Bible in 90 Days

¹² Nagsiling si Jose, “Amo ini ang kahulugan sang imo nga damgo: Ang tatlo ka sanga nagakahulugan sang tatlo ka adlaw. ¹³ Sa wala pa matapos ang tatlo ka adlaw, paguwaon ka sang hari sa prisohan kag pabalikon sa imo obra bilang manugserbi sang iya ilimnon. ¹⁴ Kabay pa nga dumdumon mo ako kon ara ka na sa maayo nga kahimtangan. Kag bilang pagpakita sang imo kaayo sa akon, sambita man ako sa hari agod mabuligan mo ako nga makaguwa sa prisohan. ¹⁵ Kay sa pagkamatuod, ginpuwersa lang ako nga dal-on diri sa Egipto halin sa lugar sang mga Hebreo, kag bisan diri wala man ako sing may nahimo nga sala agod prisohon.”

¹⁶ Pagkabati sang pangulo sang mga manugluto sang tinapay nga maayo ang kahulugan sang damgo sang iya kaupod, ginsugid man niya ang iya damgo kay Jose. Siling niya, “Nagdamgo man ako nga may ginalukdo ako nga tatlo ka alat nga may mga tinapay. ¹⁷ Ang sa ibabaw gid nga alat may sulod nga nagkalain-lain nga klase sang tinapay para sa hari sang Egipto, pero ginatuka ini sang mga pispis.”

¹⁸ Nagsiling si Jose, “Amo ini ang kahulugan sang imo nga damgo: Ang tatlo ka alat nagakahulugan sang tatlo ka adlaw. ¹⁹ Sa wala pa matapos ang tatlo ka adlaw, paguwaon ka sang hari sa prisohan, pero papugutan ka sang ulo kag ipatuhog ang imo bangkay sa nagatindog nga kahoy, kag pagatuk-on ka sang mga pispis.”

²⁰ Karon, ang ikatlo nga adlaw kaadlawan sang hari sang Egipto. Gani nagpapunsyon siya para sa tanan niya nga mga opisyal. Ginpaguwa niya sa prisohan ang pangulo sang iya mga manugserbi sang ilimnon kag ang pangulo sang iya mga manugluto sang tinapay kag ginpaatubang sa iya mga opisyal. ²¹ Ginpabalik niya ang pangulo sang mga manugserbi sang ilimnon sa iya obra, ²² pero ang pangulo sang mga manugluto sang tinapay, ginpatuhog niya ang bangkay sini. Natabo tanan ang ginsiling ni Jose sa ila. ²³ Pero wala gid makadumdom ang pangulo sang mga manugserbi sang ilimnon kay Jose.

Ginsaysay ni Jose ang Kahulugan sang Damgo sang Hari

41 Pagkaligad sang duha ka tuig, nagdamgo ang hari sang Egipto^[a] nga nagatindog siya sa higad sang Suba sang Nilo. ² Gulpi lang nga may nagtakas nga pito ka baka nga matahom kag matambok, kag naghalab dayon sila sang hilamon. ³ Dugay-dugay may nagtakas man nga pito ka baka nga malaw-ay kag maniwang, ⁴ kag ginpalapitan nila dayon ang pito ka matahom kag matambok nga mga baka kag ginkaon. Nakamata dayon ang hari.

⁵ Natulugan liwat ang hari kag nagdamgo naman siya. Sa iya damgo nakakita siya sang pito ka uhay nga matinggas nga nag-ulhot sa isa lang ka puno. ⁶ Kag sa sadto man nga puno, nag-ulhot man ang pito ka uhay nga huyos nga ginpakigas sang mainit nga hangin nga halin sa sidlangan.^{[b] 7} Ginlamon dayon sang huyos nga mga uhay ang pito ka matinggas nga mga uhay. Nakamata dayon ang hari. Abi niya matuod ato pero damgo man lang gali.

⁸ Pagkaaga, naglibog ang hunahuna sang hari parte sa iya mga damgo, gani ginpatawag niya ang tanan nga madyikero kag maalamon nga mga tawo sang Egipto. Ginsugid niya sa ila ang iya mga damgo, pero wala gid sa ila sing may makasaysay sang kahulugan sadto. ⁹ Nagpalapit dayon sa hari ang pangulo sang iya mga manugserbi sang ilimnon kag nagsiling, “Nadumduman ko subong ang akon mga sala. ¹⁰ Indi bala nga naakig ka sadto sa akon kag sa pangulo sang mga manugluto sang tinapay, kag ginpapriso mo gani kami sa ginaestaran sang kapitan sang mga guwardya sa palasyo? ¹¹ Abi mo sang isa sadto ka gab-i, nagdamgo kami nga duha, kag lain-lain ang kahulugan sang amon damgo. ¹² May upod kami didto nga bataon pa nga Hebreo, nga suluguon sang kapitan sang mga guwardya sa palasyo. Ginsugid namon sa iya ang amon damgo kag ginsaysay niya sa amon ang kahulugan. ¹³ Natabo matuod ang iya ginsiling sa amon: Ginpabalik mo ako sa akon obra kag ginpatuhog mo sa kahoy ang pangulo sang mga manugluto sang tinapay.”

¹⁴ Gani ginpatawag sang hari si Jose, kag ginpaguwa siya gilayon sa prisohan. Pagkatapos niya pagunting kag pamarbas, nag-ilis siya kag nagkadto sa hari. ¹⁵ Nagsiling ang hari sa iya, “Nagdamgo ako pero wala gid sing may makasaysay sang iya kahulugan. May nagsugid sa akon nga kahibalo ka magsaysay sang kahulugan sang mga damgo.” ¹⁶ Nagsabat si Jose, “Indi ako, Mahal nga Hari, kundi ang Dios amo ang magahatag sang kahulugan sang imo mga damgo para sa imo ikaayo.”

¹⁷ Ginsugid dayon sang hari ang iya mga damgo kay Jose. Siling niya, “Nagdamgo ako nga nagatindog ako sa may pangpang sang Suba sang Nilo. ¹⁸ Gulpi lang nga may nagtakas nga pito ka baka nga matahom kag matambok, kag naghalab dayon sila sang hilamon. ¹⁹ Dugay-dugay may nagtakas man nga pito ka baka nga malaw-ay kag maniwang. Wala gid ako sing may nakita nga baka sa bug-os nga Egipto nga pareho sadto kalaw-ay. ²⁰ Dayon ginkaon sang malaw-ay kag maniwang nga mga baka ang pito ka matambok nga mga baka nga una nga nagtakas. ²¹ Pero pagkakaon nila, daw indi man lang mahibaluan nga nakakaon sila kay amo man gihapon sila kaniwang. Nakamata dayon ako. ²² Pero natulugan ako liwat kag nagdamgo naman nga nakakita ako sang pito ka uhay nga matinggas nga nag-ulhot sa isa lang ka puno. ²³ Kag sa sadto man nga puno, nag-ulhot man ang pito ka huyos nga mga uhay nga ginpakigas sang mainit nga hangin nga halin sa sidlangan. ²⁴ Ginkaon dayon sang huyos nga mga uhay ang pito ka matinggas nga mga uhay. Ginsugid ko na ini sa mga madyikero, pero wala gid sing bisan isa sa ila nga makasaysay sang iya kahulugan.”

²⁵ Nagsiling si Jose sa hari, “Mahal nga Hari, ang imo duha ka damgo isa lang ang kahulugan. Paagi sa sini nga mga damgo, ginpahayag sa imo sang Dios kon ano ang iya pagahimuon. ²⁶ Ang pito ka matambok nga mga baka kag ang pito ka matinggas nga mga uhay pareho nga pito ka tuig ang kahulugan. ²⁷ Ang pito ka maniwang kag malaw-ay nga mga baka kag ang pito ka huyos nga mga uhay nga ginpakigas sang mainit nga hangin nga halin sa sidlangan nagakahulugan sang pito ka tuig nga gutom. ²⁸ Suno sa ginsiling ko na sa imo, Mahal nga Hari, ginpahayag sa imo sang Dios kon ano ang iya pagahimuon. ²⁹ Sa sulod sang pito ka tuig nga magaabot, puwerte gid kabugana ang bug-os nga Egipto. ³⁰ Pero sundan dayon ini sang pito ka tuig nga gutom, kag malimtan na sang mga tawo ang naagihan nila nga kabuganaan tungod kay ang gutom magahalit sa duta sang Egipto. ³¹ Puwerte gid nga gutom ang magaabot nga daw wala lang mahibaluan nga nakaagi sang kabuganaan ang duta sang Egipto. ³² Duha gid ka beses nga nagdamgo ka, Mahal nga Hari, agod mahibaluan mo nga ginbuot na ini sang Dios nga matabo kag madali na lang matuman.

³³ “Gani karon, Mahal nga Hari, dapat magpili ka sang isa ka tawo nga maalam agod magdumala sa duta sang Egipto. ³⁴ Magbutang ka man sang mga opisyal sa bug-os nga duta sang Egipto sa pagpreparar^[c] sa sini nga lugar sa sulod sang pito ka tuig nga kabuganaan. ³⁵ Sa sina nga mga tinuig, ipatipon mo sa ila ang tanan nga makolekta ninyo halin sa mga patubas.^[d] Kag sa idalom sang imo pagdumala, ipatago mo sa ila ang mga patubas sa mga bodega sang mga banwa. ³⁶ Ina nga mga pagkaon itigana sa mga tawo kon mag-abot na ang pito ka tuig nga gutom sa Egipto, agod indi sila magutuman.”

Ginhimo si Jose nga Manugdumala sang Egipto

³⁷ Nagustuhan sang hari kag sang iya mga opisyal ang plano ni Jose. ³⁸ Nagsiling siya sa iya mga opisyal, “Wala na kita sing may makita pa nga tawo pareho kay Jose nga ginagiyahan sang espiritu sang Dios.” ³⁹ Gani nagsiling ang hari kay Jose, “Tungod kay ginsugid sa imo sang Dios ato nga mga butang, wala na siguro sing iban pa nga tawo nga may kaalam kag paghangop nga pareho sa imo. ^40-41 Ginahimo ko ikaw subong nga manugdumala sang akon palasyo kag gobernador sang bug-os nga Egipto, kag magatuman sa imo ang tanan ko nga katawhan. Pero mas labaw ang akon awtoridad sang sa imo.” ⁴² Ginhukas dayon sang hari ang iya singsing nga pangmarka kag ginsuksok sa tudlo ni Jose. Ginpasuksukan niya si Jose sang espesyal nga bayo nga linen kag ginpakulintasan sang bulawan nga kulintas. ⁴³ Ginpagamit man niya kay Jose ang iya ikaduha nga karwahe,^[e] kag may mga manugpahibalo nga magauna sa iya agod magsinggit, “Magsaludo kamo sa gobernador!” Gani halin sadto ginpadumala si Jose sa bug-os nga duta sang Egipto.

⁴⁴ Nagsiling pa gid ang hari kay Jose, “Ako ang hari diri sa Egipto, pero kon indi mo pag-itugot wala sing bisan sin-o nga makahimo sang bisan ano diri sa Egipto.” ⁴⁵ Gin-ngalanan niya dayon si Jose nga Zafenat Panea. Ginpaasawa man niya kay Jose si Asenat nga anak ni Potifera nga pari sa banwa sang On. Bilang gobernador, si Jose na ang nagdumala sa Egipto. ⁴⁶ Nagaedad sadto si Jose sing 30 ka tuig sang nag-umpisa siya sa pag-alagad sa hari sang Egipto. Isa sadto ka tion, ginbayaan anay ni Jose ang palasyo kag naglibot sa bug-os nga Egipto.

⁴⁷ Sa sulod sang pito ka tuig nga kabuganaan, bugana gid ang mga patubas. ⁴⁸ Kag sa sina nga mga tinuig, ginpatipon ni Jose ang tanan nga nakolekta halin sa mga patubas.^[f] Ginpatago niya sa kada banwa ang mga patubas nga halin sa kaumahan sa palibot sini. ⁴⁹ Puwerte gid kadamo sang uyas nga natipon ni Jose; daw pareho ini kadamo sa balas sa baybayon. Gin-untatan na lang niya ang pagtakos sini tungod indi na ini matakos.

⁵⁰ Sa wala pa mag-abot ang gutom, natawo ang duha ka anak ni Jose kay Asenat nga anak ni Potifera nga pari sang On. ⁵¹ Gin-ngalanan ni Jose ang kamagulangan nga Manase^[g] kay suno sa iya, “Tungod sa bulig sang Dios, nalipatan ko ang akon mga pag-antos kag ang akon kahidlaw sa panimalay sang akon amay.” ⁵² Gin-ngalanan niya ang ikaduha niya nga anak nga Efraim,^[h] kay suno sa iya, “Tungod sa bulig sang Dios, nagmauswagon ako sa lugar nga sa diin nakaagom ako sang mga kasakit.”

⁵³ Natapos na ang pito ka tuig nga kabuganaan sa Egipto, ⁵⁴ kag nag-umpisa na ang pito ka tuig nga gutom pareho sang ginsiling ni Jose. May gutom man sa iban nga mga lugar pero may pagkaon iya sa bug-os nga Egipto. ⁵⁵ Sang ulihi nabatyagan man sang mga taga-Egipto ang gutom, gani nagpangayo sila sang pagkaon sa hari. Nagsiling ang hari sa ila, “Magkadto kamo kay Jose kay siya ang magasiling sa inyo kon ano ang inyo himuon.”

⁵⁶ Naglambot ang gutom sa bisan diin nga lugar. Kag tungod nga puwerte gid ang gutom sa bug-os nga duta sang Egipto, ginpabuksan ni Jose ang tanan nga bodega kag ginbaligyaan sang pagkaon ang mga taga-Egipto. ⁵⁷ Nagkadto man ang halos tanan nga nasyon sa Egipto sa pagbakal sang pagkaon kay Jose tungod kay puwerte na gid ang gutom sa bisan diin nga lugar.

Nagkadto sa Egipto ang mga Utod ni Jose agod Magbakal sang Pagkaon

42 Pagkahibalo ni Jacob nga may ginabaligya nga pagkaon^[i] sa Egipto, ginsilingan niya ang iya mga anak nga lalaki, “Ano pa ang ginahulat ninyo? ² Nakabati ako nga may ginabaligya kuno nga pagkaon sa Egipto, gani magkadto kamo didto kag magbakal agod indi kita mapatay sa gutom.” ³ Gani naglakat ang napulo ka utod ni Jose sa Egipto agod magbakal sang pagkaon. ⁴ Pero wala pagpaupda ni Jacob si Benjamin nga manghod ni Jose kay nahadlok siya nga basi may malain nga matabo sa iya.

⁵ Gani nagkadto ang mga anak ni Jacob^[j] sa Egipto kaupod sang mga taga-iban nga lugar agod magbakal sang pagkaon, kay naglapnag na ang gutom sa duta sang Canaan. ⁶ Bilang gobernador sang Egipto, responsibilidad ni Jose ang pagbaligya sang pagkaon sa bug-os nga duta. Gani pag-abot sang iya mga utod, nagluhod sila kay Jose bilang pagtahod sa iya. ^7-9 Pagkakita ni Jose sa ila, nakilala niya dayon sila, pero sila iya wala makakilala sa iya. Wala lang siya nagpahalata nga siya si Jose. Nagpakigsugilanon siya sa ila sing masakit. Nagpamangkot siya, “Taga-diin kamo?” Nagsabat sila, “Taga-Canaan kami, kag nagkadto kami diri agod magbakal sang pagkaon.” Nadumduman dayon ni Jose ang iya damgo parte sa ila nga nakapaakig sa ila. Nagsiling siya, “Mga espiya kamo! Nagkadto kamo diri agod tan-awon kon sa diin nga parte sang amon nasyon ang maluya sang depensa.”

¹⁰ Nagsabat sila, “Indi, sir! Indi kami mga espiya. Nagkadto kami diri agod magbakal sang pagkaon. ¹¹ Mag-ulutod kami tanan sa isa lang ka amay, kag nagasugid kami sing matuod. Indi kami mga espiya.” ¹² Pero nagsiling si Jose, “Indi ako magpati! Nagkadto kamo diri agod tan-awon kon sa diin nga parte sang amon nasyon ang maluya sang depensa.” ¹³ Nagsabat sila, “Sir, dose kami tanan ka mag-ulutod, kag isa lang ang amon amay nga ara subong sa Canaan. Ang amon kamanghuran didto nabilin sa iya. Ang isa namon ka utod wala na.”

¹⁴ Nagsiling si Jose, “Pareho sa akon ginsiling, mga espiya gid kamo. ¹⁵ Pero testingan ko kamo kon matuod gid inang inyo ginasiling. Ginasumpa ko sa ngalan sang hari sang Egipto^[k] nga indi kamo makahalin diri hasta indi ninyo madala diri ang inyo kamanghuran. ¹⁶ Magpauli ang isa sa inyo agod kuhaon ang inyo utod. Ang mabilin sa inyo prisohon hasta mapamatud-an ninyo ang inyo ginasiling, kay kon indi gani, matuod gid nga mga espiya kamo.” ¹⁷ Ginpapriso niya sila sa sulod sang tatlo ka adlaw.

¹⁸ Sa ikatlo nga adlaw, nagsiling si Jose sa ila, “Nagatahod ako sa Dios, gani hatagan ko pa kamo sang kahigayunan nga mabuhi kon tumanon lang ninyo ang akon isugo sa inyo. ¹⁹ Kon nagasugid kamo sing matuod, magpabilin diri ang isa sa inyo kag magpauli kamo kag magdala sang pagkaon para sa ginagutom ninyo nga mga pamilya. ²⁰ Pagkatapos dal-on ninyo diri sa akon ang inyo kamanghuran agod mapamatud-an ko nga wala kamo nagabutig kag agod indi ko kamo pag-ipapatay.” Kag ginhimo nila ini.

²¹ Sang wala pa sila makahalin, nagsiling sila sa isa kag isa, “Ginasilutan na kita sa ginhimo naton sa aton utod. Nakita ta ang iya kasakit sang nagpakitluoy siya sa aton, pero wala gid naton siya ginkaluoyan. Amo ina ang kabangdanan kon ngaa nag-abot ini nga kalisod sa aton.” ²² Nagsiling si Reuben, “Indi bala nga ginsilingan ko kamo sadto nga indi ninyo pag-anha ang bata? Pero wala gid kamo nagpamati sa akon. Gani ginasukot na kita subong sang iya kamatayon.” ²³ Wala sila nakahibalo nga maintiendihan ni Jose ang ila ginahambal tungod kay kon magpakighambal siya sa ila may manugsaysay siya. ²⁴ Naghalin anay si Jose sa ila kag naghibi. Pero sang ulihi nagbalik siya kag nagpakigsugilanon sa ila. Ginpain niya si Simeon sa ila kag ginpagapos sa ila atubangan.

Nagbalik sa Canaan ang mga Utod ni Jose

²⁵ Dayon nagsugo si Jose nga pun-on sang pagkaon ang mga sako sang iya mga utod kag ibalik sa ila mga sako ang ila bayad, kag pabalunan sila sang ila mga kinahanglanon sa ila pagpanglakaton. Natuman ang tanan nga ginsugo ni Jose. ²⁶ Ginkarga dayon sang mga utod ni Jose ang ila mga sako sa ila mga asno kag naglakat.

²⁷ Sang nagpalipas sila sang kagab-ihon sa isa ka lugar, may isa sa ila nga nagbukas sang iya sako agod pakan-on ang iya asno. Pagbukas niya, nakita niya didto ang kuwarta nga iya ginbayad. ²⁸ Nagsinggit siya sa iya mga utod, “Gin-uli ang akon ginbayad! Ari diri sa akon sako.” Nagpalangluya sila tanan kag kinulbaan.^[l] Nagpinamangkutanay sila, “Ano bala ining ginhimo sang Dios sa aton?”

²⁹ Pag-abot nila sa Canaan, ginsugid nila sa ila amay nga si Jacob ang tanan nga natabo sa ila. ³⁰ Siling nila kay Jacob, “Ginhambalan kami sing masakit sang gobernador sang Egipto kag ginpasibangdan nga mga espiya kuno kami. ³¹ Pero ginsabat namon siya nga indi kami mga espiya kag nagasugid kami sing matuod. ³² Nagsiling man kami nga dose kami ka mag-ulutod kag isa lang ang amon amay. Ginsugid man namon sa iya nga ang isa namon ka utod patay na kag ang amon nga kamanghuran ari diri sa imo sa Canaan. ³³ Pero amo ini ang iya ginsiling sa amon, ‘Testingan ko kamo kon matuod ang inyo ginasiling. Magpabilin diri ang isa sa inyo kag magpauli kamo nga may dala nga pagkaon para sa inyo mga pamilya nga ginagutom. ³⁴ Pero dal-on ninyo diri sa akon ang inyo kamanghuran agod mahibaluan ko nga nagasugid kamo sing matuod kag indi kamo mga espiya. Pagkatapos ibalik ko sa inyo ang inyo utod nga si Simeon, kag tugutan ko kamo nga magpakadto-pakari diri sa Egipto.’ ”

³⁵ Sang ginbubo na nila ang unod sang ila mga sako, nakita nila didto sa ila mga sako ang kuwarta nga ila ginbayad. Pagkakita nila sini kag sang ila amay, kinulbaan sila tanan.

³⁶ Nagsiling si Jacob sa ila, “Gusto bala ninyo nga madulaan ako sang mga kabataan? Wala na si Jose, wala na si Simeon kag karon gusto naman ninyo nga kuhaon si Benjamin. Ako iya ang nagaantos.” ³⁷ Nagsiling si Reuben, “Tay, ako ang bahala kay Benjamin. Patya ang duha ko ka anak nga lalaki kon indi ko siya mabalik sa imo.” ³⁸ Pero nagsabat si Jacob, “Indi ko pagpaupdon sa inyo ang akon anak. Patay na ang iya utod kag siya na lang isa ang nabilin. Basi malain pa ang matabo sa iya sa dalan, kag sa katigulangon ko nga ini mapatay na lang ako nga nagapangasubo.”

Nagbalik sa Egipto ang mga Utod ni Jose

43 Naggrabe pa gid ang gutom sa Canaan. ² Naubos na sang pamilya ni Jacob ang pagkaon nga gindala nila halin sa Egipto. Gani naghambal si Jacob sa iya mga anak, “Balik kamo didto sa Egipto kag magbakal sing bisan diutay lang nga pagkaon.” ³ Pero nagsabat si Juda sa iya, “Ginpaandaman kami sang gobernador nga indi kami magpakita sa iya kon indi namon kaupod ang amon utod nga si Benjamin. ⁴ Kon paupdon mo siya sa amon mabalik kami didto kag magbakal sang pagkaon. ⁵ Pero kon indi gani, indi man kami magbalik didto, kay nagsiling ang gobernador nga indi kami magpakita sa iya kon indi namon kaupod ang amon utod.”

⁶ Nagsiling si Jacob,^[m] “Ngaa ginhatagan ninyo ako sang dako nga problema? Ngaa abi ginsugiran pa ninyo ang gobernador nga may isa pa kamo ka utod?” ⁷ Nagsabat sila, “Ano abi kay sagi gid niya kami pamangkot parte sa aton pamilya. Nagpamangkot siya kon buhi pa bala ang amon amay kag kon may utod pa bala kami nga iban. Siyempre ginsabat namon siya. Sin-o abi ang maghunahuna nga silingon niya kami nga dal-on namon didto sa iya ang amon utod?”

⁸ Gani nagsiling si Juda sa ila amay, “Tay, paupda na lang sa amon si Benjamin agod makalakat na kami dayon kag makabakal sang pagkaon agod indi kita tanan mapatay sa gutom. ⁹ Igarantiya ko ang akon kabuhi para kay Benjamin. Sukton mo ako kon ano ang matabo sa iya. Kon indi gani siya makabalik sa imo nga buhi, basulon mo ako hasta san-o. ¹⁰ Kon wala tani kita nag-usik sang tiyempo, siguro duha ka beses na kami nga nakabalik.”

¹¹ Nagsiling ang ila amay, “Ti, kon amo sina, maglakat kamo. Magdala kamo sa inyo mga suludlan sang pinakamaayo nga mga produkto diri sa aton lugar agod iregalo sa gobernador sang Egipto: mga bulong, dugos, panakot, pahamot, kag mga bunga sang pistasyo kag almendro. ¹² Dobleha ninyo ang dala ninyo nga kuwarta kay dapat ninyo ibalik ang kuwarta nga gin-uli sa inyo mga sako. Basi kon nagsala lang sila sadto. ¹³ Dal-a ninyo ang inyo utod nga si Benjamin kag magbalik kamo gilayon sa gobernador sang Egipto. ¹⁴ Kabay pa nga tandugon sang Makagagahom nga Dios ang tagipusuon sang gobernador agod maluoy siya sa inyo kag ibalik niya sa inyo si Simeon kag si Benjamin. Pero kon indi gani sila makabalik, batunon ko na lang sing hugot sa akon tagipusuon.”

¹⁵ Gani nagdala ang mag-ulutod sang mga regalo kag gindoble man nila ang ila kuwarta. Dayon naglakat sila pa-Egipto kaupod si Benjamin, kag nagpakigkita sila kay Jose. ¹⁶ Pagkakita ni Jose nga kaupod nila si Benjamin, ginsugo niya ang iya mayordomo, “Dal-a ining mga tawo sa balay. Mag-ihaw ka sang sapat kag magluto, kay manyaga sila upod sa akon.” ¹⁷ Gintuman sang mayordomo ang sugo sa iya. Gani gindala niya ang mag-ulutod sa balay ni Jose.

¹⁸ Hinadlukan ang mag-ulutod sang gindala sila sa balay ni Jose kay naghunahuna sila, “Basi gindala kita diri tungod sang kuwarta nga ginbalik sa aton mga sako sang nahauna naton nga pagkadto diri. Basi kon dakpon nila kita, kag kuhaon ang aton mga asno kag himuon kita nga mga ulipon.” ¹⁹ Gani nagpakighambal sila sa mayordomo sang sa may puwertahan pa lang sila sang balay. ²⁰ Siling nila, “Sir, dali lang anay, may isiling kami sa imo. Nagkadto kami diri anay sa pagbakal sang pagkaon. ²¹ Sang nagapauli na kami nagpalipas kami sang kagab-ihon sa isa ka lugar. Kag didto ginbuksan namon ang amon mga sako kag nakita namon sa sulod ang amo gid nga kantidad sang kuwarta nga ginbayad namon para sa pagkaon. Ari gani, gindala namon agod iuli. ²² Nagdala pa gid kami sang dugang nga kuwarta agod ibakal sang pagkaon. Wala kami kahibalo kon sin-o ang nagbutang sang amon kuwarta sa amon mga sako.” ²³ Nagsabat ang mayordomo, “Wala ato sing kaso, kag indi kamo magkahadlok. Ang inyo Dios, nga Dios man sang inyo amay, amo siguro ang nagbutang sang sadto nga kuwarta sa inyo mga sako. Nabaton ko ang inyo bayad sadto.” Dayon gindala niya si Simeon sa ila.

²⁴ Ginpasulod sang mayordomo ang mag-ulutod sa balay ni Jose kag ginhatagan sang tubig agod makapanghinaw sila sang ila mga tiil. Ginhatagan man niya sang pagkaon ang ila mga asno. ²⁵ Ginpreparar sang mag-ulutod ang ila mga regalo kay Jose samtang ginahulat nila siya nga magpauli sa udto. Kay ginsilingan sila nga didto sila manyaga sa balay ni Jose.

²⁶ Pag-abot ni Jose, ginhatag nila ang ila mga regalo kag nagluhod sila sa iya atubangan bilang pagtahod. ²⁷ Nagpamangkot si Jose sa ila kon kamusta sila. Dayon nagpamangkot man siya, “Kamusta man ang inyo amay nga tigulang na, nga inyo ginsugid anay sa akon? Buhi pa bala siya?” ²⁸ Nagsabat sila, “Buhi pa si tatay kag maayo pa man siya.” Dayon nagluhod sila liwat sa iya bilang pagtahod.

²⁹ Pagkakita ni Jose kay Benjamin nga iya utod sa iya iloy nga si Raquel, nagsiling siya, “Amo bala ini ang inyo kamanghuran nga inyo ginsugid anay sa akon?” Ginsilingan niya dayon si Benjamin, “Kabay pa nga pakamaayuhon ka sang Dios, toto.” ³⁰ Dayon nagdali-dali guwa si Jose kay daw mahibi na gid siya sa iya kahidlaw sa iya manghod. Nagsulod siya sa iya kuwarto kag didto naghibi. ³¹ Pagkatapos nagpanghilam-os siya kag nagbalik didto sa ila nga may pagpugong sang iya balatyagon. Dayon nagsugo siya nga ihanda na ang pagkaon.

³² Lain ang ginkan-an ni Jose, lain man ang ginkan-an sang iya mga utod, kag lain man ang iya sang mga Egiptohanon nga didto man nagpanyaga. Kay wala nagakaon ang mga Egiptohanon nga kaupod ang mga Hebreo, kay makangilil-ad ina para sa ila. ³³ Dira sa atubangan ni Jose ginpapungko ang iya mga utod. Nagtinulukay ang iya mga utod kay natingala sila nga pasunod halin sa magulang hasta sa kamanghuran ang pagpapungko sa ila. ³⁴ Ginserbihan sila sang pagkaon nga halin sa atubangan ni Jose pero ang ginhatag kay Benjamin nga pagkaon lima gid ka pilo ang kadamuon sang sa iban. Nagkinaon sila kag nag-ininom kaupod si Jose.

Ang Nadula nga Kupa

44 Karon, ginsugo ni Jose ang mayordomo sang iya balay. Siling niya, “Pun-a sang pagkaon ang mga sako sang mag-ulutod suno sa ila madala, kag ibutang ang kuwarta nga ila ginbayad sa ila mga sako. ² Dayon ibutang ang akon pilak nga kupa sa sako sang kamanghuran upod sang kuwarta nga ginbayad niya sa pagkaon.”^[n] Ginhimo sang mayordomo ang ginsiling ni Jose.

³ Aga pa gid sang madason nga adlaw, ginpalakat ang mag-ulutod upod sang ila mga asno. ⁴ Indi pa gid malayo sa banwa ang ila nalaktan sang nagsiling si Jose sa iya mayordomo, “Dali, lagsa ang mga tawo! Kag kon maabtan mo sila, silinga sila, ‘Ngaa malain ang ginbalos ninyo sa kaayo nga ginpakita namon sa inyo? ⁵ Ngaa ginkuha ninyo ang kupa nga ginaimnan sang akon agalon kag ginagamit niya sa pagpakot? Malain ining inyo ginhimo.’ ”

⁶ Naabtan sang mayordomo ang mag-ulutod kag ginhambal niya ato sa ila. ⁷ Nagsiling sila sa mayordomo, “Sir, paano nga nasiling mo ina? Imposible nga himuon namon ina nga butang. ⁸ Kahibalo ka man nga halin sa Canaan gindala namon balik sa imo ang kuwarta nga nakita namon sa amon mga sako. Ti ngaa mangawat pa kami sang pilak ukon bulawan sa balay sang imo agalon? ⁹ Kon makita mo ina nga kupa sa isa sa amon, pagapatyon siya kag mangin ulipon ninyo kami.” ¹⁰ Nagsiling ang mayordomo, “Sige, kon makit-an ang kupa sa isa sa inyo mangin ulipon ko siya, kag ang nabilin sa inyo wala na sing salabton.” ¹¹ Gani nagdali-dali ang kada isa sa pagpanaog sang ila mga sako kag gin-abrihan nila. ¹² Dayon gin-usisa sang mayordomo ang mga sako halin sa iya sang kamagulangan hasta sa iya sang kamanghuran, kag ang kupa nakita sa sako ni Benjamin. ¹³ Pagkakita sini sang mag-ulutod, gin-gisi nila ang ila mga bayo sa kalain sang ila buot. Dayon ginkarga nila liwat sa mga asno ang ila mga sako kag nagbalik sa banwa.

¹⁴ Sang pag-abot ni Juda kag sang iya mga utod sa Egipto, didto pa gihapon si Jose sa iya balay. Nagsulod sila sa balay kag nagluhod sa atubangan ni Jose. ¹⁵ Nagsiling si Jose sa ila, “Ano bala ining ginhimo ninyo? Wala bala kamo makahibalo nga kahibalo ako magpakot? Gani wala gid kamo sing matago sa akon.” ¹⁶ Nagsiling si Juda, “Sir, wala na kami sang may irason pa sa imo, kag indi kami makasiling nga wala kami sang sala. Ang Dios amo ang nagpahayag sang amon sala. Karon, tanan kami imo na nga ulipon—kami kag ang isa nga nakit-an sa iya ang kupa.” ¹⁷ Pero nagsiling si Jose, “Indi ko mahimo ina. Siya lang nga sa iya nakita ang kupa amo ang akon mangin ulipon. Kag kamo makapauli na sa inyo amay nga wala sing sablag.”

Nagpakitluoy si Juda para kay Benjamin

¹⁸ Nagpalapit si Juda kay Jose kag nagsiling, “Nagapangabay ako sa imo, sir, nga kon mahimo pamatii ako. Indi ka lang kuntani mangakig sa akon, ikaw nga daw pareho na sa hari sang Egipto. ¹⁹ Nagpamangkot ka sadto sa amon kon may amay pa kami kag utod, ²⁰ kag ginsabat ka namon nga may amay kami nga tigulang na kag may kamanghuran nga utod nga natawo sa iya katigulangon. Nagsiling man kami nga patay na ang iya utod kag siya na lang ang nabilin nga anak sang iya iloy, kag palangga gid siya sang amon^[o] amay. ²¹ Dayon nagsiling ka sa amon nga dal-on namon siya sa imo agod makita mo man siya. ²² Nagsiling kami sa imo nga indi puwede nga bayaan sang amon kamanghuran ang amon amay, kay basi amo pa ini ang ikamatay niya. ²³ Pero ginsiling mo nga indi kami magpakita sa imo kon indi namon kaupod ang amon kamanghuran. ²⁴ Ini tanan ginsugid namon sa amon amay sang nagpauli kami. ²⁵ Sang ulihi nagsiling ang amon amay nga magbalik kami diri liwat kag magbakal sang pagkaon. ²⁶ Pero nagsiling kami sa iya nga malakat lang kami kon upod namon ang amon kamanghuran, tungod kay indi kami puwede magpakita sa imo kon indi namon kaupod ang amon kamanghuran. ²⁷ Amo ini ang iya ginsabat sa amon, ‘Nahibaluan naman ninyo nga duha lang ang akon anak sa akon asawa nga si Raquel. ²⁸ Ang isa wala na; siguro ginus-ab siya sang mabangis nga sapat. Kag hasta subong wala ko na siya makita. ²⁹ Kon kuhaon pa gid ninyo ining isa nga nabilin sa akon, kag kon may matabo sa iya, ako nga tigulang na mapatay na lang sa kalisod.’

³⁰ “Gani, sir, ang kabuhi sang amon amay naangot sa kabuhi sang amon kamanghuran. Kon magpauli kami nga indi namon siya kaupod, ³¹ sigurado gid nga mapatay sa kasubo ang amon tigulang nga amay. ³² Gin-garantiya ko ang akon kabuhi para sa amon kamanghuran. Ginsilingan ko ang akon amay nga kon indi ko siya mabalik sa iya, ako ang basulon hasta san-o. ³³ Gani, sir, ako na lang ang magpabilin diri bilang imo ulipon sa baylo niya, kag tuguti na lang siya nga magpauli upod sa iya mga utod. ³⁴ Indi ako magpauli nga indi siya kaupod. Indi ko mabatas nga makita ang malain nga matabo sa amon amay.”

Nagpakilala si Jose sa Iya mga Utod

45 Indi na mapunggan ni Jose ang iya kaugalingon, gani ginpaguwa niya ang iya mga suluguon. Kag sang wala na sing iban nga tawo nga kaupod si Jose, nagpakilala siya sa iya mga utod. ² Naghibi sing tudo si Jose, gani nabatian ini sang mga Egiptohanon, kag nabalitaan ini sa palasyo sang hari.

³ Nagsiling si Jose sa iya mga utod, “Ako si Jose! Matuod gid bala nga buhi pa si tatay?” Pero wala makasabat ang iya mga utod sa iya kay naurungan sila. ⁴ Gani nagsiling si Jose, “Palapit kamo sa akon.” Sang nagpalapit na sila, nagsiling siya, “Ako si Jose nga inyo utod, ang inyo ginbaligya nga gindala diri sa Egipto. ⁵ Karon indi kamo magkalisod kag indi ninyo pagkaugti ang inyo kaugalingon nga ginbaligya ninyo ako diri, tungod ang Dios amo ang nagpauna sa akon diri sa pagluwas sang inyo kabuhi. ⁶ Ikaduha pa lang ini nga tuig sang tiggulutom, kag may masunod pa nga lima ka tuig nga wala sing patubas. ⁷ Pero ginpauna ako diri sang Dios agod maluwas ko kamo kag mapreserbar ang madamo sa inyo diri sa kalibutan. ⁸ Gani, indi kamo ang nagpadala diri sa akon kundi ang Dios. Ginhimo niya ako nga manuglaygay sa hari sang Egipto kag manugdumala sang iya palasyo, kag manugdumala sang bug-os nga Egipto. ⁹ Karon, dali-dali kamo balik sa akon amay kag sugiran ninyo siya nga ang iya anak nga si Jose ginhimo sang Dios nga manugdumala sang bug-os nga Egipto. Kag silingon ninyo siya nga ginapakadto ko siya diri sa akon sa labing madali. ¹⁰ Silingon man ninyo siya nga puwede siya makaestar sa duta sang Goshen upod ang iya mga kabataan kag mga kaapuhan, mga kasapatan, kag ang tanan niya nga pagkabutang, agod malapit siya sa akon. ¹¹ Atipanon ko siya didto sa Goshen tungod kay may lima pa ka tuig nga gutom nga magaabot. Indi ko gusto nga magutuman siya kag ang iya panimalay kag pati ang iya kasapatan.”

¹² Nagpadayon si Jose sa pagsiling, “Karon indi na lipod sa inyo, kag amo man sa akon utod nga si Benjamin, nga ako amo gid si Jose ang nagapakighambal sa inyo. ¹³ Sugiri ninyo ang akon amay parte sa kadungganan nga naangkon ko diri sa Egipto kag sa tanan nga inyo nakita parte sa akon. Kag dal-a ninyo siya diri gilayon sa akon.” ¹⁴ Dayon ginhakos ni Jose ang iya utod nga si Benjamin kag naghibi; amo man si Benjamin, nagahibi man siya samtang nagahakos kay Jose. ¹⁵ Dayon ginpanghalukan ni Jose ang tanan niya nga mga utod kag nagahibi siya sa ila. Amo ato nga nakapakighambal ang iya mga utod sa iya.

¹⁶ Sang nakaabot ang balita sa palasyo sang hari sang Egipto nga ang mga utod ni Jose nag-abot, nalipay ang hari kag ang iya mga opisyal. ¹⁷ Nagsiling ang hari kay Jose, “Silingon mo ang imo mga utod nga kargahan nila sang pagkaon ang ila mga sapat kag magbalik sa Canaan. ¹⁸ Dayon dal-on nila diri ang ila amay kag ang ila mga pamilya, kay ihatag ko sa ila ang maayo nga duta sa Egipto kag matilawan nila ang pinakamaayo nga mga produkto sini. ¹⁹ Silingon mo man sila nga magdala sang mga karo halin diri sa Egipto para masakyan sang ila mga asawa kag mga kabataan sa pagsaylo diri. Kag dal-on gid nila diri ang ila amay. ²⁰ Indi sila magkanugon sa ila mga pagkabutang nga mabilin tungod kay ang maayo nga mga butang sa bug-os nga Egipto mangin ila.”

²¹ Gintuman ini sang mga anak ni Jacob.^[p] Kag suno sa sugo sang hari sang Egipto, ginhatagan ni Jose ang iya mga utod sang mga karo kag ginpabalunan sang pagkaon sa ila nga pagbiyahe. ²² Ginhatagan man niya ang kada isa sa ila sang bayo, pero ang ginhatag niya kay Benjamin lima ka bayo kag 300 ka bilog nga pilak. ²³ Ginpadal-an man niya ang iya amay sang 10 ka asno nga may karga nga pinakamaayo nga mga produkto sang Egipto, kag 10 ka babayi nga asno nga may karga nga mga uyas, tinapay kag mga balalunon sang iya amay sa pagbiyahe. ²⁴ Sang ginpalakat na niya ang iya mga utod, ginsilingan niya sila nga indi sila mag-away sa dalan.

²⁵ Gani naghalin sila sa Egipto kag nagkadto sa ila amay sa Canaan. ²⁶ Pag-abot nila didto, ginsugiran nila ang ila amay nga buhi si Jose, kag siya pa gani ang manugdumala sang bug-os nga Egipto. Naurungan si Jacob; indi siya makapati. ²⁷ Pero sang ginsugiran nila siya sang tanan nga ginsiling ni Jose sa ila, kag sang makita niya ang mga karo nga ginpadala ni Jose sa pagdala sa iya sa Egipto, nagbaskog siya. ²⁸ Nagsiling si Jacob,^[q] “Kombinsido na ako! Ang akon anak nga si Jose buhi pa gali. Kadtuan ko siya antes ako mapatay.”

Nagkadto si Jacob sa Egipto

46 Naglakat si Jacob^[r] pakadto sa Egipto kaupod ang iya panimalay kag dala ang tanan niya nga pagkabutang. Pag-abot niya sa Beersheba, naghalad siya sa Dios sang iya amay nga si Isaac. ² Pagkagab-i, nagpakighambal ang Dios sa iya paagi sa isa ka palanan-awon. Gintawag sang Dios si Jacob, kag nagsabat si Jacob sa iya. ³ Dayon nagsiling siya, “Ako ang Dios, nga amo ang Dios sang imo amay. Indi ka magkahadlok sa pagkadto sa Egipto, kay himuon ko kamo didto nga isa ka bantog nga nasyon. ⁴ Ako mismo ang kaupod mo sa pagkadto sa Egipto kag sa pagbalik sa Canaan. Kag kon mapatay ka na, ara si Jose sa imo tupad.”

⁵ Ginpasakay si Jacob sang iya mga anak sa mga karo nga ginhatag sang hari sang Egipto para sakyan niya. Ginpasakay man nila ang ila mga asawa kag mga kabataan, kag naghalin sila didto sa Beersheba. ^6-7 Gindala nila ang ila mga kasapatan kag mga pagkabutang nga natipon nila sa Canaan. Nagkadto si Jacob sa Egipto kaupod ang tanan niya nga mga kaliwat: ang iya mga anak kag mga apo.

⁸ Amo ini ang mga ngalan sang mga Israelinhon, ang mga kaliwat ni Jacob, nga nagkadto sa Egipto:

¹⁵ Sila ang 33 ka mga anak kag mga apo ni Jacob kay Lea nga natawo sa Padan Aram, wala labot sa iya anak nga babayi nga si Dina.

¹⁶ Nag-upod man sa Egipto

¹⁸ Sila ang 16 ka mga anak kag mga apo ni Jacob kay Zilpa, ang suluguon nga ginhatag ni Laban kay Lea.

¹⁹ Ang mga anak ni Jacob kay Raquel amo si Jose kag si Benjamin. ²⁰ Ang mga anak ni Jose kay Asenat nga natawo sa Egipto amo si Manase kag si Efraim. (Si Asenat anak nga babayi ni Potifera nga pari sa banwa sang On.)

²¹ Nag-upod man sa Egipto

²² Sila ang 14 ka mga anak kag mga apo ni Jacob kay Raquel.

²³ Nag-upod man sa Egipto

²⁵ Sila ang 7 ka mga anak kag mga apo ni Jacob kay Bilha, ang suluguon nga ginhatag ni Laban kay Raquel.

²⁶ Ang kadamuon sang mga anak kag mga apo ni Jacob nga nagkadto sa Egipto 66 tanan, kag wala pa labot diri ang mga asawa sang iya mga anak. ²⁷ Pati sa duha ka anak ni Jose nga natawo sa Egipto, 70 tanan ang kabilugan sang panimalay ni Jacob sang nagkadto siya sa Egipto.

²⁸ Sang wala pa sila makaabot sa Egipto, ginsugo ni Jacob si Juda nga mag-una kadto kay Jose agod itudlo sa ila ang lugar sang Goshen. Sang pag-abot na nila ni Jacob sa Goshen, ²⁹ nagsakay si Jose sa iya karwahe kag nagkadto didto sa pagsugata sa iya amay. Sang magkitaay sila, ginhakos ni Jose ang iya amay kag sige ang iya hibi. ³⁰ Nagsiling si Jacob kay Jose, “Karon handa na ako nga mapatay tungod nakita ko na ikaw nga buhi.”

³¹ Dayon nagsiling si Jose sa iya mga utod kag sa bug-os nga panimalay sang iya amay, “Malakat ako kag sugiran ko ang hari sang Egipto nga nag-abot na ang akon mga utod kag ang bug-os nga panimalay sang akon amay nga nagaestar sa Canaan. ³² Silingon ko siya nga manugbantay kamo sang sapat, kag gindala gani ninyo ang inyo mga sapat kag ang tanan ninyo nga pagkabutang. ³³ Gani kon ipatawag niya kamo kag pamangkuton kon ano ang inyo trabaho, ³⁴ silingon ninyo nga manugbantay kamo sang sapat halin sang gagmay pa kamo pareho sang inyo mga ginikanan, agod paestaron niya kamo sa Goshen. Kay nalainan ang mga taga-Egipto sa mga manugbantay sang sapat.”

47 Dayon naglakat si Jose kag nagkadto sa hari sang Egipto^[v] upod ang lima niya ka utod. Nagsiling si Jose sa hari, “Nag-abot na ang akon amay kag mga utod halin sa Canaan, kag dala nila ang ila mga kasapatan kag ang tanan nila nga pagkabutang. Didto sila subong sa Goshen.” ² Ginpakilala niya dayon sa hari ang lima niya ka utod. ³ Ginpamangkot sila sang hari, “Ano ang inyo trabaho?” Nagsabat sila, “Mga manugbantay kami sang sapat, pareho sa amon mga ginikanan. ⁴ Nagkadto kami diri agod diri lang anay mag-estar tungod kay puwerte gid ang gutom sa Canaan, kag wala na sing mahalab ang amon mga kasapatan. Nagapangabay kami sa imo nga kon mahimo tugutan mo kami nga mag-estar sa Goshen.”

⁵ Nagsiling ang hari kay Jose, “Karon nga nag-abot na ang imo amay kag mga utod, ⁶ bukas ang Egipto para sa imo pamilya. Paestara sila sa Goshen, nga isa ka maayo nga duta sa Egipto. Kon may nahibaluan ka sa ila nga masaligan, himua sila nga manugbantay sang akon mga kasapatan.”

⁷ Gindala ni Jose ang iya amay sa hari kag ginpakilala. Pagkatapos bendisyon^[w] ni Jacob sa hari, ⁸ ginpamangkot siya sang hari, “Pila na ang imo edad?” ⁹ Nagsabat siya, “130 na ka tuig. Malip-ot kag mabudlay ang akon nga pagkabuhi diri sa duta. Indi ini makatupong sa kalawigon sang pagkabuhi sang akon mga katigulangan.” ¹⁰ Pagkatapos ginbendisyunan liwat ni Jacob ang hari,^[x] kag dayon naghalin siya sa presensya sang hari.

¹¹ Suno sa sugo sang hari, ginpaestar ni Jose ang iya amay kag mga utod sa Egipto; ginhatag niya sa ila ang lugar sang Rameses,^[y] nga isa ka maayo nga duta sa Egipto. ¹² Ginsustentuhan ni Jose sang pagkaon ang iya amay, mga utod, kag ang bug-os nga panimalay sang iya amay, suno sa kadamuon sang ila kabataan.

¹³ Karon, puwerte na gid ang gutom, gani wala na sang pagkaon bisan diin nga lugar. Nagluya na ang mga tawo sa Egipto kag sa Canaan tungod sa gutom. ¹⁴ Gintipon ni Jose ang tanan nga kuwarta nga ginbayad sang mga taga-Egipto kag taga-Canaan sa pagkaon nga ila ginbakal, kag gindala niya ini sa palasyo sang hari. ¹⁵ Nag-abot ang tiyempo nga naubos na ang kuwarta sang taga-Egipto kag taga-Canaan. Nagkadto ang mga taga-Egipto kay Jose kag nagsiling, “Wala na kami sang kuwarta. Tagai na lang kami sang pagkaon kay daw mapatay na kami sa gutom.” ¹⁶ Nagsiling si Jose, “Kon wala na gid man kamo sang kuwarta, dal-a ninyo diri ang inyo mga sapat kag amo ang ibayad ninyo sa pagkaon.” ¹⁷ Gani gindala nila kay Jose ang ila mga kabayo, karnero, baka, kag asno, kag ginbaylo sa pagkaon. Sa bug-os nga tuig, ginsustentuhan sila ni Jose sang pagkaon sa baylo sang ila mga sapat.

¹⁸ Pagkaligad sang isa ka tuig, nagkadto naman ang mga tawo kay Jose kag nagsiling, “Indi lipod sa imo nga wala na kami sing kuwarta kag ang amon mga kasapatan ara na sa imo. Wala na gid sing may nabilin sa amon, luwas sa amon kaugalingon kag mga duta. ¹⁹ Gani buligi man kami nga indi kami mapatay kag indi mapabay-an ang amon mga duta. Sugot kami nga mangin ulipon sang hari kag mangin iya ang amon mga duta para lang may pagkaon kami. Tagai kami dayon sang mga binhi nga matanom agod indi kami mapatay kag agod indi mapabay-an ang amon mga duta.” ²⁰ Gani ginbaligya sang tanan nga taga-Egipto ang ila mga duta sa kay Jose tungod puwerte na gid ang gutom. Ginbakal ini tanan ni Jose para sa hari, gani ang ato nga mga duta nangin iya sang hari. ²¹ Ginhimo ni Jose nga ulipon sang hari ang mga tawo sa bug-os nga duta sang Egipto. ²² Ang mga duta gid lang sang mga pari ang wala mabakal ni Jose. Indi nila kinahanglan nga ibaligya ang ila mga duta tungod kay ginasustentuhan sila sang hari sang ila pagkaon.

²³ Nagsiling si Jose sa mga tawo, “Karon nga ginbakal ko na kamo kag ang inyo mga duta para sa hari, ari ang binhi para makatanom kamo. ²⁴ Kon mag-ani na gani kamo, ihatag ninyo sa hari ang ikalima nga parte sang inyo patubas. Kag ang nabilin inyo na, para may matanom kamo kag may pagkaon ang inyo bug-os nga panimalay.” ²⁵ Nagsiling ang mga tawo, “Sir, maayo ka gid sa amon; ginluwas mo ang amon kabuhi. Sugot kami nga mangin ulipon sang hari.” ²⁶ Gani ginhimo ni Jose nga kasuguan sa duta sang Egipto nga ang ikalima nga parte sang patubas para sa hari. Ini nga kasuguan nagapadayon pa hasta subong. Ang mga duta gid lang sang mga pari ang wala ginapanag-iyahan sang hari.

²⁷ Didto nag-estar ang mga Israelinhon sa Goshen nga sakop sang Egipto. Nakaangkon sila didto sang duta kag nagdamo pa gid ang ila kabataan. ²⁸ Nag-estar si Jacob sa Egipto sang 17 ka tuig; nagkabuhi siya hasta sa edad nga 147 ka tuig. ²⁹ Sang nabatyagan niya nga dali na lang siya mapatay, gintawag niya si Jose kag nagsiling sa iya, “Kon mahimo ibutang ang imo kamot sa tunga-tunga sang duha ko ka paa^[z] kag magpromisa ka nga ipakita mo ang imo padayon nga kaayo sa akon. Indi mo ako pag-ilubong diri sa Egipto. ³⁰ Kon mapatay na ako, ilubong mo ako sa lulubngan sang akon mga katigulangan.” Nagsabat si Jose, “Tumanon ko ang imo ginsiling.” ³¹ Nagsiling dayon si Jacob, “Magsumpa ka sa akon nga tumanon mo gid ini.” Gani nagsumpa si Jose sa iya. Dayon nagluhod si Jacob^[aa] sa iya hiligdaan sa pagpasalamat sa Dios.

Si Manase Kag si Efraim

48 Sang ulihi may nagsugid kay Jose nga nagamasakit ang iya amay nga si Jacob. Gani gindala niya ang iya duha ka anak nga si Manase kag si Efraim kag nagkadto sa iya. ² Sang ginsugiran si Jacob nga nag-abot ang iya anak nga si Jose, gintinguhaan niya nga makapungko sa iya hiligdaan. ³ Nagsiling si Jacob kay Jose, “Sang didto pa ako sa Luz, sa duta sang Canaan, nagpakita sa akon ang Makagagahom nga Dios kag ginbendisyunan niya ako. ⁴ Siling niya, ‘Hatagan ko ikaw sang madamo nga mga kaliwat agod mangin amay ka sang madamo nga mga katawhan. Kag ihatag ko ang ini nga duta sang Canaan sa imo mga kaliwat kag mangin ila ini hasta san-o.’ ”

⁵ Nagpadayon si Jacob sa pagsiling, “Ang duha mo ka anak nga si Efraim kag si Manase, nga natawo diri sa Egipto antes ako mag-abot, kabigon ko nga akon mga anak. Gani pareho kay Reuben kag kay Simeon, magahalin man sa ila ang mga Israelinhon nga mga tribo. ⁶ Pero ang masunod mo nga mga anak magapabilin nga imo, kag makabaton sila sang palanublion halin kay Efraim kag kay Manase.

⁷ “Nadumduman ko nga sang paghalin namon sa Padan kag nagapanglakaton kami sa duta sang Canaan, napatay ang imo iloy.^[ab] Natabo ini sang malapit na kami sa Efrata, gani ginlubong ko na lang siya sa higad sang dalan nga pakadto sa Efrata”^[ac] (nga amo man ang Betlehem.)

⁸ Sang makita ni Israel^[ad] ang mga anak ni Jose, nagpamangkot siya, “Sin-o sila?” ⁹ Nagsabat si Jose, “Sila ang akon mga anak nga ginhatag sa akon sang Dios diri sa Egipto.” Dayon nagsiling si Israel, “Dal-a sila diri sa akon agod mabendisyunan ko sila.” ¹⁰ Daw indi na makakita si Israel tungod sa iya katigulangon, gani gindala ni Jose ang iya mga anak palapit kay Israel. Ginhakos sila ni Israel kag ginhalukan. ¹¹ Nagsiling si Israel kay Jose, “Wala na gid ako maglaom nga makita ko pa ikaw, pero karon gintugot sang Dios nga indi lang ikaw ang akon makita kundi pati man ang imo mga anak.”

¹² Ginkuha dayon ni Jose ang iya mga anak sa sabak ni Israel kag nagluhod siya bilang pagtahod sa iya amay. ¹³ Dayon ginpapalapit niya liwat ang iya mga anak sa ila lolo agod bendisyunan sila. Si Efraim sa may tuo ni Jose, bali sa wala ni Israel; kag si Manase sa may wala ni Jose, bali sa tuo ni Israel. ¹⁴ Pero gintungtong ni Israel ang iya tuo nga kamot sa ulo ni Efraim nga amo ang manghod, kag gintungtong niya ang iya wala nga kamot sa ulo ni Manase nga amo ang magulang. ¹⁵ Dayon ginbendisyunan niya sila nga nagasiling,

¹⁷ Pagkakita ni Jose nga ginatungtong sang iya amay ang iya tuo nga kamot sa ulo ni Efraim, naglain iya buot. Gani gin-uyatan niya ang kamot sang iya amay agod sayluhon kay Manase, ¹⁸ kag nagsiling, “Tay, indi ina amo. Ari ang magulang; itungtong ang imo tuo nga kamot sa iya ulo.” ¹⁹ Pero nagsabat ang iya amay, “Huo, nahibaluan ko man anak. Ang mga kaliwat ni Manase mangin bantog man nga katawhan. Pero mas mangin bantog ang mga kaliwat ni Efraim kag mangin madamo sila nga mga grupo sang mga katawhan.” ²⁰ Gani ginhimo niya si Efraim nga labaw sang sa kay Manase. Kag sang sadto nga adlaw, ginbendisyunan niya sila nga nagasiling, “Pagagamiton sang mga Israelinhon ang inyo mga ngalan sa pagbendisyon. Magasiling sila, ‘Kabay pa nga pakamaayuhon ka sang Dios pareho kay Efraim kag kay Manase.’ ”

²¹ Dayon nagsiling si Israel kay Jose, “Madali na lang ako mapatay, pero indi kamo magkabalaka kay pagaupdan kamo sang Dios kag pabalikon sa duta sang inyo katigulangan. ²² Kag ikaw Jose ang magapanubli sang Shekem kag indi ang imo mga utod. Ina nga lugar naangkon ko sa pagpakig-away sa mga Amornon.”

Ginbendisyunan ni Jacob ang Iya mga Anak

49 Dayon gintawag ni Jacob ang iya mga anak kag ginsilingan, “Magtipon kamo kay sugiran ko kamo kon ano ang matabo sa inyo sa palaabuton. ² Mga anak, magpalapit kamo kag magpamati sa akon nga inyo amay.

³ “Ikaw Reuben, nga akon kamagulangan nga anak, ikaw ang nahauna nga bunga sang akon pagkalalaki. Mas dungganon ka kag mas gamhanan sang sa imo mga utod. ⁴ Pero pareho ka sa nagabukal nga tubig, kay indi ka makapugong sang imo kailigbon. Kag tungod kay nagpakighilawas ka sa akon asawa nga suluguon, madula ang imo pagkadungganon.

⁵ “Kamo Simeon kag Levi nga magkadampig, ginagamit ninyo ang inyo armas sa pagpamintas. ⁶ Indi ako mag-intra ukon magtambong sa inyo pagtilipon kay sa inyo kaakig nagpamatay kamo sang tawo kag nagpagusto kamo pamiang sang mga turo nga baka. ⁷ Pakamalauton kamo tungod sa inyo kaakig nga may kapintas. Laptahon ko ang inyo mga kaliwat sa Israel.

⁸ “Ikaw Juda, pagadayawon ka kag pagatahuron sang imo mga utod. Pierdihon mo ang imo mga kaaway. ⁹ Pareho ka sang bataon pa nga leon nga pagkatapos niya pangita sang tulukbon, nagabalik siya sa iya palanaguan kag didto nagaluko. Kag wala gid sing may nagapangahas nga mag-disturbo sa iya. ¹⁰ Padayon ka nga magadumala, Juda. Magahalin sa imo mga kaliwat ang mga manugdumala. Gani magahatag ang mga nasyon sang buhis sa imo kag magatuman sila sa imo. ¹¹ Mangin bugana ang imo duta; gani bisan ihigot mo ang asno malapit sa pinakamaayo nga tanom sang ubas, indi niya ini pagkaunon. Kag bisan ipanglaba mo pa ang ilimnon indi ini maubos. ¹² Gani sa sobra nga inom sang ilimnon magapula ang imo mata kag sa sobra nga inom sang gatas magaputi ang imo ngipon.

¹³ “Ikaw Zebulun, magaestar ka malapit sa dagat. Ang imo lugar mangin dulungkaan sang mga sakayan. Ang imo duta magalambot hasta sa Sidon.

¹⁴ “Ikaw Isacar, pareho ka sa makusog nga asno pero nagaluko lang sa elistaran sang mga karnero.^{[ae] 15} Agwantahon mo nga magpaulipon bisan papas-anon ka sang mabug-at kag puwersahon nga magtrabaho, basta maayo kag bugana lang ang lugar nga imo estaran.

¹⁶ “Ikaw Dan, pagadumalahan mo sing maayo ang imo katawhan bilang isa sa mga tribo sang Israel. ¹⁷ Mangin pareho ka sa dalitan nga man-og sa higad sang dalan nga nagapanukob sang tiil sang nagaagi nga kabayo, gani nagakahulog ang nagasakay sini.”

¹⁸ Dayon nagsiling si Jacob, “O Ginoo, nagahulat ako sa imo pagluwas.” ¹⁹ Nagpadayon pa gid siya sa pagsiling,

“Ikaw Gad, pagasalakayon ka sang grupo sang mga tulisan, pero balusan mo sila samtang nagapalagyo sila.

²⁰ “Ikaw Asher, mangin bugana ka sa pagkaon. Magapatubas ka sang mga pagkaon nga para sa mga hari.

²¹ “Ikaw Naftali, pareho ka sa ginbuy-an nga usa nga nagabata sang matahom nga mga tinday.

²² “Ikaw Jose, pareho ka sa maila nga asno sa higad sang tuburan ukon sa higad sang banglid.^{[af] 23} Dumtan ka sang mga manugpana. Sa ila kaugot pan-on ka nila, ²⁴ pero sige man ang pana mo sa ila. Kag ang imo butkon padayon nga mabaskog, tungod sa bulig sang akon Gamhanan nga Dios, ang manugbantay kag ang palalipdan nga bato sang Israel. ²⁵ Siya ang Makagagahom nga Dios sang imo mga katigulangan nga nagabulig kag nagapakamaayo sa imo. Bugayan niya ikaw sang ulan kag sang tubig sa tuburan. Bugayan niya ikaw sang madamo nga kabataan kag kasapatan. ²⁶ Karon, madamo gid ang akon mga pagpakamaayo; sobra pa sa kabuganaan sang madugay na nga mga bukid. Kabay pa nga mabaton mo ini nga mga pagpakamaayo, Jose—ikaw nga labaw sang sa imo mga utod.

²⁷ “Ikaw Benjamin, pareho ka sa mabangis nga ido^[ag] nga kon adlaw nagapangaon sang iya mabiktima, kag kon gab-i ginabahin-bahin niya ang nabilin.”

²⁸ Ini sila amo ang dose ka anak ni Jacob nga ginhalinan sang mga tribo sang Israel. Kag amo ato ang pamilin-bilin ni Jacob sa kada isa sa ila.

Ang Pagkapatay ni Jacob

²⁹ Dayon ginbilinan ni Jacob ang iya mga anak. Siling niya, “Madali na lang ako isimpon sa akon mga paryente nga nagkalamatay na. Kon matabo na ina, ilubong ninyo ako sa lulubngan sang akon mga katigulangan, didto sa kuweba nga ara sa uma ni Efron nga Hithanon. ³⁰ Ina nga uma didto sa Macpela, sa sidlangan sang Mamre, nga sakop sang Canaan. Ginbakal sang akon lolo nga si Abraham ato nga uma kay Efron para himuon nga lulubngan. ³¹ Didto siya ginlubong pati ang akon lola nga si Sara kag ang akon amay kag iloy nga si Isaac kag si Rebeka, kag didto ko man ginlubong si Lea. ³² Ini nga uma kag kuweba ginbakal sa mga Hithanon.”

³³ Pagkatapos hambal ni Jacob sa iya mga kabataan, naghigda siya kag nabugtuan sang ginhawa. Kag ginsimpon siya sa iya mga paryente nga nagkalamatay na.

50 Ginhakos dayon ni Jose ang iya amay kag ginhalukan nga nagahibi. ² Dayon ginsugo niya ang iya mga manugbalsamar nga balsamaron ang iya amay. Gani ginbalsamar nila siya. ³ Ang kalawigon sang pagbalsamar sa iya 40 ka adlaw, suno sa kinaandan sang mga taga-Egipto. Nagpangasubo ang mga Egiptohanon para kay Jacob sa sulod sang 70 ka adlaw.

⁴ Sang matapos ang ila pagpangasubo, nagsiling si Jose sa mga opisyal sang hari sang Egipto, “Kon mahimo hambala ninyo ang hari ⁵ nga tugutan niya ako nga ilubong ko ang akon amay sa Canaan. Kay antes siya mapatay, ginpasumpa niya ako nga ilubong ko siya sa lulubngan nga iya ginpahimo sa Canaan. Pagkatapos lubong mabalik man dayon ako.” ⁶ Pagkahibalo sang hari, nagsiling siya kay Jose, “Tumana ang imo ginsumpa sa imo amay. Lakat ka kag ilubong siya.”

⁷ Gani naglakat si Jose kaupod ang madamo nga mga opisyal sang hari: ang mga manugdumala sang palasyo kag ang mga manugdumala sang Egipto. ⁸ Kaupod man ang panimalay ni Jose kag ang panimalay sang iya mga utod, ang bilog nga panimalay ni Jacob. Ang nabilin sa Goshen amo lang ang ila magagmay nga mga kabataan kag ang ila mga kasapatan. ⁹ Kaupod man nila ang mga karwahe kag mga manugkabayo. Madamo gid sila.

¹⁰ Pag-abot nila sa linasan sa Atad, malapit sa Suba sang Jordan, nagpangasubo sila didto para kay Jacob kag puwerte gid ang ila paghibi. Nagpangasubo si Jose sing pito ka adlaw para sa iya amay. ¹¹ Pagkakita sang mga Canaanhon sang ila pagpangasubo sa may linasan sa Atad, nagsiling sila, “Puwerte gid ang pagpangasubo sang mga Egiptohanon.” Gani ato nga lugar nga malapit sa Suba sang Jordan gintawag nga Abel Mizraim.^[ah]

¹² Gintuman sang mga anak ni Jacob ang iya ginbilin sa ila. ¹³ Kay gindala nila ang iya bangkay sa Canaan kag ginlubong sa kuweba nga ara sa uma sa Macpela, sa sidlangan sang Mamre. Ginbakal ni Abraham ang ini nga uma kay Efron nga Hithanon para himuon nga lulubngan. ¹⁴ Pagkatapos sang lubong, nagbalik si Jose sa Egipto upod ang iya mga utod kag ang tanan nga nag-upod sa paglubong.

Nagpasalig si Jose sa Iya mga Utod

¹⁵ Karon nga patay na ang ila amay, nagsiling ang mga utod ni Jose, “Basi nagadumot pa si Jose sa aton kag balusan niya kita sa ginhimo naton sa iya.” ¹⁶ Gani nagpadala sila sang mensahi kay Jose nga nagasiling, “Nagbilin ang aton amay antes siya mapatay ¹⁷ nga hambalon ka nga patawaron mo kami sa malain nga ginhimo namon sa imo. Gani karon, kabay pa nga patawaron mo kami nga alagad man sang Dios sang aton amay.” Sang makaabot ang ila mensahi kay Jose, naghibi siya.

¹⁸ Sang ulihi nagkadto mismo ang iya mga utod sa iya. Pag-abot nila, nagluhod sila sa iya atubangan bilang pagtahod. Dayon nagsiling sila, “Handa kami nga mangin ulipon mo.” ¹⁹ Pero nagsabat si Jose sa ila, “Indi kamo magkahadlok. Dios bala ako para magsilot sa inyo? ²⁰ Matuod nga nagplano kamo sang malain sa akon, pero ginplano na sang Dios nga magaresulta ato sang kaayuhan nga amo ang pagluwas subong sang madamo nga tawo sa gutom. ²¹ Gani indi kamo magkahadlok. Sustentuhan ko kamo sang pagkaon pati ang inyo mga kabataan.” Ginpasalig sila ni Jose kag napahamtang ang ila balatyagon.

Ang Pagkapatay ni Jose

²² Nagtiner si Jose sa Egipto upod ang bug-os nga panimalay sang iya amay. Nagkabuhi siya sing 110 ka tuig, ²³ kag iya pa nakita ang iya mga apo sa tuhod sa iya anak nga si Efraim kag sa iya apo nga si Makir nga anak ni Manase. Ginkabig niya bilang kaugalingon nga anak ang mga anak ni Makir.

²⁴ Karon, nagsiling si Jose sa iya mga paryente, “Madali na lang ako mapatay, pero indi gid kamo pagpabay-an sang Dios. Kuhaon niya kamo sa sini nga lugar kag dal-on sa lugar nga iya ginpromisa kay Abraham, Isaac kag Jacob.” ²⁵ Dayon ginpasumpa ni Jose ang mga Israelinhon. Siling niya, “Ipromisa ninyo nga kon pahalinon na kamo diri sang Dios, dal-on man ninyo ang akon tul-an sa inyo paghalin sa sini nga lugar.”

²⁶ Napatay si Jose sa edad nga 110 ka tuig. Ginbalsamar siya kag ginbutang sa lungon didto sa Egipto.