Bible in 90 Days
Lời Khuyên Tránh Cám Dỗ Về Ngoại Tình
7 Hỡi con ta, hãy gìn giữ các lời ta,
Hãy cất giữ các điều răn ta trong lòng con.
2 Hãy giữ các điều răn của ta thì con sẽ sống;
Hãy giữ sự dạy dỗ của ta như con ngươi của mắt con.
3 Hãy cột chúng trên ngón tay con;
Ghi khắc vào tấm lòng con.
4 Hãy nói với sự khôn ngoan: ngươi là chị em ta;
Hãy gọi sự sáng suốt là họ hàng con;
5 Để chúng gìn giữ con tránh người đàn bà lạ;
Khỏi người đàn bà lạ có lời nói ngọt ngào.
6 Vì tại cửa sổ nhà ta,
Ta nhìn qua song cửa;
7 Ta thấy trong số những kẻ ngây ngô,
Giữa vòng những người trẻ tuổi,
Một thanh niên thiếu mất tâm trí.
8 Nó đi lại trên con đường gần góc phố người đàn bà ấy;
Nó bước vào con đường dẫn đến nhà nàng;
9 Khi chạng vạng buổi tối,
Lúc đêm khuya tối tăm.
10 Kìa, người đàn bà ấy đón nó;
Ăn mặc như con điếm, lòng dạ xảo quyệt;
11 Ăn nói ồn ào, tính tình bướng bỉnh;
Chân chẳng chịu ở trong nhà.
12 Khi thì ở ngoài đường, lúc thì nơi công viên;
Nàng rình rập tại mỗi góc đường.
13 Nàng ôm lấy nó và hôn nó;
Mặt mày trân tráo, nàng nói:
14 Em có tế lễ cầu an[a] sẵn tại nhà;
Hôm nay em đã trả xong lời khấn nguyện;
15 Nên em đi ra đón anh;
Em đã tìm kiếm anh và tìm được;
16 Em đã trải giường
Bằng khăn vải hoa Ai Cập;
17 Em đã dùng một dược, lô hội và quế hương
Xông giường mình.
18 Hãy đến, ái ân say đắm cho đến sáng;
Hãy vui thú yêu đương.
19 Vì chồng em không có nhà,
Hắn đã đi xa;
20 Đem theo túi bạc,
Đến ngày trăng tròn mới trở về nhà.
21 Nàng dụ dỗ nó bằng nhiều lời quyến rũ;
Nàng lôi cuốn nó bằng môi miệng ngọt ngào.
22 Lập tức nó theo nàng
Như con bò bị dẫn đến lò sát sinh;
Như kẻ ngu dại bị xiềng để chịu hình phạt;[b]
23 Cho đến khi một mũi tên đâm vào gan nó;
Như con chim bay sa vào lưới
Mà không biết rằng nó phải trả bằng mạng sống mình.
24 Giờ đây, hỡi các con ta,
Hãy nghe ta và chú ý đến lời ta phán;
25 Lòng con đừng hướng về đường lối của người đàn bà ấy;
Chớ lầm lạc vào các ngõ của nó.
26 Vì nhiều nạn nhân đã bị người đàn bà ấy đánh ngã;
Và một số lớn đã bị nó giết chết.
27 Nhà người đàn bà ấy là con đường đi đến hỏa ngục;[c]
Dẫn xuống Âm phủ.
Những Lời Kêu Gọi Của Sự Khôn Ngoan
8 Sự khôn ngoan đã chẳng kêu gọi?
Sự sáng suốt đã chẳng lên tiếng sao?
2 Sự khôn ngoan đứng trên các đỉnh cao,
Bên cạnh đường; ở các ngã tư;
3 Ở gần cổng; trước cửa thành;
Nơi lối vào; nó kêu to:
4 “Hỡi loài người, ta kêu gọi các người;
Lời kêu gọi của ta cho nhân loại.
5 Hỡi người đơn sơ, hãy hiểu sự khôn khéo;
Hỡi kẻ ngu dại, hãy hiểu biết sáng suốt.
6 Hãy nghe, vì ta sẽ nói điều cao quý;
Mở môi miệng phán điều ngay thẳng.
7 Vì miệng ta nói lên chân lý,
Môi ta ghê tởm điều gian ác.
8 Tất cả những lời từ miệng ta đều công chính;
Không có gì xuyên tạc hay gian tà trong ấy.
9 Tất cả đều rõ ràng cho người hiểu biết,
Và đúng đắn cho người tìm thấy tri thức.
10 Hãy nhận lấy lời giáo huấn của ta thay vì bạc,
Và sự tri thức hơn là vàng ròng.
11 Vì sự khôn ngoan quý hơn hồng ngọc;
Tất cả mọi vật con ao ước đều không thể sánh được.
12 Ta, sự khôn ngoan sống với sự khôn khéo;
Ta sở hữu tri thức và sự suy xét.
13 Kính sợ CHÚA là ghét điều ác;
Ta ghét kiêu ngạo, tự cao,
Đường lối ác và miệng gian tà.
14 Sự cố vấn và khôn ngoan thuộc về ta;
Ta có sự hiểu biết và sức mạnh.
15 Nhờ ta các vua trị vì,
Và những người lãnh đạo ban hành các luật công bình.
16 Nhờ ta các hoàng tử cai trị,
Và các nhà quý phái, tất cả đều xét xử công minh.[d]
17 Ta yêu những người yêu mến ta
Và những ai tìm kiếm ta sẽ tìm được.
18 Giàu có và vinh dự;
Tài sản bền vững và công chính đều thuộc về ta.
19 Bông trái của ta tốt hơn vàng, ngay cả vàng ròng;
Hoa lợi từ ta quý hơn cả bạc nguyên chất.
20 Ta đi trên con đường công chính;
Ở giữa các lối công bình;
21 Để ban của cải cho những người yêu mến ta
Và đổ đầy kho tàng của họ.
22 CHÚA tạo nên ta đầu tiên trong đường lối Ngài;
Trước hơn các công việc thái cổ của Ngài.
23 Ta đã được lập nên từ đời đời;
Từ thuở ban đầu, trước khi bắt đầu quả đất.
24 Ta đã được sinh ra khi chưa có các vực sâu,
Chưa có các nguồn nước dồi dào.
25 Trước khi các núi, trước khi các đồi được lập nên[e] ta đã được sinh ra.
26 Trước khi CHÚA tạo nên quả đất, cánh đồng
Và bụi đất đầu tiên.
27 Khi Ngài lập các tầng trời,
Lúc Ngài định các vòm trên mặt các vực sâu, ta đã ở đó;
28 Khi Ngài làm cho các bầu trời trên cao,
Các nguồn vực sâu vững chắc;
29 Khi Ngài định giới hạn cho biển cả
Để nước không vượt qua các mạng lệnh của Ngài;
Khi Ngài lập các nền cho quả đất;
30 Ta đã ở bên cạnh Ngài như người thợ cả;
Hằng ngày ta là niềm vui của Ngài;
Luôn luôn vui mừng trước mặt Ngài;
31 Vui vẻ trong thế giới của Ngài
Và thích thú với nhân loại.
32 Giờ đây, hỡi các con ta, hãy nghe ta;
Phước cho người nào gìn giữ đường lối ta.
33 Hãy nghe lời giáo huấn và hãy khôn ngoan;
Chớ xao lãng.
34 Phước cho người nào nghe ta;
Hằng ngày canh chừng ở cổng ta;
Chờ đợi bên cửa ta.
35 Vì ai tìm được ta, tìm được sự sống
Và nhận ơn lành từ CHÚA.
36 Nhưng ai phạm tội với ta linh hồn mình sẽ bị thương tổn;
Tất cả những kẻ ghét ta yêu sự chết.”
Lời Kêu Gọi Của Khôn Ngoan Và Ngu Dại
9 Sự khôn ngoan xây dựng nhà mình;
Chạm trổ bảy cột trụ;
2 Người làm thịt thú vật;
Pha rượu nho và dọn tiệc mình.
3 Người sai những tớ gái mình đi;
Từ nơi đỉnh cao nhất của thành nàng kêu gọi:
4 “Ai là người dại dột, hãy trở lại đây”;
Nàng nói với người thiếu trí hiểu:
5 “Hãy đến ăn bánh của ta
Và uống rượu ta pha;
6 Hãy từ bỏ sự dại dột và sẽ được sống;
Hãy đi theo con đường sáng suốt.”
7 Ai sửa sai người nhạo báng chuốc lấy sỉ nhục;
Ai quở trách người gian ác sẽ bị tổn thương.
8 Đừng quở trách người nhạo báng, nó sẽ ghét con;
Trách người khôn ngoan, người sẽ thương con.
9 Hãy giáo huấn người khôn ngoan thì người sẽ khôn ngoan hơn;
Hãy dạy dỗ người công chính thì kiến thức của người sẽ gia tăng.
10 Kính sợ CHÚA là khởi đầu sự khôn ngoan;
Hiểu biết Đấng Thánh là sự sáng suốt.
11 Vì nhờ ta các ngày của con sẽ được nhiều thêm,
Các năm của đời con sẽ được gia tăng.
12 Nếu con khôn ngoan, chính con sẽ được lợi ích;[f]
Nếu con nhạo báng, chính con phải chịu hậu quả.[g]
13 Người đàn bà ngu dại hay to tiếng,
Ngây ngô và không biết gì.
14 Nàng ngồi trước cửa nhà;
Ở nơi cao của thành;
15 Để kêu gọi những người qua lại trên đường,
Là những người đi theo đường mình;
16 “Ai là người dại dột, hãy trở lại đây”;
Nàng cũng nói với người thiếu trí hiểu:
17 “Nước ăn cắp thì ngọt;
Bánh ăn vụng thì ngon.”
18 Nhưng người không biết rằng đó là nơi chết chóc,
Và các khách của nàng đều ở nơi vực sâu của Âm Phủ.
Các Châm Ngôn Của Vua Sa-lô-môn
10 Con trai khôn ngoan làm cho cha mình vui vẻ,
Nhưng đứa con ngu dại gây cho mẹ mình buồn phiền.
2 Của phi nghĩa không sinh lời,
Nhưng sự công chính giải cứu khỏi sự chết.
3 CHÚA không để người công chính đói khát,
Nhưng Ngài từ khước lòng thèm muốn của kẻ ác.
4 Cánh tay lười biếng gây nên nghèo khổ
Nhưng bàn tay siêng năng làm cho giàu có.
5 Người nào thâu trữ trong mùa hè là đứa con khôn ngoan;
Kẻ ngủ trong mùa gặt là đứa con gây sỉ nhục.
6 Phước lành ở trên đầu người công chính,
Nhưng miệng kẻ gian ác che giấu điều hung bạo.[h]
7 Kỷ niệm của người công chính là một phước lành,
Nhưng tên của kẻ gian ác sẽ mục nát.
8 Lòng khôn ngoan chấp nhận mệnh lệnh;
Nhưng môi miệng ngu dại sẽ đưa đến hủy hoại.
9 Người sống[i] ngay thẳng sẽ sống an toàn,
Nhưng đường lối gian tà sẽ bị phát giác.
10 Người nháy mắt làm hiệu gây nên sầu não,
Và môi miệng ngu dại sẽ đưa đến hủy hoại.[j]
11 Miệng người công chính là nguồn sự sống,
Nhưng miệng kẻ gian ác che giấu điều hung bạo.
12 Thù ghét gây ra xung đột,
Nhưng tình yêu thương che đậy mọi vi phạm.
13 Khôn ngoan được tìm thấy trên môi miệng người hiểu biết,
Nhưng roi vọt dành cho lưng kẻ thiếu trí hiểu.
14 Người khôn ngoan tích trữ tri thức,
Nhưng môi miệng kẻ ngu dại đem hủy hoại đến gần.
15 Tài sản người giàu có là thành trì kiên cố của người;
Sự hủy hoại của kẻ nghèo là sự nghèo khó của họ.
16 Công lao của người công chính dẫn đến sự sống;
Lợi lộc của kẻ gian ác dẫn đến tội lỗi.
17 Ai nghe lời giáo huấn ở trên đường dẫn đến sự sống,
Nhưng kẻ khước từ sự quở trách sẽ bị lầm lạc.
18 Kẻ che giấu lòng thù ghét là kẻ có môi giả dối,
Và người buông ra lời nói hành là người ngu dại.
19 Hễ nhiều lời thì sẽ không thiếu vấp phạm,
Nhưng người khôn ngoan gìn giữ môi miệng mình.
20 Lưỡi người công chính là bạc nguyên chất;
Lòng người gian ác không có giá trị gì.
21 Môi miệng người công chính nuôi dưỡng nhiều người,
Nhưng những kẻ ngu dại chết vì thiếu trí hiểu.
22 Phước lành của CHÚA làm nên giàu có;
Ngài cũng không thêm buồn phiền cặp theo.
23 Người ngu dại coi hành động ác là thích thú,[k]
Nhưng người sáng suốt vui thích trong sự khôn ngoan.
24 Điều kẻ ác lo sợ sẽ xảy ra cho nó,
Nhưng điều người công chính ước ao sẽ được ban cho.
25 Khi giông tố thổi qua, kẻ ác sẽ không còn nữa,
Nhưng nền móng của người công chính còn đời đời.
26 Như giấm làm ê răng, như khói làm cay mắt;
Kẻ lười biếng đối với người sai phái nó cũng vậy.
27 Sự kính sợ CHÚA sẽ gia tăng ngày tháng,
Nhưng năm thọ của kẻ ác sẽ bị cắt ngắn đi.
28 Hy vọng của người công chính là sự vui vẻ,
Nhưng sự trông đợi của kẻ ác sẽ tiêu tan.
29 Đường lối của CHÚA là thành lũy cho người ngay thẳng,
Nhưng là sự hủy hoại cho kẻ gian ác.
30 Người công chính sẽ không bao giờ bị rung chuyển,
Nhưng kẻ ác sẽ không tồn tại trên đất.
31 Miệng của người công chính đem lại sự khôn ngoan,
Nhưng lưỡi gian tà sẽ bị cắt đứt.
32 Môi người công chính biết điều thích hợp,
Còn miệng kẻ gian ác biết sự gian tà.
11 CHÚA ghê tởm cái cân gian trá,
Nhưng quả cân đúng làm Ngài hài lòng.
2 Khi kiêu ngạo đến, nhục nhã cũng đến,
Nhưng sự khôn ngoan đến với người khiêm nhường.
3 Tính trung thực của người ngay thẳng hướng dẫn họ,
Nhưng sự gian tà của kẻ xảo trá sẽ hủy diệt chúng.
4 Giàu có không lợi ích gì trong ngày thịnh nộ,
Nhưng sự công chính giải cứu khỏi sự chết.
5 Sự công chính của người chính trực[l] làm bằng phẳng đường lối người,
Nhưng kẻ ác sẽ sa ngã bởi chính sự gian ác mình.
6 Sự công chính của người ngay thẳng giải cứu người,
Nhưng kẻ xảo trá bị mắc bẫy bởi lòng tham của mình.
7 Khi chết điều mong đợi của kẻ ác tiêu tan,
Và niềm hy vọng của kẻ cường bạo bị tiêu hủy.
8 Người công chính được cứu khỏi tai họa,
Nhưng kẻ ác đi vào đó thế chỗ cho người.
9 Kẻ vô đạo dùng môi miệng hủy diệt người láng giềng mình,
Nhưng người công chính nhờ sự hiểu biết được giải cứu.
10 Khi người công chính thịnh vượng, thành phố vui vẻ,
Và khi kẻ ác bị hủy diệt, thành phố reo hò mừng rỡ.
11 Một thành được tôn cao nhờ phước lành của người ngay thẳng,
Nhưng vì miệng của kẻ ác nó bị phá hủy.
12 Kẻ khinh miệt người láng giềng mình là người thiếu hiểu biết,
Còn người sáng suốt giữ im lặng.
13 Kẻ ngồi lê đôi mách tiết lộ điều bí mật,
Nhưng người có lòng đáng tin cậy giữ kín công việc.
14 Một dân tộc[m] sẽ sụp đổ vì thiếu chiến lược,[n]
Nhưng nhờ nhiều cố vấn nó sẽ chiến thắng.
15 Kẻ nào bảo lãnh cho người xa lạ sẽ bị thiệt hại,
Nhưng người ghét việc bảo lãnh sẽ được an toàn.
16 Một người đàn bà duyên dáng được vinh dự,
Nhưng một người đàn ông hung bạo chỉ được của cải.
17 Người nhân từ làm lợi cho linh hồn mình;
Kẻ độc ác làm hại cho thân thể nó.
18 Kẻ ác nhận tiền công lừa gạt,
Nhưng người gieo sự công chính nhận phần thưởng thật.
19 Người nào kiên trì trong sự công chính dẫn đến sự sống;
Còn kẻ theo đuổi điều ác sẽ đưa đến cái chết.
20 CHÚA ghê tởm kẻ có tấm lòng gian tà,
Nhưng vui thích người theo đường lối chính trực.
21 Chắc chắn kẻ ác sẽ không tránh khỏi hình phạt,
Nhưng dòng dõi người công chính sẽ thoát khỏi.
22 Một người đàn bà đẹp nhưng thiếu thận trọng,
Cũng như vòng vàng đeo nơi mũi heo.
23 Điều mong ước của người công chính đều là phước lành;
Còn hy vọng của kẻ ác là sự thịnh nộ.
24 Người ban cho rộng rãi lại càng giàu có,
Nhưng kẻ quá keo kiệt thì vẫn thiếu thốn.
25 Người rộng rãi[o] sẽ được no đủ;[p]
Kẻ cho người uống nước sẽ được nước uống.
26 Kẻ nào đầu cơ tích trữ lúa gạo sẽ bị dân chúng nguyền rủa,
Nhưng người bán ra sẽ được chúc phước.
27 Người nào sốt sắng tìm kiếm điều thiện sẽ tìm thấy ân huệ,
Nhưng kẻ theo đuổi điều ác, điều ác sẽ đến với nó.
28 Kẻ nào tin cậy nơi sự giàu có của mình sẽ ngã,
Nhưng người công chính sẽ phát triển như lá xanh tươi.
29 Người nào gây rắc rối cho gia đình mình sẽ chẳng thừa hưởng được gì;
Còn kẻ ngu dại sẽ làm đầy tớ cho người có lòng khôn ngoan.
30 Kết quả của người công chính là cây sự sống;
Còn người chinh phục được linh hồn người ta[q] là người khôn ngoan.
31 Nếu người công chính được báo đáp[r] ngay trên trần thế,
Huống gì kẻ gian ác và người tội lỗi.
12 Người nào yêu sự giáo huấn, yêu tri thức;
Ai ghét sự quở trách là kẻ ngu dại.
2 Người lành nhận được ân huệ từ CHÚA;
Nhưng Ngài lên án kẻ âm mưu quỷ quyệt.
3 Một người không thể nhờ gian ác mà được thiết lập vững chắc;
Nhưng rễ của người công chính sẽ không lay chuyển.
4 Một người vợ đức hạnh là mão triều thiên cho chồng;
Còn người vợ gây sỉ nhục khác nào sự mục nát trong xương người.
5 Tư tưởng của người công chính là công bình;
Nhưng mưu kế của kẻ ác là xảo quyệt.
6 Lời nói của kẻ ác phục kích làm đổ máu;
Nhưng môi miệng người ngay thẳng giải cứu người.
7 Kẻ ác bị lật đổ và nó không còn nữa,
Nhưng nhà người công chính vẫn đứng vững.
8 Một người được khen ngợi nhờ khôn ngoan,
Nhưng lòng gian tà sẽ bị khinh miệt.
9 Thà làm một người tầm thường mà có đầy tớ,
Còn tốt hơn một kẻ tự tôn mà thiếu gạo ăn.
10 Người công chính biết chăm sóc sự sống của súc vật mình;
Còn lòng thương xót của kẻ ác chỉ là tàn bạo.
11 Người nào cày bừa ruộng đất mình sẽ được nhiều thực phẩm;
Còn kẻ theo đuổi chuyện viển vông là kẻ thiếu trí hiểu.
12 Kẻ ác tham muốn miếng mồi của người gian ác;
Nhưng rễ cây người công chính sinh hoa quả.
13 Kẻ ác mắc bẫy vì môi miệng tội lỗi của nó,
Nhưng người công chính thoát khỏi tai họa.
14 Nhờ kết quả của môi miệng, một người được đầy đủ điều tốt lành;
Người ta sẽ được báo đáp tùy công việc tay mình làm.
15 Đường lối của kẻ ngu dại tự cho là đúng theo mắt nó,
Nhưng người khôn ngoan lắng nghe lời cố vấn.
16 Kẻ ngu dại bộc lộ ngay sự tức giận,
Còn người khôn khéo bỏ qua điều mình bị xúc phạm.
17 Nhân chứng chân thật, nói lên điều công chính;
Nhưng kẻ làm chứng gian nói lên sự lừa dối.
18 Lời nói thiếu suy nghĩ như lưỡi gươm đâm thủng,
Nhưng lưỡi người khôn ngoan chữa lành.
19 Môi chân thật bền vững đời đời,
Còn lưỡi gian dối chỉ tồn tại trong chốc lát.
20 Lòng của kẻ âm mưu gian ác có sự dối trá,
Nhưng lòng của người tạo nên hòa giải có sự vui mừng.
21 Người công chính sẽ không gặp tai hại,
Nhưng kẻ ác thì đầy tai họa.
22 CHÚA ghê tởm môi gian dối,
Nhưng người hành động chân thật làm hài lòng Ngài.
23 Người khôn khéo giấu điều mình hiểu biết,
Còn lòng kẻ ngu dại công bố điều ngu xuẩn.
24 Bàn tay người siêng năng sẽ cai trị,
Nhưng kẻ lười biếng sẽ phải lao dịch.
25 Lo lắng làm cho lòng người mệt mỏi,
Nhưng lời lành khiến lòng dạ người ta vui mừng.
26 Người công chính là người hướng đạo cho bạn mình,
Còn con đường của kẻ ác đưa đến lầm lạc.
27 Kẻ lười biếng không muốn nướng thịt thú mình đã săn được,
Nhưng sự siêng năng là gia tài quý báu của một người.[s]
28 Trong con đường công chính có sự sống,
Trên lối ấy không có sự chết.
13 Con khôn ngoan nghe[t] lời giáo huấn của cha;
Nhưng kẻ nhạo báng không chịu nghe lời quở trách.
2 Nhờ kết quả của môi miệng mình một người hưởng những vật tốt lành;
Nhưng tham vọng của người xảo trá là hung bạo.
3 Người nào gìn giữ môi miệng, giữ linh hồn mình;
Còn sự hủy hoại sẽ đến với kẻ hay hở môi.
4 Linh hồn kẻ lười biếng mong muốn nhưng chẳng được gì;
Linh hồn người siêng năng được đầy đủ.
5 Người công chính ghét lời gian dối;
Còn kẻ ác làm điều đáng hổ thẹn và nhục nhã.
6 Sự công chính gìn giữ người theo đường ngay thẳng,
Nhưng sự gian ác đánh đổ kẻ tội lỗi.
7 Có người làm ra vẻ giàu nhưng không có gì cả;
Có kẻ làm ra vẻ nghèo nhưng lại có nhiều của cải.
8 Của cải của một người là tiền chuộc mạng cho người ấy;
Nhưng người nghèo không lo sợ lời hăm dọa.
9 Ánh sáng của người công chính là niềm vui;
Nhưng đèn của kẻ gian ác sẽ tắt.
10 Kiêu ngạo chỉ sinh điều cãi cọ;
Còn khôn ngoan thuộc về người chịu nghe lời cố vấn.
11 Của cải phi nghĩa sẽ hao mòn;
Nhưng người nào thu góp từng chút sẽ thêm nhiều.
12 Hy vọng bị trì hoãn làm lòng dạ đau đớn;
Còn ước vọng thành đạt là cây sự sống.
13 Kẻ nào khinh lời giáo huấn sẽ bị hủy diệt,
Nhưng ai kính sợ điều răn sẽ được thưởng.
14 Sự dạy dỗ của người khôn ngoan là nguồn sự sống,
Để tránh cạm bẫy sự chết.
15 Sự hiểu biết đúng đem lại sự quý mến,
Nhưng đường lối của kẻ vô tín sẽ bị khó khăn.[u]
16 Người khôn ngoan làm theo mọi sự hiểu biết,
Còn kẻ ngu dại phô trương sự ngu xuẩn.
17 Sứ giả gian ác sẽ gặp tai họa;
Nhưng đại sứ chân chính đem lại sự chữa lành.
18 Kẻ bỏ qua lời giáo huấn sẽ bị nghèo khổ và nhục nhã;
Nhưng người chịu nghe lời quở trách sẽ được tôn trọng.
19 Ước vọng được thành đạt là điều ngọt ngào cho linh hồn;
Nhưng từ bỏ điều ác lấy làm gớm ghiếc đối với kẻ ngu dại.
20 Người nào đi với người khôn ngoan sẽ khôn ngoan,
Nhưng làm bạn với kẻ ngu dại sẽ bị thiệt hại.
21 Bất hạnh theo đuổi kẻ tội lỗi,
Nhưng người công chính được thưởng phúc lành.
22 Người lành để gia tài cho con cháu mình,
Nhưng của cải của kẻ tội lỗi được tích trữ cho người công chính.
23 Ruộng mới của người nghèo sinh nhiều lương thực,
Nhưng nó bị quét sạch vì bất công.
24 Người nào kiêng roi vọt, ghét con cái mình;
Nhưng người yêu con cái mình chăm lo giáo huấn chúng.
25 Người công chính ăn uống thỏa thuê;
Nhưng bụng kẻ ác sẽ đói.
14 Người đàn bà khôn ngoan xây dựng nhà mình,
Nhưng phụ nữ ngu dại lấy tay phá hủy nó.
2 Người nào sống ngay thẳng kính sợ CHÚA,
Người nào theo đường lối quỷ quyệt khinh bỉ Ngài.
3 Trong miệng kẻ ngu dại có cây roi dành cho kẻ kiêu ngạo,
Nhưng môi người khôn ngoan gìn giữ người.
4 Nơi nào không có trâu bò thì máng cỏ cũng trống không;
Nhưng sức bò đực đem hoa lợi đến.[v]
5 Nhân chứng thành thật không gian dối,
Nhưng nhân chứng giả thốt ra sự dối trá.
6 Kẻ nhạo báng tìm kiếm khôn ngoan nhưng không thấy;
Còn sự hiểu biết đến dễ dàng với người sáng suốt.
7 Đi gặp người ngu dại,
Con sẽ không học được lời[w] tri thức.
8 Sự khôn ngoan của người khôn khéo là hiểu biết đường lối mình;
Sự ngu xuẩn của kẻ ngu dại là sự lừa gạt.
9 Kẻ ngu dại chế nhạo tế lễ chuộc lỗi,
Nhưng giữa vòng người ngay thẳng có ơn Đức Chúa Trời.
10 Chỉ có lòng mình hiểu được sự cay đắng của linh hồn mình,
Và người ngoài không thể chia sẻ niềm vui của nó.
11 Nhà của kẻ ác sẽ bị phá hủy,
Nhưng trại người ngay thẳng sẽ phát đạt.
12 Có một con đường dường như chính đáng cho loài người,
Nhưng cuối cùng là con đường sự chết.
13 Dù trong lúc cười lòng vẫn có thể buồn,
Và cuối cùng của cuộc vui là sự sầu khổ.
14 Lòng gian tà sẽ bị báo trả theo đường lối nó,
Nhưng người thiện được thưởng theo công việc mình.
15 Người đơn sơ tin cậy mọi lời nói,
Nhưng người khôn khéo xem xét bước đường mình.
16 Người khôn ngoan sợ và tránh điều ác,
Nhưng kẻ ngu dại thì kiêu căng và thiếu thận trọng.
17 Người nóng tính hành động ngu dại;
Và kẻ mưu mô sẽ bị ghét.
18 Kẻ ngu dại thừa hưởng sự ngu xuẩn
Nhưng người khôn khéo được đội mão tri thức.
19 Kẻ ác sẽ phải quỳ lạy trước mặt người thiện,
Và người gian ác cúi đầu ở trước cổng người công chính.
20 Một người nghèo, ngay cả người láng giềng cũng ghét;
Nhưng người giàu thì có nhiều người yêu thương.
21 Người nào khinh kẻ láng giềng là người phạm tội,
Nhưng phước thay cho người nhân từ với kẻ nghèo khó.
22 Không phải những kẻ mưu toan việc ác sẽ lầm lạc sao?
Nhưng những người mưu tính điều thiện sẽ được tình yêu thương và trung tín.
23 Mọi lao động đều đem lại lợi ích,
Nhưng lời nói suông chỉ dẫn đến nghèo khổ.
24 Mão của người khôn ngoan là sự giàu có của họ,
Nhưng sự ngu xuẩn của kẻ ngu dại vẫn là ngu xuẩn.
25 Một nhân chứng thành thật cứu linh hồn người ta,
Nhưng ai nói dối là kẻ lừa gạt.
26 Người kính sợ CHÚA có lòng tin tưởng chắc chắn,
Và con cái người được nơi trú ẩn.
27 Sự kính sợ CHÚA là nguồn sự sống,
Để tránh cạm bẫy sự chết.
28 Dân cư đông đúc là sự vinh quang của vua;
Thiếu dân hoàng tử cũng sụp đổ.
29 Người chậm nóng giận có nhiều sáng suốt;
Nhưng người hay nóng tính bày tỏ sự điên rồ.
30 Tấm lòng bình an là sự sống của thân thể;
Nhưng ghen ghét làm xương cốt mục nát.
31 Người nào áp bức người nghèo làm nhục Đấng Tạo Hóa mình;
Còn ai làm ơn cho người nghèo tôn trọng Ngài.
32 Kẻ ác sẽ sụp đổ vì hành vi ác của mình,
Nhưng người công chính dù trong cái chết cũng có nơi trú ẩn.
33 Khôn ngoan ở trong lòng người sáng suốt;
Còn điều ở bên trong kẻ ngu dại cũng bị tiết lộ.[x]
34 Sự công chính tôn cao một quốc gia;
Nhưng tội lỗi gây điều sỉ nhục cho bất cứ một dân tộc nào.
35 Tôi tớ khôn ngoan được ơn của vua,
Nhưng cơn giận dữ của vua dành cho kẻ hành động xấu hổ.
15 Lời đáp dịu dàng làm nguôi cơn giận;
Còn lời nói sỗ sàng gây ra tức giận.
2 Lưỡi người khôn ngoan truyền rao tri thức;
Nhưng miệng kẻ ngu dại tuôn ra điều ngu xuẩn.
3 Con mắt của CHÚA ở khắp mọi nơi,
Quan sát kẻ ác cũng như người thiện.
4 Lưỡi hiền lành[y] là cây sự sống,
Còn lưỡi gian tà làm tinh thần suy sụp.
5 Kẻ ngu dại khinh sự giáo huấn của cha mình;
Nhưng người khôn khéo nghe lời quở trách.
6 Nhà của người công chính có kho báu lớn,
Nhưng trong hoa lợi của kẻ ác có điều tai họa.
7 Môi miệng người khôn ngoan rao truyền tri thức,
Nhưng tâm trí kẻ ngu dại thì không như thế.
8 Tế lễ hy sinh của người gian ác lấy làm ghê tởm cho CHÚA;
Nhưng lời cầu nguyện của người ngay thẳng là niềm vui của Ngài.
9 CHÚA ghê tởm đường lối kẻ ác,
Nhưng Ngài yêu mến người theo đuổi sự công chính.
10 Kẻ từ bỏ đường ngay thẳng sẽ bị phạt nặng;
Người ghét sự quở trách sẽ chết.
11 Âm Phủ và sự hủy diệt còn mở toang trước mặt CHÚA
Huống gì lòng dạ loài người.
12 Kẻ nhạo báng không thích bị quở trách;
Nó không muốn đến cùng người khôn ngoan.
13 Lòng vui tươi làm mặt mày hớn hở;
Lòng buồn rầu, tinh thần suy sụp.
14 Lòng dạ sáng suốt tìm kiếm tri thức,
Nhưng miệng kẻ ngu dại ăn nuốt điều ngu xuẩn.
15 Người khốn khổ thấy mỗi ngày đều là hoạn nạn,
Nhưng tấm lòng vui mừng dự tiệc luôn luôn.
16 Thà có ít của cải nhưng kính sợ CHÚA
Hơn là nhiều châu báu mà bối rối kèm theo.
17 Thà một bữa cơm rau nhưng có tình yêu thương
Hơn là một con bò mập mà thù ghét cặp theo.
18 Kẻ nóng tính gây sự xung đột,
Nhưng người chậm nóng giận làm nguôi cuộc cãi vã.
19 Con đường của kẻ lười biếng như bờ rào gai,
Nhưng đường lối của người ngay thẳng như xa lộ.
20 Đứa con khôn ngoan làm cha nó vui lòng,
Nhưng kẻ ngu dại khinh bỉ mẹ nó.
21 Sự ngu xuẩn là niềm vui của kẻ thiếu tâm trí;
Nhưng người sáng suốt bước đi ngay thẳng.
22 Kế hoạch không thành vì thiếu sự hướng dẫn;
Nhưng nhờ nhiều người cố vấn nó sẽ thành công.
23 Miệng đối đáp giỏi là niềm vui của người
Và lời nói đúng lúc tốt đẹp biết bao.
24 Con đường sự sống dẫn người khôn ngoan đi lên
Và tránh khỏi Âm phủ phía dưới.
25 CHÚA sẽ phá hủy nhà kẻ kiêu ngạo,
Nhưng Ngài thiết lập một ranh giới cho người góa bụa.
26 Mưu kế ác là điều ghê tởm cho CHÚA
Nhưng lời nói thanh sạch đẹp lòng Ngài.[z]
27 Kẻ tham lợi phi nghĩa gây họa cho nhà mình;
Nhưng người ghét của hối lộ sẽ sống.
28 Lòng người công chính cân nhắc lời đối đáp,
Nhưng miệng kẻ ác tuôn ra lời độc địa.
29 CHÚA ở xa người gian ác,
Nhưng Ngài nghe lời cầu nguyện của người công chính.
30 Con mắt sáng láng làm tấm lòng vui vẻ;
Tin mừng làm xương cốt khỏe mạnh.
31 Người nào có tai lắng nghe lời quở trách của cuộc sống,
Sẽ được ở giữa những người khôn ngoan.
32 Ai từ khước sự giáo huấn, khinh bỉ linh hồn mình,
Nhưng người nghe lời quở trách được thêm sự hiểu biết.
33 Sự kính sợ CHÚA giáo huấn một người trở thành khôn ngoan,
Và sự khiêm nhường đi trước sự vinh dự.
16 Kế hoạch đến từ lòng người,
Nhưng sự đáp lời của lưỡi đến từ CHÚA.
2 Mọi đường lối của một người đều là trong sạch theo mắt mình,
Nhưng CHÚA cân nhắc tấm lòng.[aa]
3 Hãy giao phó công việc mình cho CHÚA
Thì kế hoạch con sẽ thành tựu.
4 CHÚA đã tạo dựng nên muôn vật vì mục đích của chúng;
Ngay cả những kẻ ác dành cho ngày tai họa.
5 Mọi tấm lòng tự cao đều ghê tởm đối với CHÚA;
Chắc chắn chúng sẽ không tránh khỏi hình phạt.
6 Nhờ tình yêu thương và chân lý tội lỗi được chuộc;
Vì sự kính sợ CHÚA người ta tránh điều ác.
7 Khi đường lối một người đẹp lòng CHÚA,
Ngài làm cho kẻ thù của người ấy cũng hòa thuận với người.
8 Lợi ít trong sự công chính
Tốt hơn là lời nhiều mà bất công.
9 Lòng người hoạch định đường lối mình,
Nhưng CHÚA hướng dẫn các bước người.
10 Lời phán từ môi vua như sấm ngôn,
Miệng vua không vi phạm khi đoán xét.
11 Cán cân và cân công bình thuộc về CHÚA;
Mọi số lượng trong bao đều là công việc của Ngài.
12 Hành động gian ác là điều ghê tởm cho các vua,
Vì ngôi vua được thiết lập nhờ sự công chính.
13 Môi miệng công chính làm vua vui lòng,
Và lời nói ngay thẳng được người yêu chuộng.
14 Cơn giận của vua như sứ giả sự chết,
Nhưng người khôn ngoan làm dịu cơn giận.
15 Khi mặt vua sáng ngời, ấy là sự sống;
Còn ân sủng của người như đám mây đem lại mưa xuân.
16 Nhận được khôn ngoan là điều tốt hơn vàng,
Và được sáng suốt là điều đáng chuộng hơn bạc.
17 Con đường ngay thẳng là tránh điều ác;
Kẻ canh gác đường lối mình, gìn giữ linh hồn mình.
18 Sự kiêu ngạo đi trước sự hủy diệt;
Sự tự cao đi trước sự sa ngã.
19 Thà có tinh thần khiêm nhường với người cùng khốn,
Hơn là chia của cướp với kẻ kiêu ngạo.
20 Người chú tâm về đạo lý[ab] sẽ được thịnh vượng;
Phước cho người tin cậy nơi CHÚA.
21 Người có lòng khôn ngoan được gọi là người sáng suốt;
Lời nói ngọt ngào làm tăng thêm sự thuyết phục.
22 Người nào có sự hiểu biết là có nguồn sự sống;
Sự ngu xuẩn hướng dẫn những kẻ ngu dại.
23 Lòng khôn ngoan dạy dỗ miệng mình,
Và làm cho môi tăng sự thuyết phục.
24 Lời nói dịu dàng như tàng mật ong,
Ngọt ngào cho tâm hồn và lành mạnh cho xương cốt.
25 Có một con đường dường như đúng đắn cho loài người,
Nhưng sự cuối cùng là các lối của sự chết.
26 Miếng ăn ngon làm người ta lao động;
Vì miệng đói thúc đẩy người làm việc.
27 Tên vô lại âm mưu điều ác;
Môi miệng nó như lửa thiêu đốt.
28 Kẻ gian tà gieo điều tranh chấp;
Người nói xấu phân rẽ bạn thân.
29 Người hung bạo lôi cuốn kẻ lân cận mình,
Và dẫn nó vào con đường không tốt.
30 Kẻ hay nháy mắt làm dấu, âm mưu điều gian tà;
Người mím môi là kẻ đã làm việc ác.
31 Tóc bạc là mão triều vinh hiển;
Người ta nhờ đường lối công chính mà được.
32 Chậm nóng giận thắng hơn một dũng sĩ;
Tự chủ tâm thần tốt hơn chiếm lấy một thành.
33 Thăm được rút từ trong vạt áo;
Nhưng mọi quyết định đều đến từ CHÚA.
17 Thà một miếng bánh khô mà yên lành,
Hơn là nhà đầy thịt tế lễ mà tranh chấp.
2 Người đầy tớ hành động khôn ngoan,
Sẽ cai trị trên người con trai hành động ô nhục;
Và sẽ hưởng gia tài cùng với các anh em.
3 Lò đúc để luyện bạc, lò luyện kim để luyện vàng,
Nhưng CHÚA thử nghiệm tấm lòng.
4 Kẻ ác lắng nghe môi gian ác;
Kẻ dối trá lắng nghe lưỡi hiểm độc.
5 Kẻ nhạo báng người nghèo khó làm nhục Đấng Tạo Hóa mình;
Kẻ vui mừng vì tai họa sẽ không tránh khỏi hình phạt.
6 Cháu chắt là mão triều thiên của người già.
Sự vinh hiển của các con là cha mẹ.
7 Môi miệng thanh cao không xứng với kẻ ngu xuẩn;
Môi miệng dối trá lại càng không hợp với bậc vương giả.
8 Của hối lộ như viên đá quý trước mắt người sử dụng nó;
Người xoay về hướng nào cũng thành công.
9 Người nào bỏ qua lầm lỗi, tìm kiếm sự thương mến nhau;
Còn cứ nhắc lại lỗi lầm phân rẽ bạn bè.
10 Một lời quở trách sẽ thấm sâu vào người hiểu biết,
Hơn là trăm roi đánh kẻ ngu dại.
11 Kẻ gian ác chỉ tìm kiếm sự phản loạn;
Nhưng một sứ giả độc ác sẽ được sai đi đánh nó.
12 Thà gặp phải gấu cái mất con
Hơn là gặp một kẻ ngu dại trong cơn ngu xuẩn của nó.
13 Kẻ nào lấy ác trả thiện,
Họa sẽ không rời khỏi nhà nó.
14 Khởi đầu cuộc tranh chấp như việc vỡ đê;[ac]
Vậy hãy chấm dứt tranh cãi trước khi nó bùng nổ.
15 Tuyên xưng công chính cho kẻ ác cũng như lên án người công chính;
Cả hai đều ghê tởm đối với CHÚA.
16 Ích lợi gì cho một kẻ ngu dại cầm bạc trong tay,
Để mua khôn ngoan khi nó thiếu tâm trí?
17 Một người bạn yêu mến luôn luôn,
Và anh em sinh ra để giúp đỡ nhau trong lúc hoạn nạn.
18 Người thiếu tâm trí là người bắt tay bảo lãnh,
Người bảo lãnh cho người láng giềng.
19 Người nào thích vi phạm, thích tranh chấp;
Kẻ nâng cổng nhà cao lên, tìm kiếm sự sụp đổ.
20 Kẻ có lòng gian tà không tìm được phúc lành,
Và kẻ có lưỡi gian tà sẽ sa vào tai họa.
21 Người sinh con ngu dại sẽ buồn thảm;
Cha của kẻ ngu dại cũng không có niềm vui.
22 Tấm lòng vui vẻ là liều thuốc hay;
Tinh thần suy sụp làm xương cốt khô héo.
23 Kẻ ác thầm lén nhận hối lộ
Để làm sai lệch đường lối công bình.
24 Khôn ngoan ở trước mặt người sáng suốt,
Nhưng mắt của kẻ ngu dại ở nơi tận cùng quả đất.
25 Con trai ngu dại là sự buồn thảm cho cha,
Là nỗi cay đắng cho mẹ sinh ra nó.
26 Phạt người vô tội là sai lầm,
Cũng như đánh đòn người tôn kính vì lòng ngay thẳng của họ.
27 Người gìn giữ lời nói là người hiểu biết;
Người có tinh thần trầm tĩnh là người sáng suốt.
28 Khi im lặng dù người ngu cũng được kể là khôn;
Người kiềm chế môi miệng được coi là sáng suốt.
18 Người nào sống cô độc tìm kiếm dục vọng riêng;
Nó chống lại với mọi quyết định khôn ngoan.
2 Kẻ ngu dại không thích sự sáng suốt;
Nó chỉ muốn bày tỏ ý riêng.
3 Khi sự gian ác đến, khinh bỉ cũng đến;
Và khi sự xấu hổ đến, nhục nhã cũng theo.
4 Lời nói từ miệng một người như vực nước sâu;
Nguồn khôn ngoan như dòng suối tuôn chảy.
5 Thiên vị kẻ gian ác
Hay tước đoạt sự công bình của kẻ vô tội đều sai lầm.
6 Môi kẻ ngu dại đem lại tranh chấp;
Miệng nó mời mọc một trận đòn.
7 Miệng kẻ ngu dại là sự hủy hoại cho nó;
Môi nó là cái bẫy gài linh hồn mình.
8 Lời của kẻ mách lẻo như miếng ăn ngon,
Nó thấm sâu vào ruột gan.
9 Kẻ chểnh mảng trong công việc mình
Là anh em với kẻ phá hoại.
10 Danh CHÚA là ngọn tháp vĩ đại;
Người công chính chạy vào đó và được an toàn.
11 Tài sản của một kẻ giàu là cái thành kiên cố của người;
Trong trí tưởng tượng của người nó như bức tường cao.
12 Lòng tự cao đi trước sự hủy hoại;
Lòng khiêm nhường đi trước sự vinh quang.
13 Trả lời trước khi nghe;
Ấy là sự ngu xuẩn và hổ thẹn.
14 Tinh thần của một người có thể chịu đựng bệnh tật;
Nhưng khi tinh thần sụp đổ thì ai có thể chịu đựng nổi?
15 Tâm trí người sáng suốt tiếp nhận sự tri thức;
Tai người khôn ngoan tìm kiếm sự hiểu biết.
16 Tặng phẩm của một người mở đường cho họ,
Và đem họ đến trước mặt kẻ quyền thế.
17 Người biện hộ trước có vẻ hợp lý,
Cho đến khi người kia đến thẩm vấn người.
18 Rút thăm sẽ chấm dứt tranh chấp,
Và phân cách hai đối thủ mạnh.
19 Lấy lòng một anh chị em bị xúc phạm khó hơn chiếm một thành trì kiên cố;
Sự tranh chấp ấy giống như một lâu đài then cài cổng đóng.
20 Nhờ kết quả của miệng, một người được no bụng;
Sản phẩm của môi giúp người no đủ.
21 Sống chết ở quyền của lưỡi;
Kẻ nào yêu mến nó sẽ ăn bông trái của nó.
22 Người nào tìm được một người vợ tìm được phúc lành,
Và hưởng ân huệ từ CHÚA.
23 Người nghèo dùng lời cầu khẩn;
Người giàu trả lời thô bạo.
24 Người có nhiều bạn bè tự hại mình;[ad]
Nhưng một người bạn thân gần gũi hơn anh em ruột.
19 Thà nghèo mà sống chính trực
Hơn là kẻ có môi miệng gian tà và ngu dại.
2 Lòng nhiệt thành[ae] mà thiếu hiểu biết cũng không tốt;
Kẻ bước đi vội vã sẽ trượt ngã.
3 Sự ngu dại của một người làm đường lối người hư hại,
Rồi lòng người lại oán trách CHÚA.
4 Giàu có thêm nhiều bạn hữu,
Nhưng nghèo khó bạn lại bỏ rơi.
5 Người làm chứng gian sẽ bị trừng phạt,
Và kẻ nói dối sẽ không tránh khỏi.
6 Người quyền quý được nhiều kẻ nịnh hót,
Và mọi người đều là bạn của người hay ban tặng.
7 Ngay cả anh em của người nghèo khó cũng ghét người,
Huống gì bè bạn lại không xa lánh người;
Người chạy theo năn nỉ,
Họ không còn ở đó nữa.
8 Ai nhận được lòng khôn ngoan, yêu mến linh hồn mình;
Người nào giữ được sự sáng suốt, tìm được phúc lành.
9 Người làm chứng gian sẽ bị trừng phạt,
Và kẻ nói dối sẽ bị hủy diệt.
10 Xa hoa không xứng với kẻ ngu dại;
Huống hồ kẻ nô lệ cai trị hoàng tử.
11 Người hiểu biết chậm nóng giận,
Và vì sự vinh hiển của mình, người bỏ qua sự xúc phạm.
12 Cơn giận của vua khác nào sư tử rống,
Nhưng ân huệ của vua như sương móc trên cỏ.
13 Một đứa con ngu dại làm tai hại cho cha;
Một người vợ hay cằn nhằn như nước mưa nhỏ giọt không dứt.
14 Nhà cửa và tài sản là cơ nghiệp thừa hưởng của cha ông;
Nhưng một người vợ khôn ngoan đến từ CHÚA.
15 Lười biếng làm cho người ta ngủ mê,
Và người ở không thì sẽ bị đói.
16 Người nào giữ điều răn, gìn giữ linh hồn mình;
Còn kẻ khinh thường đường lối mình sẽ chết.
17 Người nào nhân từ đối với người nghèo là cho CHÚA vay mượn;
Ngài sẽ đền đáp cho việc lành của người.
18 Hãy kỷ luật con vì còn hy vọng,
Nhưng đừng đành tâm hại nó.
19 Kẻ hay giận dữ sẽ phải chịu hình phạt;
Nếu con giải cứu nó, con lại phải làm nữa.
20 Hãy nghe lời khuyên, nhận sự giáo huấn,
Để cuối cùng con trở nên khôn ngoan.
21 Lòng người có nhiều kế hoạch,
Nhưng ý định của CHÚA mới được thành tựu.
22 Điều người ta mong muốn nơi một người là lòng trung thành;[af]
Thà làm một người nghèo hơn là kẻ dối trá.
23 Kính sợ CHÚA dẫn đến sự sống;
Được mãn nguyện và tai họa không đụng đến.
24 Kẻ lười biếng thò tay vào đĩa,
Rồi cũng không đưa tay lên miệng.
25 Hãy đánh đòn kẻ nhạo báng thì kẻ đơn sơ sẽ học khôn;
Hãy quở trách người hiểu biết thì người sẽ học được tri thức.
26 Kẻ bạc đãi cha, xô đuổi mẹ
Là đứa con xấu hổ và nhục nhã.
27 Hỡi con, khi không nghe lời giáo huấn nữa,
Con sẽ lầm lạc xa lời tri thức.
28 Nhân chứng dối chế nhạo sự công bình;
Miệng kẻ gian ác nuốt điều tội lỗi.
29 Án phạt đã dành sẵn cho kẻ nhạo báng,
Và roi vọt dành cho lưng kẻ ngu dại.
20 Rượu nho là kẻ nhạo báng, rượu mạnh là kẻ cãi lộn;
Người nào bị nó quyến rũ không phải người khôn.
2 Cơn thịnh nộ của vua như sư tử rống;
Kẻ nào chọc giận vua ắt phạm đến mạng sống mình.
3 Tránh tranh cãi là vinh dự cho con người,
Còn kẻ ngu dại hay cãi cọ.
4 Kẻ lười biếng không cày cấy lúc mùa đông,
Nên vào mùa gặt người tìm kiếm nhưng chẳng thấy gì.
5 Ý định trong lòng người như nước sâu,
Nhưng người sáng suốt sẽ múc lấy.
6 Nhiều người tuyên bố rằng mình nhân từ,
Nhưng ai tìm được một người trung tín?
7 Người công chính sống trong thành thực;
Con cái đến sau họ sẽ được phước.
8 Vua ngồi trên ngai đoán xét,
Người lấy mắt sàng sảy mọi điều ác.
9 Ai có thể nói ta đã luyện sạch lòng ta;
Ta trong sạch khỏi tội lỗi?
10 Cân nhẹ, đo thiếu,
Cả hai đều gớm ghiếc đối với CHÚA.
11 Ngay cả trẻ con cũng được bày tỏ qua hành động;
Trong sự cư xử của chúng, trong sạch hay ngay thẳng.
12 Tai để nghe, mắt để thấy;
CHÚA tạo nên cả hai.
13 Chớ yêu thích ngủ nghê e rằng con sẽ nghèo khổ;
Hãy mở mắt ra thì con sẽ đầy đủ cơm gạo.[ag]
14 Khách mua hàng chê “xấu! xấu!”
Nhưng khi đi khỏi đó thì lại khen.
15 Có vàng và nhiều ngọc quý,
Nhưng môi miệng có tri thức là châu ngọc quý giá.
16 Hãy lấy áo kẻ bảo lãnh cho người xa lạ;
Hãy giữ nó làm tin vì nó bảo lãnh cho người xa lạ.[ah]
17 Bánh gian dối lấy làm ngọt ngào,
Nhưng cuối cùng miệng nó sẽ đầy sạn.
18 Kế hoạch thành tựu nhờ cố vấn;
Tham chiến phải được hướng dẫn khôn ngoan.
19 Kẻ ngồi lê đôi mách hay tiết lộ bí mật,
Vậy chớ giao du với kẻ hở môi.
20 Kẻ nào rủa sả cha mẹ;
Ngọn đèn nó sẽ tắt trong tối tăm mù mịt.
21 Sản nghiệp nhận được vội vàng lúc đầu,
Về sau sẽ không được chúc phước.
New Vietnamese Bible. Used by permission of VBI (www.nvbible.org)