Bible in 90 Days

¹⁵ Sadto nga tion, may nakita ako nga mga taga-Juda nga nagapuga sang ubas sa Adlaw nga Inugpahuway. Ang iban sa ila nagakarga sa mga asno sang mga uyas, bino, ubas, higos,^[a] kag iban pa nga mga butang agod dal-on sa Jerusalem kag ibaligya. Gani ginpaandaman ko sila nga indi sila magbaligya sang ila mga produkto sa Adlaw nga Inugpahuway. ¹⁶ May ara man nga mga taga-Tyre nga nagaestar sa Jerusalem nga nagdala sang mga isda kag sang iban pa nga mga inugbaligya. Kag ginbaligya nila ini sa mga taga-Juda nga ara sa Jerusalem sa sina nga Adlaw nga Inugpahuway. ¹⁷ Gani ginsabdong ko ang mga pangulo sang Juda kag ginsilingan, “Ano bala ini nga kalautan nga inyo ginahimo? Wala ninyo ginapakabalaan ang Adlaw nga Inugpahuway! ¹⁸ Indi bala nga amo man ini ang ginhimo sang inyo mga katigulangan, gani kita kag ang ini nga siyudad ginsilutan sang aton Dios? Karon, ginapaakig pa gid ninyo tapat ang Dios sa inyo ginahimo, kay wala ninyo ginapakabalaan ang Adlaw nga Inugpahuway.”

¹⁹ Gani nagmando ako nga siradhan ang puwertahan sang siyudad kada Biyernes^[b] sang hapon,^[c] kag indi ini pagbuksan hasta indi matapos ang Adlaw nga Inugpahuway. Ginpabantayan ko sa akon mga tinawo ang mga puwertahan agod wala sing bisan ano nga inugbaligya nga makasulod sa siyudad sa Adlaw nga Inugpahuway. ²⁰ Kon kaisa, ang mga negosyante nagatulog sa guwa sang Jerusalem kon Biyernes sang gab-i. ²¹ Pero ginpaandaman ko sila. Siling ko, “Ngaa diri kamo nagatulog sa pader sang siyudad? Kon liwaton pa ninyo ini makatilaw gid kamo sa akon.” Gani halin sadto wala na sila magbalik sa Adlaw nga Inugpahuway. ²² Dayon ginmanduan ko ang mga Levita nga magpakatinlo sila^[d] kag magbantay sa mga puwertahan agod kabigon sang mga tawo nga pinasahi nga adlaw ang Adlaw nga Inugpahuway.

Dayon nagpangamuyo ako, “O Dios ko, dumduma man ining ginhimo ko, kag kaluoyi ako suno sa imo dako nga gugma.”

²³ Sadto man nga mga inadlaw, nakita ko nga may mga taga-Juda nga nagpangasawa sang mga babayi nga taga-Ashdod, taga-Ammon, kag taga-Moab. ²⁴ Katunga sang ila mga anak nagahambal sa lingguahe sang Ashdod ukon sa lingguahe sang iban nga mga lugar, kag indi sila makahambal sa lingguahe sang Juda. ²⁵ Gani ginsabdong ko kag ginpakamalaot ini nga mga taga-Juda. Ginhanot ko ang iban sa ila kag gin-gan-it ang ila mga buhok. Ginpasumpa ko sila sa ngalan sang Dios nga sila kag ang ila mga anak indi na gid magpangasawa ukon magpamana sang mga indi Israelinhon. ²⁶ Dayon nagsiling ako sa ila, “Indi bala nga amo ini ang kabangdanan sang pagpakasala ni Haring Solomon sang Israel? Wala sing hari sa bisan diin nga nasyon nga pareho sa iya. Palangga siya sang iya Dios, kag ginhimo siya sang Dios nga hari sa bug-os nga Israel. Pero sa pihak sini nagpakasala siya tungod nga gin-ganyat siya sang iya mga asawa nga indi Israelinhon. ²⁷ Ti, pasugtan lang bala namon ining kalautan nga ginahimo ninyo nga amo ang pagluib sa aton Dios paagi sa pagpangasawa sang indi Israelinhon?”

²⁸ Si Joyada nga anak sang pangulo nga pari nga si Eliashib may anak nga nakapangasawa sa anak ni Sanbalat nga taga-Horon, gani ginpahalin ko siya.

²⁹ Dayon nagpangamuyo ako, “O Dios ko, indi pagkalimti nga silutan sila tungod nga ginbaliwala nila ang ila pagkapari kag ang ila panaad bilang mga pari kag mga Levita.”

³⁰ Gani ginsiguro ko nga ang katawhan sang Israel hilway na sa bisan ano nga impluwensya sang mga indi Israelinhon. Kag ginhatagan ko sang obra ang mga pari kag ang mga Levita suno sa tagsa nila ka buluhaton. ³¹ Ginsiguro ko man nga ang mga gatong nga gamiton sa paghalad madala sa husto nga tion, pati ang mga nahauna nga patubas.

Dayon nagpangamuyo ako, “O Dios ko, dumduma ako kag pakamaayuha.”

Gin-ilisan Bilang Rayna si Vashti

1 ^1-2 May isa ka hari sang Persia nga ang iya ngalan si Ahasuerus.^[e] Nagaestar siya sa iya palasyo sa napaderan nga siyudad sang Susa. Ginadumalahan niya ang 127 ka probinsya nga halin sa India hasta sa Etiopia.^{[f] 3} Sang ikatatlo nga tuig sang iya paghari, nagpapunsyon siya para sa iya mga opisyal kag iban pa nga mga alagad. Nagtambong man ang mga lider sang mga soldado sang Persia kag Media, pati ang mga dungganon nga mga tawo kag mga opisyal sang mga probinsya. ⁴ Anom ka bulan ang punsyon; kag sa sulod sang sini nga mga binulan ginpakita ni Ahasuerus kon daw ano kamanggaranon ang iya ginharian, kag kon daw ano siya kagamhanan kag kahalangdon.

⁵ Pagkatapos sadto, nagpapunsyon naman ang hari para sa tanan nga pumuluyo sang napaderan nga siyudad sang Susa, halin sa pinakadungganon hasta sa pinakakubos. Ginhiwat ini nga punsyon sa lagwerta sang palasyo sang hari sa sulod sang pito ka adlaw. ⁶ Gindekorahan ang hardin sang puti kag asol nga mga kurtina nga ginhigtan sang higot nga linen nga granate,^[g] kag ginpakabit sa mga sulosingsing nga pilak sa marmol nga mga haligi. Ang mga pulungkuan hinimo halin sa bulawan kag pilak, kag nabutang ini sa salog nga may mga desinyo nga kristal, marmol, nakar,^[h] kag iban pa nga malahalon nga mga bato. ^7-8 Nag-inom ang mga bisita sa bulawan nga mga ilimnan nga may nagkalain-lain nga mga desinyo. Ginpagustuhan sila sang hari sang malahalon nga bino. Nagsugo ang hari sa iya mga suluguon nga pagustuhan lang ang mga bisita.

⁹ Samtang nagapunsyon ang mga lalaki nga mga bisita, nagpapunsyon man si Rayna Vashti para sa mga babayi didto sa palasyo ni Haring Ahasuerus.

¹⁰ Sang ikapito nga adlaw sang punsyon, malipayon ang hari kay nakainom siya. Ginpatawag niya ang iya pito ka mataas nga opisyal nga personal nga nagaalagad sa iya. Sila amo sanday Mehuman, Bizta, Harbona, Bigta, Abagta, Zetar, kag Carkas. Ginsugo niya sila ¹¹ nga pakadtuon didto sa iya si Rayna Vashti nga nagasuksok sang iya korona agod ipakita ang iya katahom sa mga opisyal kag sa tanan nga bisita, kay matahom gid siya. ¹² Pero sang ginhambalan si Rayna Vashti sang mga alagad sang hari parte sa ginpasugo niya, nagpangindi siya nga magkadto didto. Gani naakig gid ang hari.

¹³ Kinabatasan na sang hari nga magpangayo sang laygay sa mga maalamon nga mga tawo nga nakahibalo sang mga kasuguan kag mga kinabatasan sang ginharian. ¹⁴ Ang permi niya ginapangayuan sang laygay amo sila ni Carshena, Shetar, Admata, Tarshish, Meres, Marsena, kag Memucan. Ini sila amo ang pito ka pinakamataas nga mga opisyal sang ginharian sang Persia kag Media, kag dali lang sila makapalapit sa hari.

¹⁵ Nagpamangkot ang hari sa ila, “Suno sa kasuguan sang Persia, ano bala ang dapat himuon kay Rayna Vashti tungod nga wala siya nagtuman sang akon sugo nga ginpasiling ko sa akon mga alagad?” ¹⁶ Nagsabat si Memucan sa hari kag sa iya mga opisyal, “Nakasala si Rayna Vashti indi lang sa imo, Mahal nga Hari, kundi pati man sa tanan nga opisyal kag mga katawhan sang bug-os mo nga ginharian. ¹⁷ Ang ginhimo ni Rayna Vashti sigurado gid nga mahibaluan sang tanan nga babayi sa ginharian, kag sundon man nila ina; indi man sila magtahod sa ila mga bana. Kay magarason sila nga si Rayna Vashti gani wala magtuman sang ginpatawag siya sang hari nga magkadto sa iya. ¹⁸ Sugod subong amo man ina ang himuon sang mga asawa sang mga opisyal sang Persia kag Media nga nakabati sang ginhimo sang rayna. Gani matabo permi nga ang mga asawa indi na magtahod sa ila mga bana, kag ang mga bana maakig sa ila mga asawa.

¹⁹ “Gani kon gusto mo, Mahal nga Hari, maghimo ka sang isa ka sugo nga nagasiling nga indi na magpakita sa imo si Rayna Vashti, kag ang katungdanan bilang rayna ihatag na lang sa iban nga mas maayo pa sang sa iya. Ipasulat ini nga sugo kag ilakip sa mga kasuguan sang aton ginharian nga Persia kag Media agod indi na maliwat. ²⁰ Kag kon mabantala na ini sa bug-os mo nga ginharian nga puwerte kadako, tahuron sang mga asawa ang ila mga bana, halin sa pinakadungganon nga bana hasta sa pinakakubos.”

²¹ Nagustuhan sang hari kag sang iya mga opisyal ang ginsiling ni Memucan, gani ginsunod ini sang hari. ²² Nagpadala siya sang sulat sa tanan nga probinsya nga sakop sang iya ginharian, suno sa ila mga lingguahe. Kag nakasiling sa sini nga sulat nga ang tagsa ka bana amo ang dapat magdumala sa iya pamilya.

Ginhimo nga Rayna si Ester

2 Sang ulihi, sang naumpawan na si Haring Ahasuerus sa iya kaakig, nadumduman niya si Vashti kag ang ginhimo niya. Nadumduman man niya ang sugo nga iya ginhimo kontra kay Vashti. ² Gani nagsiling sa iya ang iya personal nga mga alagad, “Mahal nga Hari, ngaa indi ka magpapangita sang matahom kag bataon nga mga dalaga? ³ Magpili ka sang mga opisyal sa kada probinsya nga sakop sang imo ginharian para magpangita sang matahom kag bataon nga mga dalaga kag magdala sa ila sa elistaran sang mga babayi diri sa napaderan nga siyudad sang Susa. Ipaatipan mo ang mga dalaga kay Hegai nga imo mataas nga opisyal, nga gintugyanan mo nga mag-atipan sa mga babayi sa palasyo. Kag siya ang bahala nga maghatag sa ila sang ila mga kinahanglanon sa pagpatahom. ⁴ Dayon ang magustuhan mo nga dalaga amo ang ibulos mo kay Vashti bilang rayna.” Nagustuhan sang hari ang ginsiling sa iya, gani ginsunod niya ini.

⁵ Karon, may isa ka Judio nga nagaestar sa napaderan nga siyudad sang Susa; ang iya ngalan amo si Mordecai. Ang iya amay amo si Jair, kag ang iya lolo amo si Shimei nga anak ni Kish nga halin sa tribo ni Benjamin. ⁶ Isa siya sa mga ginbihag sa Babilonia halin sa Jerusalem, kaupod ni Haring Jehoyakin^[i] sang Juda. Ginbihag sila ni Haring Nebucadnezar sang Babilonia. ⁷ May pakaisa si Mordecai nga dalaga nga matahom kag nami sing lawas. Ang iya ngalan amo si Hadasa nga ginatawag man nga Ester. Sang napatay ang mga ginikanan ni Ester, ginsapupo siya ni Mordecai kag ginpadako bilang iya anak.

⁸ Sang ginbantala ang mando sang hari parte sa matahom nga mga dalaga, madamo nga mga dalaga ang gindala sa palasyo sang hari didto sa napaderan nga siyudad sang Susa. Kag isa sa ila amo si Ester. Ginpaatipan sila kay Hegai nga gintugyanan sa pag-atipan sa mga babayi sa palasyo. ⁹ Nanamian si Hegai kay Ester, kag maayo ang pagtratar niya sa iya. Ginhatagan niya dayon si Ester sang pagkaon kag mga kinahanglanon sa pagpatahom. Ginhatagan man niya siya sang pito ka suluguon nga babayi nga halin mismo sa palasyo sang hari, kag ginpaestar niya siya kag ang iya mga suluguon sa pinakamaayo nga kuwarto.

¹⁰ Wala magsugid si Ester nga Judio siya tungod kay ginhambalan siya ni Mordecai nga indi gid magpanugid. ¹¹ Adlaw-adlaw, nagalakat-lakat si Mordecai malapit sa lagwerta sang ginaestaran sang mga babayi sa paghibalo sang kahimtangan ni Ester, kag kon ano na ang nagakatabo sa iya.

¹² Antes paatubangon ang isa ka babayi sa hari kinahanglan makompleto anay niya ang isa ka tuig nga pagpatahom: sa sulod sang anom ka bulan banyusan niya ang iya lawas sang lana sang mira, kag sa sulod sang anom pa gid ka bulan butangan niya ang iya lawas sang mga pahamot kag sang iban pa nga klase sang mga pangpatahom. ¹³ Kag antes siya magkadto sa hari, hatagan siya sang bisan ano nga bayo kag alahas nga gusto niya nga isul-ob sa pag-atubang sa hari. ¹⁴ Magakadto siya sa hari sa gab-i, kag pagkaaga dal-on siya sa lain nga elistaran nga sa diin nagaestar ang mga asawa sang hari. Ginaatipan sila ni Shaashgaz, ang opisyal sang hari nga gintugyanan sa pag-atipan sang mga asawa sang hari. Wala sing bisan sin-o sa ila nga makabalik sa hari luwas lang kon gusto siya sang hari kag ipatawag niya siya.

^15-16 Sang ikanapulo nga bulan, nga amo ang bulan sang Tebet, sadtong ikapito nga tuig sang paghari ni Ahasuerus, nag-abot ang turno ni Ester^[j] nga magkadto sa hari didto sa palasyo. Gintuman ni Ester ang ginlaygay sa iya ni Hegai, ang mataas nga opisyal sang hari nga gintugyanan sa pag-atipan sa mga babayi sa palasyo. Kon ano ang ginsiling sa iya ni Hegai nga isul-ob niya sa pagkadto sa hari amo lang ang iya ginsul-ob. Nagadayaw sa iya ang tanan nga nakakita sa iya.

¹⁷ Nagustuhan sang hari si Ester labaw sa tanan nga babayi nga gindala sa iya. Nalipay gid siya sa iya, kag gintratar niya siya sing maayo. Ginkoronahan niya siya kag ginhimo nga rayna sa baylo ni Vashti. ¹⁸ Naghiwat dayon sang dako nga punsyon ang hari agod padunggan si Ester. Gin-imbitar niya ang tanan niya nga mga opisyal kag ang iban pa niya nga mga alagad. Kag gindeklarar niya sa bug-os nga ginharian nga magpahuway ang mga tawo sa sadto nga adlaw. Kag sa iya kaalwan, nagpanghatag siya sang regalo sa mga tawo.

Ginluwas ni Mordecai ang Hari

¹⁹ Sang ikaduha nga pagtipon sang mga dalaga, si Mordecai isa na ka opisyal nga nakapuwesto sa puwertahan sang palasyo. ²⁰ Wala pa gid sadto nagpanugid si Ester nga Judio siya, subong sang ginbilin sa iya ni Mordecai. Ginatuman gihapon ni Ester si Mordecai pareho sang iya ginahimo sadto sang ginaatipan pa siya ni Mordecai.

²¹ Sang sadto nga tion nga si Mordecai isa na ka opisyal nga nakapuwesto sa puwertahan sang palasyo, may duha ka opisyal sang hari nga ang ila ngalan amo si Bigtana^[k] kag si Teresh. Sila ang nagaguwardya sa puwertahan sang kuwarto sang hari. Karon, naakig sila kay Haring Ahasuerus kag nagplano sila sa pagpatay sa iya. ²² Pero nahibaluan ni Mordecai ang ila plano, gani ginsugid niya ini kay Rayna Ester. Dayon ginsugid man ini ni Ester sa hari kag ginpahibalo nga si Mordecai ang nakatukib sini. ²³ Ginpaimbistigar ini sang hari. Kag sang napamatud-an nga matuod gid man, ginpabitay^[l] niya si Bigtana kag si Teresh sa kahoy. Nagsugo ang hari nga isulat ini nga hitabo sa libro sang kasaysayan sang ginharian.

Nagplano si Haman sa Paglaglag sa mga Judio

3 Sang ulihi ginpataas ni Haring Ahasuerus ang posisyon ni Haman nga anak ni Hamedata nga Agagnon.^[m] Ginhimo niya siya nga pinakamataas nga opisyal sa iya ginharian. ² Ang tanan nga opisyal sang hari nga nakapuwesto sa puwertahan sang palasyo nagaluhod kay Haman bilang pagtahod sa iya, suno sa sugo sang hari. Pero si Mordecai iya wala nagaluhod. ³ Ginpamangkot siya sang iban nga mga opisyal kon ngaa wala siya nagatuman sa sugo sang hari. ⁴ Nagsabat siya nga isa siya ka Judio.^[n] Adlaw-adlaw ginakombinsi siya sang iya kapareho nga mga opisyal pero indi gid siya magpamati. Gani ginsugid nila siya kay Haman agod mahibaluan nila kon bala pabay-an lang siya ni Haman.

⁵ Sang mahibaluan ni Haman nga indi magluhod si Mordecai sa pagtahod sa iya, naakig gid siya. ⁶ Kag sang mahibaluan pa gid niya nga isa ka Judio si Mordecai, nagplano siya nga indi lang si Mordecai ang iya ipapatay kundi pati man ang tanan nga Judio sa bug-os nga ginharian ni Haring Ahasuerus.

⁷ Sang nahauna nga bulan, nga amo ang bulan sang Nisan, sadtong ika-12 nga tuig sang paghari ni Ahasuerus, nagsugo si Haman nga maggabot-gabot agod mahibaluan kon ano ang husto nga adlaw kag bulan sa pagtuman sang iya plano. (Ang butang nga ginagamit nila sa paggabot-gabot ginatawag nga “pur.”) Ang nagabutan amo ang ika-13 nga adlaw^[o] sang ika-12 nga bulan, nga amo ang bulan sang Adar.

⁸ Karon, nagsiling si Haman kay Haring Ahasuerus, “May isa ka lahi sang katawhan nga nagaestar sa nagkalain-lain nga probinsya sang imo ginharian kag may kaugalingon sila nga kasuguan nga lain sang sa iban nga mga katawhan. Wala sila nagatuman sang imo mga kasuguan kag indi maayo para sa imo, Mahal nga Hari, nga pabay-an lang sila. ⁹ Kon gusto mo, Mahal nga Hari, magmando ka nga pamatyon sila. Kag magahatag ako sing 350 ka tonelada nga pilak sa mga administrador sang imo ginharian, agod ibutang nila ini sa talaguan sang manggad sang ginharian.”

¹⁰ Ginkuha dayon sang hari ang iya singsing nga pangmarka^[p] kag ginhatag kay Haman nga kaaway sang mga Judio, nga anak ni Hamedata nga Agagnon. ¹¹ Nagsiling ang hari sa iya, “Sa imo na lang ang imo nga kuwarta, pero himua ang gusto mo nga himuon sa mga Judio.”

¹² Gani sang ika-13 nga adlaw sang nahauna nga bulan, ginpatawag ni Haman ang mga sekretaryo sang hari. Ginpahimo niya sila sang sulat para sa mga gobernador, mga pangulo, kag mga opisyal sang tagsa ka probinsya sang ginharian, sa ila nga mga lingguahe. Ginpahimo ang sulat sa ngalan ni Haring Ahasuerus, kag ginmarkahan sang iya singsing. ¹³ Ginpadala ini sa tanan nga probinsya sang ginharian paagi sa mga mensahero. Nagamando sa sini nga sulat nga pamatyon gid sa isa lang ka adlaw ang tanan nga Judio, bata man ukon tigulang, pati mga babayi kag mga kabataan, kag kuhaon ang tanan nila nga pagkabutang. Himuon ini sa ika-13 nga adlaw sang ika-12 nga bulan, nga amo ang bulan sang Adar.

^14-15 Sa sugo sang hari naglakat ang mga mensahero kag ginpanghatagan nila ang kada probinsya sang kopya sang amo nga mando, kag ginpahibalo ini sa mga tawo agod makahanda sila sa adlaw nga pamatyon ang tanan nga Judio. Ginpahibalo man ini nga mando sa napaderan nga siyudad sang Susa. Nagpungko ang hari kag si Haman sa pag-inom samtang ang mga tawo sa Susa nagakatingala kon ano ang nagakatabo.

Nagpangayo sang Bulig si Mordecai kay Ester

4 Sang mahibaluan ni Mordecai ang ginaplano kontra sa ila, gin-gisi niya ang iya bayo sa kasubo. Dayon nagsuksok siya sang sako, nagbutang sang abo sa iya ulo, kag nagsulod sa siyudad nga nagahilibion sing tudo gid. ² Pero hasta lang siya sa guwa sang puwertahan sang palasyo tungod kay wala sing bisan sin-o nga ginatugutan nga magsulod sa palasyo nga nagasuksok sang sako. ³ Ang mga Judio sa kada probinsya nga nakabati sang mando sang hari naghilibion sing tudo gid. Nagpuasa sila kag naghinibi nga nagapanalambiton. Madamo sa ila ang nagsuksok sang sako kag naghigda sa abo.

⁴ Sang ginsugiran si Ester sang iya mga suluguon nga babayi kag sang mga opisyal nga nagaatipan sa iya parte kay Mordecai, natublag gid siya. Gani ginpadal-an niya sang bayo si Mordecai agod ilisan ang sako nga iya ginasuksok. Pero wala ini ginbaton ni Mordecai. ⁵ Tungod sadto, ginpatawag ni Ester si Hatac, nga isa sa mga opisyal sang hari nga gintugyanan sa pag-atipan sa iya. Ginsugo niya siya nga hibaluon kon ano ang problema ni Mordecai ngaa nagaamo siya sina.

⁶ Gani ginkadtuan ni Hatac si Mordecai sa may plasa sang siyudad, sa atubangan sang puwertahan sang palasyo. ⁷ Ginsugid ni Mordecai sa iya ang tanan nga natabo kag kon pila nga kuwarta ang ginpromisa ni Haman nga ihatag sa talaguan sang manggad sang ginharian, sa paglaglag sa mga Judio. ⁸ Ginhatagan siya ni Mordecai sang isa ka kopya sang mando sang hari nga ginbantala sa Susa, agod ipakita kay Ester. Ginsilingan man siya ni Mordecai nga isaysay kay Ester ang tanan nga natabo kag pangabayon si Ester nga magkadto sa hari sa pagpakitluoy nga kaluy-an ang iya mga kasimanwa.

⁹ Nagbalik si Hatac kay Ester kag ginsugid niya ang tanan nga ginsiling ni Mordecai. ¹⁰ Dayon ginpabalik ni Ester si Hatac kay Mordecai kag ginpasiling ini: ¹¹ “Nahibaluan sang tanan nga opisyal sang hari kag sang tanan nga tawo sa bug-os nga ginharian nga ang bisan sin-o nga magpalapit sa hari sa sulod nga lagwerta, lalaki man ukon babayi, nga wala ginpatawag pagapatyon, luwas lang kon untayon sang hari ang iya bulawan nga bulobaston sa sina nga tawo. Kag ako mismo isa na ka bulan nga wala ginpatawag sang hari.”

¹² Sang ginsugiran si Mordecai sang ginpasiling ni Ester, ¹³ amo ini ang sabat nga ginpasiling niya: “Indi ka maghunahuna nga ikaw lang ang maluwas sa tanan nga Judio tungod kay dira ka nagaestar sa palasyo. ¹⁴ Kay bisan maghipos-hipos ka lang sa sini nga tion, may iban nga magbulig kag magluwas sa mga Judio, pero ikaw iya kag ang imo mga paryente malaglag. Pero basi pa lang nahimo ka nga rayna para maluwas mo ang imo kapareho nga mga Judio.”

¹⁵ Amo ini ang ginpasiling ni Ester kay Mordecai, ¹⁶ “Lakat ka, kag tipuna ang tanan nga Judio diri sa Susa kag magpuasa kamo para sa akon. Indi kamo magkaon ukon mag-inom adlaw-gab-i, sa sulod sang tatlo ka adlaw. Mapuasa man ako kag ang akon mga suluguon nga babayi. Pagkatapos makadto ako sa hari bisan pa nga kontra ini sa kasuguan. Bahala na kon patyon ako.”

¹⁷ Gani naglakat si Mordecai kag gintuman niya ang tanan nga ginsiling ni Ester.

Nagpangabay si Ester sa Hari

5 Sang ikatatlo nga adlaw, nagsuksok si Ester sang iya bayo nga pangrayna kag nagtindog sa sulod nga lagwerta sang palasyo, sa atubangan sang trono sang hari. Nagapungko sadto ang hari sa iya trono nga nagaatubang sa puwertahan. ² Sang nakita sang hari si Ester, nalipay siya sa iya, kag gin-untay niya ang iya bulawan nga bulobaston kay Ester. Nagpalapit si Ester kag gintandog ang punta sang bulobaston.

³ Nagpamangkot ang hari sa iya, “Ano ang kinahanglan mo, Mahal nga Rayna? Isiling lang kay ihatag ko sa imo bisan ang katunga pa sang akon ginharian.” ⁴ Nagsabat si Ester, “Kon gusto mo, Mahal nga Hari, magkadto kamo karon ni Haman sa panihapon nga ginpreparar ko para sa inyo.” ⁵ Nagsiling ang hari sa iya mga suluguon, “Tawga gilayon si Haman agod masunod namon ang gusto ni Ester.”

Gani nagkadto ang hari kag si Haman sa panihapon nga ginpreparar ni Ester. ⁶ Kag samtang nagaininom sila sang bino, nagpamangkot ang hari kay Ester, “Ano gid bala ang kinahanglan mo? Isiling lang kay ihatag ko sa imo bisan ang katunga pa sang akon ginharian.” ⁷ Nagsabat si Ester, “Amo ini ang akon pangabay: ⁸ Kon matuod nga maayo ka sa akon kag nalipay ka sa paghatag sang akon pangayuon, ginaimbitar ko kamo liwat ni Haman sa panihapon buwas nga ipreparar ko sa inyo. Kag dayon isiling ko ang akon pangabay sa imo.”

Nagplano si Haman nga Patyon si Mordecai

⁹ Sang sina nga adlaw, malipayon si Haman nga nagguwa sa palasyo. Pero naakig gid siya sang makita niya si Mordecai sa puwertahan sang palasyo nga wala man lang nagtindog ukon nagpakita sang pagtahod sa iya. ¹⁰ Pero ginpunggan lang niya ang iya kaugalingon kag nagpauli.

Pag-abot niya sa ila, ginpatawag niya ang iya asawa nga si Zeresh kag ang iya mga abyan. ¹¹ Ginpahambog niya sa ila ang iya madamo nga manggad kag kabataan, kag ang tanan nga pagpadungog sa iya sang hari kag ang paghatag sa iya sang mataas nga posisyon nga labaw sa tanan nga opisyal kag sa iban pa nga mga alagad sang hari. ¹² Nagsiling pa siya, “Indi lang ina, kundi ako lang ang gin-imbitar ni Rayna Ester nga makaupod sa hari sa panihapon nga ginpreparar niya. Kag sa liwat gin-imbitar naman niya ako nga magpanyapon buwas kaupod sang hari. ¹³ Pero ini tanan indi gid makalipay sa akon kon makita ko pa gihapon inang Judio nga si Mordecai nga nagapungko sa may puwertahan sang palasyo.”

¹⁴ Nagsiling sa iya ang iya asawa kag mga abyan, “Ngaa indi ka magpahimo sang bilitayan nga mga 75 ka tapak ang kataason. Kag buwas sa aga pangabaya ang hari nga ipabitay si Mordecai, agod malipayon ka nga mag-upod sa hari sa panihapon.” Nagustuhan ato ni Haman, gani nagpahimo siya sang bilitayan.

Ginpadunggan si Mordecai

6 Sadto nga gab-i, indi makatulog si Haring Ahasuerus, gani ginpakuha niya ang libro sang kasaysayan sang iya ginharian kag ginbasa ini sa iya. ² Nabasahan sa sini nga libro ang parte sa pagsugid ni Mordecai sang plano nila ni Bigtana kag Teresh nga pagpatay kay Haring Ahasuerus. Ining si Bigtana kag si Teresh mga opisyal sang hari nga nagaguwardya sadto sa puwertahan sang iya kuwarto.

³ Nagpamangkot ang hari, “Ano ang ginbalos ukon ginpadungog kay Mordecai tungod sining iya maayo nga ginhimo sa akon?” Nagsabat ang mga suluguon, “Wala gid, Mahal nga Hari.”

⁴ Sa sina mismo nga tion nagapasulod si Haman sa lagwerta sang palasyo sa pagpangabay sa hari nga bitayon si Mordecai sa bilitayan nga iya ginpahimo para kay Mordecai. Nagpamangkot ang hari, “Sin-o inang nagatindog sa lagwerta?” ⁵ Nagsabat ang mga suluguon, “Si Haman.” Dayon nagsiling ang hari, “Pasudla ninyo siya diri.”

⁶ Sang pagsulod ni Haman, nagpamangkot ang hari sa iya, “Ano ang maayo nga himuon ko sa tawo nga ginakalipay ko nga padunggan?” Abi ni Haman siya ang ginatumod sang hari, ⁷ gani nagsiling siya, “Amo ini, Mahal nga Hari, ang imo himuon: ⁸ Ipakuha ang isa sang imo harianon nga bayo nga nasuksok mo na, kag ang isa ka kabayo nga nasakyan mo na, nga may korokorona sa iya ulo. ⁹ Dayon sugua ang isa sang imo opisyal nga may mataas nga posisyon nga pasuksukan niya ang amo nga tawo sang harianon nga bayo kag pasakyon sa imo kabayo, kag dayon ilibot niya sa siyudad. Kag samtang nagalibot sila magsinggit ang mga nagaupod sa ila nga, ‘Amo ini ang ginahimo sa tawo nga ginakalipay sang hari nga padunggan.’ ”

¹⁰ Nagsiling ang hari kay Haman, “Sige, kuhaa gilayon ang akon bayo kag kabayo, kag himua ang tanan nga ginsiling mo kay Mordecai, ang Judio nga nagapungko sa may puwertahan sang akon palasyo. Siguraduhon mo nga matuman ang tanan nga ginsiling mo.”

¹¹ Gani ginkuha ni Haman ang bayo kag ang kabayo, kag ginsuksukan niya si Mordecai kag ginpasakay sa kabayo. Dayon ginlibot niya siya sa siyudad samtang nagasinggit siya nga, “Amo ini ang ginahimo sa tawo nga ginakalipay sang hari nga padunggan.”

¹² Pagkatapos nagbalik si Mordecai sa may puwertahan sang palasyo. Pero si Haman iya nagdali-dali pauli nga nagapanabon sang iya guya tungod sa puwerte nga kahuya. ¹³ Dayon ginsugid niya sa iya asawa nga si Zeresh kag sa iya mga abyan ang tanan nga natabo. Nagsiling sa iya ang iya asawa kag ang iya mga abyan nga iya mga manuglaygay, “Amat-amat ka na nga nagakapierdi kay Mordecai. Indi ka makadaog sa iya tungod kay isa siya ka Judio. Sigurado gid nga mapierdi ka sa iya.” ¹⁴ Samtang nagaestoryahanay pa sila, nag-abot ang mga opisyal sang hari kag gindali-dali nila dala si Haman sa panihapon nga ginpreparar ni Ester.

Ginbitay si Haman

7 Nagpanihapon si Haring Ahasuerus kag si Haman upod kay Rayna Ester. ² Kag samtang nagaininom sila sa sinang ikaduha nga panihapon, nagpamangkot liwat ang hari kay Rayna Ester, “Ano gid bala ang imo kinahanglan? Isiling lang kay ihatag ko sa imo bisan ang katunga pa sang akon ginharian.” ³ Nagsabat si Rayna Ester, “Kon matuod nga maayo ka sa akon kag nalipay ka sa akon, Mahal nga Hari, luwasa ako kag ang akon mga kasimanwa. Amo ini ang akon ginapangayo sa imo. ⁴ Kay may premyo nga ginapromisa sa kay bisan sin-o nga magpatay sa amon. Kon ginbaligya lang kami bilang mga ulipon, indi ko na ikaw pagtublagon pa tungod kay indi gid man ina importante para sa imo agod disturbuhon ka pa.”

⁵ Nagsabat si Haring Ahasuerus sa iya, “Sin-o ang nangahas sa paghimo sina kag diin siya subong?” ⁶ Nagsabat si Ester, “Ang kaaway wala sing iban kundi ining malaot nga si Haman.”

Puwerte ang kulba ni Haman sa atubangan sang hari kag sang rayna. ⁷ Nagtindog dayon ang hari sa puwerte nga kaakig. Ginbayaan niya ang iya ilimnon kag nagkadto sa hardin sang palasyo. Pero nagpabilin si Haman kag nagpakitluoy kay Rayna Ester tungod kay nahibaluan niya nga desidido ang hari nga silutan siya.

⁸ Nagahapa si Haman sa higdaan nga ginahilayan ni Ester samtang nagapakitluoy. Sang pagkakita sa iya sang hari nga nagbalik halin sa hardin, nagsiling ang hari, “Aba, buot mo pa nga luguson ang rayna diri sa palasyo bisan ara ako.”

Pagkatapos lang gid hambal sang hari, gintabunan sang mga suluguon ang ulo^[q] ni Haman. ⁹ Dayon nagsiling si Harbona, nga isa sa mga personal nga alagad sang hari, “Nagpahimo si Haman sang bilitayan nga mga 75 ka tapak ang kataason didto sa tupad sang iya balay. Ginpahimo niya ato para kay Mordecai, ang tawo nga nagsugid para maluwas ang imo kabuhi, Mahal nga Hari.”

Dayon nagmando ang hari, “Bitaya ninyo didto si Haman!” ¹⁰ Gani ginbitay nila si Haman sa bilitayan nga ginpahimo niya para kuntani kay Mordecai. Dayon nadula ang kaakig sang hari.

Ang Mando sang Hari para Mabuligan ang mga Judio

8 Sa sina mismo nga adlaw, ginhatag ni Haring Ahasuerus kay Rayna Ester ang tanan nga pagkabutang ni Haman, ang kaaway sang mga Judio. Dayon ginpakadto si Mordecai sa hari tungod kay ginsugid ni Ester nga magparyentihanay sila. ² Ginhukas sang hari ang iya singsing nga pangmarka, nga iya ginbawi kay Haman, kag ginhatag kay Mordecai. Dayon ginhimo siya ni Ester nga manugdumala sang tanan nga pagkabutang ni Haman.

³ Sa liwat nagpangabay si Ester kay Haring Ahasuerus, nga nagaluhod sa iya tiilan kag nagahibi. Nagpakitluoy siya nga indi na lang pagdayunon ang malain nga plano ni Haman nga Agagnon kontra sa mga Judio. ⁴ Gin-untay sang hari ang iya bulawan nga bulobaston kay Ester. Dayon nagtindog si Ester sa atubangan sang hari kag nagsiling, ⁵ “Kon matuod nga maayo ka sa akon, Mahal nga Hari, kag nalipay ka sa akon, himua ini kon gusto mo kag kon husto para sa imo: Magpasulat ka sang isa ka sugo nga indi pagdayunon ang mando ni Haman nga anak ni Hamedata nga Agagnon. Ining mando nga ginpasulat ni Haman nagasiling nga pamatyon ang mga Judio sa bug-os nga ginharian. ⁶ Indi ako makabatas nga makita nga magkalamatay ang akon mga kasimanwa kag mga paryente.”

⁷ Nagsiling si Haring Ahasuerus kay Rayna Ester kag kay Mordecai nga Judio, “Ginpabitay ko na si Haman tungod nga gintinguhaan niya nga laglagon kamo nga mga Judio. Kag ginhatag ko na sa imo, Ester, ang iya mga pagkabutang. ⁸ Karon, magsulat kamo sang isa ka sugo sa akon ngalan para sa mga Judio. Isulat ninyo kon ano ang maayo para sa inyo, kag markahi dayon ninyo sang akon singsing. Kay ang bisan ano nga kasulatan nga ginsulat sa ngalan sang hari kag ginmarkahan sang iya singsing indi na gid maliwat pa.”

⁹ Gani sang ika-23 nga adlaw sang ikatatlo nga bulan, nga amo ang bulan sang Sivan, ginpatawag ang mga sekretaryo sang hari. Ginsulat nila ang tanan nga gindikta ni Mordecai sa ila. Ang sulat para sa mga Judio, mga gobernador, mga pangulo, kag mga opisyal sang 127 ka probinsya halin sa India hasta sa Etiopia.^[r] Ginsulat ini sa tagsa ka lingguahe sang mga tawo sa bug-os nga ginharian, lakip na ang lingguahe sang mga Judio. ¹⁰ Ginpasulat ini ni Mordecai sa ngalan ni Haring Ahasuerus, kag ginmarkahan sang singsing sang hari. Pagkatapos ginpadala dayon niya sa mga mensahero nga nagasakay sa madasig nga mga kabayo sang hari. ¹¹ Paagi sa ato nga sulat, gintugutan ni Haring Ahasuerus ang mga Judio sa kada siyudad nga mag-ugyon sa pagdepensa sang ila kaugalingon. Puwede nila patyon ang bisan sin-o nga magsalakay sa ila halin sa bisan ano nga nasyon ukon probinsya, pati ang ila sini mga babayi kag mga kabataan.^[s] Kag puwede man nila nga kuhaon ang mga pagkabutang sang ila mga kaaway. ¹² Himuon ini sang mga Judio sa tanan nga probinsya nga sakop sang ginharian ni Haring Ahasuerus sa sulod lang sang isa ka adlaw, sa ika-13 nga adlaw sang ika-12 nga bulan nga amo ang bulan sang Adar. ¹³ Ini nga sulat ipadala sa kada probinsya bilang isa ka sugo, kag ipahayag sa tanan nga tawo, agod makapreparar ang mga Judio sa pagbalos sa ila mga kaaway sa sina nga adlaw.

¹⁴ Gani sa sugo sang hari, naghalin ang mga mensahero nga nagasakay sa madasig nga mga kabayo sang hari. Ginpahibalo man ang mando sa napaderan nga siyudad sang Susa.

¹⁵ Nagguwa si Mordecai sa palasyo nga nagabayo sang harianon nga bayo nga asol kag puti, kag pangguwa nga bayo nga linen nga granate. Kag may dako siya nga korona nga bulawan sa iya ulo. Naghinugyaw sa kalipay ang mga tawo sa siyudad sang Susa tungod sa sugo. ¹⁶ Nakahatag ini sang dako nga kalipay kag pagtahod sa mga Judio. ¹⁷ Sa kada siyudad ukon probinsya nga sa diin nakaabot ang sugo sang hari, ang mga Judio nagakalipay gid kag nagahiwat sang piesta sa pagselebrar. Kag madamo nga mga tawo ang nangin Judio tungod sang ila kahadlok sa mga Judio.

Nadaog sang mga Judio ang Ila mga Kaaway

9 Karon, nag-abot na ang ika-13 nga adlaw sang ika-12 nga bulan, nga amo ang bulan sang Adar. Amo na ini ang adlaw nga himuon ang mando sang hari. Sa sini nga adlaw nagalaom ang mga kaaway sang mga Judio nga malaglag nila ang mga Judio. Pero suli ang natabo; ang mga kaaway amo ang napierdi sa mga Judio. ² Kay sang sina nga adlaw, nagtilipon ang mga Judio sa mga lugar nga ila ginaestaran, sa tanan nga probinsya nga sakop ni Haring Ahasuerus, agod pamatyon ang bisan sin-o nga magsalakay sa ila. Wala sing may makabato sa ila tungod kay nahadlok sa ila ang tanan nga tawo. ³ Bisan gani ang tanan nga opisyal sang mga probinsya, pati ang ila mga gobernador, mga pangulo kag mga administrador, nagbulig sa mga Judio tungod kay nahadlok man sila kay Mordecai. ⁴ Kay si Mordecai isa na ka gamhanan nga tawo sa palasyo sang hari; bantog na siya sa bug-os nga ginharian. Kag nagdugang pa gid ang iya pagkagamhanan.

⁵ Gani ginpamatay sang mga Judio ang tanan nila nga kaaway paagi sa espada. Ginhimo nila ang ila gusto sa sining mga nagakontra sa ila. ⁶ Sa siyudad lang sang Susa, 500 ang ila napatay. ⁷ Ginpatay man nila sila ni Parshandata, Dalfon, Aspata, ⁸ Porata, Adalia, Aridata, ⁹ Parmashta, Arisai, Aridai, kag Vayzata. ¹⁰ Sila amo ang napulo ka anak ni Haman nga kaaway sang mga Judio, nga anak ni Hamedata. Pero wala pagkuhaa sang mga Judio ang mga pagkabutang sang ila mga kaaway.

¹¹ Sadto man nga adlaw, ginsugid sa hari ang kadamuon sang ginpamatay sa siyudad sang Susa. ¹² Kag nagsiling ang hari kay Rayna Ester, “Sa Susa lang, 500 ang napatay sang mga Judio, kag ginpamatay man nila ang napulo ka anak ni Haman. Ano ayhan ang natabo sa iban nga mga probinsya? Karon, ano pa gid ang pangayuon mo kay ihatag ko sa imo.” ¹³ Nagsiling si Ester, “Kon gusto mo, Mahal nga Hari, tuguti ang mga Judio diri sa Susa sa pagdepensa liwat sang ila kaugalingon sa buwas, pareho sang ila ginhimo subong. Kag ipabitay sa kahoy ang mga bangkay sang napulo ka anak ni Haman.”

¹⁴ Gani nagsugo ang hari nga himuon ang pangabay ni Ester. Ginpahibalo sa Susa ang mando sang hari, kag ginpabitay ang mga bangkay sang napulo ka anak ni Haman. ¹⁵ Pagkaaga, ika-14 nga adlaw sang bulan sang Adar, nagtipon liwat ang mga Judio nga ara sa Susa, kag nakapatay sila sang 300 ka tawo. Pero wala nila pagkuhaa ang pagkabutang sang ila mga kaaway.

^16-17 Sang nagligad nga adlaw, nagtilipon ang mga Judio nga ara sa nagkalain-lain nga mga parte sang ginharian agod depensahan kag luwason ang ila kaugalingon sa ila mga kaaway. Nakapatay sila sing 75,000 ka tawo, pero wala nila pagkuhaa ang mga pagkabutang sang ila mga kaaway. Pagkasunod nga adlaw, ika-14 nga adlaw, nagpahuway sila kag naghiwat sang piesta nga may pagsinadya. ¹⁸ (Pero sa Susa iya, duha ka adlaw ang pagpamatay sang mga Judio sa ila mga kaaway, sang ika-13 kag sang ika-14 nga adlaw. Kag sang ika-15 nga adlaw, nagpahuway sila kag naghiwat man sang piesta nga may pagsinadya). ¹⁹ Amo ina nga ang mga Judio nga nagaestar sa mga baryo nagasaulog sang piesta kada ika-14 nga adlaw sang bulan sang Adar. Sa sina nga adlaw nagahinatagay sila sang regalo.^[t]

Ang Piesta nga Ginatawag “Purim”

²⁰ Ginsulat ni Mordecai ang tanan nga natabo, kag nagpadala siya sang sulat sa tanan nga Judio, malayo man ukon malapit, sa tanan nga probinsya nga sakop ni Haring Ahasuerus. ²¹ Sa sini nga sulat, ginhambalan ni Mordecai ang mga Judio nga saulugon nila kada tuig ang ika-14 kag ika-15 nga adlaw sang bulan sang Adar, ²² sa pagdumdom sang tion nga nakaluwas sila sa ila mga kaaway, kag ginbayluhan ang ila kasubo sang kalipay kag ang paghibi sang pagsinadya. Ginhambalan man sila ni Mordecai sa sulat nga saulugon nila ang piesta nga may pagsinadya, kag maghinatagay sila sang regalo,^[u] kag hatagan man nila ang mga imol.

²³ Ginsunod sang mga Judio ang mando ni Mordecai nga padayunon nila ang pagsaulog sang amo nga piesta kada tuig.

Ang Rason kon ngaa may Piesta nga Ginatawag “Purim”

²⁴ Si Haman nga anak ni Hamedata nga Agagnon, nga kaaway sang tanan nga Judio, nagplano sa pagpatay sa mga Judio. Naggabot-gabot siya agod mahibaluan niya kon san-o niya sila laglagon. Ang butang nga gin-gamit sa paggabot-gabot ginatawag nga “pur.” ²⁵ Pero sang mabalitaan sang hari ang ato nga plano paagi kay Rayna Ester, nagpasulat siya sang mando nga ang malain nga plano ni Haman kontra sa mga Judio himuon sa iya. Kag ginbitay si Haman pati ang iya mga anak nga lalaki. ²⁶ Gani ang pagsaulog sang sina nga tion ginatawag nga Purim,^[v] halin sa pulong nga “pur.” Kag tungod sa sulat ni Mordecai kag tungod sa ila naeksperiensyahan, ²⁷ naghilisugot ang mga Judio nga saulugon nila sa husto nga tion kada tuig ang inang duha ka adlaw nga piesta sa pamaagi nga ginsiling ni Mordecai. Nagdesisyon sila nga himuon nila ini kag sang ila mga kaliwat, kag sang tanan nga nangin Judio. ²⁸ Ining duha ka adlaw sang Purim dumdumon kag saulugon sang kada pamilya sang mga Judio sa kada henerasyon, sa tanan nga probinsya kag siyudad sang ginharian. Indi nila ini pag-untatan ukon pagkalimtan, bisan sang ila mga kaliwat.

²⁹ Agod mapalig-on ang sulat ni Mordecai parte sa Purim, nagsulat man si Rayna Ester nga anak ni Abihail, parte sa sini nga piesta. Kaupod niya si Mordecai sa pagsulat sini. ³⁰ Ginpadala ini ni Mordecai sa 127 ka probinsya nga sakop sang ginharian ni Haring Ahasuerus. Nakahatag ini sang kalinong kag kalig-on sa mga Judio, ³¹ kag nagasugo sa ila nga saulugon nila ang Purim sa husto nga tion, subong sang ginmando ni Mordecai, nga ginmando man ni Rayna Ester. Sundon nila ini, subong nga ginasunod nila kag sang ila mga kaliwat ang pagsulundan parte sa pagpuasa kag pagpangasubo. ³² Ang mando ni Ester nga nagpalig-on sa mga pagsulundan parte sa Purim ginsulat sa libro.

Ang Pagkagamhanan ni Haring Ahasuerus kag ni Mordecai

10 Ginpabayad ni Haring Ahasuerus sang buhis ang tanan nga tawo sa iya ginharian, bisan atong mga nagaestar sa mga isla.^{[w] 2} Ang tanan nga gamhanan nga binuhatan ni Haring Ahasuerus nasulat sa Libro sang Kasaysayan sang mga Hari sang Media kag Persia. Nasulat man diri ang kabug-usan sang estorya sang pagkabantog ni Mordecai, nga ginhatagan sang hari sang mataas nga posisyon. ³ Siya na ang ikaduha sa kay Haring Ahasuerus. Bantog gid siya sa iya kapareho nga mga Judio, kag ginatahod nila siya kay nagahimo siya sang mga butang nga para sa kaayuhan sang iya mga kasimanwa, kag nagapakighambal siya sa hari para sa ila.

Ang Matarong nga Kabuhi ni Job

1 May isa ka tawo nga nagaestar sa duta sang Uz nga ang iya ngalan si Job. Matarong kag wala sing kasawayan ang iya kabuhi. Nagatahod siya sa Dios kag nagalikaw sa paghimo sang malain. ² May pito siya ka anak nga lalaki kag tatlo ka babayi. ³ May 7,000 siya ka karnero, 3,000 ka kamelyo, 500 ka paris sang mga baka, kag 500 ka asno nga babayi. May madamo man siya nga mga suluguon. Siya ang pinakamanggaranon sa tanan nga tawo sa sidlangan sang Israel.

⁴ Kinabatasan na sang iya mga anak nga lalaki ang pagbulos-bulos hiwat sang punsyon sa ila mga balay kag ginaimbitar nila ang ila tatlo ka utod nga babayi sa pagtambong. ⁵ Kada tapos sang punsyon, nagahalad gid si Job para matinluan ang iya mga anak. Aga pa siya nagabugtaw kag nagahalad sang mga halad nga ginasunog para sa tagsa niya ka anak kay nagahunahuna siya nga basi nakasala ang iya mga anak kag nakahambal sang malain kontra sa Dios sa ila tagipusuon. Amo ina permi ang ginahimo ni Job.

Ang Una nga Pagtilaw kay Job

⁶ Isa ka adlaw, nagtipon ang mga anghel^[x] sa presensya sang Ginoo, kag nag-upod sa ila si Satanas. ⁷ Nagsiling ang Ginoo kay Satanas, “Diin ka naghalin?” Nagsabat si Satanas sa Ginoo, “Naglibot-libot sa kalibutan.” ⁸ Nagsiling ang Ginoo sa iya, “Natalupangdan mo bala ang akon alagad nga si Job? Wala sing pareho sa iya sa kalibutan. Matarong kag wala sing kasawayan ang iya kabuhi. Nagatahod siya sa akon kag nagalikaw sa paghimo sang malain.” ⁹ Nagsabat si Satanas, “Ginatahod ka lang niya tungod kay ginapakamaayo mo siya. ¹⁰ Ginaprotektaran mo siya kag ang iya panimalay, pati ang tanan niya nga pagkabutang. Ginapakamaayo mo ang tanan niya nga ginahimo, gani nagdamo ang iya kasapatan sa bug-os nga duta. ¹¹ Pero kuhaa bala ang tanan nga ara sa iya, kag sigurado gid nga pakamalauton ka niya.” ¹² Nagsiling ang Ginoo kay Satanas, “Sige, kuhaa ang tanan nga ara sa iya, pero indi lang siya pag-anha.” Gani naghalin si Satanas sa presensya sang Ginoo.

¹³ Isa ka adlaw, samtang nagapunsyon ang mga anak ni Job sa balay sang kamagulangan nila nga utod, ¹⁴ may nag-abot nga isa ka tawo kay Job kag nagbalita, “Samtang ginaarado namon ang imo mga baka kag nagahalab ang imo mga asno nga babayi sa unhan lang, ¹⁵ gulpi lang nga ginsalakay kami sang mga Sabeanhon. Ginpangdala nila ang mga sapat, kag ginpamatay ang imo mga suluguon. Ako lang gid ang nakapalagyo sa pagsugid sa imo.”

¹⁶ Samtang nagahambal pa ang tawo, nag-abot ang isa naman ka tawo kag nagbalita, “Naigo sang kilat ang imo mga karnero kag ang mga manugbantay sini, kag nasunog sila. Ako lang gid ang nakapalagyo sa pagsugid sa imo.”

¹⁷ Samtang nagahambal pa ang tawo, nag-abot ang isa pa ka tawo kag nagbalita, “Ginsalakay kami sang tatlo ka grupo sang mga Kaldeanhon. Ginpamatay nila ang kaupod ko nga mga suluguon kag ginpangdala ang imo mga kamelyo. Ako lang gid ang nakapalagyo sa pagsugid sa imo.”

¹⁸ Samtang nagahambal pa ang tawo, nag-abot pa gid ang isa ka tawo kag nagbalita, “Samtang nagapunsyon ang imo mga anak didto sa balay sang ila kamagulangan nga utod, ¹⁹ gulpi lang nag-abot ang mabaskog nga hangin halin sa desierto, kag nawasak ang bug-os nga balay. Narumpagan ang imo mga anak kag nagkalamatay sila. Ako lang gid ang nakapalagyo sa pagsugid sa imo.”

²⁰ Pagkabati sadto ni Job, nagtindog siya kag gin-gisi niya ang iya bayo sa kasubo. Dayon ginpakiskisan niya ang iya ulo kag naghapa siya sa duta sa pagsimba sa Ginoo. ²¹ Nagsiling siya, “Natawo ako nga wala sing dala kag mapatay man ako nga wala sing dala. Ang Ginoo ang naghatag sang tanan nga ara sa akon, kag siya man ang nagkuha sini. Dalayawon ang ngalan sang Ginoo!” ²² Sa pihak sang tanan nga natabo, wala makasala si Job paagi sa pagbasol sa Dios.

Ang Ikaduha nga Pagtilaw kay Job

2 Isa ka adlaw, nagtipon naman ang mga anghel^[y] sa presensya sang Ginoo, kag nag-upod naman sa ila si Satanas. ² Nagsiling ang Ginoo kay Satanas, “Diin ka naghalin?” Nagsabat si Satanas sa Ginoo, “Naglibot-libot sa kalibutan.” ³ Nagsiling ang Ginoo sa iya, “Natalupangdan mo bala ang akon alagad nga si Job? Wala sing pareho sa iya sa kalibutan. Matarong kag wala sing kasawayan ang iya kabuhi. Nagatahod siya sa akon kag nagalikaw sa paghimo sang malain. Kag nagpabilin gihapon siya nga matutom sa akon bisan gin-ganyat mo ako nga tugutan ka sa paghalit sa iya sa wala sing rason.” ⁴ Nagsabat si Satanas, “Batunon sang tawo nga madula ang tanan sa iya basta buhi lang siya. ⁵ Pero siya bala mismo ang haliti kag sigurado gid nga pakamalauton ka niya.” ⁶ Nagsiling ang Ginoo kay Satanas, “Sige, himua ang gusto mo nga himuon sa iya, pero indi lang siya pagpatya.” ⁷ Gani naghalin si Satanas sa presensya sang Ginoo kag ginhalitan niya si Job paagi sa mga hubag nga nagtubo halin sa iya dapadapa hasta sa ulo. ⁸ Nagkuha si Job sang buka nga kolon kag ginkagis ang iya panit samtang nagapungko siya sa abo. ⁹ Nagsiling ang iya asawa sa iya, “Matutom ka pa gihapon sa Dios? Pakamalauta siya agod nga mapatay ka na!”

¹⁰ Nagsabat si Job, “Wala sing pulos ang imo ginahambal. Ang mga maayo lang bala nga mga butang ang aton batunon halin sa Dios, kag indi ang mga malain?”

Sa pihak sang natabo sa iya, wala makasala si Job paagi sa paghambal sing malain.

Ang Tatlo ka Abyan ni Job

¹¹ May tatlo ka abyan si Job nga sila ni Elifaz nga taga-Teman, Bildad nga taga-Shua, kag Zofar nga taga-Naama. Sang mabatian nila ang tanan nga kalisod nga nag-abot kay Job, nagsugtanay sila nga kadtuan siya agod ugyunan sa iya nga kasubo kag lipayon. ¹² Sang medyo malayo pa sila, nakita na nila si Job, kag daw indi nila siya halos makilala. Naghibi sila sing tudo kag gin-gisi nila ang ila mga bayo kag ginwisikan sang yab-ok ang ila mga ulo sa pagpakita sang ila kasubo. ¹³ Dayon nagpungko sila sa duta upod kay Job sa sulod sang pito ka adlaw kag pito ka gab-i. Wala gid sila naghambal sa iya tungod nakita nila kon daw ano gid ang iya pag-antos.

Naghambal si Job

3 Sang ulihi naghambal si Job kag ginpakamalaot niya ang adlaw sang iya pagkatawo. ² Nagsiling siya, ³ “Ginapakamalaot ko ang adlaw sang akon pagkatawo. ⁴ Nangin madulom kuntani ina nga adlaw kag wala na ginsilakan pa sang adlaw. Wala na kuntani ina gindumdom pa sang Dios nga ara sa langit. ⁵ Natabunan na lang kuntani ina sang kadulom ukon sang madamol nga gal-om, kag ginlikupan na lang kuntani sang kadulom ang iya kasanag. ⁶ Nangin madulom gid kuntani ina nga gab-i sang akon pagkatawo, kag wala na lang kuntani ina ginlakip sa kalendaryo. ⁷ Wala na kuntani ako matawo sa sina nga gab-i, kag wala na kuntani sing may nagkinalipay sadto nga tion. ⁸ Kabay pa nga pakamalauton ina nga gab-i sang mga manugpakamalaot nga kahibalo magpukaw sa dragon nga Leviatan. ⁹ Wala na kuntani magsiga ang kabugwason sang sina nga adlaw, kag wala na kuntani mag-aga. ¹⁰ Ginapakamalaot ko ina nga adlaw kay wala niya ginpunggan ang akon pagkatawo agod indi ko maeksperiensyahan ini nga mga kalisod.

¹¹ “Maayo pa kuntani nga napatay na lang ako sa tiyan sang akon iloy. ¹² Ngaa bala ginsabak pa ako sang akon iloy kag ginpatiti? ¹³ Kon napatay lang ako sadto, malinong na kuntani ako subong, nga nagakatulog kag nagapahuway ¹⁴ upod sa mga hari kag mga pangulo sang kalibutan nga nagpatindog sang mga palasyo^[z] nga guba na subong.^{[aa] 15} Nagapahuway man kuntani ako upod sa mga manugdumala nga ang ila mga balay puno sang bulawan kag pilak. ¹⁶ Maayo pa kuntani nga pareho na lang ako sang mga bata nga napatay sa ila pagkatawo kag ginlubong, nga wala na makakita sang kasanag. ¹⁷ Didto sa lugar sang mga patay, ang mga malaot wala na nagahimo sing malain kag ang mga kapoy nagapahuway na. ¹⁸ Kag didto, ang mga bihag nagapatawhay-tawhay na kag indi na nila mabatian ang singgit sang mga tawo nga nagapilit sa ila sa pag-obra. ¹⁹ Ang tanan nga klase sang tawo ato didto, bantog man ukon indi. Kag ang mga ulipon hilway na didto sa ila mga agalon.

²⁰ “Ngaa ginatugutan pa nga mabuhi ang tawo nga nagaantos kag nagasakit ang ila buot? ²¹ Nagahandom sila nga mapatay, pero wala sila mapatay. Ginapangita nila ang kamatayon nga sobra pa sa pagpangita sang tawo sang manggad nga natago. ²² Malipayon lang sila kon patay na sila kag malubong na. ²³ Ngaa ginatugutan pa nga mabuhi ang tawo nga wala man lang siya kahibalo sang iya dangatan? Ginbuot sang Dios nga indi niya mahibaluan ang iya palaabuton. ²⁴ Indi ako makakaon sa sobra nga pagpangasubo, kag wala nagauntat ang akon pag-ugayong. ²⁵ Ang ginakahadlukan ko natabo sa akon. ²⁶ Wala ako sing kalinong kag katawhayan. Kag wala ako sing kapahuwayan kundi kagamo lang.”

Naghambal si Elifaz

4 Dayon nagsabat si Elifaz nga taga-Teman, ² “Maakig ka bala kon maghambal ako? Indi mahimo nga maghipos lang ako. ³ Sadto anay madamo nga mga tawo ang gintudluan mo nga magsalig sa Dios. Ginpabakod mo ang mga tawo nga maluya. ⁴ Ang imo mga pulong nakapalig-on sa nagakaluya kag nagakatumba. ⁵ Pero karon nga ikaw naman ang nagaantos, nagakaluya ka kag nagakatublag. ⁶ Indi bala nga kon nagatahod ka sa Dios kag matarong ang imo kabuhi, may pagsalig ka kag paglaom?

⁷ “Karon, hunahunaa bala sing maayo. May tawo bala nga inosente ukon matarong nga nalaglag? ⁸ Suno sa akon naobserbaran, ang nagahimo sang kalautan kag kagamo, kalautan kag kagamo man ang iya dangatan. ⁹ Nagakalaglag sila sa isa lang ka huyop sang Dios. Sa iya kaakig, nagakapukan sila. ¹⁰ Bisan pareho pa sila sa isa ka makusog kag mabangis nga leon, bingawon gihapon sang Dios ang ila mga ngipon. ¹¹ Magakalamatay sila tungod sa gutom, kag ang ila mga anak magalalapta.

¹² “May ginsugid sa akon sa sekreto. Ginhutik ini sa akon ¹³ sa damgo sang isa ka gab-i samtang nagatulog sing mahamuok ang mga tawo. ¹⁴ Hinadlukan ako kag nagkurog ang bug-os ko nga lawas. ¹⁵ May espiritu nga naglabay^[ab] sa akon guya kag nagpalanindog ang akon mga balahibo. ¹⁶ Pagkauntat sini, may nakita dayon ako nga daw sa may nagatindog, pero indi ini klaro sa akon. Dayon may nabatian ako nga mahinay nga tingog nga nagasiling, ¹⁷ ‘May tawo bala nga matarong sa atubangan sang Dios? May tawo bala nga matinlo sa atubangan sang iya Manunuga? ¹⁸ Kon wala gani nagasalig ang Dios sa mga anghel nga iya mga alagad, kag makakita siya sang sayop sa ila, ¹⁹ ano pa ayhan sa mga tawo nga hinimo lang halin sa duta, nga madali lang dugmukon pareho sa sapat-sapat! ²⁰ Buhi sila sa aga, pero pagkagab-i patay na. Indi na sila makita hasta san-o. ²¹ Daw sa mga tolda sila nga narumpag. Napatay sila nga kulang sing kaalam.’

5 “Job, bisan magpangayo ka pa sang bulig, wala sing may magbulig sa imo. Bisan ang mga anghel^[ac] indi magbulig sa imo. ² Ang kaakig kag kaimon nagapatay sa buang-buang nga tawo, nga wala sing kaalam. ³ Sa akon naobserbaran, posible nga ang isa ka buang-buang nga tawo mag-uswag sa iya pangabuhi, pero gulpi lang nga pakamalauton sang Dios ang iya panimalay. ⁴ Ang iya mga anak wala sing makadtuan nga makabulig sa ila,^[ad] kag wala sing may magpangapin sa ila sa korte. ⁵ Ang iya mga patubas, pati ang mga bunga sang iya mga tanom nga nagatubo sa tunukon nga mga kahoy-kahoy, ginapanguha sang gutom nga mga tawo. Kag ang iya manggad ginapanguha sang mga tawo nga uhaw sa mga pagkabutang. ⁶ Ang kalisod kag kabudlayan wala nagatubo sa duta. ⁷ Ang tawo amo ang nagadala sang kalisod sa iya kaugalingon, subong nga ang alipalok^[ae] nagalupad paibabaw halin sa kalayo.

⁸ “Kon ako sa imo, madangop ako sa Dios kag ipresentar ko ang akon kahimtangan sa iya. ⁹ Kay nagahimo siya sang makatilingala nga mga butang kag mga milagro nga indi matungkad kag indi maisip. ¹⁰ Nagapadala siya sang ulan sa kalibutan kag ginapatubigan niya ang mga uma. ¹¹ Ginapataas niya ang mga kubos, kag ginaluwas ang mga nagakalisod. ¹² Ginaguba niya ang mga plano sang madaya nga mga tawo, agod indi sila magmadinalag-on. ¹³ Ginadakop niya ang mga maalam sa ila pagkadayaon, kag ginatapna niya ang padihot sang mga dayaon. ¹⁴ Ginadulman sila bisan adlaw, kag nagapangapkap sila nga daw gab-i bisan udtong-adlaw. ¹⁵ Ginaluwas sang Dios ang mga imol sa kamatayon kag sa gamhanan nga mga tawo nga nagapigos sa ila. ¹⁶ Gani may paglaom ang mga imol, pero ang mga malaot ginatapna sang Dios.

¹⁷ “Bulahan ang tawo nga ginatadlong sang Dios ang iya pamatasan. Gani indi pagpakalaina ang pagdisiplina sang Makagagahom nga Dios sa imo. ¹⁸ Kay ang iya ginapilas, iya man ginabulong; ang iya ginasakit, iya man ginaayo. ¹⁹ Permi niya ikaw luwason sa kalamidad kag katalagman. ²⁰ Luwason niya ikaw sa kamatayon sa tion sang gutom ukon inaway. ²¹ Protektaran niya ikaw sa pagpakalain sa imo sang iban, kag wala ka sing kahadlukan kon mag-abot ang kalaglagan. ²² Kadlawan mo lang ang kalaglagan kag gutom, kag indi ka mahadlok sa talunon nga mga sapat, ²³ kay indi na ini mag-ano sa imo. Kag indi ka na mabudlayan magtanom sa imo batuhon nga uma. ²⁴ Makasiguro ka nga maayo ang kahimtangan sang imo panimalay, kag wala sing may madula sa imo kasapatan. ²⁵ Magadamo ang imo mga kaliwat pareho kadamo sang hilamon sa duta. ²⁶ Magakabuhi ka sing malawig, kag indi ka mapatay sa indi pa husto nga tion. ²⁷ Suno sa amon pag-usisa, matuod gid ini tanan. Gani pamatii ini kag iaplikar sa imo kabuhi.”

Naghambal si Job

6 Dayon nagsabat si Job, ² “Kon makilo lang ang akon mga pag-antos kag mga kalisod, ³ mas mabug-at pa ini sang sa balas sa baybayon. Amo ina kon ngaa nagahambal ako sang mga pulong nga wala ko ginahunahuna sing maayo. ⁴ Kay daw sa ginpana ako sang Makagagahom nga Dios sang makahililo nga pana,^[af] kag ang hilo sini naglapta sa akon bug-os nga lawas. Ang makahaladlok nga mga pana sang Dios napuntirya sa akon. ⁵ Wala bala ako sing kinamatarong sa pagreklamo? Bisan gani ang asno kag baka nagaima^[ag] kon wala sing hilamon ukon kumpay. ⁶ Ang tawo nagareklamo man kon wala sing asin ang iya pagkaon, labi na kon ang iya ginakaon puti sang itlog. ⁷ Bisan ako wala sing gana sa pagkaon sina.

⁸ “O kuntani ihatag sang Dios ang akon ginapangayo. Kuntani mabaton ko ang akon ginahandom. ⁹ Ang akon ginahandom amo nga patyon na lang ako kuntani sang Dios. ¹⁰ Kag kon matabo ini, malipayon gihapon ako, kay sa pihak sang akon mga pag-antos wala ko gid ginsikway ang mga pulong sang Balaan nga Dios.

¹¹ “Wala na ako sing kusog nga maglaom pa. Wala na man ako sing may ginalauman pa, ngaa magpadayon pa ako sa pagkabuhi? ¹² May kalig-on bala ako pareho sa bato? Saway bala ang akon lawas? Indi! ¹³ Wala ako sing kusog sa pagluwas sa akon kaugalingon. Wala na ako sing tsansa nga magmadinalag-on pa.

¹⁴ “Bilang mga abyan kuntani mag-unong kamo sa akon pag-antos, bisan sa inyo pagtan-aw ginsikway ko ang Makagagahom nga Dios. ¹⁵ Pero kamo nga ginakabig ko nga mga utod indi masaligan; pareho kamo sa ililigan sang tubig nga nagaawas ¹⁶ kon mapun-an sang natunaw nga yelo kag snow, ¹⁷ kag nagamala sa tion sang tig-ilinit. ¹⁸ Kon mag-agi sa sapa ang grupo sang mga tawo nga nagapanglakaton, wala sila sing tubig nga mainom didto, gani pag-abot nila sa desierto nagakalamatay sila. ¹⁹ Ang mga negosyante nga taga-Tema kag taga-Sheba nga nagapanglakaton nagalaom nga makainom sila sa sapa, ²⁰ pero napaslawan sila. Naglaom sila nga may tubig didto, pero pag-abot nila wala gali. ²¹ Huo, pareho gid kamo sa sapa. Wala man kamo sing may mabulig sa akon. Hinadlukan kamo sang makita ninyo ang akon makahaladlok nga kahimtangan. ²² Pero ngaa? Nangayo bala ako sa inyo sang regalo? Nagpangabay bala ako sa inyo nga buligan ninyo ako halin sa inyo manggad, ²³ ukon luwason ninyo ako sa kamot sang mapintas nga mga kaaway? ²⁴ Wala! Ang ginapangabay ko lang amo nga sugiran ninyo ako sing husto nga sabat sa natabo sa akon, kag dayon mahipos na ako. Sugiri ninyo ako, diin bala ako nakasala? ²⁵ Wala kaso kon masakit ang inyo ginahambal basta matuod lang. Pero ang inyo ginaakusar sa akon indi matuod, kag indi ninyo mapamatud-an. ²⁶ Gusto ninyo nga tadlungon ang akon mga ginahambal, kay para sa inyo ang akon ginahambal bilang desperado nga tawo wala sing pulos. ²⁷ Ngaa, matarong gid bala kamo? Mahimo gani ninyo nga ipaulipon ang isa ka ilo ukon ibaligya ang isa ka abyan! ²⁸ Tuluka ninyo ako! Mabutig bala ako sa inyo? ²⁹ Untati na ninyo ang inyo pag-akusar sa akon, kay wala ako sing sala. ³⁰ Nagabutig bala ako? Indi bala ako makahibalo kon ano ang malain kag indi?

7 “Ang kabuhi sang tawo diri sa kalibutan mabudlay gid; pareho kabudlay sa adlaw-adlaw nga obra sang isa ka trabahador, ² ukon pareho sa ulipon nga nagahandom nga maghapon na agod makapahuway na siya, ukon pareho sa trabahador nga nagapaabot gid sang iya suweldo. ³ Pareho man sina ang akon kahimtangan. Pila na ka bulan ang akon pag-antos nga wala man lang sing pulos. Bisan gab-i nagaantos ako. ⁴ Kon maghigda ako kon gab-i nagahunahuna ako kon san-o pa mag-aga. Kahinay sang paglakat sang mga inoras. Nagabulubaliswa lang ako hasta magpamanagbanag. ⁵ Ang akon lawas puno sang ulod kag kugan. Nagabuluswang ang akon mga hubag kag naganana.”

Nagpanawag si Job sa Dios

⁶ “Nagaligad ang akon mga inadlaw nga wala sing paglaom. Nagaligad ini nga mas madasig pa sa lansadera^[ah] sang manughabol.^{[ai] 7} Dumduma, O Dios, nga ang akon kabuhi pareho lang sa hangin nga nagalabay, kag indi na ako makaeksperiensya pa sang kalipay. ⁸ Makita mo pa ako subong pero sa ulihi indi na. Kon mangita ka sa akon indi mo na ako makita. ⁹ Subong nga ang gal-om nagakadula kag indi na makita, ang nagakapatay indi na magbalik pa. ¹⁰ Indi na siya makapauli sa iya balay, kag malimtan na siya sang mga nakakilala sa iya.

¹¹ “Gani indi mahimo nga maghipos lang ako; sugong gid ang akon pamatyag. Ihambal ko ang kalain sang akon buot. ¹² Ngaa ginabantayan mo gid ako, O Dios? Dragon bala ako sa dagat? ¹³ Kon gusto ko maghigda kag magpahuway agod maghaganhagan ang akon kasakit ¹⁴ ginapahadlok mo ako paagi sa mga damgo kag palanan-awon. ¹⁵ Gani maayo pa nga makuga na lang ako kag mapatay sang sa mabuhi sa sining lawas nakon. ¹⁶ Ginakaugtan ko ang akon kabuhi. Indi ko gusto nga mabuhi pa. Pabay-i na lang ako, kay wala na sing pulos ang akon kabuhi.

¹⁷ “Ano gid bala ang tawo nga imo ginakabalak-an kag ginahatagan sang importansya? ¹⁸ Kay ginausisa mo siya kada adlaw, kag ginatilawan sa tanan nga tion. ¹⁹ Pabay-i lang bala ako bisan dali lang. ²⁰ Nakasala bala ako? Ano nga sala ang nahimo ko sa imo, O Manugbantay sang tawo? Ngaa ginapuntirya mo gid ako? Mabug-at bala ako nga palas-anon sa imo? ²¹ Kon nakasala gid man ako, ngaa indi mo na lang ako pagpatawaron? Sa indi madugay mapatay na ako, kag bisan pangitaon mo ako, indi mo na ako makita pa.”