Bible in 90 Days

7 Anak, tipigi sa imo tagipusuon ang akon mga ginatudlo kag ginasugo sa imo. ² Tumana ang mga ginasugo ko sa imo, agod magalawig ang imo kabuhi. Tipigi sing maayo ang mga ginatudlo ko sa imo pareho sang pagtipig mo sang imo mata. ³ Itanom ini sa imo hunahuna agod indi mo gid malimtan. ⁴ Kabiga ang kaalam subong imo utod nga babayi kag ang pag-intiendi subong imo suod nga abyan. ⁵ Kay makapahilayo ini sa imo sa malain nga babayi nga makagalanyat kon maghambal.

Ang Malain nga Babayi

⁶ Isa ka adlaw, nagpamintana ako sa balay, ⁷ kag nakita ko ang mga pamatan-on nga mga lalaki nga wala sing may nahibaluan sa kabuhi. Ang isa sa ila wala sing pag-intiendi. ⁸ Nagalakat siya sa dalan pakadto sa kanto nga sa diin ara ang balay sang isa ka malain nga babayi. ⁹ Sirom na sadto kag nagadulom na. ¹⁰ Dayon ginsugata siya sang babayi nga ang iya bayo pareho sa bayo sang babayi nga nagabaligya sang iya lawas. Nakaplano na siya nga daan kon ano ang iya himuon sa sadto nga lalaki. ¹¹ Ini nga babayi palawakal kag wala sing huya. Wala siya nagapahimuyong sa iya balay. ¹² Nagaistambay siya sa higad sang mga dalan ukon sa mga kanto, kag kon kaisa sa mga plasa. ¹³ Pagkakita niya sa lalaki, ginhakos niya siya kag ginhalukan. Kag nagsiling siya nga wala sing huya-huya, ¹⁴ “Gintuman ko subong ang akon promisa nga maghalad, kag may mga karne didto sa balay halin sa sapat nga ginhalad ko. ¹⁵ Gani ginpangita ko ikaw, kag maayo kay nakita ko ikaw. ¹⁶ Nahapinan ko na ang akon hiligdaan sang dekolor nga tela nga halin pa sa Egipto. ¹⁷ Ginbutangan ko ini sang mga pahamot nga mira, aloe, kag sinamon. ¹⁸ Gani dali, maghulid kita; magpaayaw-ayaw kita sa kalipay hasta mag-aga, ¹⁹ kay wala diri ang akon bana. Naglakat siya sa malayo. ²⁰ Madamo nga kuwarta ang iya gindala kag mga duha pa ka semana antes siya magabalik.”

²¹ Gani nadala niya ang lalaki paagi sa iya matam-is kag makagalanyat nga mga pulong. ²² Sa gilayon nagsunod ang lalaki sa iya pareho sa baka nga ginaguyod sa ilihawan ukon pareho sa usa^[a] nga nagapadulong sa siod ²³ nga sa diin patyon siya sa pana. Pareho man siya sa isa ka pispis nga nagadali-dali pakadto sa siod nga wala kahibalo nga kamatayon gali ang iya padulungan.

²⁴ Gani, mga anak, pamatii ninyo sing maayo ang akon mga ginasiling. ²⁵ Indi kamo magpadala-dala sa sini nga klase sang babayi; indi kamo magpatalang sa iya. ²⁶ Madamo na nga mga lalaki ang nalaglag tungod sa iya. ²⁷ Kon magkadto kamo sa iya balay, pareho lang nga nagapadulong kamo sa lugar sang mga patay.

Ginadayaw ang Kaalam

8 Ang kaalam kag pag-intiendi pareho sa tawo nga nagawali. ² Nagatindog siya sa mataas nga mga lugar sa kilid sang dalan, sa mga ginsang-an sang mga dalan, ³ sa mga puwertahan sang siyudad, kag sa mga alagyan. Kag nagawali siya sing mabaskog,

Ang Kaalam kag ang Kabuangan

9 Ang kaalam pareho sa isa ka tawo nga nagpatindog sang dako kag matahom nga balay.^{[g] 2} Nagpapunsyon siya. Ginpreparar niya ang mga pagkaon kag mga ilimnon. ³ Dayon ginsugo niya ang iya mga suluguon nga babayi sa pagkadto sa mataas nga mga lugar sang siyudad agod ipahibalo ini: ⁴ “Kamo nga mga wala sing alam kag pag-intiendi, imbitado kamo sa punsyon. ⁵ Kadto kamo kag magkaon sang pagkaon kag mag-inom sang ilimnon nga akon ginpreparar. ⁶ Dulaa na ninyo ang inyo pagkaignorante agod padayon kamo nga magakabuhi. Magkabuhi kamo nga may pag-intiendi.”

⁷ Kon sawayon mo ang tawo nga nagapangyaguta, insultuhon ka niya. Kon sabdungon mo ang malaot nga tawo, sakiton ka niya. ⁸ Indi pagsawaya ang tawo nga nagapangyaguta kay kainitan ka niya. Sawaya ang maalamon nga tawo kag higugmaon ka niya. ⁹ Kon tudluan mo ang maalamon, madugangan pa gid ang iya kaalam. Kon tudluan mo ang matarong nga tawo, madugangan pa gid ang iya natun-an.

¹⁰ Kon gusto mo nga magmaalamon, dapat magtahod ka sa Ginoo. Kon ginakilala mo ang Balaan nga Dios, may pag-intiendi ka. ¹¹ Paagi sa kaalam, magalawig ang imo kabuhi. ¹² Kon maalamon ka, makahatag ini sa imo sang kaayuhan, pero kon ginahikayan mo ang kaalam, ginapaantos mo lang ang imo kaugalingon.

¹³ Ang kabuangan pareho sa isa ka babayi nga magahod, wala sing alam, kag wala sing may nahibaluan. ¹⁴ Nagapungko siya sa puwertahan sang iya balay ukon sa mataas nga mga lugar sang siyudad, ¹⁵ kag nagapanawag sa mga nagaalagi, nga nagapakadto sa ila mga trabaho. ¹⁶ Siling niya, “Dali kamo diri, kamo nga mga wala sing alam.” Kag siling pa niya sa mga wala sing pag-intiendi, ¹⁷ “Mas manami ang tubig nga kinawat kag mas manamit ang pagkaon kon kaunon sa tago.”^{[h] 18} Pero wala kahibalo ini nga mga tawo nga ang mga nagakadto sa iya nagakapatay. Ang mga nakakadto na sa iya ara na subong sa lugar sang mga patay.

Ang mga Hulubaton ni Solomon

10 Amo ini ang mga hulubaton ni Solomon:

Ang anak nga maalamon nagahatag sang kalipay sa iya ginikanan, pero ang anak nga buang-buang nagahatag sang kasubo sa ila.

² Ang manggad nga nakuha sa malain nga paagi indi makahatag sang kaayuhan, pero ang matarong nga pagkabuhi makahatag sing kaayuhan kay makaluwas ini sa imo sa kamatayon.

³ Indi pagpabay-an sang Ginoo nga magutuman ang mga matarong, pero ang mga malaot iya indi niya pagtugutan nga matuman ang ila malain nga mga handom.

⁴ Ang pagkatamad makapaimol sa tawo, pero ang pagkapisan makapamanggaranon sa iya.

⁵ Ang nagatipon sang pagkaon kon tig-alani maalamon nga tawo,^[i] pero ang nagasagi lang katulog makahuluya.

⁶ Ginapakamaayo ang matarong nga tawo; ang ginahambal sang malaot nga tawo makahalit.

⁷ Ang matarong nga tawo mangin pagpakamaayo sa iban kag dumdumon siya hasta san-o, pero ang malaot nga tawo kalimtan.

⁸ Ang maalamon nga tawo nagatuman sang mga sugo. Ang tawo nga nagahambal sing kabuangan malaglag.

⁹ Ang tawo nga nagakabuhi nga matarong indi maano, pero ang tawo nga nagakabuhi sing indi husto mahibaluan ang iya ginahimo.

¹⁰ Ang tawo nga nagapangdaya makahatag sing gamo, kag ang tawo nga nagahambal sang kabuangan malaglag.

¹¹ Ang ginahambal sang matarong nga tawo makapaayo sa kabuhi sang iban,^[j] pero ang ginahambal sang malaot nga tawo makahalit.

¹² Ang kaugot makapaumpisa sang gamo, pero ang gugma makapatawad sang tanan nga sala.

¹³ Ang tawo nga may pag-intiendi nagahambal sang mga pulong nga may kaalam, pero ang tawo nga wala sing pag-intiendi nagahambal sang mga pulong nga mangin kabangdanan nga silutan siya.

¹⁴ Ginadugangan pa gid sang mga maalamon ang ila nahibaluan, pero ang mga buang-buang sagi hambal sang mga pulong nga makapalaglag mismo sa ila sa indi madugay.

¹⁵ Ang manggad sang manggaranon makaprotektar sa iya, pero ang kaimulon sang imol makalaglag sa iya.

¹⁶ Ang balos sa matarong nga tawo amo ang maayo kag malawig nga kabuhi, pero ang balos sa malaot nga tawo amo ang silot.

¹⁷ Ang tawo nga nagapamati sa mga pagtadlong sa iya pamatasan magaayo kag magalawig ang iya kabuhi, pero ang tawo nga wala nagapamati magatalang.

¹⁸ Butigon ang tawo nga nagatago sang iya kaakig, kag buang-buang ang mga nagapanglibak.

¹⁹ Ang tawo nga palahambal madali makasala. Maalamon ang tawo nga makahibalo magpugong sang iya baba.

²⁰ Ang mga pulong sang matarong nga tawo bilidhon pareho sa pilak, pero ang hunahuna sang malaot nga tawo wala sing pulos.

²¹ Ang pulong sang matarong nga tawo makahatag sang kaayuhan sa madamo nga mga tawo luwas sa mga buang-buang nga magakalamatay tungod kay wala sila sing pag-intiendi.

²² Nagamanggaranon ang tawo tungod sa pagpakamaayo sang Ginoo, kag indi ini madugangan paagi sa tudo nga pagpangabudlay.^[k]

²³ Ang kalipayan sang buang-buang amo ang paghimo sang malain, pero ang kalipayan sang tawo nga may pag-intiendi amo ang pagkabuhi nga mainalamon.

²⁴ Subong nga ang ginakahadlukan sang malaot nga tawo matabo sa iya, ang ginahandom sang matarong nga tawo mabaton niya.

²⁵ Kon mag-abot sa kabuhi ang pagtilaw nga pareho sang bagyo, malaglag ang malaot nga tawo, pero ang matarong nga tawo magapabilin nga malig-on.

²⁶ Subong nga ang langgaw makapangilo sa ngipon kag ang aso makapapait sa mata, ang matamad nga tawo makapaugtas sa nagasugo sa iya.

²⁷ Ang nagatahod sa Ginoo magakabuhi sing malawig, pero ang malaot nga tawo magakabuhi sing malip-ot.

²⁸ Ang paglaom sang mga matarong makahatag sa ila sang kalipay, pero ang paglaom sang mga malaot wala sing katumanan.

²⁹ Ang pagsunod sang mga matarong sa pamaagi sang Ginoo makaprotektar sa ila, pero ang pagsupak sini sang mga malaot makapalaglag sa ila.

³⁰ Ang mga matarong indi pagpahalinon sa aton duta, pero ang mga malaot pahalinon.

³¹ Ang mga ginahambal sang matarong nga tawo may kaalam, pero ang mga ginahambal sang dayaon nga tawo makapalaglag sa iya.

³² Ang matarong nga tawo nakahibalo kon ano ang husto nga ihambal, pero ang malaot nga tawo, ang iya lang nahibaluan nga ihambal amo ang sayop.

11 Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga nagapangdaya sa pagkilo, pero ginakalipay niya ang mga wala nagapangdaya.

² Ang nagapabugal mahuy-an, pero ang nagapaubos mangin maalamon.

³ Ang tawo nga matarong makahibalo kon ano ang iya himuon tungod nga husto ang iya nga pagkabuhi, pero ang maluibon nga tawo malaglag tungod nga indi husto ang iya nga pagkabuhi.

⁴ Ang manggad indi makabulig kon silutan na sang Dios ang tawo sing kamatayon, pero ang matarong nga pagkabuhi makaluwas sa iya sa kamatayon.

⁵ Ang matarong nga pagkabuhi sang tawo nga wala sing kasawayan makapahapos sang iya pagpangabuhi, pero ang malaot nga pagkabuhi sang malaot nga tawo amo ang makapalaglag sa iya.

⁶ Ang matarong nga pagkabuhi sang tawo nga nagakabuhi sing husto makaluwas sa iya, pero ang malaot nga mga handom sang maluibon nga tawo makahalit sa iya mismo.

⁷ Kon mapatay ang mga malaot, madula ang ila paglaom; ang ila mga ginahandom mangin wala sing pulos.

⁸ Ginaluwas sang Dios sa kalisod ang mga matarong pero ang mga malaot iya wala.

⁹ Ginahalitan sang mga indi diosnon ang ila isigkatawo paagi sa ila ginahambal.

Nagakaluwas ang mga matarong paagi sa ila kaalam.

¹⁰ Nagahinugyaw sa kalipay ang mga pumuluyo sang isa ka siyudad kon nagauswag ang mga matarong kag amo man kon nagakalamatay ang mga malaot.

¹¹ Nagauswag ang siyudad paagi sa pagbendisyon sang mga matarong, pero nagakalaglag ini paagi sa pagpakalain sang mga malaot.

¹² Ang tawo nga wala sing pag-intiendi nagayaguta sa iya isigkatawo, pero ang tawo nga may pag-intiendi wala nagayaguta.

¹³ Ang palakutsokutso nagapanugid sang sekreto, pero ang masaligan nga tawo makatago sang sekreto.

¹⁴ Malaglag ang isa ka nasyon kon wala ini sing mga manuglaygay, pero kon may madamo ini nga mga manuglaygay, may kalig-on ini.

¹⁵ Delikado kon magpromisa ka nga magbayad sang utang sang iban. Gani kon indi mo gusto magkaproblema indi ina paghimua.

¹⁶ Ang mabuot nga babayi nagaani sang pagpadungog, pero ang mapintas nga tawo hasta lang sa pag-angkon sang manggad.

¹⁷ Kon maayo ka sa iban, makapaayo ini sa imo, pero kon mapintas ka, makahalit ini sa imo.

¹⁸ Ang malaot nga tawo indi makabaton sang matuod nga balos, pero ang nagahimo sang matarong makabaton sang matuod nga balos.

¹⁹ Ang tawo nga nagahimo sang matarong padayon nga magakabuhi, pero ang nagahimo sang malaot mapatay.

²⁰ Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga tawo nga tiko ang ila panghunahuna, pero ginakalipay niya ang mga tawo nga ang ila pagkabuhi wala sing kasawayan.

²¹ Sigurado gid nga pagasilutan ang mga malaot, pero ang mga matarong iya indi.

²² Ang katahom sang babayi nga indi maalamon pareho lang sang bulawan nga singsing sa sungad sang baboy.

²³ Ang mga ginahandom sang mga matarong makapaayo, pero ang mga ginahandom sang mga malaot makapaakig.

²⁴ May mga tawo nga mahinatagon pero nagadugang pa gid ang ila manggad; may ara man nga mga dalok pero nagaimol pa gani.

²⁵ Ang mahinatagon nga tawo magauswag. Ang tawo nga nagabulig sa iban pagabuligan man.

²⁶ Ginapakamalaot sang mga tawo ang nagatago sang iya baligya agod ibaligya ini kon magtaas na ang presyo, pero ginadayaw sang mga tawo ang wala nagatago.

²⁷ Ang tawo nga nagahandom sang maayo pakitaan sang kaayo, pero ang tawo nga nagapangita sing gamo makita niya ini.

²⁸ Mapaslawan ang tawo nga nagasalig sa manggad, pero ang matarong magauswag pareho sa nagalambo nga tanom.

²⁹ Ang mga buang-buang nga nagadala sang gamo sa ila panimalay wala gid sing may mapanubli sa ulihi. Mangin ulipon lang sila sang mga maalamon.

³⁰ Ang mga binuhatan sang matarong nga tawo makabulig sa iban nga mag-ayo kag maglawig ang ila kabuhi.^[l] Kag madala niya ang mga tawo sa iya kaalam.^[m]

³¹ Kon ang mga matarong sa kalibutan nagabaton sang balos sa ila mga ginahimo, labi na gid nga balusan ang mga malaot kag mga makasasala.

12 Ang tawo nga gusto magpatadlong sang iya pamatasan gusto magmaalamon, pero ang tawo nga indi gusto sawayon balingag.

² Ginakaluoyan sang Ginoo ang maayo nga tawo, pero ginasilutan niya ang nagapadihot sing malain.

³ Ang nagahimo sang kalautan wala gid sing kalig-unan, pero ang matarong nga tawo may kalig-unan pareho sa kahoy nga madalom ang gamot.

⁴ Ang maayo nga asawa bugal kag kalipay sang iya bana, pero ang makahuluya nga asawa pareho sa balatian nga nagaut-ot sa mga tul-an sang iya bana.

⁵ Ang ginahunahuna sang matarong nga tawo husto; ang ginalaygay sang malaot nga tawo puro pangdaya.

⁶ Makapatay ang mga pulong sang mga malaot,^[n] pero ang mga pulong sang mga matarong makaluwas.

⁷ Pagalaglagon ang mga malaot kag madula sila, pero ang mga matarong kag ang ila mga kaliwat magapadayon sa gihapon.

⁸ Ginapadunggan ang maalamon nga tawo, pero ginahikayan ang tawo nga tiko ang panghunahuna.

⁹ Mas maayo pa ang tawo nga simple lang, nga makasarang magsagod sang kabulig, sang sa tawo nga nagapasin-o-sin-o nga wala man lang gali sang kalan-on.

¹⁰ Ang matarong nga tawo nagaatipan sing maayo sa iya mga sapat, pero ang malaot nga tawo mapintas kag wala sing kaluoy sa iya mga sapat.

¹¹ Ang mapisan nga mangunguma may bugana nga pagkaon. Ang nagausik sang iya tiyempo sa wala sing pulos nga mga buluhaton wala sing husto nga pag-intiendi.

¹² Ang gusto lang permi himuon sang mga malaot amo ang malain, gani indi malig-on ang ila kahimtangan, pero ang mga matarong iya malig-on pareho sa kahoy nga madalom ang iya gamot.^[o]

¹³ Ang malaot nga ginahambal sang malaot nga tawo amo mismo ang nagahatag sa iya sang gamo, pero ang matarong nga tawo nagalikaw sa gamo.

¹⁴ Pagabalusan kita sang maayo nga mga butang suno sa aton ginapanghambal kag ginapanghimo.

¹⁵ Ang buang-buang nga tawo nagahunahuna nga husto siya permi, pero ang maalamon nga tawo nagapamati sang laygay.

¹⁶ Ginapakita gilayon sang buang-buang nga tawo ang iya kaakig kon insultuhon siya, pero ang maalamon nga tawo wala nagasapak kon insultuhon siya.

¹⁷ Ang masaligan nga saksi nagasugid sing matuod, pero ang indi masaligan nagabutig.

¹⁸ Ang mga pulong nga wala ginhunahuna sing maayo antes ihambal makasakit pareho sa espada, pero ang mga pulong nga ginhunahuna sing maayo antes ihambal makapaayo.

¹⁹ Ang mga pulong nga matuod nagapadayon hasta san-o, pero ang mga pulong nga binutig indi magdugay.

²⁰ Pagpangdaya ang ara sa tagipusuon sang tawo nga nagaplano sang malain, pero kalipay ang ara sa tagipusuon sang tawo nga nagaplano sang maayo.

²¹ Wala sing may malain nga matabo^[p] sa mga matarong, pero sa mga malaot, madamo gid sing malain nga matabo.

²² Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga butigon, pero ginakalipay niya ang mga indi butigon.

²³ Ang maalamon nga tawo wala nagapahambog sang iya nahibaluan, pero ang buang-buang nga tawo ginapakita gid niya ang iya pagkabuang-buang.

²⁴ Ang mapisan nga tawo makaangkon sang mataas nga posisyon, pero ang matamad iya makaangkon sang manubo nga posisyon.^[q]

²⁵ Ang pagpalibog makakuha sang kalipay sang tawo; ang maayo nga mga pulong makalipay sa iya.

²⁶ Ang matarong nga tawo makatuytoy sa iya abyan, pero ang malaot nga tawo makapatalang.

²⁷ Ang matamad nga tawo indi gid makalambot sang iya ginahandom, pero ang mapisan nga tawo nagamanggaranon.^[r]

²⁸ Kon magkabuhi ka nga matarong, padayon ka nga magakabuhi, kag maluwas ka sa kamatayon.

13 Ang maalamon nga anak nagapamati kon ginatadlong sang iya amay ang iya pamatasan, pero ang nagayaguta nga anak wala nagapamati kon ginasaway.

² Ang tawo nga maayo ang iya mga ginahambal balusan sing maayo nga mga butang, pero ang maluibon nga tawo balusan sing pagpamintas.

³ Ang nagabantay sa iya ginahambal nagahalong sang iya kabuhi, pero ang nagapataka lang kahambal ginalaglag niya ang iya kaugalingon.

⁴ Kon matamad ang isa ka tawo, bisan ano pa ang iya ginahandom, indi gid niya ini maangkon, pero kon mapisan siya, maangkon niya ang sobra pa sa iya ginahandom.

⁵ Ang matarong nga tawo indi gusto sang binutig, pero ang malaot nga tawo nagahimo sang makahuluya nga mga butang.

⁶ Ang tawo nga wala sing kasawayan indi maano tungod sang iya matarong nga pagkabuhi, pero ang makasasala nga tawo malaglag tungod sang iya kalautan.

⁷ May mga tawo nga nagapakuno-kuno nga manggaranon, pero imol gali. Kag may mga tawo man nga nagapakuno-kuno nga imol, pero manggaranon gali.

⁸ Ang manggaranon nagabayad agod magawad ang iya kabuhi sa mga nagapahog sa iya, pero ang imol, wala sing may nagapahog sa iya.

⁹ Ang kabuhi sang matarong nga tawo pareho sa suga nga nagasiga gid sing masanag, pero ang kabuhi sang malaot nga tawo pareho sa suga nga napatay.

¹⁰ Sa sobra nga bugal, may mga tawo nga indi magpamati sang laygay, kag ini nagapaumpisa sing gamo. Kon gusto nila nga magmaalamon dapat magpamati sila sang laygay.

¹¹ Ang manggad nga nakuha sa malain nga paagi madali lang madula, pero ang manggad nga ginpangabudlayan nagadugang pa gid.

¹² Ang handom sang tawo nga wala matuman nagapaluya sa iya, pero ang iya handom nga natuman nagapabaskog kag nagapalipay sang iya kabuhi.^[s]

¹³ Ang tawo nga nagasikway sa mga ginatudlo kag ginasugo sa iya magaantos, pero ang tawo nga nagatuman sini hatagan sang balos.

¹⁴ Ang ginatudlo sang mga maalamon makapaayo kag makapalawig sang imo kabuhi,^[t] kag makapalikaw sa imo sa kamatayon.

¹⁵ Ginatahod ang tawo nga may maayo nga panghunahuna. Ang maluibon nga tawo nagapadulong sa kalaglagan.^[u]

¹⁶ Ang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi nagahunahuna anay antes niya himuon ang isa ka butang, pero ang buang-buang iya wala nagahunahuna, gani ginapakita gid niya ang iya pagkabuang-buang.

¹⁷ Ang malaot nga mensahero nagapagamo sa mga tawo, pero ang masaligan nga mensahero nagapaayo sang ila relasyon.

¹⁸ Ang tawo nga indi magpatadlong sang iya pamatasan magaimol kag mahuy-an, pero ang nagapatadlong sang iya pamatasan padunggan.

¹⁹ Daw ano kanami ang mabatyagan sang tawo kon matuman ang iya ginahandom; amo gani nga ang mga buang-buang indi man mag-untat sa paghimo sang kalautan.

²⁰ Kon mag-upod ka sa mga maalamon, mangin maalamon ka man, pero kon mag-upod ka sa mga buang-buang, magaantos ka.

²¹ Magaabot ang kalaglagan sa mga makasasala bisan diin man sila magkadto, pero ang mga matarong iya balusan sang maayo nga mga butang.

²² Ang manggad sang maayo nga tawo panublion sang iya mga kaapuhan, pero ang manggad sang makasasala panublion sang mga matarong.

²³ Bisan makapatubas sing bugana ang duta sang mga imol, indi sila makapulos sini tungod sa indi matarong nga ginahimo sang iban.

²⁴ Wala mo ginahigugma ang imo bata kon wala mo siya ginadisiplina. Kon ginahigugma mo siya, ginatadlong mo ang iya pamatasan.

²⁵ Ang mga matarong magakaon nga busog gid, pero ang mga malaot gutumon.

14 Ang maalamon nga asawa nagapalig-on sang iya panimalay, pero ang buang-buang iya nagaguba sang iya panimalay.

² Ang tawo nga nagakabuhi sing husto nagatahod sa Ginoo, pero ang wala nagakabuhi sing husto nagatamay sa iya.

³ Ang mga ginahambal sang buang-buang nga tawo makahalit sa iya, pero ang mga ginahambal sang maalamon nga tawo makatipig sa iya.

⁴ Kon wala ka sing sapat nga inug-arado wala ka sing anihon, pero kon may sapat ka, kag makusog pa, madamo ang imo anihon.

⁵ Ang masaligan nga saksi wala nagabutig, pero ang indi masaligan puro kabutigan ang iya ginahambal.

⁶ Ang tawo nga nagapangyaguta indi gid makaangkon sang kaalam bisan ano pa niya katinguha, pero ang tawo nga may pag-intiendi dali lang makatuon.

⁷ Likawi ang mga buang-buang kay wala ka sing may matun-an nga maayo sa ila.

⁸ Ang kaalam sang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi amo ang nagahatag sa iya sang ihibalo kon ano ang iya himuon, pero ang kabuangan sang buang-buang nga tawo nagapatalang sa iya.

⁹ Daw sa wala lang sa mga buang-buang kon makasala sila, pero sa mga matarong nga tawo nga nagakabuhi sing husto, gusto nila nga batunon sila sang Dios.^[v]

¹⁰ Ikaw lang ang nakahibalo kon ano ka gid kamalipayon ukon kamasinulub-on.

¹¹ Pagalaglagon ang panimalay sang mga malaot, pero pauswagon ang panimalay sang mga nagakabuhi sing husto.

¹² Mahimo nga nagahunahuna ka nga ara ka sa husto nga dalan, pero gali ang padulungan sini amo ang kamatayon.

¹³ Puwede mo matago ang imo kasubo sa imo nga pagkadlaw, pero kon tapos ka na kadlaw ang kasubo ara man gihapon.

¹⁴ Ang tawo pagabalusan sang nagakabagay gid sa iya nga mga ginhimo, maayo man ukon malain.

¹⁵ Ang tawo nga wala sing alam nagapati sang bisan ano; ang tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi nagabantay gid sang iya mga tikang.

¹⁶ Ang maalamon nga tawo nagahalong sang iya kaugalingon kag nagalikaw sa gamo, pero ang buang-buang nga tawo wala nagahalong kundi nagapadasodaso.

¹⁷ Ang tawo nga dali lang maakig nagahimo sang kabuangan. Ang tawo nga nagapadihot sing malain ginakaugtan sang Dios. ^[w]

¹⁸ Makita ang kabuangan sa tawo nga wala sing alam, pero makita ang kaalam sa tawo nga nakahibalo magtimbang-timbang kon diin ang husto ukon indi.

¹⁹ Magasaludo kag magapakitluoy ang mga malaot sa mga matarong.

²⁰ Wala kaayo sing may nagapakig-abyan sa mga imol, bisan ang ila mga kaingod, pero ang mga manggaranon iya madamo sing mga abyan.

²¹ Makasasala ang tawo nga nagatamay sa iya isigkatawo nga imol, pero bulahan ang tawo nga maayo sa imol.

²² Makasala ka lang kon magplano ka sing malain sa imo isigkatawo, pero kon magplano ka sing maayo, may mga tawo nga magahigugma kag magaunong sa imo.

²³ Ang pagtrabaho sing tudo may pulos, pero ang pagsagi wakal magapaimol lang sa tawo.

²⁴ Ang balos sa mga maalamon amo ang ila manggad, pero ang balos sa mga buang-buang sa ila nga kabuangan amo ang dugang nga kabuangan.

²⁵ Ang saksi nga nagasugid sang matuod makaluwas sa kabuhi sang tawo. Traidor ang saksi nga nagabutig.

²⁶ Ang pagtahod sa Ginoo nagahatag sang sigurado nga kalig-on kag proteksyon sa tawo kag sa iya mga anak.

²⁷ Ang pagtahod sa Ginoo makapaayo kag makapalawig sang imo kabuhi,^[x] kag makapalikaw sa imo sa kamatayon.

²⁸ Ang pagkagamhanan sang hari nagadepende sa kadamuon sang iya katawhan; kon wala ang iya katawhan malaglag ang hari.

²⁹ Ang mapinasensyahon nga tawo maalamon gid, pero ang tawo nga dali maakig nagapakita sang iya pagkabuang-buang.

³⁰ Ang malinong nga panghunahuna makapaayo sa lawas, pero ang kahisa^[y] pareho sa sakit nga nagaut-ot sa mga tul-an.

³¹ Ang nagapigos sa mga imol nagainsulto sa Dios nga naghimo sa ila, pero ang nagakaluoy sa mga imol nagapadungog sa Dios.

³² Ginalaglag sang Dios ang mga malaot tungod sang ila malaot nga mga binuhatan, pero ginaprotektaran niya ang mga matarong tungod sang ila pagkadiosnon.^[z]

³³ Ang kaalam ara sa hunahuna sang tawo nga may pag-intiendi, pero ang mga buang-buang wala sing^[aa] may nahibaluan parte sa kaalam.

³⁴ Magauswag ang isa ka nasyon kon ang mga pumuluyo sini magkabuhi sing matarong, pero kon magpakasala sila, mahuy-an ang ila nasyon.

³⁵ Nagakalipay ang hari sa maalamon nga suluguon, pero ginakaugtan niya ang suluguon nga nagapakahuya sa iya.

15 Ang mahinay nga sabat makapahaganhagan sang kaakig, pero ang matigdas nga sabat makapaibwal sang kaakig.

² Ang mga ginahambal sang maalamon nga tawo makahatag sing kaalam, pero ang mga ginahambal sang buang-buang nga tawo puro kabuangan.

³ Makita sang Ginoo ang tanan, bisan sa diin nga lugar. Ginatan-aw niya ang mga ginahimo sang mga malaot kag sang mga matarong.

⁴ Ang malulo nga mga pulong makapaayo sa kabuhi sang tawo,^[ab] pero ang masakit nga mga pulong makapasakit sa iya tagipusuon.

⁵ Ang buang-buang nga tawo wala nagasapak kon ginatadlong sang iya amay ang iya pamatasan, pero ang maalamon iya nagasapak.

⁶ Magadamo^[ac] ang manggad sang mga matarong, pero ang iya sang mga malaot madula.^[ad]

⁷ Ginapalapnag sang mga maalamon ang kaalam; indi ini mahimo sang mga buang-buang.

⁸ Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga halad sang mga malaot, pero nalipay siya sa mga pangamuyo sang mga matarong.

⁹ Ginakangil-aran sang Ginoo ang tawo nga ang iya pagginawi malaot, pero ginahigugma niya ang tawo nga nagatinguha sa paghimo sang matarong.

¹⁰ Ang pagtadlong sa pamatasan ginakabig nga malain sang^[ae] tawo nga nagapalayo sa husto nga dalan. Ang tawo nga indi gusto sawayon mapatay.

¹¹ Kon nahibaluan sang Ginoo ang nagakalatabo sa lugar sang mga patay, mas labi na gid nga nahibaluan niya ang ara sa tagipusuon sang tawo.

¹² Ang tawo nga nagapangyaguta indi gusto sawayon; indi siya magpalaygay sa mga maalamon.

¹³ Kon malipayon ang tawo, nagayuhom-yuhom siya, pero kon nagakasubo siya, masinulub-on ang iya guya.

¹⁴ Ang tawo nga may pag-intiendi gusto gid nga magtuon, pero ang buang-buang nga tawo gusto pa gid sang kabuangan.

¹⁵ Mabudlay permi ang kabuhi sang mga imol, pero kon magkontento lang sila mangin malipayon gid sila permi.

¹⁶ Mas maayo pa ang imol nga nagatahod sa Ginoo sang sa manggaranon nga puno sang kagamo ang iya kabuhi.

¹⁷ Mas maayo pa nga magsud-an lang sang utan nga may paghigugmaanay sang sa magsud-an sang karne nga may pagdinumtanay.

¹⁸ Ang pagkamainiton sang ulo nagapaumpisa sang inaway, pero ang pagkamapinasensyahon nagapauntat sang inaway.

¹⁹ Kon matamad ka, mabudlayan ka gid sa imo kabuhi, pero kon mapisan ka, matawhay ang imo kabuhi.

²⁰ Ang maalamon nga anak nagahatag sang kalipay sa iya ginikanan. Buang-buang ang anak nga nagapakalain sa iya ginikanan.

²¹ Ang tawo nga wala sing pag-intiendi nagakalipay sa kabuangan, pero ang tawo nga may pag-intiendi nagakabuhi nga matarong.

²² Kon indi ka magpangayo sang laygay parte sa imo mga plano, indi ka magmadinalag-on, pero kon magpangayo ka sang madamo nga mga laygay, magmadinalag-on ang imo mga plano.

²³ Nagakalipay ang tawo kon makahatag siya sang nagakabagay nga sabat. Daw ano pa gid kanami kon makasabat siya sa husto nga tion.

²⁴ Ginasunod sang maalamon nga tawo ang dalan nga nagapadulong sa kabuhi agod malikawan niya ang kamatayon.

²⁵ Gub-on sang Ginoo ang mga balay sang mga bugalon,^[af] pero protektaran niya ang mga duta sang mga balo nga babayi.

²⁶ Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga ginahunahuna sang mga malaot, pero ginakalipay niya ang mga ginahunahuna^[ag] sang mga matinlo ang tagipusuon.

²⁷ Ang tawo nga nagaangkon sang manggad sa malain nga paagi nagadala sang kalisod sa iya panimalay. Ang tawo nga wala nagabaton sang lagay padayon nga magakabuhi.

²⁸ Ang matarong nga tawo nagahunahuna anay antes siya maghambal, pero ang malaot nga tawo nagapataka lang kahambal sing malain.

²⁹ Malayo ang Ginoo sa mga malaot, pero malapit siya sa mga matarong kay ginapamatian niya ang ila pangamuyo.

³⁰ Makahatag kalipay ang manayanaya^[ah] nga guya, kag makapabaskog ang maayo nga balita.

³¹ Ang nagapamati sa pagsabdong nga makapaayo sang kabuhi mangin maalamon.

³² Ginapakalain sang tawo ang iya kaugalingon kon wala niya ginasapak ang pagsaway sa iya sa pagtadlong sa iya pamatasan, pero kon magpamati siya, makaangkon siya sang pag-intiendi.

³³ Ang pagtahod sa Ginoo makatudlo sa tawo nga magmaalamon, kag ang pagpaubos makahatag sa iya sang dungog.

16 Nagaplano ang tawo, pero ang Ginoo ang nagabuot kon matuman ina nga plano ukon indi.^[ai]

² Mahimo nga nagahunahuna kita nga husto na gid ang tanan ta nga ginahimo, pero ang Ginoo ang makahukom kon ano gid ang aton motibo.

³ Itugyan sa Ginoo ang tanan nga ginaplano mo nga himuon, kag mangin madinalag-on ka.

⁴ Ginhimo sang Ginoo ang tanan nga may katuyuan,^[aj] bisan ang mga malaot nga gintalana niya nga malaglag.

⁵ Ginakangil-aran sang Ginoo ang tanan nga bugalon, kag sigurado gid nga pagasilutan sila.

⁶ Kon ginahigugma naton ang Ginoo nga may katutom, patawaron niya ang aton mga sala. Kon ginatahod naton siya, makalikaw kita sa kalautan.

⁷ Kon nalipay ang Ginoo sa aton pagginawi, nagahimo siya sang paagi nga ang aton mga kaaway magpakig-abyan sa aton.

⁸ Mas maayo pa ang gamay nga manggad nga ginpangabudlayan sing husto sang sa madamo nga manggad nga ginkuha sa malain nga paagi.

⁹ Nagaplano ang tawo, pero ang Ginoo ang nagapatigayon sa sina nga plano.

¹⁰ Kon maghukom ang hari nga ginatuytuyan sang Dios, husto permi ang iya paghukom.^[ak]

¹¹ Indi luyag sang Ginoo nga magpangdaya kita sa aton negosyo.

¹² Ginakangil-aran sang mga hari ang paghimo sang malain, kay ang ila pagdumala makapadayon lamang kon maghimo sila sing matarong.

¹³ Nalipay ang mga hari sa mga tawo nga wala nagabutig; palangga nila ang mga tawo nga nagasugid sing matuod.

¹⁴ Kon maakig ang hari mahimo nga may patyon siya, gani ang maalamon nga tawo nagatinguha gid nga indi maakig ang hari.

¹⁵ Kon nalipay ang hari sa isa ka tawo, indi niya siya pagpatyon; pakitaan niya siya sing kaayo nga pareho sa ulan sa tion sang tigtulubo sang mga tanom.^[al]

¹⁶ Mas labing maayo ang pag-angkon sang kaalam kag pag-intiendi sang sa pag-angkon sang bulawan kag pilak.

¹⁷ Ang tawo nga nagakabuhi sing husto nagalikaw sa malain, kag ang nagabantay sang iya kaugalingon layo sa katalagman.

¹⁸ Ang pagpabugal kag pagkamatinaas-taason sang tawo makalaglag sa iya.

¹⁹ Mas maayo pa nga magkabuhi nga mapainubuson kaupod sa mga imol sang sa magpartidahay sang mga inagaw kaupod sa mga bugalon.

²⁰ Ang tawo nga nagapamati kon tudluan magauswag. Bulahan ang tawo nga nagasalig sa Ginoo.

²¹ Ang maalamon nga tawo ginakilala nga may husto nga pag-intiendi, kag kon manami siya maghambal makatuon ang iban sa iya.

²² Kon may kaalam ka, makapaayo kag makapalawig ina sa imo kabuhi,^[am] pero kon buang-buang ka, silutan ka tungod sang imo pagkabuang-buang.

²³ Ang maalamon nga tawo nagabantay gid sang iya ginahambal, gani makatuon ang iban sa iya.

²⁴ Ang matam-is nga mga pulong pareho sa dugos; makapalipay kag makapabaskog ini sa kabuhi sang tawo.

²⁵ Mahimo nga nagahunahuna ka nga ara ka sa husto nga dalan, pero gali ang padulungan sini amo ang kamatayon.

²⁶ Ang kagutom nagatulod sa tawo nga mag-obra.

²⁷ Ang malaot nga tawo nagaplano sing malain, kag ang iya mga ginahambal makahalit nga daw sa kalayo nga makapaso.

²⁸ Ang manuglibak nga tawo nagapaumpisa sang inaway kag nagaguba sang pag-abyanay.

²⁹ Ginahaylo sang mapintas nga tawo ang iya isigkatawo nga maghimo sang malain.

³⁰ Mag-andam kamo sa mga tawo nga nagayuhom-yuhom kag nagapulupangilay kay basi may malain sila nga plano.

³¹ Ang katigulangon isa ka kadungganan^[an] nga maangkon sang tawo nga may matarong nga kabuhi.

³² Mas maayo pa ang tawo nga mapinasensyahon sang sa tawo nga gamhanan. Mas maayo pa ang tawo nga makakontrolar sang iya kaugalingon sang sa tawo nga makakontrolar sang isa ka siyudad.

³³ Nagagabot-gabot ang mga tawo agod mahibaluan nila kon ano ang ila himuon, pero ang Ginoo ang nagabuot sa resulta sini.

17 Mas maayo pa nga magkaon sang tinapay lang nga may kalinong sa sulod sang balay sang sa magpunsyon nga may ilinaway.

² Ang maalamon nga suluguon magagahom sa makahuluya nga anak sang iya agalon, kag hatagan siya sang palanublion kaupod sa iban pa nga mga anak sang iya agalon.

³ Ginatilawan sang Ginoo ang aton tagipusuon pareho sa bulawan kag pilak nga ginatilawan sa kalayo kon bala puro ukon indi.

⁴ Ang malaot nga tawo gusto magpamati sa kapareho niya nga malaot,^[ao] kag ang butigon gusto magpamati sa kapareho niya nga butigon.^[ap]

⁵ Ang nagayaguta sa imol nagainsulto sa Dios nga naghimo sa iya. Pagasilutan ang tawo nga nagakalipay sa malain nga natabo sa iban.

⁶ Bugal sang mga tigulang ang ila mga apo, subong nga bugal man sang mga anak ang ila mga ginikanan.

⁷ Wala nagakabagay nga maghambal ang buang-buang sing maayo nga mga pulong, kag mas labi na gid nga wala nagakabagay nga magbinutig ang isa ka pangulo.

⁸ Nagapati ang iban nga ang lagay pareho sa madyik nga sarang makahimo sang bisan ano.

⁹ Kon patawaron mo ang imo abyan nga nakasala sa imo, magapabilin ang inyo pag-abyanay, pero kon liwat-liwaton mo kahambal ang iya sala, maguba ang inyo pag-abyanay.

¹⁰ Ang maalamon nga tawo makatuon sa isa lang ka pagsaway, pero ang buang-buang nga tawo indi gid makatuon bisan kapila pa siya hanuton.

¹¹ Ang malaot nga tawo gusto lang permi magpangita sang gamo, gani padal-an siya sang mapintas nga tawo nga magsilot sa iya.

¹² Mas delikado kon masugat-an mo ang buang-buang nga tawo nga nagabinuang sang sa sapat nga oso^[aq] nga nadulaan sang mga bata.

¹³ Kon malain ka sa mga maayo sa imo, permi lang may malain nga magaabot sa imo panimalay.

¹⁴ Ang nagaumpisa pa lang nga binaisay pareho sa lusbot sa tangke sang tubig. Tapnaa ina sa wala pa magdako.

¹⁵ Ginakangil-aran sang Ginoo ang tawo nga nagasentensya nga silutan ang wala sing sala ukon nagasentensya nga hilwayon ang may sala.

¹⁶ Wala sing pulos ang paggasto sa pagpaeskwela sa buang-buang nga tawo kay wala man siya sing gana magtuon.

¹⁷ Ang isa ka abyan nagahigugma sa imo sa tanan nga tion, kag ang katuyuan nga may paryente ka amo nga agod may magbulig sa imo sa tion sang kalisod.

¹⁸ Wala sing pag-intiendi ang tawo nga nagapromisa nga magbayad sang utang sang iban.

¹⁹ Ang tawo nga luyag sang sala luyag sang gamo, kag ang bugalon nga tawo nagapangita lang sang iya kalaglagan.

²⁰ Indi gid magmauswagon ang tawo nga tiko ang iya panghunahuna, kag ang butigon nga tawo makaangkon sang kalaglagan.

²¹ Kasubo kag kasakit ang mabatyagan sang isa ka ginikanan sa iya buang-buang nga anak.

²² Kon malipayon ka, makapaayo ini sa imo lawas, pero kon masinulub-on ka, makapalain ini sa imo.

²³ Ang malaot nga tawo nagabaton sang lagay agod indi mahatag ang hustisya.

²⁴ Ang tawo nga may pag-intiendi nagahunahuna permi kon paano pa gid siya magmaalamon, pero ang buang-buang nga tawo wala kahibalo kon ano ang iya himuon.

²⁵ Nagahatag sang kasubo kag kasakit ang buang-buang nga anak sa iya ginikanan.

²⁶ Indi maayo nga silutan ang inosente nga tawo ukon ang dungganon nga tawo nga nagahimo sing husto.

²⁷ Ang tawo nga maalamon kag may pag-intiendi indi palawakal kag indi dasodaso.

²⁸ Bisan ang buang-buang masal-an nga maalamon kag may pag-intiendi kon maghipos siya.

18 Ang tawo nga gusto lang permi mag-isahanon nagahunahuna lang sang iya kaugalingon, kag ginakontra niya ang husto nga ginaisip sang iban.

² Ang buang-buang nga tawo wala gid sing handom nga makatuon; ang iya lang gusto amo ang pagpahayag sang iya kaugalingon nga opinyon.

³ Ang paghimo sang malain kag makahuluya nga butang makahatag sang kahuy-anan.

⁴ Ang pulong sang maalamon nga tawo makahatag sang kaalam sa iban; pareho ini sa nagailig nga tubig nga halin sa madalom nga tuburan.

⁵ Indi maayo ang pag-apin sa nakasala kag ang indi paghatag sang hustisya sa wala sing sala.

⁶ Ang mga ginahambal sang buang-buang nga tawo makapaumpisa sang inaway kag makahatag sa iya sang kasakitan.

⁷ Ang mga ginahambal sang buang-buang nga tawo makahalit sa iya mismo.

⁸ Ang kutsokutso daw pareho sa pagkaon nga namit usapon kag tunlon.

⁹ Ang matamad nga tawo pareho lang kalain sa tawo nga gusto magpanglaglag.

¹⁰ Ang Ginoo pareho sa mabakod nga tore, kag sa iya nagadangop ang mga matarong agod indi sila maano.

¹¹ Nagahunahuna ang mga manggaranon nga ang ila manggad makaprotektar sa ila pareho sa mataas nga mga pader nga nagapalibot sa siyudad.

¹² Ang pagpabugal sang tawo makalaglag sa iya, pero ang pagpaubos makapadungog sa iya.

¹³ Balingag kag makahuluya ang tawo nga nagasabat nga wala anay nagapamati.

¹⁴ Ang determinasyon sang tawo nga mabuhi makapabakod sa iya kon nagamasakit siya, pero kon madula ini wala na sing may makabulig pa sa iya.

¹⁵ Ang tawo nga maalamon kag may pag-intiendi nagatinguha pa gid nga madugangan ang iya kaalam.

¹⁶ Madali ka nga makapakigkita sa isa ka dungganon nga tawo kon may dala ka nga regalo para sa iya.

¹⁷ Ang una nga magpamatuod sa korte daw amo na ang husto, hasta nga ang iya kontra naman ang mag-usisa sa iya.

¹⁸ Ang paggabot-gabot makapauntat sang binaisay, kag makahusay sang kaso sang duha ka gamhanan nga tawo.

¹⁹ Mabudlayan ka nga magpasag-uli sa imo utod^[ar] nga naglain ang iya buot sa imo. Daw mas mabudlay pa ini himuon sang sa magsalakay sa napaderan nga siyudad.

Subong nga mabudlay gub-on ang mga trangka sang puwertahan sang palasyo, mabudlay man untaton ang pag-inaway sang duha ka tawo.

²⁰ Pagaanihon mo ang bunga sang imo mga ginahambal.^[as]

²¹ Ang imo mga ginahambal makaluwas sang kabuhi ukon makapatay. Gani kon palahambal ka, magbantay ka kay pagaanihon mo ang bunga sang imo mga ginahambal.

²² Kon nakapangasawa ka, nakabaton ka sing maayo nga butang, kag nagapakita ina nga maayo ang Ginoo sa imo.

²³ Nagapakitluoy ang imol, pero nagasabat sing matigdas ang manggaranon.

²⁴ May pag-abyanay nga wala nagadugay, pero may pag-abyanay man nga mas mahirop pa sang sa mag-ulutod.

19 Mas maayo ang imol nga nagakabuhi sing matarong sang sa buang-buang nga butigon.

² Indi maayo nga maukod ka nga wala ka sing may nahibaluan. Indi man maayo nga magpadasodaso ka kay dali ka makahimo sing sayop.

³ May mga tawo nga ginahalitan nila ang ila kaugalingon tungod sang ila kabuangan, kag ang Ginoo pa ang ila ginabasol.

⁴ Ang manggaranon madamo sing abyan, pero ang imol ginabayaan sang iya mga abyan.

⁵ Ang butigon nga saksi pagasilutan, kag ang bisan sin-o nga nagabutig indi makaluwas sa silot.

⁶ Madamo ang nagapakig-abyan sa mga kilala nga mga tawo agod ayuhan sila, kag ang tanan nagapakig-abyan sa mga mahinatagon.

⁷ Kon imol ka, wala ka ginasapak sang imo mga paryente, kag mas labi na gid sang imo mga abyan. Kon ginakinahanglan mo sila, indi mo sila makita.

⁸ Ang tawo nga nagatinguha nga magmaalamon nagakabalaka sa iya kaugalingon, kag ini nga tawo magauswag.

⁹ Ang butigon nga saksi pagasilutan, kag ang bisan sin-o nga nagabutig malaglag.

¹⁰ Indi bagay sa buang-buang nga tawo nga magkabuhi nga manggaranon, kag mas labi na gid nga indi bagay sa ulipon nga maggahom sa mga manugdumala.

¹¹ Kon mapinasensyahon ka, nagapakita lang nga maalamon ka. Kag kon nagapatawad ka sa nakasala sa imo, makahatag ini sang kadungganan sa imo.

¹² Ang kaakig sang hari pareho sa ngurob sang leon, pero ang iya kaayo pareho sa tun-og nga nagahatag sang tubig sa mga tanom.

¹³ Ang buang-buang nga anak makadala sang kalaglagan sa iya amay. Ang asawa nga permi lang nagabais sa iya bana makaulugot pareho sa nagatinulo nga atop.

¹⁴ Mapanubli sa ginikanan ang balay kag ang iban pa nga pagkabutang, pero ang Ginoo lang ang makahatag sang maalamon nga asawa.

¹⁵ Kon matamad ka kag sagi lang katulog, magutman ka.

¹⁶ Ang tawo nga nagatuman sa mga sugo sang Dios padayon nga magakabuhi, pero ang wala nagatuman mapatay.

¹⁷ Kon maghatag ka sa mga imol, pareho lang nga nagapahulam ka sa Ginoo, kay magabayad ang Ginoo sa imo.

¹⁸ Disiplinaha ang imo mga bata samtang may panahon pa. Kon wala mo sila ginadisiplina, ginaguba mo ang ila kabuhi.

¹⁹ Pabay-i nga manabat sa iya ginahimo ang tawo nga dali maakig, kay kon buligan mo siya, liwat-liwaton lang niya ang iya ginahimo.

²⁰ Pamatii ang mga laygay sa imo kag batuna ang mga pagtadlong sa imo pamatasan agod sa ulihi mangin maalamon ka.

²¹ Madamo kita sang mga plano, pero ang kabubut-on sang Ginoo amo ang matuman.

²² Ang gusto naton sa tawo, maayo siya.^[at] Mas maayo pa ang imol nga tawo sang sa butigon.

²³ Tahura ang Ginoo kag magakabuhi ka sing malawig, kontento, kag malayo sa katalagman.

²⁴ May mga tawo nga tama gid katamad nga bisan gani magkaon natamaran pa.

²⁵ Dapat silutan ang mga nagapangyaguta agod ang pareho nila nga mga wala sing alam makatuon nga magmaalamon. Ang maalamon nga tawo nagamaalamon pa gid kon ginasaway siya.

²⁶ Makahuluya kag talamayon ang anak nga nagapamintas sa iya amay kag nagatabog sa iya iloy.

²⁷ Anak, kon indi ka magpamati sa mga pagtadlong sa imo pamatasan, ginasikway mo ang mga panudlo nga nagahatag sang kaalam.

²⁸ Ang butigon nga saksi nagabaliwala sa hustisya, kag ang malaot nga tawo nanamian gid nga maghimo sang kalautan.

²⁹ Sigurado gid nga pagasilutan ang mga buang-buang nga nagapangyaguta.

20 Ang sobra nga pag-inom sang makahulubog nga mga ilimnon nagapamaoy sa tawo. Ang tawo nga nagapahubog indi maalamon.

² Kon maakig ang hari pareho siya sa nagangurob nga leon. Gani kon paakigon mo siya, patyon ka gid niya.

³ Ginapadunggan ang tawo nga nagalikaw sa gamo; ang buang-buang lang ang naluyag sang gamo.

⁴ Ang matamad mag-arado sa tion sang tigtalanom wala gid sing may makuha sa tion sang tig-alani.

⁵ Mahimo nga ang panghunahuna sang isa ka tawo pareho sa tubig nga madalom, pero kon maalamon ka, matungkad mo ini.

⁶ Madamo ang nagasiling nga maayo sila, pero may ara bala sa ila nga masaligan?

⁷ Ang matarong nga tawo nagakabuhi nga wala sing kasawayan. Bulahan ang iya mga anak nga nagasunod sa iya pamatasan.

⁸ Kon maghukom ang hari sang kaso, ginasiguro gid niya nga mahibaluan ang naghimo sang malain.

⁹ Wala sing may makasiling nga matinlo na gid ang iya tagipusuon, nga wala na gid siya sing sala.

¹⁰ Ginakangil-aran sang Ginoo ang mga nagapangdaya sa pagkilo ukon pagtakos.

¹¹ Ang mga binuhatan sang isa ka pamatan-on nagapakita sang iya matuod nga batasan, kon bala matarong siya ukon indi.

¹² Ginhatagan kita sang Ginoo sang mata agod makakita kag sang dulunggan agod makabati.

¹³ Kon magsagi ka lang katulog, pagagutumon ka, pero kon magbangon ka kag magtrabaho, magadamo ang imo kalan-on.

¹⁴ Ginahikayan sang manugbakal ang ginabaligya agod makaayo siya. Pero kon mabakal na niya, wala na niya ginahikayan, kundi ginapabugal pa gani niya.

¹⁵ Madamo ang bulawan kag ang malahalon nga mga bato, pero diutay lang ang mga tawo nga nagahambal nga may kaalam.

¹⁶ Kon nagpromisa ang isa ka tawo nga siya ang mabayad sa imo sang utang sang tawo nga indi niya kilala, siguraduha nga makakuha ka sa iya sang garantiya, bisan bayo niya, agod masiguro mo nga mabayad siya.

¹⁷ Nanamitan ang tawo sa pagkaon nga nakuha niya sa pagpangdaya, pero sa ulihi mangin pareho ini sa balas sa iya baba.

¹⁸ Magpangayo ka sang laygay sa imo nga pagplano ukon antes ka magkadto sa inaway.

¹⁹ Ang palakutsokutso nagapanugid sang sekreto, gani likawi ang tawo nga pareho sina.

²⁰ Ang anak nga nagapakamalaot sa iya ginikanan mapatay pareho sa suga nga napatay sa kadulom.

²¹ Ang palanublion nga gindali-dali mo kuha sa indi pa husto nga tion indi makahatag sa imo sang kaayuhan sa ulihi.