayong bahin sa inyong unang abot.

“Ayaw ninyo lutoa ang nating kanding sa gatas sa iyang inahan.”

27 Miingon ang Ginoo kang Moises, “Isulat kining akong gisulti, kay mao kini ang mga tulumanon sa akong kasabotan uban kanimo ug sa Israel.” 28 Didto si Moises uban sa Ginoo sulod sa 40 ka adlaw ug 40 ka gabii ug wala siya mokaon o moinom. Gisulat sa Ginoo sa lagpad nga mga bato ang mga tulumanon sa kasabotan—ang Napulo ka Sugo.

29 Sa paglugsong ni Moises sa Bukid sa Sinai, dala niya ang duha ka lagpad nga mga bato nga gisulatan sa Kasugoan. Wala siya masayod nga nagdan-ag diay ang iyang nawong tungod sa iyang pagpakigsulti sa Ginoo. 30 Sa pagkakita ni Aaron ug sa tanang mga Israelinhon sa nagdan-ag nga nawong ni Moises, nahadlok silang moduol kaniya. 31 Apan gitawag sila ni Moises, busa miduol si Aaron ug ang mga pangulo sa katilingban sa Israel, ug nakigsulti si Moises kanila. 32 Unya miduol ang tanang mga Israelinhon kaniya, ug gisulti niya kanila ang tanang sugo nga gihatag kaniya sa Ginoo didto sa Bukid sa Sinai.

33 Human makigsulti si Moises kanila, gitabonan niya ug belo ang iyang nawong. 34 Apan kon mosulod siya sa Tolda nga Tagboanan aron makigsulti sa Ginoo, ginakuha niya ang tabon hangtod nga makagawas siya sa Tolda. Iniggawas niya, ginasulti niya sa mga Israelinhon ang tanang gisugo sa Ginoo kaniya, 35 ug makita sa mga Israelinhon nga nagdan-ag ang iyang nawong. Unya tabonan na usab niya ang iyang nawong hangtod nga mobalik siya sa Tolda sa pagpakigsulti sa Ginoo.

Ang mga Tulumanon sa Adlaw nga Igpapahulay

35 Gitigom ni Moises ang tibuok katilingban sa Israel ug giingnan, “Mao kini ang gisugo sa Ginoo nga inyong himuon: Sulod sa unom ka adlaw, himoa ninyo ang inyong mga buluhaton, apan sa ikapitong adlaw pahulay kamo, kay kini nga adlaw balaan ug alang kini sa Ginoo. Si bisan kinsa nga motrabaho nianang adlawa pagapatyon. Busa ayaw gayod kamo pagtrabaho bisan na lang sa paghaling ug kalayo diha sa inyong mga puloy-anan nianang adlawa.”

Ang mga Halad alang sa Tolda nga Simbahan

(Exo. 25:1-9)

Miingon si Moises sa tibuok katilingban sa Israel, “Mao kini ang gisugo sa Ginoo nga inyong himuon: Maghalad kamo sa Ginoo ug mga butang gikan sa inyong kabtangan. Mahimo kamong maghalad ug bulawan, plata, bronsi,

Footnotes

  1. 19:10 manghinlo sila sa ilang kaugalingon: Ang buot ipasabot, tumanon nila ang seremonya sa paghinlo.
  2. 19:18 natay-og pag-ayo ang bukid: Sa ubang mga kopya sa Hebreo ug sa Septuagint, nangurog gayod ang tanang mga tawo.
  3. 19:19 pinaagi sa dalogdog: o, sa makusog nga tingog.
  4. 20:24 halad nga sinunog ug halad alang sa maayong relasyon: Tan-awa ang Lista sa mga Pulong sa luyo.
  5. 21:6 Dios: o, mga pangulo.
  6. 21:15 mangulata: o, mopatay.
  7. 21:22 nakaanak kinig ahat: o, nakuhaan.
  8. 22:8 Dios: o, mga pangulo.
  9. 22:9 atubangan sa Dios: o, mga pangulo.
  10. 22:20 laglagon sa hingpit: Ang Hebreo nga pulong niini nagakahulogan sa mga gitugyan ngadto sa Ginoo pinaagi sa paghalad o paglaglag niini.
  11. 22:21 mga dumuduong: Ang buot ipasabot, mga dili Israelinhon nga mga lumulupyo sa Israel.
  12. 22:24 gira: sa literal, espada.
  13. 23:9 mga dumuduong: Ang buot ipasabot, mga dili Israelinhon nga mga lumulupyo sa Israel.
  14. 23:21 dili niya baliwalaon ang inyong mga sala: o, dili niya pasayloon ang inyong mga sala.
  15. 23:31 Dagat sa Mediteraneo: sa literal, Dagat sa mga Filistihanon.
  16. 25:4 delana: sa English, wool.
  17. 25:5 maayong klase sa panit: Posible nga ang buot ipasabot niini sa Hebreo, panit sa dugong o dolfin.
  18. 25:7 efod: Tan-awa ang Lista sa mga Pulong sa luyo.
  19. 25:29 tasa: Dili klaro ang buot ipasabot niini sa Hebreo nga teksto.
  20. 26:14 maayong klase sa panit: Posible nga ang buot ipasabot niini sa Hebreo, panit sa dugong o dolfin.
  21. 26:18 habagatang: sa English, south.
  22. 27:21 Tolda nga Tagboanan: nga mao usab ang Tolda nga Simbahan. Tan-awa ang Lista sa mga Pulong sa luyo.
  23. 28:9 Jacob: sa Hebreo, Israel. Mao usab sa bersikulo 21.
  24. 28:15 Tan-awa ang bersikulo 30.
  25. 28:30 Urim ug Thumim: Duha ka butang nga ginagamit sa paghibalo sa kabubut-on sa Dios.
  26. 28:33-34 pomegranata: Tan-awa ang Lista sa mga Pulong sa luyo.
  27. 28:41 dihogi: o, buboan.
  28. 29:18 halad pinaagi sa kalayo: Ang Hebreo nga pulong nga gigamit dinhi dili klaro ang kahulogan. Apan makita sa Biblia nga ginagamit kini nga pulong alang sa nagkalain-lain nga klase sa mga halad. Ginatawag usab kini nga “pagkaon sa Dios” sa Lev. 21:6, 21; Num. 28:2.
  29. 29:24 halad nga binayaw: Tan-awa ang Lista sa mga Pulong sa luyo.
  30. 30:20-21 halad pinaagi sa kalayo: Tan-awa usab ang 29:18.
  31. 30:23 mira: Tan-awa ang Lista sa mga Pulong sa luyo.
  32. 30:23 calamus: pahumot nga morag tanom nga tubo gikan sa India ug Arabia.
  33. 31:3 Espiritu: o, gahom.
  34. 32:1 dios: o, mga dios. Mao usab sa bersikulo 4, 8, 23, 31.
  35. 32:13 Jacob: sa Hebreo, Israel.
  36. 33:3 yuta… mabungahon: sa Hebreo, yuta nga nagaagas ang gatas ug dugos.