Bible in 90 Days
12 Giô-sép đáp: “Đây là ý nghĩa của giấc mộng đó: ba cành nho nghĩa là ba ngày 13 trong ba ngày nữa nhà vua sẽ phóng thích, và phục chức cho quan. Quan sẽ dâng rượu cho nhà vua như quan đã làm ngày trước khi còn giữ chức chước tửu. 14 Nhưng xin quan nhớ đến tôi khi quan gặp mọi việc hanh thông và làm ơn tâu với Pha-ra-ôn sự tình của tôi và đem tôi ra khỏi ngục tù này. 15 Vì tôi đã bị bắt cóc đem ra khỏi đất của người Do Thái và ngay tại Ai-cập đây tôi cũng chẳng làm điều gì đáng bị bỏ tù cả.”
16 Quan hỏa đầu thấy Giô-sép giải mộng tốt liền bảo Giô-sép: “Tôi cũng có một giấc mộng: trên đầu tôi đội ba giỏ bánh mì, 17 Trong giỏ trên hết có đủ các thứ bánh làm cho nhà vua, nhưng đàn chim trời đến ăn các bánh đó trong giỏ trên đầu tôi.”
18 Giô-sép đáp: “Đây là ý nghĩa giấc mộng đó: ba cái giỏ chỉ về ba ngày, 19 trong ba ngày nữa Pha-ra-ôn sẽ đem quan ra nhưng lại treo cổ quan trên cây. Đàn chim trời sẽ ăn rỉa thịt quan.”
20 Ba ngày sau đến sinh nhật của Pha-ra-ôn. Nhà vua thết tiệc đãi tất cả các quần thần. Vua đem quan chước tửu và quan hỏa đầu ra trước mặt cả triều đình. 21 Vua phục chức cho quan chước tửu để quan lại dâng rượu vào tay Pha-ra-ôn, 22 nhưng vua treo cổ quan hỏa đầu đúng như Giô-sép đã nói với họ trong khi giải mộng.
23 Quan chước tửu không nhớ đến Giô-sép, quên hẳn chàng đi.
Các Giấc Mộng Của Pha-ra-ôn
41 Hai năm trôi qua, Pha-ra-ôn ngủ mơ thấy mình đang đứng bên bờ sông Ninh 2 chợt thấy bảy con bò cái mập tốt từ dưới sông lên ăn cỏ giữa đám sậy. 3 Sau đó, bảy con bò cái khác xấu xí gầy guộc cũng từ sông Ninh lên theo và đứng bên những con bò kia trên bờ sông. 4 Các con bò cái xấu xí gầy guộc nuốt mất bảy con bò mập tốt. Pha-ra-ôn thức giấc.
5 Nhà vua ngủ tiếp và thấy giấc mộng thứ hai: bảy gié lúa chắc và tốt mọc chung trên một cọng lúa. 6 Sau đó bảy gié lúa lép và bị gió đông làm sém đi mọc theo sau. 7 Các gié lúa lép nuốt chửng bảy gié lúa chắc. Pha-ra-ôn thức giấc, đó là một điềm chiêm bao.
8 Sáng hôm sau, tâm trí nhà vua bối rối nên cho triệu tập tất cả các pháp sư và các nhà thông thái Ai-cập. Pha-ra-ôn thuật lại các giấc mộng của mình cho họ nhưng không một ai giải nổi cho nhà vua.
9 Lúc ấy quan chước tửu mới tâu với Pha-ra-ôn: “Hôm nay tôi nhớ lỗi lầm của tôi. 10 Khi bệ hạ nổi thạnh nộ với quần thần, bệ hạ đã cầm tù tôi và quan hỏa đầu trong nhà chỉ huy trưởng ngự lâm quân. 11 Một đêm kia mỗi người chúng tôi đều nằm mộng; giấc mộng mỗi người có một ý nghĩa riêng. 12 Lúc đó chàng thanh niên Hê-bơ-rơ ở trong ngục với chúng tôi; nó vốn là đầy tớ của chỉ huy trưởng ngự lâm quân. Chúng tôi thuật lại giấc mộng của mình cho nó nghe, rồi nó giải mộng cho chúng tôi; mỗi người được một lời giải mộng khác nhau. 13 Mọi việc diễn ra đúng như lời nó đã giải mộng: tôi được phục chức còn người kia bị treo cổ.”
14 Pha-ra-ôn triệu Giô-sép vào, và chàng lập tức được đem ra khỏi ngục, cạo râu, thay quần áo rồi vào chầu Pha-ra-ôn.
15 Pha-ra-ôn bảo Giô-sép: “Ta có một giấc mộng mà chẳng ai giải được. Nhưng ta nghe nói ngươi có tài giải mộng.”
16 Giô-sép tâu với Pha-ra-ôn: “Không phải tôi mà Đức Chúa Trời sẽ cho nhà vua câu giải đáp thuận lợi.”
17 Pha-ra-ôn thuật lại các giấc mộng của mình cho Giô-sép: “Trong giấc mộng, ta thấy mình đang đứng bên bờ sông Ninh. 18 Bỗng nhiên, dưới sông có bảy con bò cái mập tốt, lên ăn cỏ giữa đám lau sậy. 19 Sau đó, bảy con bò cái khác gầy guộc và xấu xí lên theo. Trong khắp xứ Ai-cập, ta chưa bao giờ thấy con bò cái nào xấu xí đến như thế. 20 Bảy con bò xấu xí gầy guộc đó nuốt trửng bảy con bò béo tốt lên trước, 21 dù nuốt rồi mà như không nuốt vì chúng vẫn xấu xí như trước; ta thức giấc.
22 Rồi ta lại thấy một giấc mộng khác: bảy gié lúa chắc và tốt mọc chung trên một cọng lúa. 23 Sau đó, bảy gié lúa khác mọc ra vừa khô vừa lép như bị gió đông làm sém. 24 Các gié lúa lép nuốt bảy gié lúa tốt. Ta đã thuật lại các giấc mộng của mình cho các pháp sư nhưng không ai giải mộng được cho ta.”
25 Giô-sép tâu với Pha-ra-ôn: “Các giấc mộng mà vua thấy chỉ là một mà thôi. Đức Chúa Trời đã tỏ cho Pha-ra-ôn biết việc Ngài sẽ làm. 26 Bảy con bò tốt chỉ về bảy năm và bảy gié lúa tốt cũng chỉ về bảy năm; đó chỉ về cùng một giấc mộng thôi. 27 Bảy con bò gầy guộc xấu xí theo sau chỉ về bảy năm cũng như bảy gié lúa lép bị gió đông làm sém; chúng chỉ về bảy năm đói kém.
28 Như tôi đã tâu với vua: Đức Chúa Trời tỏ cho vua việc Ngài sắp làm. 29 Xứ Ai-cập được hưởng bảy năm được mùa dư dật, 30 nhưng liền sau đó, sẽ đến bảy năm đói kém. Đến lúc ấy, người ta sẽ quên sự dư dật trong xứ Ai-cập và nạn đói sẽ tàn phá đất đai. 31 Người ta không còn nhớ sự dồi dào trong xứ vì nạn đói theo sau rất lớn. 32 Sở dĩ vua được báo mộng dưới hai hình thức khác nhau là vì Đức Chúa Trời đã quyết định và Ngài sắp thực hiện việc này.
33 Bây giờ, xin vua hãy tìm một người khôn ngoan có tài nhận thức và cử người đó lên lãnh đạo đất nước Ai-cập. 34 Cũng xin nhà vua bổ nhiệm các quan chức coi sóc đất nước để thu một phần năm hoa lợi mùa màng của Ai-cập trong bảy năm được mùa dư dật. 35 Họ phải thu góp tất cả thực phẩm trong những năm được mùa sắp đến, tồn trữ lúa trong các thành dưới quyền của nhà vua. 36 Thực phẩm đó phải giữ lại để dự trữ cho cả nước dùng trong bảy năm đói kém sắp xảy ra tại Ai-cập, hầu cho đất nước không bị tàn hại về nạn đói.”
37 Kế hoạch đó đẹp lòng Pha-ra-ôn và tất cả quần thần. 38 Pha-ra-ôn bàn với triều đình: “Ta tìm đâu thấy một người có thần của Đức Chúa Trời ngự như người này?”
39 Pha-ra-ôn bảo Giô-sép: “Vì Đức Chúa Trời đã tỏ cho ngươi biết tất cả những điều này nên không có ai khôn ngoan nhận thức bằng ngươi cả. 40 Ngươi sẽ lãnh đạo cung điện ta và toàn thể dân tộc ta phải phục tùng ngươi. Ta lớn hơn ngươi chỉ vì ta ngự trên ngai này mà thôi.”
Giô-sép Cai Trị Xứ Ai-cập
41 Pha-ra-ôn bảo Giô-sép: “Đây, ta đặt ngươi lãnh đạo cả nước Ai-cập.” 42 Pha-ra-ôn lấy chiếc nhẫn ấn trong ngón tay mình mà đeo vào ngón tay Giô-sép, cho ông mặc các áo dài bằng vải gai mịn và choàng trên cổ ông một chiếc dây chuyền bằng vàng. 43 Pha-ra-ôn cũng cho Giô-sép ngồi xe đi sau xe nhà vua, nhân vật thứ hai trong nước, có người đi trước hô to: “Quỳ xuống!” Như thế Giô-sép được cầm quyền trên cả xứ Ai-cập.
44 Pha-ra-ôn lại bảo Giô-sép: “Ta làm vua nhưng chẳng có ngươi thì khắp cả xứ Ai-cập không ai dơ tay hay đưa chân lên nổi cả.” 45 Pha-ra-ôn đặt tên cho Giô-sép là Xa-phơ-nát Pha-nê-ách và gả A-sê-na, con gái của Phô-ti-pha, thầy trưởng tế thành Ôn cho ông. Vậy Giô-sép cầm quyền trên khắp nước Ai-cập.
46 Giô-sép được ba mươi tuổi khi nhậm chức. Ông từ cung vua, ra đi kinh lý khắp nước. 47 Trong bảy năm được mùa, đất sinh hoa lợi đầy dẫy. 48 Giô-sép thu tất cả lương thực trong bảy năm được mùa đó tại Ai-cập và tồn trữ trong các thành. Trong mỗi thành ông tồn trữ hoa lợi từ các đồng ruộng xung quanh. 49 Giô-sép thu trữ lương thực rất nhiều, như cát bờ biển, nhiều đến nỗi không thể nào ghi vào sổ được nữa vì số lượng quá lớn.
50 Trước khi những năm đói kém đến Giô-sép và A-sê-na sinh hạ được hai con trai; A-sê-na là con gái Phô-ti-pha, nguyên trưởng tế thành Ôn. 51 Giô-sép đặt tên con đầu lòng là Ma-na-se,[a] nói rằng: “Vì Đức Chúa Trời đã làm cho tôi quên tất cả nỗi gian truân của tôi và của cả gia đình cha tôi.” 52 Ông đặt tên con trai thứ nhì là Ép-ra-im[b] và nói: “Đó là vì Đức Chúa Trời làm cho tôi hưng vượng trong xứ mà tôi phải chịu đau khổ.”
53 Bảy năm được mùa tại Ai-cập chấm dứt, 54 và bảy năm đói kém bắt đầu, đúng như lời Giô-sép tiên đoán. Mọi xứ chung quanh đều đói, chỉ riêng Ai-cập vẫn còn lương thực. 55 Khi cả nước Ai-cập bắt đầu bị đói, dân chúng kêu nài với Pha-ra-ôn xin cấp thực phẩm. Pha-ra-ôn bảo tất cả dân Ai-cập: “Các ngươi hãy đi đến Giô-sép và làm theo điều người dặn bảo.”
56 Khi cả đất nước Ai-cập bị nạn đói kém, Giô-sép mở các kho và bán lúa cho dân vì nạn đói thật quá lớn khắp xứ Ai-cập. 57 Dân cư tất cả các nước đều đến Ai-cập mua lúa nơi Giô-sép vì nạn đói trở nên khủng khiếp trên khắp thế giới.
Các Anh Của Giô-sép Xuống Ai-cập
42 Gia-cốp được tin xứ Ai-cập vẫn còn lúa, liền bảo các con trai: “Tại sao các con cứ nhìn nhau như thế? 2 Cha nghe Ai-cập còn có lúa. Các con hãy xuống đó mua lúa cho chúng ta để chúng ta có thể sống sót, và khỏi bị chết.”
3 Mười người anh của Giô-sép bèn đi xuống Ai-cập mua lúa. 4 Nhưng Gia-cốp không cho Bên-gia-min, em của Giô-sép đi với các anh vì sợ nó bị làm hại. 5 Vậy các con của Y-sơ-ra-ên cũng ở trong số những người đi mua lúa, vì nạn đói cũng đang hoành hành tại xứ Ca-na-an.
6 Lúc ấy, Giô-sép làm tể tướng Ai-cập, kiêm việc bán lúa cho dân chúng. Các anh Giô-sép đến quỳ gối, sấp mình xuống đất trước mặt ông. 7 Nhìn thấy các anh, Giô-sép nhận ra ngay nhưng ông giả bộ làm người xa lạ và gay gắt hỏi họ: “Các người từ đâu đến đây?” Họ đáp: “Chúng tôi từ xứ Ca-na-an đến để mua lúa.”
8 Mặc dù Giô-sép nhận ra ngay các anh mình nhưng họ không biết ông là ai. 9 Ông sực nhớ lại các giấc mộng về anh em nên bảo họ: “Các ngươi là thám tử, các ngươi đến đây để thăm dò yếu điểm của đất nước ta!”
10 Họ đáp: “Thưa chúa không phải vậy đâu, các tôi tớ chúa đến để mua thực phẩm. 11 Chúng tôi tất cả là con một cha và là người lương thiện, không phải là thám tử.”
12 “Không! các ngươi đến đây để dò la những địa điểm yếu của đất nước chúng ta.”
13 Nhưng họ đáp: “Các tôi tớ chúa vốn là mười hai anh em, con một cha đang sống tại xứ Ca-na-an. Người con út đang ở nhà với cha chúng tôi, còn một người đã mất biệt.”
14 Giô-sép bảo họ: “Đúng như lời ta nói, các ngươi là thám tử! 15 Đây là cách thử các ngươi: Ta lấy sinh mạng Pha-ra-ôn thề rằng các ngươi không thể nào rời nơi này cho đến khi em út các ngươi đến đây. 16 Hãy sai một người trong vòng các ngươi đem em út các ngươi xuống đây, còn tất cả sẽ bị tống giam để thử cho biết lời các ngươi khai có thật không. Nếu không, thì ta lấy sinh mạng của Pha-ra-ôn mà khẳng định rằng các ngươi là thám tử.” 17 Rồi ông cho giam giữ họ ba ngày.
18 Đến ngày thứ ba, Giô-sép bảo họ: “Các ngươi hãy làm điều này thì được sống vì ta kính sợ Đức Chúa Trời. 19 Nếu các ngươi là người lương thiện, hãy để cho một người trong các anh em ở lại trong tù còn tất cả hãy ra về, chở lúa về nuôi gia đình đang đói. 20 Nhưng các ngươi phải đem em út xuống cho ta để xác nhận lời khai của các ngươi là thật thì các ngươi khỏi chết.” Vậy họ vâng theo lời đó.
21 Họ bảo nhau: “Thật chúng ta đang bị hình phạt vì em chúng ta. Chúng ta đã thấy nó sầu thảm khi nó năn nỉ xin tha mạng nhưng chúng ta không chịu nghe. Chính vì đó mà bây giờ chúng ta phải bị sầu thảm.”
22 Ru-bên đáp: “Anh đã chẳng bảo các em đừng phạm tội ác ấy đối với đứa trẻ hay sao? Nhưng các em chẳng thèm nghe nên bây giờ chúng ta phải trả nợ máu đó.” 23 Họ không biết Giô-sép hiểu được lời họ nói vì ông đã dùng một người thông ngôn.
24 Giô-sép quay đi chỗ khác mà khóc rồi ông lại tiếp tục nói chuyện với họ. Ông bắt Si-mê-ôn từ bọn họ và ra lệnh trói lại trước mặt họ.
25 Giô-sép bảo xúc lúa đổ đầy bao và để bạc lại trong bao cho mỗi người và cấp thêm lương thực đi đường. Người đầy tớ vâng lời. 26 Anh em Giô-sép chất các bao lúa lên lưng lừa rồi ra đi.
27 Đến một quán trọ, một người mở bao ra cho lừa ăn lúa, thấy số bạc mình đã trả, nay nằm ngay miệng bao; 28 ông sợ và nói với các anh em: “Bạc của tôi đã được trả lại, và nằm ngay trong bao tôi!”
Sợ hãi, họ run rẩy nhìn nhau và nói: “Đức Chúa Trời làm gì cho chúng ta đây?”
29 Khi về đến nhà cha mình là Gia-cốp ở xứ Ca-na-an, họ thuật lại cho cha tất cả những việc đã xảy ra. Họ thưa: 30 “Người đang làm chúa tể trong xứ đó đã dùng lời xẳng xớm mà nói với chúng con và đối xử với chúng con như thám tử đang trinh sát xứ họ. 31 Nhưng chúng con đã thưa với ông ta: ‘Chúng tôi là người lương thiện không phải là thám tử đâu. 32 Chúng tôi là mười hai anh em cùng một cha; một người đã mất biệt, và một người con út đang ở với cha chúng tôi tại xứ Ca-na-an.’
33 Lúc ấy người đang làm chúa tể trong xứ ấy bảo chúng con: ‘Đây là phương cách giúp ta biết các ngươi có phải là người lương thiện không: hãy để một người trong anh em các ngươi ở lại đây với ta, còn các ngươi hãy đem lương thực về cho gia đình đang đói. Đi đi. 34 Nhưng hãy đem em út xuống cho ta thì ta mới biết các ngươi không phải là thám tử nhưng là người lương thiện. Khi ấy ta sẽ trả người anh em kia lại cho các ngươi và các ngươi có thể buôn bán tại đất nước này.’ ”
35 Khi họ trút lúa ra khỏi bao, bao của mỗi người đều có số bạc của mình. Khi họ và cha mình thấy các bao bạc đó, họ đều kinh khiếp. 36 Gia-cốp, cha họ liền nói: “Chúng mày đã tước đoạt các con trai ta. Giô-sép không còn nữa, Si-mê-ôn cũng biệt tăm; thế mà bây giờ chúng mày muốn đem Bên-gia-min đi nữa. Mọi sự đều nghịch với ta!”
37 Ru-bên thưa với cha mình: “Nếu con không đem em về cho cha thì cha hãy giết hai đứa con của con đi. Xin cha giao em cho con thì con sẽ đem em về.”
38 Nhưng Gia-cốp đáp: “Con ta sẽ không xuống đó với chúng mày đâu. Anh nó đã chết, chỉ còn một mình nó; nếu nó gặp nguy hại gì trong cuộc hành trình của chúng mày tức là chúng mày làm cho đầu bạc này đau buồn xuống mồ.”
Cuộc Hành Trình Thứ Nhì Xuống Ai-cập
43 Nạn đói vẫn còn tàn khốc. 2 Khi đã ăn hết lúa từ Ai-cập đem về, cha họ lại bảo: “Các con hãy trở xuống và mua một ít lương thực cho chúng ta.” 3 Nhưng Giu-đa thưa với cha: “Người ấy đã nghiêm cấm chúng con: ‘Nếu em các ngươi không đi theo các ngươi thì các ngươi sẽ chẳng bao giờ gặp mặt ta nữa.’ 4 Nếu cha cho em cùng đi với chúng con, chúng con sẽ xuống mua lương thực cho cha và gia đình. 5 Nhưng nếu cha không cho em đi thì chúng con sẽ không xuống đó đâu vì ông ấy đã bảo chúng con: ‘Nếu em các ngươi không xuống đây với các ngươi thì các ngươi sẽ không bao giờ thấy mặt ta nữa.’ ”
6 Y-sơ-ra-ên hỏi: “Tại sao các con khai còn một đứa em nữa để gây rắc rối cho cha?”
7 Họ đáp: “Ông ấy tra hỏi chúng con thật kỹ về chúng con và về gia đình ta: Cha các ngươi còn sống không? Các ngươi còn anh em nào nữa không? Chúng con chỉ trả lời câu hỏi của ông ấy. Chúng con đâu có biết ông ấy lại bảo: ‘Hãy đem em xuống đây.’ ”
8 Giu-đa thưa cùng Y-sơ-ra-ên cha mình: “Xin cha cho em đi với con thì chúng con sẽ ra đi tức khắc, hầu cho chúng ta tức là cha và con cái chúng con đều được sống và khỏi chết. 9 Chính con xin bảo đảm an toàn cho em; bản thân con xin chịu trách nhiệm về em trước mặt cha. Nếu con không đem em nó về cho cha và đặt nó tại đây trước mặt cha thì con xin hứng chịu sự quở trách của cha suốt đời. 10 Thật ra nếu chúng ta không lần lữa thì đã đi và về được hai chuyến rồi.”
11 Lúc ấy Y-sơ-ra-ên, cha họ mới bảo: “Nếu việc chẳng đừng được thì các con hãy làm điều này. Hãy mang theo trong bao các phẩm vật cho người ấy: một ít nhũ hương và mật ong, hương liệu và nhựa thơm, hạt dẻ và hạnh nhân. 12 Cũng hãy đem theo số bạc gấp đôi số lần trước vì các con phải trả lại bạc người ta để trong miệng bao của các con. Có lẽ đó là một sự lầm lẫn. 13 Hãy dẫn em các con theo và trở xuống gặp người ấy ngay. 14 Cầu xin Đức Chúa Trời toàn năng cho các con được ơn thương xót trước mặt người ấy để tha đứa con kia và cho Bên-gia-min về với các con. Còn phần cha, nếu phải mất đứa con thì đành chấp nhận vậy!”
Bên-gia-min Gặp Giô-sép
15 Vậy, các anh em đem theo tặng phẩm và số bạc gấp đôi cùng với Bên-gia-min lên đường xuống Ai-cập và yết kiến Giô-sép. 16 Vừa khi thấy Bên-gia-min xuống với anh em, Giô-sép bảo quản gia: “Hãy đưa những người này vào nhà ta, bắt một con vật làm thịt và dọn bữa ăn vì trưa nay họ sẽ ăn với ta.”
17 Quản gia làm theo mọi điều Giô-sép đã dặn và đưa các anh em vào nhà Giô-sép. 18 Thấy mình bị đưa vào nhà Giô-sép, các anh em hoảng sợ thầm nghĩ: “Chúng ta bị giải vào đây vì số bạc đã để lại trong bao chúng ta lần thứ nhất. Ông ấy muốn tấn công chúng ta, đàn áp chúng ta, bắt chúng ta làm nô lệ và cướp lừa của chúng ta.”
19 Vậy họ đến gần quản gia của Giô-sép và thưa với ông tại ngoài cửa: 20 “Thưa chúa, chúng tôi đã đến đây lần thứ nhất để mua lương thực. 21 Nhưng khi đến quán trọ, chúng tôi dỡ các bao ra thì đều thấy số bạc để nơi miệng bao mình cân nặng đúng y như cũ. Đây chúng tôi có mang theo số bạc đó. 22 Chúng tôi cũng mang thêm số bạc để mua lương thực nữa, không biết ai để bạc đó trong bao chúng tôi.”
23 Quản gia đáp: “Mọi việc đều tốt cả. Đừng sợ chi! Đức Chúa Trời của các anh và Đức Chúa Trời của thân phụ các anh đã để bảo vật trong bao các anh. Còn bạc các anh tôi đã nhận đủ.” Rồi quản gia đưa Si-mê-ôn đến cùng anh em.
24 Quản gia đưa các anh em vào nhà Giô-sép, đem nước cho họ rửa chân và đem cỏ cho lừa ăn. 25 Các anh em sắp xếp tặng phẩm, chờ đợi trưa Giô-sép về vì nghe rằng sẽ phải ăn trưa tại đây.
26 Khi Giô-sép về đến nhà, anh em dâng cho ông các tặng phẩm họ đã đem đến rồi sấp mình xuống đất trước mặt ông. 27 Giô-sép chào hỏi họ và tiếp: “Vị cha già các ngươi từng nói đến có mạnh giỏi không? Cụ còn sống không?”
28 Họ đáp: “Kẻ tôi tớ chúa là cha chúng tôi vẫn còn sống và mạnh khỏe.” Họ lại cúi đầu sấp mình xuống đất.
29 Ngước mắt nhìn, Giô-sép thấy Bên-gia-min em ruột mình, con của mẹ mình, liền hỏi: “Đó có phải là người em út mà các ngươi đã nói không?” Ông tiếp: “Con ơi, cầu xin Đức Chúa Trời ban ơn cho con!” 30 Khi thấy em mình, Giô-sép rất cảm động nên vội vã bước ra ngoài tìm chỗ để khóc. Ông vào phòng riêng để khóc.
31 Sau khi rửa mặt, Giô-sép bước ra tự chủ được và ra lệnh: “Dọn ăn đi.”
32 Người ta dọn cho Giô-sép ăn riêng, còn các anh em cũng ăn riêng và người Ai-cập thường ăn với Giô-sép cũng ăn riêng nữa, vì người Ai-cập ghê tởm người Do Thái nên không thể nào ăn chung được. 33 Các anh em được xếp ngồi trước mặt Giô-sép theo thứ tự tuổi tác từ anh cả đến em út. Họ ngạc nhiên nhìn nhau. 34 Khi dọn các món ăn cho các anh em trước mặt mình, Giô-sép cho Bên-gia-min nhiều gấp năm phần của các người khác. Vậy, họ ăn uống tiệc tùng vui vẻ với Giô-sép.
Các Chén Bạc
44 Giô-sép ra chỉ thị cho quản gia: “Những người đó chở được bao nhiêu thì hãy đổ đầy lương thực trong bao họ bấy nhiêu, rồi để bạc của mỗi người lại trong bao của họ. 2 Cũng hãy để cái chén bạc của ta nơi miệng bao chung với số bạc mua lúa của người em út.” Quản gia vâng lời làm mọi điều Giô-sép căn dặn.
3 Hôm sau trời vừa sáng họ cho các người đó cưỡi lừa ra đi. 4 Họ ra khỏi thành chưa xa, Giô-sép bảo quản gia: “Hãy đuổi theo những người đó, khi bắt kịp thì nói: ‘Tại sao các ngươi lấy oán trả ơn? 5 Phải chăng đây là cái chén mà chủ ta thường dùng để uống rượu và bói toán? Các ngươi đã làm một việc gian ác!’ ”
6 Khi bắt kịp, quản gia lặp lại những lời đó. 7 Nhưng họ đáp: “Tại sao ngài trách chúng tôi như thế? Chẳng bao giờ các tôi tớ ngài làm như thế cả. 8 Chúng tôi đã mang cho ngài số bạc tìm được trong miệng bao từ xứ Ca-na-an xuống đây. Lẽ nào chúng tôi lại ăn cắp bạc hoặc vàng trong nhà chủ ngài sao? 9 Nếu người ta tìm được cái chén ấy trong bất cứ người nào trong vòng chúng tôi là tôi tớ ngài, thì người đó phải chết còn chúng tôi xin làm nô lệ cho ngài.”
10 Quản gia đáp: “Được, hãy làm như điều các ngươi nói. Ta tìm được cái chén ấy nơi ai thì người đó sẽ làm nô lệ cho ta; còn các ngươi không có gì đáng trách.”
11 Mỗi người vội vã hạ bao mình xuống đất và mở ra. 12 Quản gia bắt đầu lục từ người anh cả đến người em út, và tìm được cái chén trong bao của Bên-gia-min. 13 Họ liền xé áo mình, mỗi người chất lại bao lúa trên lừa mình rồi cùng quay lại thành.
14 Giô-sép vẫn còn ở nhà khi Giu-đa và các anh em bước vào. Họ sấp mình xuống đất trước mặt ông. 15 Giô-sép trách: “Các ngươi làm chi vậy! Các ngươi không biết một người như ta có tài bói sao?”
16 Giu-đa đáp: “Chúng tôi sẽ thưa với chúa làm sao, trình bày làm sao, biện minh làm sao? Đức Chúa Trời đã khám phá tội ác của chúng tôi rồi. Bây giờ chúng tôi xin làm nô lệ cho chúa. Tất cả chúng tôi lẫn người đã bị bắt quả tang có chén.”
17 Nhưng Giô-sép đáp: “Ta chẳng bao giờ muốn làm điều như thế. Chỉ kẻ nào bị bắt được quả tang có chén mới làm nô lệ cho ta, còn các ngươi cứ về nhà cha mình bình an.”
18 Giu-đa tiến lên gần Giô-sép mà nói: “Thưa chúa, xin cho phép kẻ tôi tớ chúa được thưa một lời với chúa. Xin đừng nổi giận cùng kẻ tôi tớ chúa dù chúa ngang vai với Pha-ra-ôn. 19 Chúa tôi đã hỏi các tôi tớ chúa: ‘Các ngươi còn có cha hay anh em nào không?’ 20 Chúng tôi đã thưa: ‘Chúng tôi còn cha già và một đứa em út sinh ra trong lúc người đã tuổi cao tác lớn. Anh ruột nó đã chết, trong các con của mẹ nó chỉ còn một mình nó và cha thương nó lắm.’
21 Lúc ấy chúa bảo: ‘Hãy đưa nó xuống với ta để ta được thấy tận mắt.’ 22 Chúng tôi đã thưa với chúa: ‘Đứa trẻ không thể nào lìa cha được; nếu nó rời cha thì cha sẽ chết.’ 23 Nhưng chúa lại dạy: ‘Nếu em út các ngươi không xuống với các ngươi thì các ngươi chẳng bao giờ được thấy mặt ta nữa.’ 24 Nên khi chúng tôi quay về nơi kẻ tôi tớ chúa là cha tôi, chúng tôi có thuật lại cho người nghe lời chúa dạy.
25 Sau đó cha chúng tôi bảo: ‘Các con hãy trở xuống để mua ít lương thực.’ 26 Chúng tôi thưa lại: ‘Không thể nào được, chỉ khi nào em út đi với chúng con thì chúng con mới xuống đó được. Còn không, chúng con chẳng bao giờ được thấy lại mặt người đó.’
27 Kẻ tôi tớ chúa là cha tôi đáp: ‘Các con biết vợ ta sinh cho ta hai đứa con trai. 28 Một đứa đã biệt tích nên ta nói chắc nó bị thú dữ xé xác rồi; vì từ đó ta chẳng bao giờ thấy nó nữa. 29 Nếu các con cũng đem đứa này xa cha và nếu có điều không may xảy đến cho nó, thì các con sẽ làm cho đầu bạc này đau lòng xót dạ mà xuống mồ.’
30 Bây giờ, nếu em út không theo chúng tôi trở về với kẻ tôi tớ chúa là cha tôi, vì cha tôi đã khắng khít với em út tôi là thế, 31 nếu bây giờ thấy đứa trẻ không còn đó nữa chắc người sẽ chết, và các tôi tớ chúa sẽ làm cho đầu bạc của cha chúng tôi đau lòng xót dạ xuống mồ. 32 Vì kẻ tôi tớ này của chúa đã bảo đảm an ninh cho em út trước mặt cha. ‘Nếu con không đem em con về cho cha thì con sẽ mang tội cùng cha suốt đời.’
33 Vậy bây giờ xin cho tôi làm nô lệ thế cho đứa trẻ và cho đứa trẻ quay về với các anh nó. 34 Nếu đứa trẻ không theo tôi, làm sao tôi có thể quay về với cha tôi? Không! tôi không nỡ nào chứng kiến cảnh đau lòng xót dạ của cha tôi đâu!”
Giô-sép Tỏ Bầy Tâm Sự
45 Lúc ấy Giô-sép không còn tự chủ được nữa trước mặt tất cả những người phụ tá, nên ông thét lên: “Mọi người phải rời đây ngay!” Như thế không còn người nào tại đó với Giô-sép khi ông tiết lộ danh tánh mình cho các anh em. 2 Ông khóc lớn đến nỗi người Ai-cập nghe và triều đình Pha-ra-ôn cũng nghe nữa.
3 Giô-sép bảo các anh em: “Tôi là Giô-sép, Cha tôi còn sống không?” Trước mặt Giô-sép, các anh em quá hoảng sợ nên không đáp lời được.
4 Ông tiếp: “Mời các anh lại gần tôi.” Họ lại gần, ông nói: “Tôi là Giô-sép, em các anh, đã bị các anh bán đem qua Ai-cập. 5 Bây giờ xin đừng khổ não, cũng đừng tự trách mình về việc bán tôi qua đây, vì nhằm mục đích bảo tồn mạng sống mà CHÚA sai tôi đến đây trước các anh. 6 Đã hai năm qua trên mặt đất có nạn đói kém, lại còn năm năm nữa không thể nào cày cấy hay gặt hái gì được cả. 7 Nhưng Đức Chúa Trời sai tôi đi trước các anh để bảo tồn dòng dõi các anh trên mặt đất và để cứu mạng sống các anh bằng một cuộc giải cứu vĩ đại.
8 Vậy, đó không phải là các anh, nhưng chính CHÚA sai tôi đến đây. Ngài đã làm cho tôi thành như cha của Pha-ra-ôn, chủ tể của cả hoàng gia và là tể tướng cả nước Ai-cập. 9 Bây giờ xin các anh hãy vội vã về với cha tôi và thưa với người: Đây là lời Giô-sép thưa với cha. Đức Chúa Trời đã lập con làm chủ tể cả nước Ai-cập. Kính mời cha xuống đây với con đừng trì hoãn. 10 Cha sẽ sống tại vùng Gô-sen và ở gần con. Cha, các con và các cháu của cha, các bầy bò, bầy chiên và tất cả tài sản của cha. 11 Con sẽ cung cấp mọi sự cho cha tại đó vì vẫn còn năm năm đói kém nữa. Nếu không, cha và nhà cha cùng tất cả những gì thuộc về cha sẽ bị thiệt hại.
12 Các anh có thể thấy tận mắt, cũng như em tôi là Bên-gia-min rằng chính tôi đang nói chuyện với các anh em. 13 Xin thuật lại cho cha tôi về tất cả vinh dự tôi hưởng được tại xứ Ai-cập và tất cả những gì anh em thấy, rồi gấp rút đưa cha tôi xuống đây.”
14 Giô-sép ôm choàng lấy Bên-gia-min em mình mà khóc. Bên-gia-min cũng ôm anh mình mà khóc. 15 Giô-sép cũng hôn các anh mà khóc với họ. Sau đó các anh em chuyện trò với Giô-sép.
16 Có tin tức loan truyền đến cung điện Pha-ra-ôn rằng: “Các anh em Giô-sép đã đến.” Pha-ra-ôn và tất cả triều thần đều vui thỏa. 17 Pha-ra-ôn bảo Giô-sép: “Hãy nói với các anh em ngươi và bảo họ điều này. Hãy chất hành lý lên lừa và quay về xứ Ca-na-an, 18 rồi đưa cha các ngươi và gia đình các ngươi xuống với ta. Ta sẽ ban cho các ngươi vùng đất tốt nhứt của Ai-cập, và các ngươi sẽ hưởng mầu mỡ của đất đai.
19 Ngươi cũng truyền lệnh cho họ làm điều này: hãy lấy một số xe từ Ai-cập về cho con cái và vợ các ngươi và đưa cha các ngươi xuống đây. 20 Đừng tiếc tài sản mình vì những gì quý nhất trong cả nước Ai-cập sẽ thuộc về các ngươi.”
21 Các con trai của Y-sơ-ra-ên thực thi điều đó. Giô-sép vâng mạng Pha-ra-ôn cho các anh em mình xe cộ và lương thực đi đường. 22 Ông tặng mỗi anh em một bộ y phục mới, nhưng cho Bên-gia-min ba trăm miếng bạc và năm bộ quần áo. 23 Giô-sép gửi về cho cha các thứ sau đây: muời con lừa đực chở đầy phẩm vật tốt nhứt của Ai-cập và muời con lừa cái chở đầy lúa mì, bánh mì, và lương thực để cha dùng lúc đi đường. 24 Vậy Giô-sép đưa các anh em mình lên đường. Trước khi họ ra đi, ông còn căn dặn: “Xin anh em đừng cãi nhau dọc đường.”
25 Vậy họ từ xứ Ai-cập trở lên xứ Ca-na-an, về với Gia-cốp, cha mình. 26 Họ thưa với cha: “Giô-sép hãy còn sống. Thật ra Giô-sép đang tể trị cả nước Ai-cập.” Gia-cốp sững sờ không tin lời họ nói. 27 Nhưng khi các con thuật lại mọi lời Giô-sép đã nói và khi Gia-cốp thấy các cỗ xe mà Giô-sép gửi lên để rước cha xuống Ai-cập thì tâm thần người tỉnh lại. 28 Y-sơ-ra-ên nói: “Bây giờ ta mới tin! Giô-sép con trai ta hãy còn sống; ta sẽ đi thăm nó trước khi ta qua đời.”
Gia-cốp Xuống Ai-cập
46 Vậy Y-sơ-ra-ên ra đi đem theo tất cả tài sản mình. Đến Bê-e Sê-ba, người dâng các sinh tế cho Đức Chúa Trời của cha mình là Y-sác. 2 Đức Chúa Trời phán bảo Y-sơ-ra-ên trong một khải tượng vào ban đêm: “Gia-cốp, Gia-cốp ơi!”
Người đáp: “Có con đây.”
3 Đức Chúa Trời phán: “Ta là Đức Chúa Trời của cha con. Con đừng ngại xuống Ai-cập, vì tại đó ta sẽ làm cho con thành một dân tộc lớn. 4 Ta sẽ xuống Ai-cập với con và chắc chắn sẽ đem con về. Chính bàn tay Giô-sép sẽ vuốt mắt con.”
5 Gia-cốp rời khỏi Bê-e Sê-ba. Các con trai Y-sơ-ra-ên đưa Gia-cốp, cha mình, các con cái mình và vợ mình lên các cỗ xe mà Pha-ra-ôn đã gửi lên để chuyên chở. 6 Họ cũng đem theo gia súc và của cải mình đã gây dựng tại Ca-na-an. Gia-cốp và tất cả con cháu mình đều xuống Ai-cập. 7 Người đem theo các con trai và cháu trai cùng các con gái và cháu gái, tức là tất cả con cháu mình.
8 Đây là tên của con cháu Y-sơ-ra-ên đi xuống Ai-cập:
Ru-bên, con trưởng nam của Gia-cốp.
9 Các con trai của Ru-bên là
Ê-nót, Pha-lu, Hết-rôn, và Cạt-mi.
10 Các con trai của Si-mê-ôn là:
Giê-mu-ên, Gia-min, Ô-hát, Gia-kin, Xê-ha, và Sau-lơ, tức là con của người vợ xứ Ca-na-an.
11 Các con trai của Lê-vi là:
Ghẹt-sôn, Kê-hát và Mê-ra-ri.
12 Các con trai của Giu-đa là:
Ê-rơ và Ô-nan, Sê-la, Phê-rết, và Xa-rách. Nhưng Ê-rơ và Ô-nan đã thác tại xứ Ca-na-an;
con của Phê-rết là
Hết-rôn và Ha-mun.
13 Các con trai của Y-sa-ca là:
Thô-la, Phu-va, Gióp và Sim-rôn.
14 Các con trai của Sa-bu-luân là:
Sê-rết, Ê-lôn, và Gia-lê-ên.
15 Các con trai và một con gái tên là Đi-na mà Lê-a đã sinh cho Gia-cốp tại xứ Pha-đan A-ram, cùng các cháu tổng cộng là ba mươi ba người.
16 Các con trai của Gát là:
Xi-phi-ôn, Ha-ghi, Su-ni, Ét-bôn, Ê-ri, A-rô-di, và A-rê-li.
17 Các con trai của A-se là:
Dim-na, Dích-va, Dích-vi, và Bê-ri-a,
cùng Sê-rách, em gái các người đó.
Con của Bê-ri-a là
Hê-be, và Manh-ki-ên.
18 Các con trai Xinh-ba sinh cho Gia-cốp, cùng các cháu cộng được mười sáu người. Xinh-ba là đầy tớ gái La-ban đã cho hầu Lê-a, con gái mình.
19 Các con trai của Ra-chên, vợ Gia-cốp là
Giô-sép, và Bên-gia-min. 20 Giô-sép đã có con tại xứ Ai-cập là Ma-na-se, và Ép-ra-im, mà A-sê-na, con gái của Phô-ti-pha, thầy tế lễ thành Ôn, đã sinh cho người.
21 Các con trai của Bên-gia-min là
Bê-la, Bê-ka, Ách-bên, Giê-ra, Na-a-man, Ê-bi, Rô-sơ, Mốp-bim, Hốp-bim, và A-rết.
22 Các con trai Ra-chên sinh cho Gia-cốp, cùng các cháu, tổng cộng là mười bốn người.
23 Con trai của Đan là:
Hu-sim.
24 Các con trai của Nép-ta-li là:
Giát-sê-ên, Gu-ni, Dít-se, và Si-lem.
25 Các con trai Bi-la sinh cho Gia-cốp, cùng các cháu, tổng cộng là bảy người. Bi-la là đầy tớ gái La-ban đã cho theo hầu Ra-chên, con gái mình.
26 Những người đi xuống Ai-cập với Gia-cốp, tức là con cháu của Gia-cốp, nếu không kể các cô dâu, tổng cộng là sáu mươi sáu người. 27 Con của Giô-sép sinh tại xứ Ai-cập là hai đứa. Vậy, những người thuộc gia đình Gia-cốp đi xuống Ai-cập, cộng tất cả là bảy mươi người.
28 Gia-cốp sai Giu-đa đi trước để xin chỉ đường vào xứ Gô-sen. Khi họ vào đến xứ Gô-sen, 29 Giô-sép đã chuẩn bị xe sẵn sàng và đến xứ Gô-sen đón Y-sơ-ra-ên, cha mình. Vừa thấy cha, Giô-sép ôm choàng lấy cha mình mà khóc rất lâu.
30 Y-sơ-ra-ên bảo Giô-sép: “Bây giờ cha sẵn sàng qua đời vì cha được thấy con tận mắt và biết rằng con vẫn còn sống.”
31 Giô-sép nói với các anh em và những người trong gia đình: “Tôi sẽ lên tâu với Pha-ra-ôn: các anh em tôi và nhà cha tôi trước kia sinh sống tại xứ Ca-na-an, bây giờ đã đến với tôi. 32 Những người đàn ông làm nghề chăn chiên nuôi gia súc, và họ đã đem theo bầy bò, bầy chiên và tất cả của cải mình. 33 Khi Pha-ra-ôn gọi các anh em mà hỏi: các ngươi làm nghề gì? 34 Các anh em phải trả lời: tôi tớ của bệ hạ chăn bầy gia súc từ tuổi thiếu niên như tổ phụ chúng tôi đã làm. Như thế anh em sẽ được vua cho phép định cư trong vùng Gô-sen vì người Ai-cập ghê tởm tất cả những người chăn bày gia súc.”
47 Giô-sép đi tâu với Pha-ra-ôn: “Thân phụ tôi và các anh em tôi từ xứ Ca-na-an đã xuống đây với bầy bò và bầy chiên của họ cùng với tất cả tài sản và hiện đang ở vùng Gô-sen.” 2 Giô-sép cũng chọn năm anh em và trình diện họ cho Pha-ra-ôn.
3 Pha-ra-ôn hỏi các anh em: “Các ngươi làm nghề gì?”
Họ đáp: “Các tôi tớ vua làm nghề chăn nuôi gia súc như tổ phụ chúng tôi đã làm.” 4 Họ tâu với vua: “Chúng tôi đến đây để sinh sống một thời gian vì nạn đói ở xứ Ca-na-an thật quá lớn và bầy gia súc của các tôi tớ vua không còn nữa. Bây giờ xin vua cho các tôi tớ vua định cư tại Gô-sen.”
5 Pha-ra-ôn bảo Giô-sép: “Thân phụ ngươi và anh em ngươi đã đến với ngươi. 6 Đất nước Ai-cập ở trước mặt các ngươi, hãy cho thân phụ ngươi và anh em ngươi định cư tại phần đất đai tốt nhất trong xứ. Hãy để họ ở tại Gô-sen, và ngươi biết ai trong vòng họ có khả năng, hãy đặt người ấy coi sóc bầy gia súc của ta.”
7 Giô-sép đưa Gia-cốp cha mình vào bệ kiến Pha-ra-ôn. 8 Sau khi được Gia-cốp chúc phước, Pha-ra-ôn hỏi người: “Cụ được bao nhiêu tuổi?”
9 Gia-cốp thưa với Pha-ra-ôn: “Những năm tôi sống phiêu lưu kéo dài đến một trăm ba mươi năm. Các năm của đời tôi thật ngắn ngủi và nhọc nhằn không được bằng các năm phiêu lưu của thân phụ tôi.” 10 Gia-cốp chúc phước cho Pha-ra-ôn một lần nữa rồi từ biệt nhà vua.
11 Giô-sép giúp cha và các anh em mình định cư tại Ai-cập và cấp cho họ sản nghiệp tại phần đất tốt nhất trong xứ, trong địa hạt Ram-se, theo lệnh của Pha-ra-ôn. 12 Giô-sép cũng cung cấp thực phẩm cho cha và các anh em mình, cùng tất cả những người ở trong nhà cha mình, kể cả số trẻ em.
Giô-sép Và Nạn Đói
13 Tuy nhiên khắp cả vùng đó không có lương thực vì nạn đói quá lớn. Cả Ai-cập lẫn Ca-na-an đều điêu tàn vì nạn đói thảm khốc. 14 Giô-sép thu hết tiền bạc trong xứ Ai-cập và trong xứ Ca-na-an tức là số tiền dân chúng mua lúa rồi chứa tiền bạc vào kho của Pha-ra-ôn. 15 Khi tiền bạc trong xứ Ai-cập và xứ Ca-na-an đã hết, toàn thể dân Ai-cập kéo đến với Giô-sép mà yêu cầu: “Xin cấp lương thực cho chúng tôi; không lẽ vì hết tiền mà chúng tôi phải chết đói trước mặt ngài sao?”
16 Giô-sép đáp: “Nếu hết tiền bạc thì giao gia súc các ngươi cho ta, ta sẽ cấp phát lương thực đổi lại.” 17 Dân dẫn các bầy gia súc lại cho Giô-sép. Giô-sép cấp phát lương thực đổi lấy ngựa, bầy chiên, bầy bò và lừa. Năm đó Giô-sép thu các bầy gia súc của họ mà đánh đổi bằng lương thực.
18 Hết năm ấy, qua năm sau dân chúng lại kéo đến cùng Giô-sép trình bày: “Chúng tôi không giấu chi ngài: tiền bạc hết sạch, bầy gia súc đã giao cho ngài. Bây giờ chỉ còn bản thân chúng tôi và đất ruộng. 19 Không lẽ chúng tôi phải gầy mòn và đất ruộng phải điêu tàn trước mặt ngài hay sao? Xin hãy lấy lương thực đánh đổi chúng tôi và đất ruộng. Vậy chúng tôi và đất ruộng sẽ làm nô lệ cho Pha-ra-ôn. Xin hãy cấp hạt giống cho chúng tôi gieo để chúng tôi được sống, khỏi bị chết và đất đai không bị bỏ hoang.”
20 Giô-sép mua tất cả ruộng đất trong xứ Ai-cập cho Pha-ra-ôn. Vì đói kém ngặt nghèo, nên tất cả dân Ai-cập đều đem bán ruộng của mình; vì thế nên tất cả ruộng đất đều thuộc về Pha-ra-ôn. 21 Người Ai-cập trở thành nô lệ khắp đất nước. 22 Tuy nhiên, Giô-sép không mua đất đai của các thầy tế lễ vì họ được lãnh một phần lương thực như Pha-ra-ôn đã ấn định và đủ ăn nhờ phần lương thực do Pha-ra-ôn cấp phát, vì thế họ không bán đất đai của mình.
23 Giô-sép nói với dân Ai-cập: “Hôm nay ta đã mua các ngươi cùng với đất ruộng các ngươi cho Pha-ra-ôn; đây là hạt giống để các ngươi trồng tỉa. 24 Đến mùa gặt hái, các ngươi hãy đem một phần năm hoa lợi cho Pha-ra-ôn. Các ngươi được giữ bốn phần năm kia làm hạt giống cho đồng ruộng, làm lương thực cho các ngươi, con cái các ngươi và cả nhà các ngươi.”
25 Họ đáp: “Ngài đã cứu mạng chúng tôi! Nguyện chúng tôi được ơn trước mặt ngài thì chúng tôi sẽ làm đầy tớ cho Pha-ra-ôn.”
26 Vậy Giô-sép đặt luật này về đất ruộng trong nước Ai-cập hãy còn hiệu lực đến ngày nay: một phần năm hoa lợi thuộc về Pha-ra-ôn, chỉ có đất ruộng của các thầy tế lễ không thuộc về Pha-ra-ôn mà thôi.
27 Dân Y-sơ-ra-ên định cư tại Ai-cập trong vùng Gô-sen. Họ mua sản nghiệp trong vùng ấy; họ sinh sôi nảy nở và gia tăng rất nhiều.
28 Gia-cốp sống tại Ai-cập mười bảy năm, hưởng thọ được một trăm bốn mươi bảy tuổi. 29 Đến lúc gần qua đời, Y-sơ-ra-ên cho gọi con trai mình là Giô-sép và bảo: “Nếu cha được ơn trước mặt con, hãy đặt bàn tay con trên đùi cha và hứa với cha rằng con sẽ xử sự cách nhân từ và thành tín với cha. Đừng an táng cha tại Ai-cập. 30 Nhưng khi cha về cùng tổ phụ, con hãy đem cha ra khỏi Ai-cập và an táng cha tại mộ địa của các tổ phụ.”
Giô-sép hứa: “Con sẽ làm điều cha dạy.”
31 Gia-cốp bảo: “Con hãy thề đi.” Giô-sép liền thề với cha. Y-sơ-ra-ên quỳ nơi đầu giường mà thờ lạy.
Ma-na-se Và Ép-ra-im
48 Sau các việc này có người báo tin cho Giô-sép: “Thân phụ ông lâm bịnh.” Giô-sép đem hai con trai là Ma-na-se và Ép-ra-im theo mình. 2 Khi Gia-cốp nghe tin: “Giô-sép, con trai cụ đến thăm cụ.” Gia-cốp thu hết sức lực và ngồi dậy trên giường.
3 Gia-cốp bảo Giô-sép: “Đức Chúa Trời toàn năng đã hiện ra gặp cha tại Lu-xơ trong xứ Ca-na-an và tại đó Ngài ban phước cho ta 4 và bảo: ‘Ta sẽ làm cho con sinh sản và gia tăng rất nhiều. Ta sẽ khiến con trở thành một cộng đồng của nhiều dân tộc, và ta sẽ ban cho dòng dõi con xứ này làm sản nghiệp đời đời.’
5 Bây giờ hai đứa con trai con sinh ra tại Ai-cập trước khi cha đến cũng được kể là thuộc về cha; Ép-ra-im và Ma-na-se sẽ thuộc về cha như Ru-bên và Si-mê-ôn. 6 Những con cái con sinh sau hai đứa ấy sẽ thuộc về con; chúng sẽ hưởng cơ nghiệp dưới danh nghĩa của anh em chúng. 7 Khi cha ở Pha-đan quay về, Ra-chên đã qua đời dọc đường gần Ê-phơ-rát; cha chôn mẹ con bên đường đi Ê-phơ-rát (tức là Bết-lê-hem).”
8 Khi Y-sơ-ra-ên thấy các con trai của Giô-sép liền hỏi: “Ai đây?”
9 Giô-sép thưa: “Đó là những đứa con Đức Chúa Trời ban cho con tại đây.” Y-sơ-ra-ên bảo: “Con hãy đem chúng đến với cha để cha chúc phước cho chúng.”
10 Cặp mắt Y-sơ-ra-ên đã làng vì tuổi cao không thấy rõ được. Giô-sép đưa hai con đến gần cha. Ông ôm và hôn chúng.
11 Y-sơ-ra-ên bảo Giô-sép: “Cha tưởng sẽ chẳng bao giờ gặp mặt con lần nữa thế mà bây giờ Đức Chúa Trời lại cho cha thấy con cái của con.”
12 Giô-sép đỡ hai con ra khỏi đầu gối của cha mình rồi sấp mặt xuống đất. 13 Giô-sép đưa hai con đến sát cha mình. Tay hữu Giô-sép dẫn Ép-ra-im qua phía tả của cha, và tay tả dẫn Ma-na-se qua phía hữu. 14 Y-sơ-ra-ên đưa tay phải ra đặt trên đầu Ép-ra-im là đứa em còn bàn tay trái lại đưa tréo qua đặt lên đầu Ma-na-se, dù Ma-na-se là con trưởng.
15 Y-sơ-ra-ên chúc phước cho Giô-sép:
“Cầu xin Đức Chúa Trời của tổ phụ tôi là
Áp-ra-ham và Y-sác,
Đức Chúa Trời là Đấng chăn giữ tôi
Suốt đời cho đến ngày nay,
16 Thiên sứ đã giải cứu tôi khỏi mọi tai họa,
Hãy ban phước cho hai đứa con trai này.
Cầu cho chúng được gọi bằng tên tôi
Và tên của tổ phụ tôi là Áp-ra-ham và Y-sác;
Cầu cho chúng sinh sôi nhân lên nhiều trên mặt đất.”
17 Khi Giô-sép thấy cha mình đặt tay hữu trên đầu Ép-ra-im thì không bằng lòng nên nắm bàn tay cha đang để trên đầu Ép-ra-im mà chuyển qua đầu Ma-na-se. 18 Giô-sép thưa với cha: “Thưa cha, không; đứa này mới là con trưởng, xin cha đặt tay hữu trên đầu nó.”
19 Nhưng cha người không chịu mà nói: “Cha biết, con ơi, nó cũng sẽ trở nên một dân và nó cũng trở thành vĩ đại. Tuy nhiên em nó sẽ vĩ đại hơn nó và dòng dõi của em nó sẽ trở nên nhiều dân tộc.” 20 Hôm ấy Gia-cốp chúc phước cho chúng rằng:
“Dân Y-sơ-ra-ên sẽ nhân danh các cháu mà chúc phước lành:
Cầu xin Đức Chúa Trời làm cho ngươi như Ép-ra-im và Ma-na-se.”
Như thế Gia-cốp đặt Ép-ra-im trước Ma-na-se.
21 Y-sơ-ra-ên lại bảo Giô-sép: “Cha gần qua đời nhưng Đức Chúa Trời sẽ ở với các con và đem các con trở về xứ của tổ phụ các con. 22 Riêng phần con, ta cho con dãy đất mà ta đã dùng cung kiếm đoạt lấy của dân A-mô-rít vì con trổi hơn các anh em con.”
Gia-cốp Chúc Phước Cho Các Con
49 Gia-cốp triệu tập các con và bảo: “Hãy tập hợp quanh cha để cha nói cho các con biết những gì sẽ xảy đến cho các con trong tương lai.
2 Hỡi các con trai Gia-cốp, hãy tập họp mà nghe.
Hãy nghe lời của Y-sơ-ra-ên, cha các con:
3 Ru-bên, con trưởng nam của cha;
Sức mạnh và dấu hiệu đầu tiên của năng lực cha.
Con được vinh dự cao cả và quyền năng tuyệt hảo;
4 Con hỗn loạn như nước nên sẽ chẳng còn trổi hơn ai;
Vì con đã lên giường cha,
Lên chõng cha mà làm hoen ố.
5 Si-mê-ôn và Lê-vi là anh em ruột;
Lưỡi gươm của chúng là khí giới tàn bạo.
6 Cầu cho tâm hồn cha đừng tham gia mưu nghị của chúng.
Vinh quang cha không hợp cùng phe chúng.
Vì chúng đã giết người trong cơn giận dữ;
Và cắt gân chân bò đực theo sở thích,
7 Cơn giận chúng đáng rủa sả vì thật hung tàn;
Thạnh nộ chúng thật dữ dằn.
Ta sẽ làm cho chúng tản lạc trong nhà Gia-cốp,
Và phân tán chúng giữa Y-sơ-ra-ên.
8 Giu-đa ơi, các anh em sẽ khen ngợi con.
Tay con sẽ nắm cổ quân thù;
Các con trai cha sẽ cúi đầu trước mặt con.
9 Giu-đa ơi, con là một sư tử tơ.
Con ta ơi, con bắt được mồi rồi quay về,
Nó thu gối nằm xuống như sư tử đực,
Như sư tử cái, ai dám chọc nó?
10 Cây trượng sẽ không rời khỏi Giu-đa;
Gậy chỉ huy cũng không ra khỏi hai chân nó,
Cho đến khi người đến Si-lô,
Và các dân tộc vâng phục người.
11 Người về buộc con lừa mình vào cây nho,
Và lừa con mình vào cành tươi tốt nhất;
Người sẽ giặt y phục mình trong rượu nho,
Và áo dài mình trong huyết nho.
12 Mắt người đậm hơn rượu nho,
Và răng người trắng hơn sữa.
13 Sa-bu-luân sẽ sống ở miền duyên hải,
Và trở thành nơi các tàu ẩn trú.
Bờ cõi người chạy hướng Si-đôn.
14 Y-sa-ca là một con lừa mạnh mẽ,
Nằm xuống giữa chuồng.
15 Khi người thấy nơi mình nghỉ ngơi thật thoải mái,
Và đất đai thật tốt đẹp;
Người sẽ ghé vai mang gánh nặng,
Và chịu làm sưu dịch.
16 Đan sẽ xét xử dân tộc mình.
Như các bộ tộc khác của Y-sơ-ra-ên.
17 Đan sẽ là con rắn nằm bên đường;
Con rắn hổ nằm dọc đường mòn,
Cắn gót chân ngựa
Làm người cưỡi té ngửa ra sau.
18 Lạy CHÚA, con trông mong sự giải cứu của Ngài!
19 Gát sẽ bị một nhóm người xông đánh,
Nhưng người sẽ phản công và đuổi theo chúng.
20 A-se có thực phẩm dồi dào,
Cung cấp cao lương mỹ vị cho nhà vua.
21 Nép-ta-li là một con sơn dương được phóng thích,
Nói những lời văn hoa.
22 Giô-sép là một cây nho sai trái;
Một cây nho trồng gần suối nước,
Nhánh leo lên tường.
23 Các xạ thủ dữ dội tấn công người,
Bắn tên vào người cách thù hận.
24 Nhưng nhờ tay Đấng Toàn Năng của Gia-cốp,
Nhờ Đấng chăn chiên, vầng đá của Y-sơ-ra-ên,
Nên cung người vẫn vững chắc
Và cánh tay người vẫn mạnh mẽ.
25 Nhờ Đức Chúa Trời của cha giúp đỡ con,
Nhờ Đấng Toàn Năng ban phước cho con,
Với phước lành từ các từng trời sa xuống,
Và phước lành từ vực thẳm dâng lên,
Phước lành của vú và dạ con của mẹ,
26 Phước lành cha chúc cho con,
Lớn hơn các phước lành của núi cổ
Và của đồi xưa.
Nguyện các phước ấy ở trên đầu của Giô-sép,
Nơi trán của ông hoàng giữa các anh em mình.
27 Bên-gia-min là một con chó sói ưa cấu xé.
Buổi sáng đi cắn nuốt mồi;
Buổi tối phân chia mồi cướp được.”
28 Các người đó là mười hai tộc trưởng của Y-sơ-ra-ên, và đó là những lời cha họ đã nói khi chúc phước cho họ, mỗi người được một lời chúc thích hợp cho mình.
Gia-cốp Qua Đời
29 Gia-cốp ra lệnh cho các con: “Cha sắp được tiếp về với tổ tông. Các con hãy chôn cha chung với các tổ phụ nơi hang đá trong cánh đồng Ếp-rôn, người Hê-tít, 30 tức hang đá trong đồng ruộng của Mặc-bê-la, gần Mam-rê trong xứ Ca-na-an, mà Áp-ra-ham đã mua của Hếp-rôn, người Hê-tít làm mộ địa cùng với cả cánh đồng. 31 Áp-ra-ham và Sa-ra, vợ người đã được an táng tại đó. Y-sác và Rê-bê-ca, vợ người cũng được an táng nơi này. Cha cũng đã chôn Lê-a tại đó.” 32 Đồng ruộng và hang đá ở đó đã được mua của người Hếch.
33 Sau khi trối xong những lời đó cho các con trai, Gia-cốp co chân mình lên giường rồi tắt hơi và được rước về với tổ tông.
Giô-sép Khóc Gia-cốp
50 Giô-sép buông mình trên thi hài cha mà khóc và hôn người. 2 Rồi Giô-sép ra lệnh cho các thầy thuốc đang phục vụ mình phải ướp thuốc thơm cho xác Y-sơ-ra-ên, cha mình; các thầy thuốc liền ướp thuốc thơm cho thi hài 3 suốt bốn mươi ngày (vì đó là thời hạn ướp thuốc thơm cho xác chết). Dân Ai-cập khóc Gia-cốp bảy mươi ngày. 4 Khi các ngày than khóc đã qua, Giô-sép thưa với triều đình Pha-ra-ôn: “Nếu tôi được ơn trước mặt các quan, xin hãy tâu giùm lời này lên Pha-ra-ôn: 5 Thân phụ tôi có bảo tôi thề: Ta sắp qua đời; con hãy chôn ta trong ngôi mộ ta đào sẵn ở xứ Ca-na-an. Bây giờ xin hãy cho phép tôi lên xứ ấy để chôn cha tôi rồi tôi sẽ trở về.”
6 Pha-ra-ôn bảo: “Ngươi cứ đi lên chôn cha ngươi như lời người đã bảo ngươi thề đó.”
7 Vậy Giô-sép đi lên chôn cha mình. Tất cả triều thần của Pha-ra-ôn cũng đi theo, các quan lớn trong triều và những người cao trọng của Ai-cập, 8 toàn thể gia đình Giô-sép và các anh em mình và gia nhân quyến thuộc của nhà cha người trong khắp xứ Gô-sen, chỉ còn trẻ con với các bày bò, bày chiên ở lại mà thôi. 9 Các xe ngựa chiến và các đội kỵ binh cũng cùng đi theo Giô-sép. Thật là một đoàn người rất đông đảo.
10 Khi đến sân đạp lúa của A-tát, gần sông Giô-đanh, họ lớn tiếng kêu la và khóc than cay đắng. Tại đây Giô-sép cử hành tang lễ cho cha mình suốt bảy ngày. 11 Dân Ca-na-an, tức là người bản xứ, thấy tang lễ tại sân đạp lúa của A-tát thì nói: “Người Ai-cập cử hành tang lễ thật long trọng.” Vì thế người ta gọi địa điểm này gần bên sông Giô-đanh là A-bên-Mích-ra-im.
12 Các con trai Gia-cốp làm theo điều cha mình truyền bảo: 13 Họ đưa thi hài người về xứ Ca-na-an và an táng người trong hang đá tại cánh đồng Mặc-bê-la gần Mam-rê. Áp-ra-ham đã mua hang đá ấy cùng với cánh đồng của Hếp-rôn, người Hê-tít làm mộ địa. 14 Sau khi an táng cha mình, Giô-sép quay về Ai-cập với các anh em và tất cả những người đã theo ông dự tang lễ.
Giô-sép Trấn An Các Anh
15 Các anh của Giô-sép thấy cha mình đã mất thì nói: “Nếu Giô-sép giữ mối căm hờn và báo trả chúng ta về các việc ác chúng ta đã làm cho nó thì sao?” 16 Họ sai người thưa với Giô-sép: “Trước khi qua đời cha có dặn rằng: 17 ‘Các con hãy nói với Giô-sép: Cha xin con hãy tha thứ tội ác của các anh con và những tội họ đã phạm khi đối xử tàn tệ với con. Bây giờ xin con hãy tha thứ tội lỗi cho các đầy tớ Đức Chúa Trời của cha.’ ” Nghe lời ấy Giô-sép khóc.
18 Lúc ấy các anh Giô-sép cũng đến quỳ mọp trước mặt người mà nói: “Các anh đây là nô lệ của em đó.”
19 Nhưng Giô-sép đáp: “Xin các anh đừng sợ. Tôi đâu dám thay thế Đức Chúa Trời! 20 Các anh có ý làm hại tôi, nhưng Đức Chúa Trời lại dụng ý làm điều ích lợi để hoàn thành mọi việc đã qua, tức là cứu mạng sống của nhiều người. 21 Vậy xin các anh đừng sợ. Tôi sẽ cấp dưỡng cho các anh và con cái các anh.” Giô-sép trấn an các anh và nói chuyện dịu dàng với họ.
Giô-sép Qua Đời
22 Giô-sép cùng gia đình mình cư trú tại nước Ai-cập. Người hưởng thọ một trăm mười tuổi. 23 Thấy được con cháu Ép-ra-im đến đời thứ ba, và nâng niu trên đầu gối mình các con của Ma-ki (Con trai Ma-na-se) khi chúng mới sinh ra.
24 Giô-sép bày tỏ cho các anh em: “Tôi sắp qua đời, nhưng chắc chắn Đức Chúa Trời sẽ đến cứu giúp các anh em và đưa các anh em ra khỏi xứ này để quay về xứ mà Ngài đã thề ban cho Áp-ra-ham, Y-sác và Gia-cốp.” 25 Giô-sép bảo các con trai Y-sơ-ra-ên thề rằng: “Chắc chắn Đức Chúa Trời sẽ đến cứu giúp anh em; lúc ấy anh em phải dời hài cốt tôi ra khỏi nơi này.”
26 Vậy, Giô-sép qua đời lúc được một trăm mười tuổi. Người ta lấy thuốc thơm ướp xác người rồi liệm trong một chiếc quan tài tại Ai-cập.
New Vietnamese Bible. Used by permission of VBI (www.nvbible.org)