Bible in 90 Days

Ang mga Dulunan sang Duta

¹³ Nagsiling pa gid ang Ginoong Dios, “Amo ini ang mga dulunan sang duta nga inyo partidahon sa dose ka tribo sang Israel bilang ila nga palanublion. Hatagan ninyo sang duha ka parte ang tribo ni Jose. ¹⁴ Dapat palareho ang inyo pagpartida sang duta, kay nagsumpa ako sa inyo mga katigulangan nga ihatag ko ini sa ila kag panublion ninyo. ¹⁵ Amo ini ang mga dulunan:

“Ang dulunan sa aminhan magasugod sa Dagat sang Mediteraneo pakadto sa Hetlon, sa Lebo Hamat, sa Zedad, ¹⁶ sa Berota, sa Sibraim nga ara sa dulunan sang Damascus kag Hamat, hasta sa Hazer Haticon nga ara sa dulunan sang Hauran. ¹⁷ Gani ang dulunan sa aminhan magasugod sa Dagat sang Mediteraneo hasta sa Hazar Enan, nga ara sa dulunan sang Damascus kag sang Hamat sa aminhan. Amo ato ang dulunan sa aminhan.

¹⁸ “Ang dulunan sa sidlangan magasugod sa dulunan sang Hauran kag sang Damascus pakadto sa Suba sang Jordan (nga nagaseparar sang Gilead kag sang duta sang Israel) pakadto sa Patay nga Dagat^[a] hasta sa Tamar.^[b] Amo ato ang dulunan sa sidlangan.

¹⁹ “Ang dulunan sa bagatnan magasugod sa Tamar pakadto sa tuburan sang Meriba Kadesh^[c] deretso sa ililigan sang tubig hasta sa Dagat sang Mediteraneo. Amo ato ang dulunan sa bagatnan.

²⁰ “Ang dulunan sa nakatundan amo mismo ang Dagat sang Mediteraneo hasta sa lugar nga nagaatubang sa Lebo Hamat. Amo ato ang dulunan sa nakatundan.

²¹ “Partidahon ninyo ini nga mga duta para sa inyo tagsa ka tribo. ²² Palanublion ninyo ini kag sang mga indi Israelinhon nga nagaestar upod sa inyo nga ang ila mga kabataan natawo sa Israel. Kabigon ninyo sila nga tumandok nga mga Israelinhon, kag partihan man ninyo sila sang palanublion nga duta sang tribo sang Israel. ²³ Kon diin sila nga tribo nagaestar, didto man sila partihan sang ila duta. Ako, ang Ginoong Dios, ang nagasiling sini.”

Ang Pagpartida sang Duta sa mga Tribo

48 Amo ini ang lista sang mga tribo sang Israel kag ang mga duta nga ila batunon:

Ang duta sang tribo ni Dan ara sa aminhan. Ang dulunan sini magasugod sa Hetlon pakadto sa Lebo Hamat hasta sa Hazar Enan nga ara sa dulunan sang Damascus kag sang Hamat sa aminhan. Ang kasangkaron sang duta sang tribo ni Dan halin sa sidlangan hasta sa nakatundan sang Israel.

² Ang duta sang tribo ni Asher ara sa bagatnan sang duta sang tribo ni Dan, kag ang kasangkaron sini halin man sa sidlangan hasta sa nakatundan sang Israel.

³ Ang duta sang tribo ni Naftali ara sa aminhan sang duta sang tribo ni Asher, kag ang kasangkaron sini halin man sa sidlangan hasta sa nakatundan sang Israel.

⁴ Ang duta sang tribo ni Manase ara sa bagatnan sang duta sang tribo ni Naftali, kag ang kasangkaron sini halin man sa sidlangan hasta sa nakatundan sang Israel.

^5-7 Ang masunod pa nga mga duta amo ang iya sang tribo ni Efraim, ni Reuben, kag ni Juda, nga ang ila mga kasangkaron halin man sa sidlangan hasta sa nakatundan sang Israel.

⁸ Ang duta sa aminhan sang Juda ihatag ninyo sa Ginoo bilang espesyal nga regalo. Dose ka kilometro ang kalabaon sini, kag ang kasangkaron halin man sa sidlangan hasta sa nakatundan sang Israel pareho sa mga tribo sang Israel. Ang templo patindugon sa tunga sang sini nga duta. ⁹ Ang parte sang duta nga inyo ihatag sa Ginoo agod patindugan sang templo dose ka kilometro ang kalabaon kag lima ka kilometro ang kasangkaron. ¹⁰ Ang katunga sang sini nga duta ihatag sa mga pari. Ang kalabaon sini halin sa sidlangan pakadto sa nakatundan dose ka kilometro, kag ang kasangkaron sini halin sa aminhan pakadto sa bagatnan lima ka kilometro. Sa tunga sini amo ang templo sang Ginoo. ¹¹ Ini nga duta para sa pinili nga mga pari, nga amo ang mga kaliwat ni Zadok, nga matinumanon nga nag-alagad sa akon kag wala nagbiya sa akon pareho sa ginhimo sang iban nga mga kaliwat ni Levi nga nag-upod sa mga Israelinhon nga nagbiya sa akon. ^12-13 Ini nga duta espesyal nga regalo para sa mga pari, kag ini ang pinakabalaan nga duta. Sa tupad sini amo ang duta nga para sa iban nga mga kaliwat ni Levi, nga dose ka kilometro ang kalabaon kag lima ka kilometro ang kasangkaron. ¹⁴ Kinahanglan nga indi gid nila ini pag-ibaligya ukon pag-ibaylo bisan gamay lang nga parte sini, kay amo ini ang labing maayo nga duta kag balaan ini para sa Ginoo.

¹⁵ Ang nabilin nga duta nga ang kalabaon dose ka kilometro kag ang kasangkaron duha kag tunga ka kilometro para sa publiko. Puwede ini estaran sang mga tawo kag pahalban sang ila mga sapat. Sa tunga sini amo ang banwa ¹⁶ nga duha ka kilometro kuwadrado. ¹⁷ Napalibutan ini sang mahawan nga lugar nga 125 ka metros kuwadrado. ¹⁸ Sa guwa sang banwa may ara nga uma nga ang kalabaon lima ka kilometro pasidlangan kag lima man ka kilometro pakatundan. Ara ini sa dulunan sang balaan nga duta. Ang mga patubas sa sini nga duta para pagkaon sang mga nagaobra sa banwa. ¹⁹ Ang bisan sin-o nga magaobra sa banwa halin sa nagkalain-lain nga tribo sang Israel puwede makapanguma sa sini nga duta. ²⁰ Gani ang bug-os nga duta nga inyo ihatag sa Ginoo bilang espesyal nga regalo, lakip na ang balaan nga duta kag ang banwa, dose ka kilometro kuwadrado.

^21-22 Ang nabilin nga mga duta, sa sidlangan kag sa nakatundan sang balaan nga duta kag sang banwa, mangin iya sang pangulo. Ini nga mga duta may kasangkaron nga dose ka kilometro kag nagalambot ini hasta sa dulunan sang Israel sa sidlangan kag sa nakatundan. Gani sa tunga sang duta nga para sa pangulo amo ang akon balaan nga duta, ang templo, ang duta sang mga kaliwat ni Levi, kag ang banwa. Ang duta nga para sa pangulo ara sa tunga sang duta nga para sa tribo ni Juda kag sang duta nga para sa tribo ni Benjamin.

²³ Amo ini ang mga duta nga batunon sang nabilin nga mga tribo:

Ang duta sang tribo ni Benjamin ara sa bagatnan sang duta sang pangulo, kag ang kasangkaron sini halin sa sidlangan hasta sa nakatundan sang Israel.

²⁴ Ang duta sang tribo ni Simeon ara sa bagatnan sang duta sang tribo ni Benjamin, kag ang kasangkaron sini halin man sa sidlangan hasta sa nakatundan sang Israel.

^25-27 Ang masunod pa nga mga duta amo ang iya sang mga tribo ni Isacar, ni Zebulun, kag ni Gad, nga ang ila mga kasangkaron halin man sa sidlangan hasta sa nakatundan sang Israel. ²⁸ Ang bagatnan nga dulunan sang tribo ni Gad magasugod sa Tamar pakadto sa tuburan sang Meriba Kadesh^[d] deretso sa ililigan sang tubig sang Egipto hasta sa Dagat sang Mediteraneo.

²⁹ Amo ato ang mga duta nga batunon sang mga tribo sang Israel bilang ila nga palanublion. Ako, ang Ginoong Dios, ang nagasiling sini.

Ang mga Puwertahan sang Siyudad sang Jerusalem

^30-34 Ang apat ka pader nga nagapalibot sa siyudad sang Jerusalem may ara sing tig-tatlo ka puwertahan. Ang mga puwertahan sa aminhan nga pader pagatawgon nga Reuben, Juda, kag Levi. Ang mga puwertahan sa sidlangan nga pader pagatawgon nga Jose, Benjamin, kag Dan. Ang mga puwertahan sa bagatnan nga pader pagatawgon nga Simeon, Isacar, kag Zebulun. Kag ang mga puwertahan sa nakatundan nga pader pagatawgon nga Gad, Asher, kag Naftali. Ang tagsa ka pader may kalabaon nga 2,250 ka metros, ³⁵ gani ang bug-os nga kalabaon sang pader 9,000 ka metros. Kag halin sa sina nga tion ang siyudad pagatawgon, “Ang Ginoo Ari Diri!”

Ang Pagtuon ni Daniel kag sang iya mga Abyan sa Babilonia

1 Sang ikatatlo nga tuig sang paghari ni Jehoyakim sa Juda, ginsalakay ni Haring Nebucadnezar sang Babilonia kag sang iya mga soldado ang Jerusalem. ² Ginbihag niya si Haring Jehoyakim suno sa kabubut-on sang Ginoo. Ginpanguha man niya ang iban nga mga butang sa templo sang Dios kag gindala sa Babilonia.^[e] Dayon ginbutang niya ini sa talaguan sang manggad didto sa templo sang iya dios.

³ Karon, nagsugo si Nebucadnezar kay Ashpenaz nga pangulo sang iya mga opisyal nga magpili sang pila ka pamatan-on halin sa mga bihag nga Israelinhon, nga naghalin sa harianon kag dungganon nga mga pamilya. ⁴ Ini sila kinahanglan gid nga mga guwapo, maayo sing lawas, maalam, maabtik kag madali lang tudluan, agod bagay sila nga mag-alagad sa hari. Ginsugo man niya si Ashpenaz nga tudluan sila sang lingguahe kag balasahon sang taga-Babilonia.^{[f] 5} Nagsugo pa gid ang hari nga hatagan sila kada adlaw sang iya mismo pagkaon kag ilimnon. Pagkatapos sang tatlo ka tuig, magaalagad na sila sa iya.

⁶ Upod sa mga ginpili nga halin sa tribo ni Juda amo sila ni Daniel, Hanania, Mishael, kag Azaria. ⁷ Gin-ilisan ni Ashpenaz ang ila mga ngalan. Si Daniel amo na si Belteshazar, si Hanania amo na si Shadrac, si Mishael amo na si Meshac, kag si Azaria amo na si Abednego.

⁸ Pero nagdesisyon si Daniel nga indi siya magkaon sang pagkaon sang hari ukon mag-inom sang iya ilimnon, agod indi siya mahigkuan.^[g] Gani nagpangabay siya kay Ashpenaz nga kon mahimo indi lang siya paghatagan sinang makapahigko sa iya. ⁹ Ginbuot sang Dios nga magmaayo si Ashpenaz kay Daniel kag magsugot sa iya pangabay. ¹⁰ Pero nagsiling si Ashpenaz sa iya, “Nahadlok ako sa hari. Siya ang nagsiling kon ano ang ipakaon kag ipainom sa inyo, kag kon makita niya nga indi maayo ang inyo lawas kon ikomparar sa iban nga mga pamatan-on basi ipapatay niya ako.”

¹¹ Nagsiling dayon si Daniel sa guwardya nga ginbutang ni Ashpenaz nga mag-atipan sa iya kag sa ila ni Hanania, Mishael, kag Azaria, ¹² “Abi, testingi kami nga pakan-on lang sang utan kag paimnon lang sang tubig sa sulod sang napulo ka adlaw, ¹³ kag ipaanggid dayon kami sa iban nga mga pamatan-on nga nagakaon sang pagkaon sang hari. Kon ano ang imo makita nga resulta, bahala ka na kon ano ang gusto mo nga himuon sa amon.” ¹⁴ Gani nagsugot siya kag gintestingan sila sa sulod sang napulo ka adlaw.

¹⁵ Pagkatapos sang napulo ka adlaw, nakita nga mas maayo pa ang ila lawas kon ikomparar sa mga pamatan-on nga nagakaon sang pagkaon sang hari. ¹⁶ Gani ginpadayon na lang sang guwardya ang pagpakaon sa ila sang utan sa baylo sang pagkaon kag ilimnon sang hari.

¹⁷ Ginhatagan sang Dios ining apat ka pamatan-on sang kaalam labi na gid sa nagkalain-lain nga mga balasahon kag mga pagtulun-an. Wala labot sini, ginhatagan niya si Daniel sang kaalam sa pagsaysay sang mga palanan-awon kag mga damgo.

¹⁸ Pagkatapos sang tatlo ka tuig nga pagtudlo sa ila suno sa ginsiling ni Haring Nebucadnezar, gindala sila ni Ashpenaz sa iya. ¹⁹ Nagpakighambal ang hari sa ila, kag nakita sang hari nga sa tanan sa ila nga mga pamatan-on wala sing may makapareho sa ila ni Daniel, Hanania, Mishael, kag Azaria. Gani sila ang ginpili nga mag-alagad sa iya. ²⁰ Sa tanan nga ginpamangkot sang hari sa ila, nakita niya nga ang ila kaalam napulo ka pilo sang sa kaalam sang mga madyikero ukon babaylan sa bug-os niya nga ginharian. ²¹ Nagpadayon sa pag-alagad si Daniel kay Nebucadnezar hasta sa nahauna nga tuig sang paghari ni Cyrus.^[h]

Ang Damgo ni Nebucadnezar

2 Sang ikaduha nga tuig sang paghari ni Nebucadnezar, kapila siya nagdamgo. Nakapalibog gid sa iya ang iya mga damgo gani indi siya makatulog. ² Ginpatawag niya ang iya mga madyikero, babaylan, sorhano, kag mga manugpakot,^[i] agod ipasaysay ang iya mga damgo. ³ Pag-abot nila nagsiling ang hari sa ila, “Nagdamgo ako kag nakapalibog gid ini sa akon, gani ginpatawag ko kamo kay gusto ko mahibaluan kon ano ang kahulugan sang sadto nga damgo.”

⁴ Nagsabat ang mga manugpakot sa hari sa lingguahe nga Aramico,^[j] “Kabay pa nga magkabuhi ka sing malawig, Mahal nga Hari. Sugiri kami nga imo mga alagad sang imo damgo, kag isaysay namon sa imo ang kahulugan.”

⁵ Pero nagsiling siya sa ila, “Amo ini ang akon desisyon: Kon indi ninyo mapakot kon ano ang akon damgo kag ang kahulugan sini, ipahiwa-hiwa ko ang inyo mga lawas kag ipaguba ang inyo mga balay. ⁶ Pero kon mapakot gani ninyo ang akon damgo kag masaysay ang kahulugan sini, regaluhan ko kamo kag hatagan sang dako nga kadungganan. Sige, pakta na ninyo kag isaysay dayon ang kahulugan.”

⁷ Nagsabat liwat sila sa hari, “Mahal nga Hari, sugiri na lang kami sang imo damgo kay isaysay namon sa imo ang kahulugan.” ⁸ Nagsiling ang hari, “Nakahibalo ako nga ginapadugay-dugay lang ninyo ang oras kay nakahibalo kamo nga tumanon ko gid ang akon ginsiling sa inyo, ⁹ nga kon indi gani ninyo mapakot kag masaysay ang akon damgo silutan ko gid kamo sadtong akon ginsiling. Nagsugtanay kamo nga magbutig sa akon kay nagapinsar kamo nga magbag-o pa ang situasyon. Pakta na ninyo kon ano ang akon damgo agod mapati ako nga makahibalo gid kamo magsaysay sang kahulugan sini.”

¹⁰ Nagsabat sila sa hari, “Wala gid sing tawo sa bug-os nga kalibutan nga makahimo sinang imo ginapangayo. Kag wala man sing hari, bisan ano pa siya ka gamhanan, nga nagasugo sa mga madyikero, babaylan, ukon manugpakot sa paghimo sang pareho sina. ¹¹ Kabudlay gid sang imo ginapangayo, Mahal nga Hari. Ang mga dios lang gid ang makahimo sina, pero wala man sila nagapuyo upod sa mga tawo.”

¹² Tungod sa ila ginsabat, puwerte gid ang kaakig sang hari. Kag nagmando siya nga pamatyon ang tanan nga maalamon^[k] nga mga tawo sa Babilonia. ¹³ Sang ginpaguwa ang sugo nga ang mga maalamon pamatyon, ginpangita si Daniel kag ang iya mga kaupod agod patyon man.

^14-15 Karon, nagpalapit si Daniel kay Arioc nga kapitan sang mga guwardya sang hari. Ining si Arioc amo ang ginsugo sang hari sa pagpatay sa maalamon nga mga tawo sang Babilonia. Mahinalungon nga nagpamangkot si Daniel sa iya kon ano ang kabangdanan sining mabug-at nga mando sang hari. Gani ginsugiran siya ni Arioc sang natabo.

¹⁶ Pagkabati sadto ni Daniel, nagkadto siya sa hari kag nagpangabay nga hatagan siya sang tion agod masaysay niya ang kahulugan sang damgo sini. ¹⁷ Nagsugot ang hari, gani nagpauli dayon si Daniel kag ginsugiran niya ang iya mga kaupdanan nga sila ni Hanania, Mishael, kag Azaria parte sa natabo. ¹⁸ Ginsilingan sila ni Daniel nga magpangamuyo agod kaluoyan sila sang Dios sang langit^[l] nga mahibaluan nila ang kahulugan sang damgo sang hari, agod indi sila pagpatyon upod sang iban pa nga maalamon nga mga tawo sa Babilonia.

¹⁹ Sadto nga gab-i, ginpahayag sang Dios kay Daniel ang damgo sang hari kag ang kahulugan sini paagi sa palanan-awon. Gindayaw dayon ni Daniel ang Dios sang langit. ²⁰ Nagsiling siya,

Ginsaysay ni Daniel ang Kahulugan sang Damgo sang Hari

²⁴ Dayon nagbalik si Daniel kay Arioc nga amo ang gintugyanan sang hari sa pagpatay sa maalamon nga mga tawo sa Babilonia. Nagsiling si Daniel sa iya, “Indi anay pagpatya ang maalamon nga mga tawo, kundi updi anay ako sa hari kay isaysay ko sa iya ang kahulugan sang iya damgo.”

²⁵ Gani dali-dali nga gindala ni Arioc si Daniel sa hari. Nagsiling si Arioc, “Mahal nga Hari, may nakita ako nga bihag nga halin sa Juda nga makasaysay kon ano ang kahulugan sang imo damgo.” ²⁶ Ginpamangkot sang hari si Daniel nga ginatawag man nga Belteshazar, “Masugid mo bala sa akon kon ano ang akon damgo kag masaysay ang iya kahulugan?” ²⁷ Nagsabat si Daniel, “Mahal nga Hari, wala sing bisan sin-o nga maalamon, babaylan, madyikero, ukon manughimalad nga makasaysay sang imo damgo. ²⁸ Pero may Dios sa langit nga nagapahayag sang mga tinago nga kamatuoran. Paagi sa imo damgo, Mahal nga Hari, ginpahibalo sang Dios sa imo kon ano ang matabo sa palaabuton. Karon, isugid ko sa imo ang mga palanan-awon nga nakita mo sa imo damgo.

²⁹ “Samtang nagakatulog ka, Mahal nga Hari, nagdamgo ka parte sa matabo sa palaabuton. Ginpahibalo ina sa imo sang Dios nga nagapahayag sang mga tinago nga kamatuoran. ³⁰ Kag ang imo damgo ginpahayag sa akon sang Dios, indi tungod nga mas maalam ako sang sa iban nga mga tawo, kundi agod masaysay ko sa imo kag maintiendihan mo kon ano ang kahulugan sang nag-abot sa imo hunahuna.

³¹ “Ang imo damgo amo ini: May nakita ka nga isa ka dako nga estatwa nga nagatindog sa imo atubangan. Puwerte ini kasilaw kag makahaladlok tan-awon. ³² Ang iya sini nga ulo puro nga bulawan kag ang iya dughan kag mga kamot pilak,^[m] kag halin sa iya tiyan hasta sa paa saway. ³³ Ang iya mga batiis salsalon kag ang iya mga tiil salsalon kag tisa.^{[n] 34} Kag samtang nagatan-aw ka sa estatwa, may isa ka bato nga gintiphag, pero indi tawo ang nagtiphag. Nagtupa ini nga bato sa salsalon kag tisa nga mga tiil sang estatwa, kag nadugmok ang iya mga tiil. ³⁵ Sa gilayon nagkaladugmok ang bilog nga estatwa nga salsalon, tisa, saway, pilak, kag bulawan. Kag nangin pareho na lang ini sang upa sa linasan nga ginapalid sang hangin kon diin-diin. Pero ang bato nga nagdugmok sa tiil sang estatwa nangin dako nga bukid kag naglikop sa bug-os nga kalibutan.

³⁶ “Amo ato ang imo damgo, kag amo ini ang iya kahulugan: ³⁷ Mahal nga Hari, ikaw ang hari nga labaw sa tanan nga hari. Ginhimo ka nga hari sang Dios sang langit, kag ginhatagan ka niya sang gahom, kusog, kag kadungganan. ³⁸ Ginpagamhan niya sa imo ang mga tawo, mga sapat, kag mga pispis, bisan diin man sila. Ikaw amo ang ginarepresentar sadtong bulawan nga ulo sang estatwa.

³⁹ “Ang masunod sa imo nga ginharian indi pareho kagamhanan sa imo ginharian. Ang ikatatlo nga ginharian amo ang ginarepresentar sadtong saway nga parte sang estatwa, kag magagahom ini nga ginharian sa bug-os nga kalibutan. ⁴⁰ Kag ang sunod amo ang ikaapat nga ginharian nga daw pareho sang salsalon. Kay subong nga ang salsalon makadugmok sang tanan, ini nga ginharian magadugmok sang iban nga mga ginharian. ⁴¹ Kag subong nga ang mga tiil sang estatwa salsalon kag tisa, ini nga ginharian mabahin. Pero magapabilin ini nga mabakod, tungod kay nakita mo man nga ang mga tiil sang estatwa may lakot nga salsalon. ⁴² Ang salsalon kag tisa nga mga tudlo sang mga tiil nagakahulugan nga may bahin sang sini nga ginharian nga mabakod kag may bahin man nga maluya. ⁴³ Ang pag-impon sang salsalon kag tisa nagakahulugan man nga magaisa ang mga hari sang sini nga ginharian paagi sa pag-inasawahay. Pero indi magdugay ang ila pag-isa, pareho bala sang salsalon kag tisa nga indi puwede mikslahon.

⁴⁴ “Sa panahon sang sini nga mga hari, magatukod ang Dios sang langit sang isa ka ginharian nga indi gid mapukan hasta san-o. Indi gid ini madaog sang iban, kundi laglagon pa gani niya ang tanan nga ginharian kag magapabilin ini hasta san-o. ⁴⁵ Pareho bala sang imo nakita nga bato nga gintiphag halin sa bukid (pero indi tawo ang nagtiphag) nga nagdugmok sang estatwa nga salsalon, saway, tisa, pilak, kag bulawan.

“Mahal nga Hari, nagpahayag ang gamhanan nga Dios sa imo kon ano ang matabo sa palaabuton. Amo ato ang imo damgo kag ang iya kahulugan. Matuod gid ang tanan ko nga ginsiling.”

⁴⁶ Nagluhod dayon si Haring Nebucadnezar sa pagpadungog kay Daniel. Pagkatapos nagmando siya nga maghalad kag magsunog sang insenso kay Daniel. ⁴⁷ Nagsiling siya kay Daniel, “Tungod sang imo pagsugid sang akon damgo kag pagsaysay sang iya kahulugan, matuod gid man nga ang imo Dios labaw sa tanan nga dios. Siya ang dapat kilalahon nga Ginoo sang mga hari. Kag siya gid lang ang makapahayag sang mga tinago nga kamatuoran.”

⁴⁸ Ginhatagan dayon sang hari si Daniel sang madamo kag matahom nga mga regalo. Kag ginhatagan man niya siya sang mataas nga posisyon bilang manugdumala sang bug-os nga probinsya sang Babilonia kag pangulo sang tanan nga maalamon didto. ⁴⁹ Ginpangabay ni Daniel sa hari nga himuon sila ni Shadrac, Meshac, kag Abednego nga kabulig niya sa pagdumala sang probinsya sang Babilonia. Kag nagsugot man ang hari. Si Daniel iya nagpabilin didto sa palasyo sang hari.

Nagmando si Nebucadnezar nga Simbahon ang Estatwa

3 Karon, nagpahimo si Nebucadnezar sang estatwa nga bulawan.^[o] Ang iya sini kataason 90 ka tapak kag ang kasangkaron 9 ka tapak. Kag sang natapos na, ginpatindog niya ini sa patag sang Dura didto sa probinsya sang Babilonia. ^2-3 Pagkatapos ginpatawag ni Haring Nebucadnezar ang mga gobernador, mga mayor, mga komisyoner, mga manuglaygay, mga tresurero, mga hukom, mga pangulo, kag ang iban pa nga mga opisyal sang mga probinsya agod magtambong sa pagdedikar sang estatwa. Sang didto na sila nagatindog sa atubangan sang estatwa, ⁴ nagsinggit ang manugbalita, “Kamo nga naghalin sa nagkalain-lain nga mga nasyon, lahi, kag lingguahe, ⁵ kon mabatian na gani ninyo ang tunog sang budyong, plawta, kudyapi, arpa, kag iban pa nga mga instrumento, magluhod kamo dayon kag magsimba sa estatwa nga bulawan nga ginpatindog ni Haring Nebucadnezar. ⁶ Ang bisan sin-o nga indi magsimba ihaboy gilayon sa nagadabadaba nga hurnohan.” ⁷ Gani pagkabati nila sang tunog sang mga instrumento nagluhod dayon sila kag nagsimba sa estatwa.

⁸ Sang sadto nga tion, may pila ka taga-Babilonia^[p] nga nagpalapit sa hari kag ginpakalain nila ang mga Judio. ⁹ Nagsiling sila kay Haring Nebucadnezar, “Kabay pa nga magkabuhi ka sing malawig, Mahal nga Hari. ¹⁰ Indi bala nga nagmando ka nga kon sin-o ang makabati sang tunog sang mga instrumento magluhod dayon kag magsimba sa estatwa nga bulawan, ¹¹ kag ang indi magsimba ihaboy sa nagadabadaba nga hurnohan? ¹² Pero wala nagtuman sang imo sugo ang mga Judio nga sila ni Shadrac, Meshac, kag Abednego nga ginpadumala mo sa probinsya sang Babilonia. Wala sila nagaalagad sa imo mga dios, kag wala sila nagasimba sa estatwa nga bulawan nga imo ginpatindog.”

¹³ Pagkabati sadto sang hari puwerte gid ang iya kaakig. Ginpatawag niya dayon sila ni Shadrac, Meshac, kag Abednego. ¹⁴ Pag-abot nila ginpamangkot sila sang hari, “Matuod bala nga wala kamo nagaalagad sa akon mga dios kag wala kamo nagasimba sa estatwa nga bulawan nga akon ginpatindog? ¹⁵ Karon, ginamanduan ko kamo nga magsimba sa estatwa kon mabatian ninyo ang tunog sang mga instrumento. Kay kon indi gani, ihaboy kamo gilayon sa nagadabadaba nga hurnohan. Tan-awon ta lang kon may dios nga makaluwas sa inyo.”

¹⁶ Nagsabat sila nga tatlo, “Mahal nga Hari, wala kami sing may masiling parte sina. ¹⁷ Kon amo gid man ina ang matabo luwason kami sang Dios nga amon ginaalagaran sa sina nga nagadabadaba nga hurnohan. Luwason kami sang Dios sa imo mga kamot. ¹⁸ Pero kon indi gid man niya kami pagluwason, gusto namon nga mahibaluan mo nga indi gid kami mag-alagad sa imo mga dios ukon magsimba sa estatwa nga bulawan nga imo ginpatindog.”

¹⁹ Tungod sa ila sabat puwerte gid ang kaakig sang hari sa ila, kag makita ini sa iya hitsura. Gani nagmando siya nga painiton pa gid sing pito ka pilo ang hurnohan. ²⁰ Dayon nagsugo siya sang iya pinakamakusog nga mga soldado nga gapuson sila ni Shadrac, Meshac, kag Abednego kag ihaboy sa nagadabadaba nga hurnohan. ²¹ Gani gin-gapos sila kag ginhaboy sa hurnohan nga may mga bayo pa. ²² Kag tungod nga ginpainit gid ang hurnohan suno sa mando sang hari, napatay ang mga soldado nga naghaboy sa ila tungod sa ibwal sang kalayo. ²³ Kag sila nga tatlo nga nakagapos nagtupa sa nagadabadaba nga hurnohan.

²⁴ Samtang nagatan-aw si Haring Nebucadnezar gulpi siya nga tumindog sa puwerte nga katingala. Nagpamangkot siya sa iya mga opisyal, “Indi bala nga tatlo lang ka tawo ang aton gin-gapos kag ginhaboy sa kalayo?” Nagsabat sila, “Huo, Mahal nga Hari.” ²⁵ Nagsiling dayon ang hari, “Tan-awa ninyo! Apat ang nakita ko nga nagalakat-lakat sa kalayo. Wala na sila nakagapos kag wala sila maano. Ang isa sa ila daw isa ka dios.”^[q]

²⁶ Gani, nagpalapit si Nebucadnezar sa puwertahan sang nagadabadaba nga hurnohan kag nagpanawag, “Shadrac, Meshac, kag Abednego, nga mga alagad sang Labing Mataas nga Dios, guwa kamo dira! Dali kamo diri!” Kag nagguwa sila nga tatlo.

²⁷ Dayon nagtilipon sa ila ang mga gobernador, mga mayor, mga komisyoner, kag ang iban nga mga opisyal sang hari. Kag nakita nila nga wala sila maano sang kalayo. Bisan gani ang ila buhok ukon bayo wala gid masunog, kag bisan baho na lang sang aso wala gid.

²⁸ Tungod sadto nagsiling ang hari, “Dayawon ang Dios nila ni Shadrac, Meshac, kag Abednego. Ginpadala niya ang iya anghel agod luwason ang iya mga alagad nga nagsalig sa iya. Ini sila wala magsunod sa akon sugo nga magsimba sa estatwa, kundi ginpakamaayo pa nila nga ihaboy sila sa kalayo sang sa magsimba sa bisan sin-o nga dios luwas sa ila nga Dios. ²⁹ Gani nagamando ako nga ang bisan sin-o nga tawo sang bisan ano man nga nasyon, lahi, ukon lingguahe nga maghambal sing malain kontra sa Dios nila ni Shadrac, Meshac, kag Abednego pagahiwa-hiwaon kag gub-on ang ila mga balay. Kay wala na gid sing iban pa nga Dios nga makaluwas pareho sini.”

³⁰ Kag ginhatagan sang hari sila ni Shadrac, Meshac, kag Abednego sang mas mataas pa gid nga posisyon sa probinsya sang Babilonia.

Ang Ikaduha nga Damgo ni Nebucadnezar

4 Naghimo si Haring Nebucadnezar sang isa ka pahayag para sa tanan nga tawo sa nagkalain-lain nga nasyon, lahi, kag lingguahe sa kalibutan. Amo ini ang nakasulat:

“Kabay pa nga magmaayo gid ang inyo kahimtangan.

² “Gusto ko nga sugiran kamo sang mga milagro kag makatilingala nga mga butang nga ginhimo sa akon sang Labing Mataas nga Dios.

⁴ “Kon parte sa akon kahimtangan diri sa palasyo, maayo kag mauswagon ang akon kabuhi. ⁵ Pero may damgo ako nga nakapahadlok sa akon. Ang mga palanan-awon nga nakita ko samtang nagakatulog ako makahaladlok gid. ⁶ Gani nagmando ako nga dal-on sa akon ang tanan nga maalamon sa Babilonia agod masaysay nila sa akon ang kahulugan sang akon damgo. ⁷ Pag-abot sang mga madyikero, babaylan, manugpakot,^[r] kag manughimalad, ginsugiran ko sila sang akon damgo, pero indi sila makasaysay sa akon sang kahulugan sini.

⁸ “Sang ulihi, nagkadto si Daniel sa akon. (Gin-ngalanan siya Belteshazar nga amo ang ngalan sang akon dios. Kag ara sa iya ang espiritu sang balaan nga mga dios.^[s]) Ginsugiran ko siya sang akon damgo. ⁹ Siling ko, ‘Belteshazar, pangulo sang mga madyikero, nakahibalo ako nga ang espiritu sang mga dios ara sa imo, kag madali mo mahibaluan ang mga tinago nga kamatuoran. Abi isaysay sa akon kon ano ang kahulugan sang mga palanan-awon nga nakita ko sa akon damgo. ¹⁰ Amo ini ang akon mga palanan-awon samtang nagakatulog ako: Nakita ko ang isa ka mataas gid nga kahoy sa tunga sang kalibutan. ¹¹ Nagdako kag nagtaas pa gid ini hasta nakalambot sa langit kag makita bisan sa pinakamalayo nga parte sang kalibutan. ¹² Matahom ang iya mga dahon kag madamo ang iya mga bunga nga sarang makapakaon sa tanan. Nagpahandong ang mga sapat sa iya kag nagpugad ang mga pispis sa iya mga sanga. Didto nagkuha ang tanan nga tinuga sang ila pagkaon.’

¹³ “Kag nakita ko man ang isa ka anghel^[t] nga nagpanaog halin sa langit. ¹⁴ Nagsinggit siya, ‘Tapsa ninyo ang kahoy kag pang-utda ang iya mga sanga. Panguhaa ang iya mga dahon kag ipanghaboy ang iya mga bunga. Tabuga man ninyo ang mga sapat nga nagapahandong dira kag ang mga pispis nga nagapugad sa iya mga sanga. ¹⁵ Pero pabay-i lang ninyo ang iya tuod dira sa latagon nga nahigtan sang salsalon kag saway.’

“Ang tawo nga ginarepresentar sang sadto nga kahoy mabasa permi sang tun-og kag magakaon sang hilamon upod sang mga sapat. ¹⁶ Sa sulod sang pito ka tuig madulaan siya sang panghunahuna sang tawo, kag ang iya panghunahuna mangin iya sang sapat. ¹⁷ Amo ini ang sentensya nga ginbantala sang mga anghel, agod mahibaluan sang tanan nga ang Labing Mataas nga Dios may gahom sa mga ginharian sang mga tawo. Kag puwede niya sila ipasakop sa kay bisan sin-o nga gusto niya, bisan pa sa pinakakubos sa tanan nga tawo.

¹⁸ “Amo ato ang akon damgo. Gani ako, si Haring Nebucadnezar, nagsiling kay Belteshazar, ‘Sugiri ako sang kahulugan sini kay wala gid sing bisan isa sa mga maalamon sang akon ginharian nga makasugid sa akon sang kahulugan sini. Pero makasugid ka kay ang espiritu sang balaan nga mga dios^[u] ara sa imo.’ ”

Ginsaysay ni Daniel ang Kahulugan sang Damgo

¹⁹ Natublag kag nahadlok gid si Daniel (nga ginatawag man nga Belteshazar) pagkabati niya sang ginsiling sang hari. Gani nagsiling ang hari sa iya, “Belteshazar, indi ka magkatublag sa akon damgo kag sa kahulugan sini.” Nagsabat si Belteshazar, “Mahal nga Hari, kuntani ang imo damgo kag ang iya kahulugan matabo sa imo mga kaaway kag indi sa imo. ²⁰ Ang kahoy nga nakita mo nga nagdako kag nagtaas hasta nakalambot sa langit kag makita sa bisan diin nga bahin sang kalibutan, ²¹ nga matahom ang iya mga dahon kag madamo ang iya mga bunga nga sarang makapakaon sa tanan, kag sa diin nagpahandong ang mga sapat kag nagpugad ang mga pispis sa iya mga sanga, ²² amo ikaw, Mahal nga Hari. Kay nangin gamhanan ka hasta nga ang imo pagkagamhanan nakalambot sa langit,^[v] kag ang imo paghari nakalambot sa bisan diin nga bahin sang kalibutan.”

²³ Nagsiling pa gid si Daniel, “Nakita mo man, Mahal nga Hari, ang isa ka anghel nga nagpanaog halin sa langit nga nagasinggit, ‘Tapsa ninyo ang kahoy pero pabay-i lang ninyo ang iya tuod dira sa latagon nga nahigtan sang salsalon kag saway. Pabay-i lang ninyo nga mabasa siya sang tun-og kag magakaon upod sang talunon nga mga sapat sa sulod sang pito ka tuig.’

²⁴ “Mahal nga Hari, amo ini ang buot silingon sadto nga palanan-awon nga ginbuot sang Labing Mataas nga Dios nga matabo sa imo: ²⁵ Pagatabugon ka palayo sa mga tawo kag magapuyo ka upod sa talunon nga mga sapat. Magahalab ka sang hilamon pareho sang baka kag mabasa ka permi sang tun-og. Pagkatapos sang pito ka tuig, kilalahon mo nga ang Labing Mataas nga Dios may gahom sa mga ginharian sang mga tawo kag puwede niya sila ipasakop sa kay bisan sin-o nga gusto niya. ²⁶ Parte naman sadtong ginsiling sang anghel nga pabay-an lang ang tuod, ang buot silingon sadto nga ibalik sa imo ang imo ginharian kon kilalahon mo nga ang Dios amo gid ang nagahari sa tanan. ²⁷ Gani, Mahal nga Hari, kabay pa nga batunon mo ining akon laygay sa imo: Mag-untat ka sa pagpakasala kag maghimo sang matarong, kag magmaluluy-on ka sa mga imol. Kon himuon mo ina basi pa lang nga magmauswagon gihapon ikaw.”

²⁸ Ini tanan natabo matuod sa kabuhi ni Haring Nebucadnezar. ²⁹ Kay pagkaligad sang isa ka tuig halin sang pagsaysay ni Daniel sang kahulugan sang damgo, amo ini ang natabo:

Samtang nagadayan-dayan si Haring Nebucadnezar sa atop sang iya palasyo sa Babilonia ³⁰ nagsiling siya, “Daw ano ka gamhanan sang Babilonia nga akon ginhimo nga harianon nga puluy-an paagi sa akon kusog kag para sa akon kadungganan.”

³¹ Wala pa gani siya makatapos hambal, may tingog halin sa langit nga nagsiling, “Haring Nebucadnezar, pamatii ini: Ginabawi na sa imo ang awtoridad bilang hari. ³² Pagatabugon ka palayo sa mga tawo kag magapuyo ka upod sa talunon nga mga sapat. Magahalab ka sang hilamon pareho sang baka. Pagkatapos sang pito ka tuig, kilalahon mo nga ang Labing Mataas nga Dios may gahom sa mga ginharian sang mga tawo kag puwede niya sila ipasakop sa kay bisan sin-o nga gusto niya.”

³³ Sa gilayon natabo ini kay Nebucadnezar. Gintabog siya palayo sa mga tawo kag naghalab sang hilamon pareho sang baka. Nabasa permi ang iya lawas sang tun-og, kag naglaba ang iya balahibo pareho sang balahibo sang agila kag ang iya kuko pareho sang kuko sang pispis.

³⁴ “Pagkatapos sang pito ka tuig, ako, si Nebucadnezar, nagdangop sa Dios,^[w] kag nagbalik ang akon maayo nga panghunahuna. Gani gindayaw ko kag ginpadunggan ang Labing Mataas nga Dios nga buhi sa wala sing katapusan. Nagsiling ako,

³⁶ “Sang magbalik na ang akon maayo nga panghunahuna ginbalik man sa akon ang akon dungog kag kadayawan bilang hari. Ginbaton ako liwat sang akon mga opisyal kag mga manuglaygay, kag nangin mas gamhanan pa ako sang sa una. ³⁷ Gani karon ginadayaw ko kag ginapadunggan ang Hari sang langit, tungod kay husto kag matarong ang tanan niya nga ginahimo kag ginapaubos niya ang bisan sin-o nga nagapabugal.”

Nagpapunsyon si Haring Belshazar

5 ^1-3 Sang si Belshazar ang hari sang Babilonia, naghiwat siya sang dako nga punsyon para sa iya isa ka libo ka dungganon nga mga tawo. Samtang nagaininom sila sang bino, ginpakuha ni Belshazar ang bulawan kag pilak nga mga ilimnan nga nakuha sang iya amay^[x] nga si Nebucadnezar sa templo sang Dios sa Jerusalem. Ginpakuha niya ini agod imnan nila sang iya dungganon nga mga bisita, sang iya mga asawa, kag sang iban pa niya nga mga asawa nga suluguon. Gani sang gindala na sa iya ang mga ilimnan, gin-imnan nila ini. ⁴ Kag samtang nagaininom sila sang bino, ginadayaw nila ang mga dios nga hinimo halin sa bulawan, pilak, saway, salsalon, kahoy, kag bato.

⁵ Sa hinali lang, may nakita ang hari nga kamot nga nagasulat sa dingding sang palasyo nga malapit sa suga. ⁶ Tungod sadto, nagpalangurog kag nagpalanglapsi ang hari sa kahadlok. ⁷ Gani nagsinggit siya nga tawgon ang maalamon nga mga tawo sang Babilonia: ang mga babaylan, mga manugpakot,^[y] kag mga manughimalad.

Pag-abot nila, nagsiling siya sa ila, “Kon sin-o ang makabasa sinang nakasulat sa dingding kag makasaysay sang kahulugan sina, pabayuan ko sang harianon nga bayo kag pakulintasan sang bulawan. Kag mangin ikatatlo siya sa pinakamataas nga opisyal sang akon ginharian.”

⁸ Nagpalapit ang mga maalamon sa pagbasa sadtong nakasulat sa dingding. Pero indi nila mabasa ukon masaysay sa hari ang kahulugan sini. ⁹ Gani hinadlukan na gid si Haring Belshazar kag nagdugang pa gid ang iya pagpalanglapsi. Naglibog man ang ulo sang iya dungganon nga mga tawo.

¹⁰ Karon, pagkabati sang rayna^[z] sang ila pagginahod, nagpalapit siya sa ila kag nagsiling, “Kabay pa nga magkabuhi ka sing malawig, Mahal nga Hari. Indi ka magkahadlok ukon magkabalaka, ¹¹ kay may isa ka tawo sa imo ginharian nga ang espiritu sang balaan nga mga dios^[aa] ara sa iya. Sang panahon ni Haring Nebucadnezar nga imo amay, nagpakita ini nga tawo sang iya kaalam nga pareho sa kaalam sang mga dios. Ginhimo siya sang imo amay nga pangulo sang mga madyikero, mga babaylan, mga manugpakot, kag mga manughimalad. ¹² Siya si Daniel nga gin-ngalanan sang imo amay nga Belteshazar. May pinasahi siya nga abilidad kag kaalam. Makahibalo siya magsaysay sang kahulugan sang mga damgo, magpakot sang mga paktakon,^[ab] kag magsolbar sang mabudlay nga mga problema. Gani ipatawag siya kag ipasaysay sa iya kon ano ang kahulugan sinang nasulat sa dingding.”

¹³ Gani ginpatawag si Daniel. Kag sang nag-abot na siya, nagsiling ang hari sa iya, “Ikaw gali si Daniel nga isa sang mga bihag nga Judio nga gindala diri sang akon amay halin sa Juda? ¹⁴ Nakabati ako nga ang espiritu sang mga dios ara sa imo kag may pinasahi ka nga abilidad kag kaalam. ¹⁵ Ginpatawag ko na ang mga maalamon, pati ang mga babaylan agod ipabasa kag ipasaysay sa ila ang kahulugan sinang nasulat sa dingding, pero indi sila kahibalo. ¹⁶ Pero nabatian ko nga kahibalo ka maghatag sang interpretasyon, kag kahibalo ka man magsolbar sang mabudlay nga mga problema. Karon, kon mabasa mo inang nasulat kag masaysay ang kahulugan sina, pabayuan ko ikaw sang harianon nga bayo kag pakulintasan sang bulawan. Kag himuon ko pa ikaw nga ikatatlo sa pinakamataas nga opisyal sang akon ginharian.”

¹⁷ Nagsabat si Daniel, “Sa imo na lang ina nga mga regalo, Mahal nga Hari, ukon ihatag na lang sa iban. Pero basahon ko gihapon para sa imo inang nakasulat sa dingding kag isaysay kon ano ang kahulugan sina.

¹⁸ “Mahal nga Hari, ginhimo sang Labing Mataas nga Dios ang imo amay nga si Nebucadnezar nga hari. Nangin gamhanan siya kag ginpadunggan sang mga tawo. ¹⁹ Tungod sa gahom nga ginhatag sang Dios sa iya, nahadlok ang mga tawo sa iya sa nagkalain-lain nga nasyon, lahi, kag lingguahe. Mahimo niya nga patyon ang bisan sin-o nga gusto niya nga patyon. Mahimo man niya nga indi pagpatyon ang bisan sin-o nga indi niya gusto nga patyon. Mapataas niya ang posisyon sang tawo nga gusto niya pataason; mapanubo man niya ang posisyon sang tawo nga gusto niya panubuon. ²⁰ Pero tungod kay nagpabugal siya kag nagmatinaastaason, ginpahalin siya sa iya pagkahari ²¹ kag gintabog palayo sa mga tawo. Kag nangin pareho sang sapat ang iya panghunahuna. Nagpuyo siya upod sa talunon nga mga asno kag naghalab sang hilamon pareho sang baka. Kag nabasa permi ang iya lawas sang tun-og. Amo ato ang iya situasyon hasta nga ginkilala niya nga ang Labing Mataas nga Dios may gahom sa mga ginharian sang mga tawo kag puwede niya sila ipasakop sa kay bisan sin-o nga gusto niya.

²² “Kag ikaw, Haring Belshazar nga iya anak, bisan nahibaluan mo na ini tanan, wala ka gihapon nagpaubos sang imo kaugalingon, ²³ kundi ginkabig mo ang imo kaugalingon nga labaw sa Ginoo sang langit. Ginpakuha mo ang mga ilimnan nga halin sa templo sang Dios kag gin-imnan ninyo ini sang imo dungganon nga mga bisita, mga asawa, kag iban pa nga mga asawa nga suluguon. Luwas pa sina, ginsimba mo ang mga dios nga hinimo halin sa pilak, bulawan, saway, salsalon, kahoy, kag bato—mga dios nga indi makakita, indi makabati, kag indi makaintiendi. Pero wala mo gindayaw ang Dios nga nagakapot sang imo kabuhi kag nagabuot sang tanan mo nga ginahimo. ^24-25 Gani ginpadala niya ato nga kamot agod magsulat sang sini nga mga pulong:

“Mene, Mene, Tekel, Parsin. ²⁶ Amo ini ang ila kahulugan:

²⁹ Pagkatapos hambal sini ni Daniel, nagmando dayon si Belshazar nga pabayuan si Daniel sang harianon nga bayo kag pakulintasan sang bulawan. Ginproklamar dayon si Daniel nga ikatatlo nga pinakamataas nga opisyal sa ginharian sang Babilonia.

³⁰ Sang sadto mismo nga gab-i, ginpatay si Belshazar nga hari sang mga taga-Babilonia.^{[ad] 31} Ang nagbulos sa iya nga hari amo si Darius nga Medianhon, nga nagaedad sadto sing 62 ka tuig.

Ginhulog si Daniel sa Buho nga may mga Leon

6 Karon, nagpili si Haring Darius sang 120 ka gobernador sa pagdumala sa bug-os niya nga ginharian. ² Ini nga mga gobernador ginadumalahan sang tatlo ka administrador, nga ang isa sa ila amo si Daniel. Amo ini ang ginhimo agod indi mabudlayan ang hari sa iya pagdumala. ³ Si Daniel amo ang labing maayo gid sa ila tanan tungod sa iya pinasahi nga abilidad, gani nagplano ang hari nga padumalahon niya si Daniel sa bug-os niya nga ginharian. ⁴ Tungod sadto, ang duha niya ka kaupod nga administrador kag ang mga gobernador nagpangita sang sala sa pagdumala ni Daniel agod may iakusar sila kontra sa iya. Pero wala gid sila sing may nakita nga sala tungod kay masaligan gid si Daniel kag maayo ang iya pagdumala. ⁵ Gani nagsiling sila, “Wala gid kita sing may iakusar kontra sa iya, luwas kon pangitaan naton siya sang sala nga may kaangtanan sa Kasuguan sang iya Dios.”

⁶ Gani nagkadto sila sa hari kag nagsiling, “Kabay pa nga magkabuhi ka sing malawig, Mahal nga Hari. ⁷ Kami nga mga administrador, mga mayor, mga gobernador, mga manuglaygay, kag mga komisyoner sang imo ginharian nagkasugot nga pangabayon ka nga maghimo sang isa ka sugo, nga sa sulod sang 30 ka adlaw wala gid sing may magpangamuyo sa kay bisan sin-o nga dios ukon tawo kundi sa imo lang. Kag dapat nga tumanon gid ini, kay ang bisan sin-o nga maglapas sang sini nga sugo ihaboy sa buho nga may mga leon. ⁸ Gani Mahal nga Hari, ipatuman ini nga kasuguan. Ipasulat na ini kag pirmahe dayon agod indi na gid ini maliwat ukon mabaliwala, suno sa kasuguan sang aton ginharian nga Media kag Persia.”

⁹ Nagsugot si Haring Darius, gani ginpirmahan niya ato nga kasuguan. ¹⁰ Pagkahibalo ni Daniel nga nagpirma ang hari, nagpauli siya.

Sa ibabaw nga kuwarto sang balay ni Daniel, may mga bintana nga nagaatubang sa Jerusalem. Didto siya nagaluhod, nagapangamuyo kag nagapasalamat sa iya Dios sing tatlo ka beses sa isa ka adlaw, suno sa iya kinabatasan. ¹¹ Pero ginbantayan siya sang mga opisyal nga nagakontra sa iya, kag nakita nila siya nga nagapangamuyo kag nagapangayo sang bulig sa Dios. ¹² Gani nagkadto sila sa hari agod isugid ang paglapas ni Daniel sa kasuguan. Nagsiling sila sa hari, “Indi bala, Mahal nga Hari, nga nagpirma ka sang kasuguan nga sa sulod sang 30 ka adlaw wala sing may magpangamuyo sa kay bisan sin-o nga dios ukon tawo kundi sa imo lang? Kag ang bisan sin-o nga maglapas sang sadto nga sugo ihulog sa buho nga may mga leon?” Nagsabat ang hari, “Matuod ina, kag suno sa kasuguan sang aton ginharian nga Media kag Persia, indi na gid ina puwede liwaton ukon dulaon.”

¹³ Dayon nagsiling sila sa hari, “Si Daniel nga isa sang mga bihag nga halin sa Juda wala nagatuman sa imo sugo. Nagapangamuyo siya sa iya Dios sing tatlo ka beses sa isa ka adlaw.” ¹⁴ Pagkabati sini sang hari, nabalaka gid siya. Gusto niya nga buligan si Daniel. Gani nagpangita siya sang paagi nga maluwas si Daniel, hasta nga nahapunan siya.

¹⁵ Nagtipon liwat ang mga opisyal sa hari kag nagsiling, “Nakahibalo ka, Mahal nga Hari, nga suno sa kasuguan sang aton ginharian nga Media kag Persia, ang kasuguan nga gindeklarar sang hari indi na puwede liwaton.”

¹⁶ Gani ginpadakop sang hari si Daniel kag ginpahulog sa buho nga may mga leon. Nagsiling ang hari kay Daniel, “Kabay pa nga luwason ka sang imo Dios nga padayon mo nga ginaalagad.”

¹⁷ Dayon gintakpan sang isa ka dako nga bato ang buho nga ginhulugan kay Daniel, kag ginmarkahan ini sang hari sang iya singsing kag sang singsing sang iya dungganon nga mga tawo agod wala sing may mag-abri sini. ¹⁸ Dayon nagpauli si Haring Darius sa palasyo. Wala siya nagkaon sadto nga gab-i kag wala man siya nagpangayo sang kalingawan. Kag wala siya makatulog.

¹⁹ Pagkaaga, sang nagapamanagbanag pa lang, nagdali-dali kadto ang hari didto sa buho nga may mga leon. ²⁰ Pag-abot niya didto, masinulub-on siya nga nagsinggit, “Daniel, alagad sang buhi nga Dios, ginluwas ka bala sa mga leon sang imo Dios nga padayon mo nga ginaalagad?” ²¹ Nagsabat si Daniel, “Kabay pa nga magkabuhi ka sing malawig, Mahal nga Hari. ²² Wala ako pag-anha sang mga leon tungod kay nagpadala ang akon Dios sang mga anghel kag ginkipot nila ang baba sang mga leon. Ginhimo ini sang Dios tungod kay nahibaluan niya nga matinlo ang akon kabuhi kag wala ako sing may nahimo nga malain kontra sa imo.” ²³ Pagkabati sang hari, nalipay gid siya kag nagsugo siya nga kuhaon si Daniel sa buho. Sang nakuha na si Daniel, wala gid sila sing may nakita nga bisan gamay gid lang nga pilas ukon bagras sa iya lawas, tungod kay nagsalig siya sa Dios.

²⁴ Dayon nagmando ang hari nga ang tanan nga nag-akusar kay Daniel ihulog sa buho nga may mga leon pati ang ila mga asawa kag mga anak. Sang ginhulog na sila, wala pa gani sila makatupa sa idalom ginlumpatan na sila sang mga leon kag ginpanggus-ab.

²⁵ Dayon nagsulat si Haring Darius sa tanan nga tawo sa nagkalain-lain nga nasyon, lahi, kag lingguahe sa kalibutan. Amo ini ang iya ginsulat:

“Kabay pa nga maayo gid ang inyo kahimtangan.

²⁶ “Nagamando ako nga ang tanan nga katawhan nga sakop sang akon ginharian magkahadlok kag magtahod sa Dios ni Daniel.

²⁸ Nagmainuswagon si Daniel sang paghari ni Darius kag sang paghari ni Cyrus nga Persianhon.

Ang Damgo ni Daniel Parte sa Apat ka Sapat

7 Sang nahauna nga tuig sang paghari ni Belshazar sa Babilonia, nakakita si Daniel sang mga palanan-awon sa iya damgo. Amo ini ang damgo nga iya ginsulat:

² Isa ka gab-i, may nakita ako sa akon palanan-awon nga isa ka malapad nga dagat nga ginahampas sang mabaskog nga hangin halin sa apat ka direksyon sang kalibutan. ³ Gulpi lang nagbutwa sa tubig ang apat ka sapat nga lain-lain ang hitsura.

⁴ Ang primero nga sapat daw leon, pero may pakpak sang agila. Samtang nagatan-aw ako, gin-utod ang iya pakpak. Ginpatindog siya nga daw sa tawo kag ginhatagan sang panghunahuna nga pareho sang tawo.

⁵ Ang ikaduha nga sapat daw oso.^[ae] Nagatindog ini sa iya duha ka pangulihi nga tiil^[af] kag may ginakagat nga tatlo ka gusok. May tingog nga nagsiling sa iya, “Hala, magpaayaw ka sang karne.”

⁶ Dayon nakita ko ang ikatatlo nga sapat nga daw leopardo.^[ag] May apat ini ka pakpak sa likod kag may apat ka ulo. Kag ginhatagan siya sang awtoridad sa pagdumala.

⁷ Sa sina man nga gab-i, nakita ko sa akon palanan-awon ang ikaapat nga sapat. Makahaladlok gid ini tan-awon kag makusog gid. May mga dalagko ini nga mga ngipon nga salsalon. Ginapang-it kag ginakaon niya ang iya mabiktima, kag kon may mabilin pa, ginatasak-tasak niya. Lain siya sang sa tatlo ka sapat, kag may napulo siya ka sungay.

⁸ Samtang ginatulok ko ang mga sungay, nakita ko nga may nag-ulhot nga gamay nga sungay kag nagpungal sang tatlo ka sungay. Ini nga sungay may mata nga daw iya sang tawo kag may baba nga nagapabugal.

⁹ Dayon nakita ko nga may ginbutang nga mga trono, kag nagpungko sa iya trono ang Dios nga nagakabuhi halin pa sang una. Masilaw ang iya bayo kag buhok tungod sa kaputi. Nagadabadaba ang iya trono nga may mga rueda. ¹⁰ Kag halin sa iya may nagailig nga kalayo. Linibo kag minilyon nga mga anghel ang nagaalagad sa iya. Handa na siya sa paghukom, gani ginbuksan ang mga libro nga basihan sang iya paghukom.

¹¹ Sige ang akon tan-aw samtang nagapabugal ato nga sungay hasta nga nakita ko nga ginpatay ang ikaapat nga sapat. Ginhaboy siya sa kalayo kag nasunog ang iya lawas. ¹² Ang nabilin nga tatlo ka sapat ginbawian sang gahom, pero gintugutan sila nga magkabuhi sa malip-ot nga tion.

¹³ Dayon nakita ko ang daw sa tawo^[ah] nga ginlikupan sang panganod. Nagpalapit siya sa Dios nga nagakabuhi halin pa sang una. ¹⁴ Ginpadunggan siya kag ginhatagan sang awtoridad sa paghari, kag nag-alagad sa iya ang tanan nga tawo sa nagkalain-lain nga nasyon, lahi, kag lingguahe. Magapadayon ang iya paghari sa wala sing katapusan kag wala sing may makalaglag sini.

Ang Kahulugan sang mga Damgo

¹⁵ Natublag gid ako sa sadtong akon nakita. ¹⁶ Gani nagpalapit ako sa isa sa mga nagatindog didto kag nagpamangkot kon ano ang kahulugan sadtong akon nakita. ¹⁷ Siling niya, “Atong apat ka sapat nagakahulugan sang apat ka hari nga magahari sa kalibutan. ¹⁸ Pero ang mga balaan^[ai] sang Labing Mataas nga Dios amo ang hatagan sang awtoridad sa paghari nga nagapadayon sa wala sing katapusan.”

¹⁹ Dayon ginpamangkot ko pa gid siya kon ano ang kahulugan sadtong ikaapat nga sapat nga lain gid sang sa tatlo ka sapat. Makahaladlok gid ato tan-awon, kag ang iya mga ngipon salsalon kag ang mga kuko saway. Ginapang-it kag ginakaon niya ang iya mabiktima, kag kon may mabilin pa, ginatasak-tasak niya. ²⁰ Ginpamangkot ko man siya kon ano ang kahulugan sadtong napulo ka sungay sang ikaapat nga sapat kag sang isa pa ka sungay nga nag-ulhot kag nagpungal sang tatlo ka sungay. Ini nga sungay may mga mata kag may baba nga nagapabugal, kag kon tan-awon mas gamhanan siya sang sa iban nga mga sungay. ²¹ Nakita ko ini nga sungay nga nagapakig-away sa mga balaan sang Dios, kag nagadaog siya. ²² Dayon nag-abot ang nagakabuhi halin pa sang una, ang Labing Mataas nga Dios, kag naghukom siya pabor sa iya mga balaan. Kag nag-abot ang tion sang paghari sang mga balaan.

²³ Karon, amo ini ang iya ginsaysay sa akon: “Ang ikaapat nga sapat amo ang ikaapat nga ginharian diri sa kalibutan nga lain sang sa iban nga mga ginharian. Salakayon niya kag laglagon ang bug-os nga kalibutan. ²⁴ Ang napulo ka sungay amo ang napulo ka hari nga magahari sa sadto nga ginharian. Magabulos sa ila ang isa ka hari nga lain sang sa ila, kag pierdihon niya ang tatlo ka hari. ²⁵ Magahambal siya sang mga pulong nga kontra sa Labing Mataas nga Dios, kag hingabuton niya ang mga balaan sang Dios. Tinguhaan niya nga liwaton ang mga piesta kag Kasuguan. Kag ipasakop sa iya ang mga balaan sang Dios sa sulod sang tatlo ka tuig kag tunga. ²⁶ Pero pagkatapos, pagahukman siya, kuhaon ang iya gahom, kag laglagon sa wala sing katapusan. ²⁷ Dayon ihatag sa balaan nga katawhan sang Labing Mataas nga Dios ang pagdumala kag paggahom sang mga ginharian sa bug-os nga kalibutan. Gani magahari sila hasta san-o, kag ang tanan nga mga ginharian^[aj] magaalagad kag magatuman sa ila.”

²⁸ Amo ato ang akon damgo. Natublag gid ako kag nagpalanglapsi sa kakulba. Pero wala ko gid ini ginsugid bisan kay sin-o.

Ang Palanan-awon ni Daniel Parte sa Karnero kag sa Kanding

8 Sang ikatatlo nga tuig sang paghari ni Belshazar, may palanan-awon liwat ako. ² Sa akon palanan-awon nakita ko nga nagatindog ako sa higad sang Suba sang Ulai didto sa napaderan nga siyudad sang Susa, sa probinsya sang Elam. ³ Dayon may nakita ako nga isa ka lalaki nga karnero nga nagatindog sa higad sang suba. May duha siya ka malaba nga sungay. Pero sang ulihi naglaba pa gid ang isa ka sungay sang sa isa. ⁴ Nakita ko siya nga nagapanungay sa bisan diin nga lugar. Wala sing iban nga sapat nga makapugong sa iya, kag wala man sing may makapalagyo sa iya. Gani pagusto lang siya sa iya ginahimo kag nangin gamhanan siya.

⁵ Samtang ginatan-aw ko ato, gulpi lang nga may nag-abot nga kanding halin sa nakatundan. Naglibot ini sa kalibutan nga wala nagadapat ang iya mga tiil sa duta sa kadasigon. May pinasahi siya nga sungay sa ulot sang iya mga mata. ⁶ Ginsalakay niya sang bug-os niya nga kusog ang lalaki nga karnero nga may duha ka sungay, nga nakita ko nga nagatindog sa higad sang suba. ⁷ Sa iya puwerte nga kaakig, wala niya pag-untati salakay ang karnero hasta nga napungal ang duha ka sungay sini. Indi na makabato ang karnero, gani natumba ini kag gintasak-tasak sang kanding. Wala gid sing may nakabulig sa iya. ⁸ Nangin gamhanan pa gid ang kanding. Pero sang puwerte na gid ang iya pagkagamhanan, napungal ang iya sungay. Pero gintubuan ini sang apat ka pinasahi nga mga sungay nga nagapuntirya sa apat ka direksyon sang kalibutan.

⁹ Ang isa sang apat gintubuan sang gamay nga sungay. Nangin gamhanan ini nga sungay sa bagatnan kag sa sidlangan kag sa matahom nga duta sang Israel. ¹⁰ Ang iya pagkagamhanan naglambot hasta sa kalangitan kag ginpanghulog niya ang iban nga langitnon nga mga tinuga kag mga bituon, kag dayon gintasak-tasak niya. ¹¹ Ginkabig niya ang iya kaugalingon nga mas gamhanan sang sa Pangulo sang langitnon nga mga tinuga.^[ak] Ginpauntat niya ang adlaw-adlaw nga paghalad sa templo sang Dios, kag ginhalitan niya ang templo. ¹² Sa sini nga paglapas niya, ginpasakop sa iya ang langitnon nga mga tinuga kag ang adlaw-adlaw nga paghalad. Ginbaliwala niya ang kamatuoran, kag nagmadinalag-on siya sa iya mga ginhimo.

¹³ Dayon nabatian ko ang duha ka anghel nga nagaestoryahanay. Nagpamangkot ang isa ka anghel sa isa, “Ano ayhan kalawig ang katumanan sang palanan-awon parte sa pagpauntat sang adlaw-adlaw nga paghalad, sa paglapas sa templo nga mangin kabangdanan nga pabay-an ini, sa pagtugyan sa templo sa mga kaaway, kag sa pagtasak-tasak sang langitnon nga mga tinuga?”^{[al] 14} Nagsabat sa iya ang isa ka anghel, “Matabo ini sa sulod sang 2,300 ka aga kag hapon^[am] kag dayon limpyuhan ang templo.”

Ginsaysay ni Gabriel ang Kahulugan sang Damgo

¹⁵ Samtang nagatan-aw ako sang sadto nga palanan-awon kag nagahunahuna kon ano ang iya kahulugan, gulpi lang nga may nagtindog sa akon atubangan nga daw sa tawo. ¹⁶ Dayon may nabatian ako nga tingog sang tawo halin sa Suba sang Ulai nga nagsiling, “Gabriel, isaysay sa iya ang kahulugan sang palanan-awon nga iya nakita.”

¹⁷ Sang nagpalapit si Gabriel sa akon, nagluhod ako sa kahadlok. Pero nagsiling siya, “Tawo, dapat maintiendihan mo nga ang imo palanan-awon parte sa katapusan nga tion.” ¹⁸ Samtang nagapakighambal siya sa akon, nalipong ako nga nagahapa sa duta. Pero gin-uyatan niya ako kag ginpabangon. ¹⁹ Nagsiling siya, “Sugiran ko ikaw kon ano ang matabo sa palaabuton kon ipakita na sang Dios ang iya kaakig, kay gintalana na ina nga katapusan nga tion. ²⁰ Atong karnero nga may duha ka sungay nagarepresentar sang mga ginharian sang Media kag Persia. ²¹ Atong kanding nagarepresentar sang ginharian sang Grecia, kag ang dako nga sungay sa ulot sang iya mga mata nagarepresentar sang nahauna nga hari. ²² Ang apat ka sungay nga nagtubo sang mapungal ang nahauna nga sungay nagarepresentar sang apat ka ginharian sang Grecia nga nagbinahin-bahin. Pero ang ila mga hari indi pareho kagamhanan sa hari nga nauna sa ila.

²³ “Sa ulihi nga mga inadlaw sang paggahom sang sini nga mga hari, sa tion nga ang ila pagpakasala puwerte na gid, magahari ang isa ka mapintas kag madaya nga hari. ²⁴ Mangin gamhanan siya, pero indi pareho kagamhanan sa hari nga nauna sa iya.^[an] Matingala ang mga tawo sa himuon niya nga pagpanglaglag, kag mangin madinalag-on siya sa bisan ano nga iya pagahimuon. Laglagon niya ang gamhanan nga mga tawo kag ang pinili nga katawhan sang Dios. ²⁵ Tungod sa iya abilidad, mangin madinalag-on siya sa iya pagpangdaya. Magapabugal siya sang iya kaugalingon, kag madamo nga mga tawo ang pamatyon niya nga wala sing pulupaandam. Magabato pa gid siya sa Pangulo sang mga pangulo. Pero sa ulihi, laglagon siya indi sa gahom sang tawo kundi sa gahom sang Dios.

²⁶ “Daniel, matuod gid ang ginsugid ko sa imo parte sa pagpauntat sang aga kag hapon^[ao] nga mga paghalad. Pero indi mo lang anay pag-ipanugid ini kay madugay pa man ini matabo.”

²⁷ Pagkatapos sadto, ako, si Daniel, nagpalangluya kag nagmasakit sing mga pila ka adlaw. Pag-ayo ko, nagbalik ako sa trabaho nga gintugyan sa akon sang hari. Pero sige gihapon ang akon palibog sadtong palanan-awon nga akon nakita. Mabudlay ato intiendihon.