Ang Kapuslanan sa mga Panultihon

1 Mao kini ang mga panultihon ni Solomon, nga anak ni David ug hari sa Israel.

² Pinaagi niining mga panultihon, makat-onan mo ang kaalam^[a] ug maayong pamatasan, ug ang pagsabot sa mga pulong nga nagahatag ug kaalam. ³ Motul-id kini sa imong pamatasan aron mahimo kang maalamon, nga nagasubay sa ensakto, matarong, ug makiangayon. ⁴ Maghatag kini ug kaalam sa mga walay nahibaloan, ug maayong pagdesisyon ngadto sa mga kabatan-onan. ⁵ Pinaagi sa pagpamati niini madugangan pa gayod ang kaalam sa mga maalamon ug magiyahan ang mga may kahibalo, ⁶ aron masabtan ang kahulogan sa mga panultihon, mga sambingay, ug mga tigmo sa mga maalamon.

⁷ Ang tawo nga gustong magmaalamon angayng magtahod sa Ginoo. Ang tawong buang-buang^[b] gipakawalay bili ang kaalam ug dili gustong matul-id ang iyang pamatasan.

Ang Kamahinungdanon sa Kaalam

2 Anak, dawata ug tipigi sa imong kasingkasing ang akong mga gipanudlo ug mga sugo. ² Paminawa kon unsay makahatag ug kaalam ug pagsabot. ³ Ug paningkamoti gayod nga makaangkon ka niini, ⁴ nga daw sama nga nagapangita kag pilak o tinagong bahandi. ⁵ Kon himuon mo kini, masayran mo kon unsa ang pagtahod sa Ginoo, ug masabtan mo ang mahitungod kaniya. ⁶ Kay ang Ginoo maoy nagahatag ug kaalam. Kaniya usab naggikan ang kahibalo ug pagsabot. ^7-8 Gipanalipdan niya ang nagakinabuhing matarong, matinumanon, ug dili salawayon. Giandaman usab niya sila ug kadaogan.^[a]

⁹ Kon mamati ka kanako, masayran mo kon unsa ang maayo mong buhaton: ang husto, matarong, ug ang angayng buhaton. ¹⁰ Mahimo kang maalamon, ug makahatag kinig kalipay kanimo. ¹¹ Kon may panabot ka ug kahibalo nga modesisyon ug ensakto, makasalbar kini kanimo ¹² ug maglikay sa daotang binuhatan ug sa mga tawong daotan ug sinultihan. ¹³ Kini nga mga tawo mibiya na sa hustong binuhatan ug misunod sa buhat sa mga anaa sa kangitngit. ¹⁴ Nagakalipay sila sa paghimo ug daotan, ug nalingaw sila sa kangil-ad niini. ¹⁵ Dili ensakto ang ilang pagkinabuhi; sukwahi ang dalan nga ilang ginaagian.

¹⁶ Ang kaalam maglikay usab kanimo sa babayeng daotan nga buot motintal kanimo pinaagi sa matam-is niyang mga pulong. ¹⁷ Kining babayhana mibiya sa iyang bana nga iyang giminyoan sa batan-on pa siya; gikalimtan niya ang iyang saad sa Dios sa dihang gikasal siya. ¹⁸ Ang pag-adto sa iyang balay sama ra nga nagpaingon ka sa kamatayon. Ang dalan paingon sa iyang balay padulong sa dapit sa mga patay. ¹⁹ Si bisan kinsa nga moadto kaniya dili na makauli; dili na niini matultolan pa ang dalan paingon sa dapit sa mga buhi. ²⁰ Busa sunda ang pagkinabuhi sa maayo nga mga tawo; pagkinabuhi nga matarong. ²¹ Kay ang tawo nga nagakinabuhi sa ensakto ug dili salawayon padayon nga magpuyo dinhi sa atong yuta. ²² Apan ang mga daotan ug maluibon abugon. Pang-ibton sila sama sa mga sagbot.

4 Mga anak, pamatia ninyo pag-ayo ang pagtul-id sa inyong amahan sa inyong pamatasan, aron makakat-on kamo. ² Maayo ang akong ginatudlo, busa ayaw ninyo kini ipakawalay-bili. ³ Sa bata pa ako ug anaa pa sa poder sa akong amahan, paborito^[a] ako sa akong inahan. ⁴ Ginatudloan ako sa akong amahan. Miingon siya kanako, “Tipigi sa imong kasingkasing ang gipanudlo ko kanimo. Tumana ang mga sugo ko aron padayon kang magkinabuhi. ⁵ Paninguhaa nga makaangkon kag kaalam ug pagsabot. Ayawg kalimti ang akong mga gipang-estorya kanimo, ug ayawg biya niini. ⁶ Ayaw isalikway ang kaalam, hatagi hinuon kinig importansya, kay mao kini ang motipig kanimo. ⁷ Ang kaalam ug pagsabot maoy labing mahinungdanon sa tanan, busa paninguhaa gayod nga maangkon mo kini bisan pag mahurot ang tanan mong kabtangan.^{[b] 8} Higugmaa ug tipigi ang kaalam, kay makahatag kini kanimog kadungganan. ⁹ Sama kini sa korona nga bulak nga makahatag ug katahom kanimo.”

¹⁰ Anak, pamatia ug tumana ang gipanulti ko kanimo aron motaas ang imong kinabuhi. ¹¹ Nagtudlo na ako kanimog kaalam, kon unsaon pagkinabuhig ensakto. ¹² Busa kon sundon mo kini, walay kahasol sa imong pagkinabuhi, ug dili ka matarog. ¹³ Ayaw gayod kalimti ang gihimo kong pagtul-id sa imong pamatasan; tipigi kini sa imong kasingkasing kay imo kanang ikinabuhi.

¹⁴ Ayaw sunda ang binuhatan sa mga daotan. ¹⁵ Likayi gayod kini ug padayon sa imong pagkinabuhing matarong. ¹⁶ Kay dili sila makatulog kon dili sila makahimog daotan o wala silay malaglag. ¹⁷ Ang kadaotan ug ang kabangis daw maoy ilang kinaon ug ilimnon.

¹⁸ Ang pagkinabuhi sa mga matarong daw sama sa nagsubang nga adlaw nga mosamot kasidlak sa kaudtohon. ¹⁹ Apan ang pagkinabuhi sa mga daotan daw sama sa kangitngit, ug wala sila masayod kon unsa ang hinungdan sa ilang pagkalaglag.

²⁰ Anak, pamatia pag-ayo ang gipangtudlo ko kanimo; ²¹ ayaw gayod kini kalimti, hinuon tipigi kini sa imong kasingkasing. ²² Kay maghatag kinig maayong panglawas ug taas nga kinabuhi sa nagabaton niini.

²³ Bantayi pag-ayo ang imong hunahuna, kay kon unsay anaa sa imong hunahuna mao usab ang imong ikinabuhi. ²⁴ Ayaw pangilad o pamakak. ²⁵ Isentro ang imong panghunahuna sa mga butang nga maayo. ²⁶ Balansiha pag-ayo ang tanan mong pagahimuon aron maayo ang mahimong resulta niini. ²⁷ Pagtinarong; likayi ang paghimo ug daotan.