Bible in 90 Days

Ang Pagtuga

1 Sang ginsuguran gintuga sang Dios ang kalangitan kag ang kalibutan. ² Ang kalibutan sadto wala pa sing porma kag mahawan pa. Ang tubig nga nagatabon sa kalibutan nalikupan sang kadulom. Kag ang Espiritu sang Dios^[a] nagahulag sa ibabaw sang tubig. ³ Dayon nagsiling ang Dios, “Magsanag!” Kag dayon may kasanag. ⁴ Nanamian ang Dios sa kasanag nga iya nakita. Dayon ginseparar niya ang kasanag kag ang kadulom. ⁵ Gintawag niya nga “adlaw” ang kasanag kag gintawag niya nga “gab-i” ang kadulom. Nag-abot ang kagab-ihon, pagkatapos ang kaagahon. Amo ato ang una nga adlaw.

⁶ Dayon nagsiling ang Dios, “Matuga ang ulot^[b] nga magaseparar sa tubig sa duha ka lugar.” ⁷ Kag nahimo ini. Ginhimo sang Dios ang ulot nga nagaseparar sa tubig sa ibabaw kag sa tubig sa idalom. ⁸ Ini nga ulot gintawag sang Dios nga “kahawaan.” Nag-abot ang kagab-ihon, pagkatapos ang kaagahon. Amo ato ang ikaduha nga adlaw.

⁹ Dayon nagsiling ang Dios, “Magtingob sa isa ka lugar ang tubig sa kalibutan agod magguwa ang mamala nga lugar.” Kag nahimo ini. ¹⁰ Gintawag niya nga “duta” ang mamala nga lugar kag gintawag niya nga “dagat” ang natingob nga tubig. Nanamian ang Dios sa iya nakita. ¹¹ Dayon nagsiling ang Dios, “Magtubo sa duta ang nagkalain-lain nga mga tanom: ang mga tanom nga may mga liso kag ang mga kahoy nga nagapamunga suno sa ila nga klase.” Kag nahimo ini. ¹² Nagtubo sa duta ang tanan nga klase sang tanom, kag nanamian ang Dios sa mga tanom nga iya nakita. ¹³ Nag-abot ang kagab-ihon, pagkatapos ang kaagahon. Amo ato ang ikatatlo nga adlaw.

¹⁴ Dayon nagsiling ang Dios, “Matuga sa kalangitan ang mga butang nga may kasanag sa pagseparar sang adlaw kag sang gab-i, kag bilang palatandaan sang pag-umpisa sang mga panahon,^[c] mga adlaw kag mga tuig. ¹⁵ Magsiga sila sa kalangitan sa paghatag kasanag sa kalibutan.” Kag nahimo ini. ¹⁶ Gani nahimo ang duha ka dalagko nga mga butang nga may kasanag: ang mas dako amo ang adlaw nga magasanag kon adlaw, kag ang gamay amo ang bulan nga magasanag kon gab-i. Nahimo man ang mga bituon. ^17-18 Ginbutang sang Dios ang ini nga mga butang sa kalangitan sa paghatag kasanag sa kalibutan kon adlaw kag gab-i, kag sa pagseparar sang adlaw kag sang gab-i.^[d] Kag nanamian ang Dios sa iya nakita. ¹⁹ Nag-abot ang kagab-ihon, pagkatapos ang kaagahon. Amo ato ang ikaapat nga adlaw.

²⁰ Dayon nagsiling ang Dios, “Magdamo ang nagkalain-lain nga mga sapat sa tubig, kag maglupad ang nagkalain-lain nga mga sapat^[e] sa kahanginan.” ²¹ Gani ginhimo sang Dios ang dalagko nga mga sapat sa tubig, kag ang tanan nga klase sang mga sapat nga nagaestar sa tubig, kag ang tanan nga klase sang mga sapat nga nagalupad. Nanamian ang Dios sa iya nakita. ²² Kag ginbendisyunan niya ini nga mga sapat. Siling niya, “Magmuad kamo kag magdamo, kamo nga mga sapat sa tubig kag mga sapat nga nagalupad.” ²³ Nag-abot ang kagab-ihon, pagkatapos ang kaagahon. Amo ato ang ikalima nga adlaw.

²⁴ Dayon nagsiling ang Dios, “Magkabuhi ang mga nagkalain-lain nga klase sang sapat sa duta: mga sapat nga mahagop kag maila, mga dalagko kag magagmay.” Kag nahimo ini. ²⁵ Ginhimo sang Dios ang ini nga mga sapat, kag nanamian ang Dios sa iya nakita.

²⁶ Dayon nagsiling ang Dios, “Mahimo kita sang tawo nga kaanggid sa aton. Magagahom sila sa tanan nga klase sang mga sapat: ang nagalangoy, ang nagalupad, ang nagalakat, kag ang nagakamang.” ²⁷ Gani gintuga sang Dios ang tawo, lalaki kag babayi, nga kaanggid sa iya. ²⁸ Kag ginbendisyunan niya sila nga nagasiling, “Magmuad kamo kag magdamo agod ang inyo mga kaliwat magalapta kag magagahom sa kalibutan. Kag gamhan ninyo ang tanan nga sapat.” ²⁹ Dayon nagsiling ang Dios, “Ginahatag ko sa inyo ang mga tanom nga may mga liso kag ang mga kahoy nga nagapamunga agod inyo kaunon. ³⁰ Kag ginahatag ko sa tanan nga sapat ang tanan nga mga hilamon kag dahon-dahon bilang pagkaon nila.” Kag natuman ini. ³¹ Gintan-aw sang Dios ang tanan niya nga ginpanghimo kag nanamian gid siya. Nag-abot ang kagab-ihon, pagkatapos ang kaagahon. Amo ato ang ikaanom nga adlaw.

2 Gani natapos tuga sang Dios ang kalangitan, ang kalibutan, kag ang tanan nga ara sa ila. ² Natapos niya ini sa sulod sang anom ka adlaw, kag sa ikapito nga adlaw nagpahuway siya sa tanan niya nga obra. ³ Ginbendisyunan niya ang ikapito nga adlaw kag ginkabig niya nga isa ka pinasahi nga adlaw, tungod kay sa sina nga adlaw nagpahuway siya matapos niya tuga ang tanan. ⁴ Amo ini ang estorya parte sa pagtuga sang kalangitan kag sang kalibutan.

Si Adan kag si Eva

Sang paghimo sang Ginoong Dios sang kalibutan kag sang kalangitan, ⁵ wala pa sa kalibutan ang mga ginakultibar nga mga tanom sa latagon, kay wala pa niya pagpaulana kag wala sing tawo nga magaatipan sang duta. ⁶ Pero bisan wala sing ulan, ang mga tuburan sa kalibutan amo ang nagapabasa sa duta.

⁷ Dayon ginhimo sang Ginoong Dios ang tawo halin sa duta. Ginhuypan niya sa ilong ang tawo sang ginhawa nga nagahatag sang kabuhi. Gani ang tawo nangin buhi nga tinuga.

⁸ Dayon naghimo ang Ginoong Dios sang katamnan sa Eden, sa sidlangan^[f] dampi, kag didto niya ginpaestar ang tawo nga iya ginhimo. ⁹ Kag ginpatubo sang Ginoong Dios ang tanan nga klase sang mga kahoy nga manami tulukon kag ang ila mga bunga manamit kaunon. Sa tunga sang katamnan may kahoy didto nga nagahatag sang kabuhi, kag may kahoy man didto nga nagahatag sang ihibalo kon ano ang maayo kag ang malain.

¹⁰ Sa Eden may suba nga nagailig, nga amo ang nagahatag sang tubig sa katamnan. Nagsanga ini sa apat ka suba. ¹¹ Ang ngalan sang premiro nga suba amo ang Pishon. Nagailig ini sa bug-os nga duta sang Havila, nga sa diin may mga bulawan. ¹² Puro gid ang mga bulawan didto. Kag makita man didto ang malahalon nga pahamot nga bediliyum, kag ang malahalon nga bato nga onix. ¹³ Ang ngalan sang ikaduha nga suba amo ang Gihon. Nagailig ini sa bug-os nga duta sang Cush. ¹⁴ Ang ngalan sang ikatatlo nga suba amo ang Tigris. Nagailig ini sa sidlangan sang Asiria. Kag ang ikaapat nga suba amo ang Eufrates.

¹⁵ Ginpaestar sang Ginoong Dios sa katamnan sang Eden ang tawo nga iya ginhimo agod mag-atipan sini. ¹⁶ Kag ginsilingan niya siya, “Makakaon ka sang bunga sang bisan ano nga kahoy sa katamnan, ¹⁷ luwas lang sang bunga sang kahoy nga nagahatag sang ihibalo kon ano ang maayo kag ang malain. Kay sa tion nga kaunon mo ini, sigurado gid nga mapatay ka.”

¹⁸ Dayon nagsiling ang Ginoong Dios, “Indi maayo nga nagaisahanon lang ang tawo, gani himuan ko siya sang kaupod nga magabulig sa iya kag bagay sa iya.” ¹⁹ Ginhimo sang Ginoong Dios halin sa duta ang tanan nga klase sang mga sapat nga nagaestar sa duta pati ang tanan nga klase sang mga sapat nga nagalupad. Dayon gindala niya sila didto sa tawo agod tan-awon kon ano ang ipangalan niya sa ila. Kag kon ano ang tawag sang tawo sa ila amo na ina ang ila mga ngalan. ²⁰ Gani gin-ngalanan sang tawo ang mga sapat nga nagaestar sa duta pati ang mga sapat nga nagalupad. Pero wala gid sing bisan isa sa ila nga bagay nga mangin kaupod niya nga magabulig sa iya. ²¹ Gani ginpatulog sang Ginoong Dios ang tawo sing mahamuok gid. Kag samtang nagakatulog siya, ginkuha sang Ginoong Dios ang isa niya ka gusok kag ginkipot dayon ang ginkuhaan sini. ²² Ang gusok nga ginkuha sang Ginoong Dios sa lalaki ginhimo niya nga babayi, kag gindala niya siya sa lalaki. ²³ Dayon nagsiling ang lalaki,

²⁴ Amo ina ang rason nga bayaan sang lalaki ang iya amay kag iloy kag mag-upod sa iya asawa, kag sila nga duha mangin isa.

²⁵ Sadto nga tion, bisan hublas sila nga duha, wala sila mahuya.

Ang Pagpakasala sang Tawo

3 Karon, sa tanan nga maila nga sapat nga ginhimo sang Ginoong Dios, ang man-og amo ang labing maayo magpadihot. Isa sadto ka tion, ginpamangkot sang man-og ang babayi, “Matuod gid bala nga ginadilian kamo sang Dios nga magkaon sang bisan ano nga bunga sang kahoy sa katamnan?” ² Nagsabat ang babayi, “Makakaon kami sang bisan ano nga bunga sang kahoy diri sa katamnan, ³ luwas lang sang bunga sang kahoy nga ara sa tunga sang sini nga katamnan. Kay nagsiling ang Dios nga indi gid kami magkaon sang bunga sang sina nga kahoy ukon bisan magtandog lang sini. Kay kon himuon namon ina, mapatay kami.” ⁴ Pero nagsiling ang man-og, “Indi matuod nga mapatay kamo! ⁵ Nagsiling ang Dios sina tungod kay nahibaluan niya nga kon kaunon ninyo ina, masanagan kamo, kag mangin pareho kamo sa iya nga nakahibalo kon ano ang maayo kag ang malain.”

⁶ Sang makita sang babayi nga ang kahoy manami tulukon kag ang iya mga bunga manamit kaunon, kag tungod nga naghandom siya nga mangin maalam, nagkuha siya sang bunga kag nagkaon. Ginhatagan man niya ang iya bana kag nagkaon man siya. ⁷ Pagkatapos nila kaon, nakaintiendi sila kon ano ang maayo kag ang malain, kag natalupangdan nila nga hublas gali sila. Gani nagtambi-tambi sila sang mga dahon sang kahoy nga higera^[h] para itabon sa ila lawas.

⁸ Sang mabulubugnaw na sang hapon, nabatian nila nga nagalakat ang Ginoong Dios sa katamnan. Gani nagpanago sila sa kakahuyan. ⁹ Pero gintawag sang Ginoong Dios ang lalaki kag ginpamangkot, “Diin ka?” ¹⁰ Nagsabat ang lalaki, “Nabatian ko ikaw sa katamnan, gani nagpanago ako kay nahadlok ako tungod kay hublas ako.” ¹¹ Nagpamangkot ang Ginoong Dios, “Sin-o bala ang nagsiling sa imo nga hublas ka? Nagkaon ka bala sang bunga sang kahoy nga ginsiling ko sa imo nga indi mo pagkaunon?” ¹² Nagsabat ang lalaki, “Ang babayi abi nga ginpaupod mo sa akon ginhatagan niya ako sang bunga sang sadto nga kahoy kag ginkaon ko.”

¹³ Ginpamangkot dayon sang Ginoong Dios ang babayi, “Ngaa bala ginhimo mo ato?” Nagsabat ang babayi, “Gindayaan abi ako sang man-og. Amo ato nga nagkaon ako.”

Naghatag ang Dios sang Silot

¹⁴ Gani nagsiling ang Ginoong Dios sa man-og, “Tungod nga ginhimo mo ini, pagasilutan ko ikaw. Sa tanan nga sapat, ikaw lang gid ang magaagom sini nga sumpa: sa bug-os mo nga kabuhi magakamang ka paagi sa imo tiyan, kag ang imo baba permi lang masudlan sang yab-ok. ¹⁵ Ikaw kag ang babayi magakontrahanay. Ang imo kaliwat kag ang iya kaliwat^[i] magakontrahanay man. Dunuton niya ang imo ulo kag kadton mo ang iya tikod.”

¹⁶ Nagsiling man siya sa babayi, “Tungod sang imo ginhimo, dugangan ko ang imo pag-antos sa pagbusong kag ang imo kasakit sa pagbata. Pero sa pihak sina, handumon mo gihapon ang imo bana, kag magagahom siya sa imo.”^[j]

¹⁷ Nagsiling man siya sa lalaki, “Tungod kay nagpati ka sa imo asawa kag nagkaon sang bunga sang kahoy nga gindumili ko sa imo, pakamalauton ko ang duta. Gani sa bug-os mo nga kabuhi magapangabudlay ka sing tudo-tudo para makakaon ka. ¹⁸ Magatubo sa duta ang tunukon nga mga tanom, kag magakaon ka sang mga gintanom sa uma. ¹⁹ Kinahanglan nga magpangabudlay ka sing tudo-tudo agod makakaon ka, hasta nga magbalik ka sa duta nga amo ang imo ginhalinan. Tungod nga sa duta ka naghalin, gani sa duta ka man magabalik.”

²⁰ Gin-ngalanan ni Adan^[k] ang iya asawa nga “Eva”^[l] tungod kay siya ang mangin iloy sang tanan nga tawo. ²¹ Dayon naghimo ang Ginoong Dios sang bayo nga halin sa panit sang sapat para kay Adan kag sa iya asawa.

Ginpahalin si Adan kag si Eva sa Katamnan sang Eden

²² Dayon nagsiling ang Ginoong Dios, “Karon ang tawo nangin pareho na sa aton nga nakahibalo kon ano ang maayo kag ang malain. Kinahanglan nga indi gid siya pagtugutan nga magkaon sang bunga sang kahoy nga nagahatag sang kabuhi, kay kon magkaon siya, magapabilin siya nga buhi sa wala sing katapusan.” ²³ Gani ginpahalin siya sang Ginoong Dios sa katamnan sang Eden sa pagpanguma sang duta nga amo ang iya ginhalinan.

²⁴ Sang nakahalin na ang tawo, nagbutang ang Ginoong Dios sang mga kerubin^[m] sa sidlangan dampi sang katamnan sang Eden. Kag nagbutang man siya sang espada nga nagadabadaba kag nagatiyog agod wala sing may makapalapit sa kahoy nga nagahatag sang kabuhi.

Si Cain kag si Abel

4 Pagkatapos sadto, naghulid si Adan sa iya asawa nga si Eva kag nagbusong siya. Sang nakabata na si Eva, nagsiling siya, “Nakaangkon ako sang bata nga lalaki paagi sa bulig sang Ginoo, gani ngalanan ko siya nga Cain.”^{[n] 2} Kag sang ulihi nagbata liwat si Eva sing lalaki kag gin-ngalanan niya nga Abel.

Sang nagdako na sila, si Abel nangin manugbantay sang mga karnero kag kanding, kag si Cain iya nangin mangunguma. ³ Isa sadto ka adlaw, naghalad si Cain sa Ginoo halin sa iya patubas. ⁴ Si Abel iya nagkuha sang kamagulangan sa iya mga kasapatan kag gin-ihaw niya, kag ginhalad ang pinakamaayo nga bahin sa Dios. Nalipay ang Ginoo kay Abel kag sa iya halad, ⁵ pero wala siya nalipay kay Cain kag sa iya halad. Kag tungod sini, nagkusmod si Cain kag puwerte gid ang iya kaakig. ⁶ Gani ginpamangkot siya sang Ginoo, “Ano bala ang naakigan mo? Ngaa nagakusmod ka? ⁷ Kon maayo lang ang imo ginahimo, kuntani malipayon ka.^[o] Pero mag-andam ka! Tungod kay kon indi maayo ang imo ginahimo, ang sala magagahom sa imo. Kay ang sala pareho sa mabangis nga sapat nga nagabantay sa imo agod tukbon ka. Gani kinahanglan daugon mo ini.”

⁸ Isa sadto ka adlaw, nagsiling si Cain kay Abel, “Dali, makadto kita sa uma.” Kag sang didto na sila, ginpatay ni Cain si Abel nga iya utod.

⁹ Dayon nagpamangkot ang Ginoo kay Cain, “Diin na bala ang imo utod?” Nagsabat si Cain, “Ambot, wala ako kahibalo. Ngaa, ako bala ang manugbantay niya?” ¹⁰ Nagsiling dayon ang Ginoo kay Cain, “Ano bala ang imo ginhimo? Ang dugo sang imo utod daw sa tingog nga nagapakitluoy nga silutan ko ang tawo nga nagpatay sa iya. ¹¹ Tungod sang imo ginhimo, ginapakamalaot ko ikaw. Sugod subong indi ka na makapanguma sa duta nga nagsuyop sang dugo sang imo utod nga imo ginpatay. ¹² Bisan magtanom ka pa, ang duta indi na magpatubas para sa imo. Kag wala ka na sing permanente nga elistaran, gani bisan diin ka na lang makadto.”

¹³ Nagsiling si Cain sa Ginoo, “Tama gid ini kabug-at nga silot para sa akon. ¹⁴ Ginatabog mo ako subong sa sini nga duta kag sa imo presensya. Wala na ako sing permanente nga elistaran, gani bisan diin na lang ako makadto. Kag kon may makakita sa akon sigurado gid nga patyon niya ako.” ¹⁵ Pero nagsiling ang Ginoo kay Cain, “Indi ina matabo sa imo! Kay nagasiling ako nga ang bisan sin-o nga magpatay sa imo, balusan ko sing pito ka pilo.” Gani ginbutangan sang Ginoo sing tanda si Cain agod indi siya pagpatyon sang bisan sin-o nga makakita sa iya. ¹⁶ Dayon nagpalayo si Cain sa Ginoo kag didto nag-estar sa lugar sang Nod,^[p] sa sidlangan dampi sang Eden.

Ang mga Kaliwat ni Cain

¹⁷ Karon, naghulid si Cain sa iya asawa. Nagbusong ang iya asawa kag nagbata sing lalaki kag gin-ngalanan nila nga Enoc. Nagtukod si Cain sang isa ka banwa kag gin-ngalanan niya nga Enoc pareho sa ngalan sang iya anak. ¹⁸ Si Enoc may anak man nga lalaki kag ang iya ngalan si Irad. Si Irad nga ini amay ni Mehuel; si Mehuel amay ni Metushael; kag si Metushael amay ni Lamec. ¹⁹ Si Lamec may duha ka asawa nga si Ada kag si Zila. ²⁰ Si Ada nagbata kay Jabal nga amo ang ginhalinan sadtong mga tawo nga nagaestar sa mga tolda, nga nagaatipan sang mga sapat. ²¹ May utod si Jabal nga lalaki nga ang ngalan si Jubal, nga amo ang ginhalinan sang tanan nga manugtukar sang arpa kag plawta. ²² Si Zila nagbata man sing lalaki nga ang ngalan si Tubal Cain. Si Tubal Cain nga ini nagapanghimo sang tanan nga klase sang galamiton halin sa salsalon kag saway. May utod siya nga babayi nga si Naama.

²³ Isa sadto ka adlaw, nagsiling si Lamec sa iya duha ka asawa,

Ang mga Kaliwat ni Set

²⁵ Naghulid liwat si Adan kay Eva, kag nagbata si Eva sing lalaki. Nagsiling siya, “Ginhatagan liwat ako sang Dios sing anak nga lalaki bilang ilis kay Abel nga ginpatay ni Cain, gani ngalanan ko siya nga Set.”^{[r] 26} Sang ulihi, si Set may anak man nga lalaki nga iya gin-ngalanan nga Enosh. Sang panahon ni Enosh, nagsugod ang mga tawo tawag sa ngalan sang Ginoo.^[s]

Ang mga Kaliwat ni Adan^(A)

5 Amo ini ang ginsulat nga estorya parte sa pamilya ni Adan.

Sang pagtuga sang Dios sa tawo, ginhimo niya siya nga kaanggid sa iya. ² Gintuga niya ang lalaki kag babayi, kag ginpakamaayo niya sila kag gintawag nga “tawo”.

³ Sang nagaedad si Adan sing 130 ka tuig, natawo ang iya anak nga kaanggid sa iya. Gin-ngalanan niya siya nga Set. ⁴ Matapos natawo si Set, nagkabuhi pa gid si Adan sing 800 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan. ⁵ Napatay siya sa edad nga 930.

⁶ Sang nagaedad na si Set sing 105 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Enosh. ⁷ Matapos natawo si Enosh, nagkabuhi pa gid si Set sing 807 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan. ⁸ Napatay siya sa edad nga 912.

⁹ Sang nagaedad na si Enosh sing 90 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Kenan. ¹⁰ Matapos natawo si Kenan, nagkabuhi pa gid si Enosh sing 815 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan. ¹¹ Napatay siya sa edad nga 905.

¹² Sang nagaedad na si Kenan sing 70 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Mahalalel. ¹³ Matapos natawo si Mahalalel, nagkabuhi pa gid si Kenan sing 840 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan. ¹⁴ Napatay siya sa edad nga 910.

¹⁵ Sang nagaedad na si Mahalalel sing 65 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Jared. ¹⁶ Matapos natawo si Jared, nagkabuhi pa gid si Mahalalel sing 830 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan. ¹⁷ Napatay siya sa edad nga 895.

¹⁸ Sang nagaedad na si Jared sing 162 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Enoc. ¹⁹ Matapos natawo si Enoc, nagkabuhi pa gid si Jared sing 800 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan. ²⁰ Napatay siya sa edad nga 962.

²¹ Sang nagaedad na si Enoc sing 65 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Metusela. ^22-24 Matapos natawo si Metusela, nagkabuhi pa gid si Enoc sing 300 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan. Sang sina nga mga tinuig malapit gid ang relasyon ni Enoc sa Dios, gani sang nagaedad na siya sing 365 ka tuig nadula siya, kay ginkuha siya sang Dios.^[t]

²⁵ Sang nagaedad na si Metusela sing 187 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Lamec. ²⁶ Matapos natawo si Lamec, nagkabuhi pa gid si Metusela sing 782 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan. ²⁷ Napatay siya sa edad nga 969.

²⁸ Sang nagaedad na si Lamec sing 182 ka tuig, natawo ang isa niya ka anak nga lalaki. ²⁹ Nagsiling siya, “Ining akon anak makabulig sa aton nga pagpangabudlay sa duta nga ginpakamalaot sang Ginoo, gani ngalanan ko siya nga Noe.”^{[u] 30} Matapos natawo si Noe, nagkabuhi pa gid si Lamec sing 595 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan. ³¹ Napatay siya sa edad nga 777.

³² Halin sa edad ni Noe nga 500, natawo ang iya mga anak nga lalaki nga sila ni Shem, Ham, kag Jafet.

Ang Pagkamalaot sang Tawo

6 Sang ulihi, nagdamo ang mga tawo sa kalibutan, kag nagkalatawo man ang ila mga kabataan nga babayi. ² Nakita sang mga anak sang Dios^[v] nga ang mga babayi matahom. Gani ginpangasawa nila ang bisan sin-o nga ila naluyagan. ³ Karon nagsiling ang Ginoo, “Indi ko pagtugutan nga mabuhi ang tawo sing malawig tungod kay tawo lang sila. Gani sugod subong ang tawo magakabuhi nga indi magsobra sa 120 ka tuig.”

⁴ Sang sadto nga tiyempo, kag bisan sang ulihi, may mga kilala nga mga tawo^[w] sa kalibutan nga mga kaliwat sang mga anak sang Dios nga nagpangasawa sa matahom nga mga babayi. Ini sila mga gamhanan kag bantog nga mga tawo sang una nga tiyempo.

⁵ Sang nakita sang Ginoo nga ang ginahimo sang mga tawo sa kalibutan puro na lang kalautan, kag ang ila ginahunahuna permi malain, ⁶ naghinulsol siya nga ginhimo pa niya ang tawo sa kalibutan. Dako gid ang iya kasubo, ⁷ gani nagsiling siya, “Laglagon ko ang tanan nga tawo nga akon gintuga. Kag laglagon ko man ang tanan nga sapat sa duta pati ang mga sapat nga nagalupad, kay nagahinulsol ako nga ginhimo ko sila.” ⁸ Pero may isa ka tawo nga nakapalipay sa Ginoo. Siya amo si Noe.

Si Noe

⁹ Amo ini ang estorya parte sa pamilya ni Noe.

Si Noe matarong nga tawo. Siya lang ang nagkabuhi nga matarong sa iya nga tiyempo, kag malapit ang iya relasyon sa Dios. ¹⁰ May tatlo siya ka anak nga lalaki nga sila ni Shem, Ham, kag Jafet.

¹¹ Sa atubangan sang Dios, malaot gid ang mga tawo kag ang ila kalautan naglapta sa kalibutan. ¹² Nakita sang Dios nga malaot gid ang mga tawo sa kalibutan tungod kay ang ila ginahimo puro lang kalainan. ¹³ Gani nagsiling siya kay Noe, “Laglagon ko ang tanan nga tawo. Kay tungod sa ila, naglapta ang kalautan sa kalibutan. Laglagon ko sila kaupod sang kalibutan. ¹⁴ Gani ikaw Noe, maghimo ka sang barko^[x] halin sa maayo nga kahoy, kag himuan mo ini sang mga kuwarto. Dayon lamhitan mo sang alkitran sa sulod kag sa guwa sang barko. ¹⁵ Himua nga ang iya kalabaon 450 ka tapak, ang iya kasangkaron 75 ka tapak, kag ang iya kataason 45 ka tapak. ¹⁶ Atupan mo ang barko, kag butangan mo sang antad nga isa kag tunga ka tapak ang dingding kag ang atop. Himua nga ang barko may tatlo ka andana. Butangi man sang puwertahan sa iya kilid. ¹⁷ Kay pabahaon ko ang kalibutan agod malaglag ang tanan nga nagakabuhi. Mapatay ang tanan nga ara sa kalibutan. ¹⁸ Pero magahimo ako sang kasugtanan sa imo. Karon, magsulod ka sa barko upod ang imo asawa, mga anak, kag mga umagad. ¹⁹ Magpasulod ka man sang isa ka pares, lalaki kag babayi, sa kada klase sang mga sapat agod mabuhi sila upod sa imo. ²⁰ Duha sa kada klase sang tanan nga sapat ang magapalapit sa imo agod mabuhi—ang mga sapat nga nagalupad, ang nagalakat, kag ang nagakamang. ²¹ Magdala ka man sang tanan nga klase sang pagkaon para sa inyo kag para man sa mga sapat.” ²² Gintuman ni Noe ang tanan nga ginsugo sang Dios sa iya.

Ang Grabe gid nga Baha

7 Nagsiling ang Ginoo kay Noe, “Magsulod ka sa barko upod sang imo bug-os nga pamilya. Tungod kay sa tanan nga tawo sa sini nga henerasyon ikaw lang ang nakita ko nga matarong. ² Magdala ka sang pito ka pares sa kada klase sang matinlo^[y] nga sapat, pero isa lang ka pares sa kada klase sang indi matinlo nga sapat. ³ Kag magdala ka man sang pito ka pares sa kada klase sang sapat nga nagalupad. Himuon mo ini agod mabuhi sila sa kalibutan. ⁴ Kay pagkatapos sang pito ka adlaw halin subong, paulanan ko ang bug-os nga kalibutan sa sulod sang 40 ka adlaw kag 40 ka gab-i, agod magkalamatay ang tanan ko nga ginhimo.” ⁵ Gintuman ni Noe ang tanan nga ginsugo sang Ginoo sa iya.

⁶ Nagaedad si Noe sing 600 ka tuig sang nag-abot ang grabe gid nga baha sa kalibutan. ⁷ Nagsulod siya sa barko upod sang iya asawa, mga anak, kag mga umagad agod indi sila magkalamatay sa baha. ^8-9 Suno sa ginsugo sang Dios kay Noe, ginpasulod niya sa barko ang kada pares sang tanan nga klase sang sapat nga matinlo kag indi matinlo nga nagpalapit sa iya. ¹⁰ Kag pagkaligad sang pito ka adlaw, nagbaha sa kalibutan.

¹¹ Nagaedad sadto si Noe sing 600 ka tuig. Kag sang ika-17 nga adlaw sang ikaduha nga bulan, nag-ulan sing puwerte gid kabaskog kag nag-awas ang tanan nga tuburan. ¹² Kag nag-inulan sa kalibutan sa sulod sang 40 ka adlaw kag 40 ka gab-i. ¹³ Sang adlaw mismo nga nag-umpisa ang pag-ulan, nagsulod sa barko si Noe kag ang iya asawa kag ang tatlo nila ka anak nga sila ni Shem, Ham, kag Jafet kaupod sang ila mga asawa. ¹⁴ Kaupod man nila ang tanan nga klase sang sapat: ang nagalakat, ang nagakamang, kag ang nagalupad. ^15-16 Suno sa ginsugo sang Dios kay Noe, ginpasulod niya sa barko ang kada pares sang tanan nga klase sang sapat nga nagpalapit sa iya. Pagkatapos ginsira sang Ginoo ang barko.

^17-18 Sige ang inulan sa kalibutan sa sulod sang 40 ka adlaw. Nagtaas ang tubig hasta nga naglutaw ang barko. ¹⁹ Nagtaas pa gid ang tubig hasta nga nalapawan ang tanan nga mataas nga mga bukid, ²⁰ kag hasta nga nagtaas pa gid ang tubig sing mga sobra 20 ka tapak halin sa putokputokan sang pinakamataas nga bukid. ²¹ Gani nagkalamatay ang tanan nga may kabuhi—ang mga sapat nga nagalupad, nagalakat, nagakamang, kag ang tanan nga tawo. ²² Nagkalamatay ang tanan nga nagakabuhi sa duta. ²³ Ginlaglag ang tanan nga tawo kag ang tanan nga sapat sa kalibutan. Si Noe lang kag ang iya mga kaupod sa sulod sang barko ang wala mapatay. ²⁴ Nagbaha ang kalibutan sa sulod sang 150 ka adlaw.

Ang Pag-untat sang Baha

8 Wala pagkalimti sang Dios si Noe kag ang iya mga kaupod nga mga sapat sa sulod sang barko. Gani ginpahuyop niya ang hangin sa kalibutan kag nag-amat-amat hubas ang tubig. ² Gintakpan niya ang mga tuburan kag ginpauntat ang ulan. ³ Sige hubas ang tubig sa sulod sang 150 ka adlaw. ⁴ Kag sang ika-17 nga adlaw sang ikapito nga bulan, nabara ang barko sa kabukiran sang Ararat. ⁵ Padayon nga naghubas ang tubig. Kag sang nahauna nga adlaw sang ika-10 nga bulan, makita na ang putokputokan sang mga bukid.

⁶ Pagligad sang 40 pa gid ka adlaw, ginbuksan ni Noe ang bintana sang barko ⁷ kag ginbuy-an paguwa ang isa ka uwak. Kag ang ini nga uwak sige lang ang iya lupad-lupad pakadto-pabalik hasta sa paghubas sang tubig. ⁸ Ginbuy-an man ni Noe ang isa ka pating agod mahibaluan niya kon naghubas na ang tubig, ⁹ pero wala sing may mahapunan ang pating tungod kay natabunan pa sang tubig ang bug-os nga kalibutan. Gani nagbalik na lang ang pating kay Noe sa barko. Ginpahapon ni Noe ang pating sa iya kamot kag ginpasulod sa barko. ¹⁰ Ginpaligad anay ni Noe ang pito ka adlaw kag ginbuy-an niya liwat ang pating. ¹¹ Nagbalik ang pating sang sirom na nga may lab-as nga dahon sang olibo sa iya tuktok. Gani nahibaluan ni Noe nga naghubas na ang tubig. ¹² Ginpaligad liwat ni Noe ang pito pa gid ka adlaw kag ginbuy-an niya liwat ang pating, pero wala na ini nagbalik.

¹³ Nagaedad na si Noe sing 601 ka tuig. Kag sang nahauna nga adlaw sang nahauna nga bulan, naghubas ang tubig. Ginkuha ni Noe ang tabon sa may barko kag nakita niya nga mala na ang duta. ¹⁴ Sang ika-27 nga adlaw sang ikaduha nga bulan mala na gid ang duta sa bug-os nga kalibutan.

¹⁵ Nagsiling dayon ang Dios kay Noe, ¹⁶ “Guwa na kamo tanan sa barko. ¹⁷ Kag paguwaa man ang tanan nga sapat agod magmuad sila kag magdamo, kag maglapta sa kalibutan.” ¹⁸ Gani nagguwa si Noe upod ang iya asawa, mga anak nga lalaki kag mga umagad. ¹⁹ Nagguwa man ang tanan nga sapat: ang nagalakat, ang nagalupad, kag ang nagakamang. Nagainupod sila suno sa ila nga klase.

Naghalad si Noe

²⁰ Naghimo si Noe sang halaran para sa Ginoo. Dayon nagkuha siya sang isa sa kada klase sang mga sapat nga matinlo^[z] pati man sa kada klase sang mga pispis nga matinlo kag ginsunog niya ini sa halaran bilang halad sa Ginoo. ²¹ Sang napanimahuan sang Ginoo ang kahamot sini, nagsiling siya sa iya kaugalingon, “Indi ko na gid pagpakamalauton liwat ang duta tungod sang ginahimo sang tawo. Bisan pa nga nahibaluan ko nga makasasala ang tawo halin sang bata pa siya, indi ko na gid paglaglagon liwat ang tanan nga nagakabuhi pareho sang akon ginhimo sadto. ²² Samtang nagapadayon ang kalibutan, may panahon sang tigtalanom kag may tig-alani, may tigtulugnaw kag may tig-ilinit, may tingulan kag may tingadlaw, kag may adlaw kag may gab-i.”

Ang Kasugtanan sang Dios kay Noe

9 Karon, ginbendisyunan sang Dios si Noe kag ang iya mga anak kag ginsilingan, “Magpamata kamo agod magdamo kamo kag maglapta sa kalibutan. ² Mahadlok sa inyo ang tanan nga sapat: ang nagalakat, ang nagalupad, ang nagakamang, kag ang nagalangoy. Kamo ang magagahom sa ila tanan. ³ Ginahatag ko ini nga mga sapat sa inyo bilang pagkaon, subong nga ginhatag ko sa inyo ang mga tanom bilang pagkaon. ⁴ Pero indi gid ninyo pagkaunon ang sapat nga sang pagpatay ang dugo wala makaguwa, tungod kay ang dugo simbolo sang kabuhi. ⁵ Pagasukton ko gid ang bisan sin-o nga magpatay sa inyo, bisan pa ang mga sapat. Pagasukton ko ang bisan sin-o nga magpatay sa iya isigkatawo. ⁶ Ang bisan sin-o nga magpatay sa iya isigkatawo dapat pagapatyon man sang iya isigkatawo. Kay ang tawo ginhimo sang Dios nga kaanggid sa iya. ⁷ Karon, magpamata kamo agod magdamo kamo kag maglapta sa kalibutan.”

⁸ Nagsiling pa gid ang Dios kay Noe kag sa iya mga anak, ^9-11 “Amo ini ang akon kasugtanan sa inyo kag sa inyo mga kaliwat, kag sa tanan nga nagakabuhi sa kalibutan—ang tanan nga sapat nga nangin kaupod ninyo sa barko: Indi ko na gid paglaglagon liwat ang tanan nga nagakabuhi paagi sa grabe gid nga baha. Kag wala na gid sing baha nga pareho sini nga matabo pa sa paglaglag sang kalibutan. ^12-13 Kag bilang tanda sang akon kasugtanan sa inyo kag sa tanan nga sapat, kag sa inyo mga kaliwat sa palaabuton, ibutang ko ang akon balangaw sa mga panganod. ¹⁴ Kon paguwaon ko ang mga panganod kag magpakita ang balangaw, ¹⁵ dumdumon ko dayon ang akon kasugtanan sa inyo kag sa tanan nga klase sang sapat, nga indi na gid magbaha liwat sa paglaglag sang tanan nga nagakabuhi. ¹⁶ Kon magguwa ang balangaw sa mga panganod, dumdumon ko dayon ang akon wala sing katapusan nga kasugtanan sa tanan nga klase sang sapat sa kalibutan. ¹⁷ Ang balangaw amo ang tanda sang akon kasugtanan sa tanan nga nagakabuhi sa kalibutan.”

Ang mga Anak ni Noe

¹⁸ Amo ini ang mga anak ni Noe nga kaupod niya sa barko: si Shem, si Ham, kag si Jafet. (Si Ham amo ang amay ni Canaan.) ¹⁹ Ini sila nga tatlo amo ang ginhalinan sang tanan nga tawo sa kalibutan.

²⁰ Si Noe isa ka mangunguma kag siya amo ang una nga nagtanom sang ubas. ²¹ Sang isa ka tion, nag-inom siya sang bino kag nahubog siya. Natulugan siya nga hublas sa sulod sang iya tolda. ²² Karon, si Ham nga amay ni Canaan nagsulod sa tolda, kag nakita niya nga hublas ang iya amay. Gani nagguwa siya kag ginsugiran niya ang duha niya ka utod. ²³ Nagkuha si Shem kag si Jafet sang panapton kag ginsablay nila sa ila abaga, dayon naglakat sila nga nagaisol pasulod sa tolda kag gintabunan nila ang ila amay. Wala gid sila nagbalikid tungod kay indi nila gusto nga makita ang pagkahublas sang ila amay. ²⁴ Sang naumpawan na si Noe sa iya kahulugbon, kag pagkahibalo niya kon ano ang ginhimo sang iya kamanghuran nga anak, ²⁵ nagsiling siya:

²⁶ Kag nagsiling man siya,

²⁸ Nagkabuhi pa gid si Noe sing 350 ka tuig pagkatapos sang grabe gid nga baha. ²⁹ Napatay siya sa edad nga 950.

Ang mga Kaliwat sang mga Anak ni Noe^(B)

10 Amo ini ang estorya parte sa mga pamilya sang mga anak ni Noe nga sila ni Shem, Ham, kag Jafet. Nagkalatawo ang ila mga anak pagkatapos sang grabe gid nga baha.

² Ang mga anak nga lalaki ni Jafet amo sila ni Gomer, Magog, Madai, Javan, Tubal, Meshec, kag Tiras. ³ Si Gomer may mga anak man nga sila ni Ashkenaz, Rifat, kag Togarma. ⁴ Ang mga anak ni Javan amo sila ni Elisha, Tarshish, Kitim, kag Dodanim.^{[aa] 5} Amo ini sila ang mga kaliwat ni Jafet. Sila amo ang ginhalinan sang mga tawo nga nagaestar sa mga lugar nga malapit sa dagat kag sa mga isla. Ang kada pamilya nila nagaestar sa ila kaugalingon nga lugar nga sakop sang ila nasyon, kag may kaugalingon sila nga lingguahe.

⁶ Ang mga anak nga lalaki ni Ham amo sila ni Cush, Mizraim,^[ab] Put, kag Canaan. ⁷ Si Cush may mga anak man nga sila ni Sheba, Havila, Sabta, Raama, kag Sabteca. Ang mga anak ni Raama amo si Sheba kag si Dedan. ⁸ May isa pa ka anak si Cush nga ang iya ngalan si Nimrod. Si Nimrod nga ini nangin gamhanan nga tawo sa kalibutan. ⁹ Maayo gid siya nga mangangayam sa atubangan sang Ginoo, gani may hulubaton nga nagasiling, “Pareho ka kay Nimrod nga maayo gid nga mangangayam sa atubangan sang Ginoo.” ¹⁰ Ang una nga ginharian nga gin-gamhan ni Nimrod amo ang Babilonia, Erec, Acad, kag Calne. Ini sila tanan sakop sang Shinar. ¹¹ Halin sa sadto nga mga lugar nagkadto siya sa Asiria kag gintukod niya ang Nineve, Rehobot Ir, Cala, ¹² kag Resen nga ara sa tunga-tunga sang Nineve kag sang Cala nga isa ka bantog nga banwa.

¹³ Si Mizraim amo ang ginhalinan sang mga Ludhanon, Anamnon, Lehabnon, Naftunon, ¹⁴ Patrusnon, Caslunon, kag sang mga Caftornon^[ac] nga amo ang ginhalinan sang mga Filistinhon.

¹⁵ Si Canaan amo ang amay ni Sidon kag ni Het.^[ad] Si Sidon amo ang magulang. ¹⁶ Si Canaan amo man ang ginhalinan sang mga Jebusnon, Amornon, Girgashnon, ¹⁷ Hivhanon, Arkhanon, Sinhanon, ¹⁸ Arvadnon, Zemarnon, kag sang mga Hamatnon.

Sang uhili naglapta ang mga kaliwat ni Canaan. ¹⁹ Ang dulunan sang ila kadutaan nagahalin sa Sidon pakadto sa Gerar hasta sa Gaza, kag nagalambot sa Sodom, Gomora, Adma, Zeboyim, hasta sa Lasha.

²⁰ Amo ini sila ang mga kaliwat ni Ham. Ang kada pamilya nila nagaestar sa ila kaugalingon nga lugar nga sakop sang ila nasyon, kag may kaugalingon sila nga lingguahe.

²¹ Si Shem nga magulang ni Jafet amo ang ginhalinan sang tanan nga Hebreo.^{[ae] 22} Ang iya mga anak nga lalaki amo sila ni Elam, Ashur, Arfaxad, Lud, kag Aram. ²³ Ang mga anak ni Aram amo sila ni Uz, Hul, Geter, kag Meshec. ²⁴ Si Arfaxad amay ni Shela, kag si Shela amay ni Eber. ²⁵ May duha ka anak nga lalaki si Eber: ang isa gin-ngalanan nga Peleg, tungod kay sang iya panahon ang mga tawo sa kalibutan nagabinahin-bahin; ang ngalan sang iya utod amo si Joktan. ²⁶ Si Joktan amo ang amay nila ni Almodad, Shelef, Hazarmavet, Jera, ²⁷ Hadoram, Uzal, Dikla, ²⁸ Obal, Abimael, Sheba, ²⁹ Ofir, Havila, kag Jobab. Sila tanan amo ang mga anak ni Joktan. ³⁰ Ang kadutaan nga ginaestaran nila nagahalin sa Mesha kag nagapakadto sa Sefar, sa kabukiran sa sidlangan. ³¹ Amo ini sila ang mga kaliwat ni Shem. Ang kada pamilya nila nagaestar sa ila kaugalingon nga lugar nga sakop sang ila nasyon, kag may kaugalingon sila nga lingguahe.

³² Amo ato tanan ang mga kaliwat sang mga anak ni Noe. Ini sila ara sa nagkalain-lain nga mga nasyon. Tungod sa ila, natukod ang mga nasyon sa bug-os nga kalibutan pagkatapos sang grabe gid nga baha.

Ang Tore sang Babilonia

11 Sang una, isa lang ka lingguahe ang ginagamit sang tanan nga tawo sa bug-os nga kalibutan. ² Samtang nagasaylo ang mga tawo sang elistaran pasidlangan, nakaabot sila sa isa ka patag sa lugar sang Shinar, kag didto sila nag-estar. ^3-4 Karon, nagsiling ang mga tawo, “Matukod kita sang isa ka siyudad nga may tore nga lambot sa kalangitan, agod mangin bantog kita kag para indi kita maglapta sa bug-os nga kalibutan.” Gani naghimo sila sang mga tisa,^[af] kag ginpainitan nila ini sing maayo agod magtig-a gid. Tisa ang ila gin-gamit imbes bato. Kag aspalto ang ila gin-gamit bilang semento.

⁵ Karon, nagpasilabot^[ag] ang Ginoo sa pagtukod sang mga tawo sang siyudad kag tore. ⁶ Siling niya, “Ini nga mga tawo nagaugyon kag may isa lang sila ka lingguahe. Kag ining ila ginahimo umpisa pa lang sang ila pa gid nga pagahimuon. Sa indi madugay himuon nila ang bisan ano nga gusto nila himuon. ⁷ Gani dali, magpasilabot kita. Lain-lainon ta ang ila lingguahe agod indi sila mag-intiendihanay.” ⁸ Gani ginpalapta sila sang Ginoo sa bug-os nga kalibutan tungod kay indi na sila mag-intiendihanay, kag nauntat ang ila pagtukod sang siyudad. ⁹ Ini nga siyudad gintawag nga Babilonia^[ah] kay didto ginpalain-lain sang Ginoo ang lingguahe sang mga tawo, kag halin didto ginpalapta niya sila sa bug-os nga kalibutan.

Ang mga Kaliwat ni Shem^(C)

¹⁰ Amo ini ang estorya parte sa pamilya ni Shem.

Duha ka tuig pagkatapos sang grabe gid nga baha, sang nagaedad si Shem sing 100 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Arfaxad. ¹¹ Matapos natawo si Arfaxad, nagkabuhi pa gid si Shem sing 500 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan.

¹² Sang nagaedad na si Arfaxad sing 35 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Shela. ¹³ Matapos natawo si Shela, nagkabuhi pa gid si Arfaxad sing 403 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan.

¹⁴ Sang nagaedad na si Shela sing 30 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Eber. ¹⁵ Matapos natawo si Eber, nagkabuhi pa gid si Shela sing 403 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan.

¹⁶ Sang nagaedad na si Eber sing 34 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Peleg. ¹⁷ Matapos natawo si Peleg, nagkabuhi pa gid si Eber sing 430 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan.

¹⁸ Sang nagaedad na si Peleg sing 30 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Reu. ¹⁹ Matapos natawo si Reu, nagkabuhi pa gid si Peleg sing 209 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan.

²⁰ Sang nagaedad na si Reu sing 32 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Serug. ²¹ Matapos natawo si Serug, nagkabuhi pa gid si Reu sing 207 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan.

²² Sang nagaedad na si Serug sing 30 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Nahor. ²³ Matapos natawo si Nahor, nagkabuhi pa gid si Serug sing 200 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan.

²⁴ Sang nagaedad na si Nahor sing 29 ka tuig, natawo ang iya anak nga lalaki nga si Tera. ²⁵ Matapos natawo si Tera, nagkabuhi pa gid si Nahor sing 119 ka tuig kag nadugangan pa gid ang iya kabataan.

²⁶ Halin sa edad ni Tera nga 70, natawo ang iya mga anak nga lalaki nga sila ni Abram, Nahor, kag Haran.

Ang mga Kaliwat ni Tera

²⁷ Amo ini ang estorya parte sa pamilya ni Tera.

Si Tera amay nila ni Abram, Nahor, kag Haran. Si Haran amay ni Lot. ²⁸ Napatay si Haran didto sa Ur nga sakop sang mga Kaldeanhon,^[ai] sa lugar mismo nga sa diin natawo siya. Napatay siya samtang buhi pa ang iya amay nga si Tera. ²⁹ Nagpangasawa si Abram kay Sarai, kag si Nahor nagpangasawa kay Milca. Ang amay ni Milca kag sang iya utod nga si Isca amo si Haran. ³⁰ Si Sarai indi makabata kay baw-as siya.

³¹ Naghalin si Tera sa Ur nga sakop sang mga Kaldeanhon. Kaupod niya ang iya anak nga si Abram, ang iya umagad nga si Sarai, kag ang iya apo nga si Lot nga anak ni Haran. Pakadto sila kuntani sa Canaan, pero pag-abot nila sa Haran didto na lang sila nag-estar. ³² Didto napatay si Tera sa edad nga 205.^[aj]

Ang Pagtawag sang Dios kay Abram

12 Karon, nagsiling ang Ginoo kay Abram, “Bayai ang imo nasyon, mga paryente, kag ang pamilya sang imo amay, kag magkadto ka sa lugar nga akon itudlo sa imo. ² Himuon ko ang imo mga kaliwat nga isa ka bantog nga nasyon. Pakamaayuhon ko ikaw kag mangin bantog ang imo ngalan. Paagi sa imo, madamo ang makabaton sang pagpakamaayo. ³ Pakamaayuhon ko ang nagapakamaayo sa imo. Pero pakamalauton ko ang nagapakamalaot sa imo. Pakamaayuhon ko ang tanan nga katawhan sa kalibutan paagi sa imo.”

^4-5 Gani naghalin si Abram sa Haran kag nagkadto sa Canaan, suno sa ginsiling sang Ginoo sa iya. Nagaedad sadto si Abram sing 75 ka tuig. Nag-upod sa iya ang iya hinablos nga si Lot. Gindala man niya ang iya asawa nga si Sarai kag ang tanan nila nga mga pagkabutang kag mga suluguon nga natipon nila sa Haran.

Pag-abot nila sa Canaan, ⁶ nagpadayon sila hasta nga nakalambot sila sa dako nga kahoy^[ak] sang More didto sa Shekem. (Sadto nga panahon didto pa ang mga Canaanhon.) ⁷ Dayon nagpakita ang Ginoo kay Abram kag nagsiling sa iya, “Amo ini nga duta ang ihatag ko sa imo mga kaliwat.”^[al] Gani naghimo si Abram sang halaran para sa Ginoo nga nagpakita sa iya. ⁸ Halin didto, nagsaylo sila sa bukid sa sidlangan^[am] sang Betel, kag didto sila nagpatindog sang tolda, sa tunga-tunga sang Betel kag Ai. Ang Betel sa nakatundan^[an] kag ang Ai sa sidlangan. Naghimo man didto si Abram sang halaran kag nagsimba sa Ginoo. ⁹ Sang ulihi nagsaylo naman sila. Sige ang ila panglakaton pakadto sa Negev.

Nagkadto si Abram sa Egipto

¹⁰ Pero may puwerte nga gutom sa Canaan, gani nagderetso si Abram sa Egipto agod didto lang anay mag-estar. ¹¹ Sang nagahinampot na sila sa Egipto, nagsiling si Abram sa iya asawa, “Sarai, matahom ka nga babayi. ¹² Kon makita ka sang mga Egiptohanon masiling sila nga asawa ko ikaw, gani patyon nila ako kag ikaw iya indi. ¹³ Mas maayo pa siguro nga silingon mo sila nga mag-utod kita^[ao] agod indi nila ako pagpatyon kag agod maayo ang ila pagtratar sa akon tungod sa imo.”

¹⁴ Gani pag-abot nila sa Egipto, nakita sang mga Egiptohanon nga matahom gid si Sarai. ¹⁵ Kag sang makita siya sang mga opisyal sang hari,^[ap] ginsugiran nila ang hari kon daw ano siya katahom. Gani gindala si Sarai didto sa palasyo. ¹⁶ Tungod kay Sarai, maayo gid ang pagtratar sang hari kay Abram kag ginhatagan pa siya sang mga karnero, kanding, baka, asno,^[aq] kamelyo, kag mga suluguon nga lalaki kag babayi.

¹⁷ Pero ginhatagan sang Ginoo sang makangilidlis nga balatian ang hari kag ang mga sinakpan niya sa palasyo tungod kay Sarai. ¹⁸ Sang mahibaluan sang hari ang kabangdanan sini tanan, ginpatawag niya si Abram kag ginpamangkot, “Ano bala ining ginhimo mo sa akon? Ngaa wala ka magsugid nga asawa mo gali siya? ¹⁹ Ngaa nagsiling ka nga mag-utod kamo? Ti kundi ginkuha ko siya nga mangin akon asawa. Karon, ari ang imo asawa, kuhaa siya kag maglakat kamo!” ²⁰ Dayon nagsugo ang hari sa iya mga tinawo nga pahalinon na sila. Gani gindala nila si Abram paguwa sa sadto nga lugar kag ginpahalin upod ang iya asawa kag dala ang tanan niya nga pagkabutang.

Nagbulag si Abram kag si Lot

13 Halin sa Egipto, nagkadto si Abram sa Negev upod ang iya asawa kag dala ang tanan niya nga pagkabutang, kag nag-upod man sa ila si Lot. ² Manggaranon na kaayo si Abram; madamo na ang iya kasapatan, pilak, kag bulawan. ³ Halin sa Negev, nagsaylo-saylo sila hasta nga nakabalik sila sa lugar nga ila anay ginpatindugan sang tolda. Ini nga lugar ara sa tunga-tunga sang Betel kag Ai. ⁴ Diri man sila una nga nagpatindog sang halaran sang pag-abot nila sa Canaan. Sa liwat nagsimba didto si Abraham sa Ginoo.

⁵ Si Lot nga nagaupod man kay Abram kon diin siya magkadto may iya man nga mga kasapatan kag mga tolda. ⁶ Kag tungod kay madamo na ang ila kasapatan kag iban pa nga mga pagkabutang, indi sila puwede nga magtingob estar sa isa ka lugar. Ang palahalban^[ar] indi makaigo sa ila. ⁷ Tungod sini, nag-ilinaway ang mga manugbantay sang ila mga kasapatan. (Sadto nga panahon ang mga Canaanhon kag mga Periznon nagaestar pa sa sadto nga duta.)

⁸ Gani nagsiling si Abram kay Lot, “Kita kag ang aton mga tinawo indi dapat mag-ilinaway, kay magparyentihanay kita. ⁹ Ang maayo pa, mabulagay na lang kita tungod madamo pa man sang lugar nga puwede sayluhan. Ikaw ang magpili kon diin nga bahin sang duta ang imo gusto. Kon mapawala ka, mapatuo ako; kon mapatuo ka, mapawala ako.”

¹⁰ Nagtan-aw si Lot sa palibot kag nakita niya nga bugana sang tubig ang Kapatagan sang Jordan hasta sa Zoar, pareho sang katamnan sang Ginoo^[as] kag sang duta sang Egipto. (Ini sang wala pa ginlaglag sang Ginoo ang Sodom kag Gomora.) ¹¹ Gani ginpili ni Lot ang bug-os nga Kapatagan sang Jordan sa sidlangan. Sa amo nga paagi nagbulagay si Lot kag si Abram. ¹² Si Abram nagpabilin sa Canaan samtang si Lot iya didto sa mga banwa sang kapatagan. Nagpatindog si Lot sang iya mga tolda malapit sa Sodom. ¹³ Ang mga tawo sa Sodom tama gid ka makasasala. Puwerte gid ang ila pagpakasala kontra sa Ginoo.

Nagsaylo si Abram sa Hebron

¹⁴ Sang nakahalin na si Lot, nagsiling ang Ginoo kay Abram, “Halin sa imo ginatindugan tan-awa sing maayo ang imo palibot. ¹⁵ Ang tanan nga duta nga malambot sang imo panulok ihatag ko sa imo kag sa imo mga kaliwat, kag mangin inyo ina hasta san-o. ¹⁶ Hatagan ko ikaw sing madamo nga mga kaliwat nga ang ila kadamuon pareho sa yab-ok. Ang yab-ok indi maisip, gani ang imo mga kaliwat indi man maisip. ¹⁷ Lakat ka kag libuta ang bug-os nga duta kay ihatag ko ina tanan sa imo.” ¹⁸ Gani ginhalin ni Abram ang iya mga tolda, kag didto siya nag-estar malapit sa dalagko nga mga kahoy^[at] ni Mamre didto sa Hebron, kag naghimo siya didto sang halaran para sa Ginoo.

Ginluwas ni Abram si Lot

14 Sang sadto nga tiyempo, si Haring Amrafel sang Shinar, si Haring Arioc sang Elasar, si Haring Kedorlaomer sang Elam, kag si Haring Tidal sang Goyim ² nagpakig-away kontra kay Haring Bera sang Sodom, Haring Birsha sang Gomora, Haring Shinab sang Adma, Haring Shemeber sang Zeboyim, kag sa hari sang Bela nga ginatawag man nga Zoar. ³ Nagtipon ining lima ka hari upod ang ila mga soldado didto sa Kapatagan sang Sidim nga ginatawag subong nga Patay nga Dagat.^{[au] 4} Ini nga mga hari ginsakop anay ni Kedorlaomer sa sulod sang 12 ka tuig, pero sang ika-13 nga tuig nagrebelde sila kontra sa iya. ⁵ Kag sang ika-14 nga tuig, gindaog ni Kedorlaomer kag sang iya mga kadampig nga mga hari ang mga Refaimnon sa Ashterot Karnaim, ang mga Zuzhanon sa Ham, ang mga Emhanon sa kapatagan sang Kiriataim, ⁶ kag ang mga Horhanon sa kabukiran sang Seir hasta sa El Paran nga malapit sa kamingawan. ⁷ Halin didto, nagbalik sila kag nakaabot sa En Mishpat nga ginatawag subong nga Kadesh. Kag gin-agaw nila ang tanan nga kadutaan sang mga Amaleknon kag sang mga Amornon nga nagaestar sa Hazazon Tamar.

⁸ Karon, gintipon sang mga hari sang Sodom, Gomora, Adma, Zeboyim, kag Bela ang ila mga soldado didto sa Kapatagan sang Sidim ⁹ kag nagpakig-away sila kontra kay Haring Kedorlaomer sang Elam, Haring Tidal sang Goyim, Haring Amrafel sang Shinar, kag kay Haring Arioc sang Elasar—lima ka hari kontra sa apat ka hari. ¹⁰ Karon, ang Kapatagan sang Sidim may madamo nga mga buho nga ginakuhaan sang aspalto. Kag sang magpalagyo ang hari sang Sodom kag sang Gomora upod ang ila mga tinawo, nahulog ang iban sa ila sa mga buho, kag ang iban nakapalagyo sa mga bukid. ^11-12 Ang tanan nga pagkabutang sang Sodom kag Gomora pati ang ila mga pagkaon ginkuha sang ila mga kaaway. Ginbihag man nila si Lot nga hinablos ni Abram kag ginkuha ang iya mga pagkabutang, kay natabuan nga didto siya nagaestar sa Sodom. Pagkatapos panguha sang mga kaaway, naglakat sila.

¹³ Karon, may isa nga nakapalagyo kag nagpanugid kay Abram nga Hebreo parte sa natabo. Si Abram sadto didto nagaestar malapit sa dalagko nga mga kahoy ni Mamre nga Amornon. Si Mamre nga ini kag ang iya mga utod nga si Eshcol kag si Aner mga kadampig ni Abram. ¹⁴ Pagkabati ni Abram nga ginbihag ang iya hinablos, gintipon niya dayon ang iya 318 ka tinawo nga masaligan, nga natawo sa iya kampo. Ginlagas nila ang apat ka hari hasta sa Dan. ¹⁵ Pagkagab-i, gintunga ni Abram ang iya mga tinawo kag ginsalakay nila ang ila mga kaaway, kag napierdi nila ini. Ang iban nga nakapalagyo ginlagas nila hasta sa Hoba, sa aminhan^[av] sang Damascus. ¹⁶ Nabawi nila ang tanan nga pagkabutang nga gin-agaw sang mga kaaway. Nabawi man nila si Lot kag ang iya mga pagkabutang pati ang mga babayi kag ang iban pa nga mga katawhan.

Ginbendisyunan ni Melkizedek si Abram

¹⁷ Sang pagpauli na ni Abram, matapos nila nga napierdi si Kedorlaomer kag ang iya kaupod nga mga hari, ginsugata siya sang hari sang Sodom sa Kapatagan sang Shave (nga ginatawag man nga Kapatagan sang Hari). ¹⁸ Ginsugata man siya ni Melkizedek nga hari sang Salem kag pari sang Labing Mataas nga Dios. May dala si Melkizedek nga tinapay kag ilimnon. ¹⁹ Ginbendisyunan niya si Abram nga nagasiling:

Dayon ginhatag ni Abram kay Melkizedek ang ikanapulo sang tanan nga butang nga iya nakuha sa inaway.

²¹ Karon, nagsiling ang hari sang Sodom kay Abram, “Imo na lang ang tanan ko nga mga pagkabutang nga nabawi mo, pero iuli lang sa akon ang tanan ko nga mga tinawo.” ²² Pero nagsabat si Abram, “Ginasumpa ko sa atubangan sang Ginoo, ang Labing Mataas nga Dios nga amo ang naghimo sang langit kag sang duta, ²³ nga indi gid ako magkuha sang bisan ano sa imo pagkabutang, bisan hilo ukon higot sang sandalyas, agod nga indi ka makasiling nga ikaw ang nagpamanggaranon sa akon. ²⁴ Indi ako magbaton sang bisan ano para sa akon kaugalingon. Ang kabigon ko lang nga nabaton ko amo ang ginkaon sang akon mga tinawo, pero tuguti ang akon mga kaupod nga sila ni Aner, Eshcol, kag Mamre sa pagkuha sang ila parte sa mga butang nga nakuha sa inaway.”

Ang Kasugtanan sang Dios kag ni Abram

15 Pagkatapos sadto, naghambal ang Ginoo kay Abram paagi sa isa ka palanan-awon. Siling niya, “Abram, indi ka magkahadlok tungod kay apinan ko ikaw kag hatagan sang dako nga balos.” ² Pero nagsiling si Abram, “O Ginoong Dios, ano bala ang pulos sang imo balos sa akon kay hasta subong wala man ako sing bata. Ang manunubli ko amo gid lang si Eliezer nga taga-Damascus. ³ Tungod kay wala mo ako paghatagi sang bata, si Eliezer nga isa sang akon mga suluguon amo na lang ang magapanubli sang akon mga pagkabutang.” ⁴ Nagsiling ang Ginoo sa iya, “Indi si Eliezer ang magapanubli sang imo mga pagkabutang kundi ang imo gid mismo nga bata.” ⁵ Dayon gindala siya sang Ginoo sa guwa kag ginsilingan, “Tan-awa bala ang mga bituon sa langit; isipa kon maisip mo. Pareho man sina kadamo ang imo mangin kaliwat.” ⁶ Nagtuo si Abram sa Ginoo, kag tungod sang iya pagtuo ginpakamatarong siya.^[aw]

⁷ Nagsiling pa gid siya kay Abram, “Ako ang Ginoo nga nagsugo sa imo sa paghalin sa Ur nga sakop sang mga Kaldeanhon^[ax] agod ihatag sa imo ini nga duta nga mangin imo.” ⁸ Pero nagsiling si Abram, “O Ginoong Dios, paano ko mahibaluan nga maangkon ko ini?” ⁹ Nagsabat ang Ginoo, “Dal-i ako diri sang isa ka bakiya nga baka, isa ka babayi nga kanding, kag isa ka lalaki nga karnero, nga ang kada isa tatlo ka tuig ang edad. Kag magdala ka man sang isa ka pating kag isa ka tukmo.” ¹⁰ Gani gindala ini tanan ni Abram sa Ginoo. Dayon ginpamihak ini ni Abram kag ginplastar nga nagaatubangay ang kada pihak. Ang tukmo lang kag ang pating ang wala niya pagpihaka. ¹¹ Naghapon sa pinihak nga mga sapat ang mga pispis nga nagapangaon sang patay, pero gintabog sila ni Abram.

¹² Sang manugsalop na ang adlaw, natulugan sing mahamuok si Abram kag may dako nga kahadlok nga nag-abot sa iya. ¹³ Dayon nagsiling ang Ginoo sa iya, “Sigurado gid nga ang imo mga kaliwat mangin dumuluong sa iban nga nasyon. Mangin ulipon sila didto kag pintasan sa sulod sang 400 ka tuig. ¹⁴ Pero silutan ko ang nasyon nga magaulipon sa ila. Pagkatapos magahalin ang imo mga kaliwat sa sadto nga nasyon nga may dala nga madamo nga mga manggad. ¹⁵ Pero kon parte sa imo Abram, palawigon ko ang imo kabuhi kag mapatay ka sa katigulangon nga may kalinong. ¹⁶ Magaligad anay ang apat ka henerasyon antes makabalik ang imo mga kaliwat diri, tungod kay indi pa tuman ang pagpakasala sang mga Amornon para silutan sila kag pahalinon sa sini nga duta.”

¹⁷ Sang nakasalop na ang adlaw kag nagdulom na, hinali lang nga may nakita si Abram nga kolon nga nagaaso kag sulo nga nagadabdab, nga nagaagi sa tunga sang mga pinihak nga mga sapat. ¹⁸ Sa sina gid nga adlaw, naghimo ang Ginoo sang kasugtanan kay Abram. Siling niya, “Ihatag ko sa imo mga kaliwat ini nga duta nga halin sa suba nga dulunan sang Egipto pakadto sa dako nga suba nga amo ang Eufrates. ¹⁹ Ini nga duta amo subong ang ginaestaran sang mga Kenhanon, Keniznon, Kadmonhon, ²⁰ Hithanon, Periznon, Refaimnon, ²¹ Amornon, Canaanhon, Girgashnon, kag mga Jebusnon.”

Si Hagar kag si Ishmael

16 Si Sarai nga asawa ni Abram indi makabata. May suluguon siya nga babayi nga Egiptohanon nga ang ngalan si Hagar. ² Nagsiling si Sarai kay Abram, “Tungod nga wala nagtugot ang Ginoo nga makabata ako, maayo pa siguro nga maghulid ka sa akon suluguon nga babayi kay basi pa lang makabaton kita sang bata paagi sa iya.” Nagsugot si Abram sa ginsiling sang iya asawa. ³ Gani ginhatag ni Sarai si Hagar kay Abram agod mangin iya asawa. (Natabo ini matapos nakaestar si Abram sa Canaan sing napulo ka tuig.) ⁴ Sang ulihi nagbusong si Hagar.

Pagkahibalo ni Hagar nga nagabusong siya, ginpakanubo niya si Sarai. ⁵ Tungod sini, nagsiling si Sarai kay Abram, “Karon nga nagabusong na si Hagar ginapakanubo na niya ako. Ikaw ang dapat basulon sini. Ginhatag ko siya sa imo kag ikaw kuntani ang magsaway sa iya. Ang Ginoo na ang maghukom kon sin-o sa aton ang husto.” ⁶ Nagsabat si Abram, “Kon amo sina, ibalik ko siya sa imo bilang suluguon kag pagusto ka kon ano ang himuon mo sa iya.” Umpisa sadto tama na kalain ang pagtratar ni Sarai kay Hagar, gani sang ulihi naglayas na lang siya.

⁷ Nakita sang anghel sang Ginoo si Hagar didto sa tuburan sa kamingawan. Ang tuburan nga ini malapit sa dalan pakadto sa Shur. ⁸ Nagpamangkot ang anghel sa iya, “Hagar, suluguon ni Sarai, diin ka bala naghalin kag diin ka makadto?” Nagsabat siya, “Naglayas ako sa akon agalon nga si Sarai.” ⁹ Nagsiling ang anghel sa iya, “Balik ka sa imo agalon kag magpasakop ka sa iya.” ¹⁰ Dayon nagsiling pa gid ang anghel,

¹³ Gintawag ni Hagar ang Ginoo nga nagpakighambal sa iya nga “Dios nga Nakakita,” kay siling niya, “Nakita ko gid bala ang Dios nga nakakita sa akon kag sa gihapon buhi ako?”^{[az] 14} Amo ina nga ang tuburan nga didto sa tunga sang Kadesh kag Bered gintawag nga Beer Lahai Roi.^[ba]

¹⁵ Nagbalik si Hagar kay Sarai, kag sang ulihi nagbata siya sing lalaki. Gin-ngalanan ni Abram ang bata nga Ishmael. ¹⁶ Ang edad ni Abram sang natawo si Ishmael 86 ka tuig.