Bible in 90 Days

²⁸ Nagsiling siya sa ila, “Sunod kamo sa akon kay ipapierdi sang Ginoo sa aton ang mga Moabnon nga aton mga kaaway.” Gani nagsunod sila sa iya kag ginsakop nila ang lugar nga talabukan sang mga Moabnon sa Suba sang Jordan. Wala sila sing may ginpatabok bisan isa lang ka tawo. ²⁹ Sa sina nga adlaw nakapatay sila sang mga 10,000 ka Moabnon nga puro makusog kag maisog. Kag wala gid sing may nakapalagyo bisan isa sa ila. ³⁰ Gani ginsakop sang Israel ang Moab sa sina nga adlaw, kag halin sadto nangin malinong ang Israel sa sulod sang 80 ka tuig.

Si Shamgar

³¹ Ang nagsunod kay Ehud bilang pangulo amo si Shamgar nga anak ni Anat. Ginluwas niya ang Israel sa mga Filistinhon. Mga 600 ka Filistinhon ang iya ginpamatay paagi sa sungkod nga ginagamit sa pagtabog sang baka.

Si Debora kag si Barak

4 Sang napatay si Ehud, naghimo liwat sing malain ang mga Israelinhon sa panulok sang Ginoo. ² Gani ginpasakop naman sila sang Ginoo kay Haring Jabin sang Hazor, nga isa ka hari sang mga Canaanhon. Ang pangulo sang mga soldado ni Jabin amo si Sisera nga nagaestar sa Haroshet Hagoyim. ³ May 900 ka karwahe nga salsalon si Jabin. Kag puwerte gid ang pagpamigos niya sa mga Israelinhon sa sulod sang 20 ka tuig. Gani nagpangayo liwat sang bulig ang mga Israelinhon sa Ginoo.

⁴ Sadto nga panahon, ang pangulo sang Israel amo si Debora. Isa siya ka propeta sang Dios kag asawa ni Lapidot. ⁵ Kon magpahusay gani ang mga Israelinhon sang ila mga kaso kay Debora, nagakadto sila sa iya didto sa idalom sang Palma ni Debora, sa tunga-tunga sang Rama kag Betel sa kabukiran sang Efraim.

⁶ Isa ka adlaw, ginpatawag ni Debora si Barak nga anak ni Abinoam nga taga-Kedesh nga sakop sang tribo ni Naftali. Pag-abot ni Barak, nagsiling si Debora sa iya, “Ang Ginoo, ang Dios sang Israel, nagasugo sa imo nga magkuha ka sang 10,000 ka lalaki sa mga tribo ni Naftali kag ni Zebulun kag dal-a sila sa Bukid sang Tabor. ⁷ Ganyaton ko si Sisera, ang pangulo sang mga soldado ni Jabin, nga magkadto sa Kishon nga ililigan sang tubig kaupod ang iya mga soldado kag mga karwahe. Kag didto padag-on ko kamo kontra sa ila.”

⁸ Nagsiling si Barak kay Debora, “Malakat ako kon mag-upod ka; pero kon indi ka mag-upod, indi ako maglakat.” ⁹ Nagsabat si Debora, “Sige, maupod ako sa imo; pero ang dungog indi sa imo tungod kay ipapierdi sang Ginoo si Sisera sa isa ka babayi.” Gani nag-upod si Debora kay Barak kag nagkadto sila sa Kedesh. ¹⁰ Didto ginpatawag ni Barak ang mga tribo ni Naftali kag ni Zebulun, kag 10,000 ka tawo ang nag-upod sa iya. Nag-upod man sa iya si Debora.

¹¹ Sang sadto nga tion, si Heber nga Kenhanon nagpatindog sang iya tolda malapit sa dako nga kahoy sa Zaananim malapit sa Kedesh. Nagbulag siya sa iban nga mga Kenhanon nga mga kaliwat ni Hobab nga bayaw^[a] ni Moises.

¹² Karon, ginsugiran si Sisera nga si Barak nagkadto sa Bukid sang Tabor. ¹³ Gani gintipon ni Sisera ang 900 niya ka karwahe nga salsalon, kag ang tanan niya nga soldado. Kag naglakat sila halin sa Haroshet Hagoyim pakadto sa Kishon nga ililigan sang tubig.

¹⁴ Nagsiling si Debora kay Barak, “Lakat, kay amo na ini nga adlaw nga padag-on ka sang Ginoo kontra kay Sisera. Pangunahan ka gid sang Ginoo.” Gani nagdulhog si Barak sa Bukid sang Tabor upod sang iya 10,000 ka soldado. ¹⁵ Sang nagsalakay na sila ni Barak, ginpasala-sala sang Ginoo si Sisera kag ang tanan niya nga mga manugkarwahe kag mga soldado. Dayon naglumpat si Sisera sa iya karwahe kag nagdalagan sa pagpalagyo. ¹⁶ Ginlagas ni Barak ang mga soldado ni Sisera pati ang iya mga manugkarwahe hasta sa Haroshet Hagoyim kag ginpamatay sila tanan. Wala gid sing bisan isa sa ila nga nabilin.

¹⁷ Si Sisera iya nagpalagyo pakadto sa tolda ni Jael nga asawa ni Heber, tungod kay amigohay si Haring Jabin sang Hazor kag ang pamilya ni Heber nga Kenhanon. ¹⁸ Ginsugata ni Jael si Sisera kag ginsilingan, “Dali, sir, sulod ka sa akon tolda, kag indi ka magkahadlok.” Gani nagsulod si Sisera kag gintabunan siya ni Jael sang habol^[b] agod taguon. ¹⁹ Nagsiling si Sisera kay Jael, “Palihog hatagi ako sang tubig. Nauhaw gid ako.” Gani gin-abrihan ni Jael ang panit nga suludlan sang gatas kag ginpainom si Sisera, kag pagkatapos gintabunan niya siya liwat. ²⁰ Nagsiling si Sisera, “Tindog ka lang sa may puwertahan sang tolda kag kon may mag-abot kag magpamangkot kon may iban nga tawo diri silingon mo nga wala.”

²¹ Tungod sa puwerte nga kakapoy ni Sisera, natulugan siya sing mahamuok. Sang makita ni Jael nga natulugan na si Sisera, nagkuha siya sang martilyo kag palpal sang tolda kag naghinay-hinay palapit kay Sisera. Dayon ginpalpalan niya ang dungandungan^[c] ni Sisera hasta nga naglapos kag nagdulot sa duta, kag napatay si Sisera.

²² Sang pag-abot ni Barak nga nagapangita kay Sisera, ginsugata siya ni Jael, kag ginsilingan, “Dali, ipakita ko sa imo ang tawo nga ginapangita mo.” Gani nag-upod si Barak kay Jael sa sulod sang tolda. Kag didto nakita niya si Sisera nga nagahamyang nga patay na, nga may palpal nga naglapos sa iya dungandungan. ²³ Sadto nga adlaw, ginpadaog sang Dios ang mga Israelinhon kontra kay Haring Jabin nga Canaanhon. ²⁴ Padayon ang ila pagkontra kay Jabin hasta nga napatay gid nila siya.

Ang Kanta ni Debora kag ni Barak

5 Sadto nga adlaw nga nagdaog sila, nagkanta si Debora kag si Barak nga anak ni Abinoam. Amo ini ang ila kanta:

Kag may kalinong sa Israel sa sulod sang 40 ka tuig.

Si Gideon

6 Naghimo liwat sing malain ang mga Israelinhon sa panulok sang Ginoo, gani ginpasakop sila sang Ginoo sa mga Midianhon sa sulod sang pito ka tuig. ² Tama kapintas sang mga Midianhon, gani napilitan ang mga Israelinhon nga magpanago sa mga bukid, sa mga kuweba, kag sa iban pa nga mga tago nga lugar. ³ Kon magpananom na gani ang mga Israelinhon, ginasalakay dayon sila sang mga Midianhon, Amaleknon, kag sang iban pa nga mga katawhan sa sidlangan. ⁴ Ini sila nagakampo sa lugar sang mga Israelinhon, kag ginapamierdi nila ang mga tanom sang mga Israelinhon hasta sa Gaza. Ginapanguha nila ang tanan nga karnero, baka, kag asno, kag wala gid sila sing may ginabilin para sa mga Israelinhon. ⁵ Nagasalakay sila nga dala ang ila mga tolda kag mga kasapatan nga daw pareho kadamo sa mga apan. Indi gid maisip ang kadamuon nila pati ang ila mga kamelyo. Nagaabot sila sa paglaglag sa duta sang mga Israelinhon. ⁶ Nangin makaluluoy ang kahimtangan sang mga Israelinhon tungod sang mga Midianhon, gani nagpangayo sila sang bulig sa Ginoo.

⁷ Sang pagpanawag nila sa Ginoo, ⁸ ginpadal-an sila sang Ginoo sang isa ka propeta nga nagsiling sa ila, “Amo ini ang ginasiling sang Ginoo, ang Dios sang Israel: ‘Ginpaguwa ko kamo sa Egipto nga sa diin gin-ulipon kamo. ⁹ Ginluwas ko kamo sa mga Egiptohanon kag sa tanan nga nagapigos sa inyo. Ginpatabog ko sa inyo ang inyo mga kaaway kag ginhatag ko sa inyo ang ila mga duta. ¹⁰ Nagsiling ako sa inyo nga ako ang Ginoo nga inyo Dios kag dapat indi kamo magsimba sa mga dios sang mga Amornon nga ang ila lugar amo ang inyo ginaestaran subong. Pero wala kamo nagpamati sa akon.’ ”

¹¹ Karon, nag-abot ang anghel sang Ginoo sa Ofra. Nagpungko siya didto sa puno sang kahoy nga terebinto nga iya ni Joash nga kaliwat ni Abiezer. Si Gideon nga anak ni Joash nagalinas sadto sang trigo sa may pulugaan sang ubas agod indi makita sang mga Midianhon ang trigo. ¹² Nagpakita sa iya ang anghel sang Ginoo kag nagsiling, “Ang Ginoo kaupod mo, maisog kag makusog nga tawo.” ¹³ Nagsabat si Gideon, “Sir, kon ang Ginoo kaupod namon, ngaa amo ini ang amon kahimtangan? Ngaa wala siya nagahimo sang mga milagro pareho sang iya ginhimo sadto sang ginpaguwa niya sa Egipto ang amon mga katigulangan, suno sa ginsugid nila sa amon? Pero karon ginpabay-an na kami sang Ginoo kag gintugyan sa mga Midianhon.”

¹⁴ Dayon nagsiling ang Ginoo kay Gideon, “Lakat, kag gamita ang bug-os mo nga kusog sa pagluwas sa Israel sa mga Midianhon. Ako gid ang nagapadala sa imo.” ¹⁵ Nagsabat si Gideon, “Pero, Ginoo, paano ko maluwas ang Israel, kay ang amon pamilya amo ang pinakapigaw sa tribo ni Manase kag ako pa gid ang labing kubos sa amon pamilya.” ¹⁶ Nagsabat ang Ginoo, “Buligan ko ikaw, kag laglagon mo ang mga Midianhon nga daw sa nagpakig-away ka lang sa isa ka tawo.”

¹⁷ Nagsiling si Gideon, “Kon nalipay ka sa akon, hatagi ako sang tanda nga ikaw gid matuod ang nagasugo sa akon. ¹⁸ Indi ka anay maghalin kay makuha ako sang akon ihalad sa imo.” Nagsabat ang Ginoo, “Hulaton ko ikaw.”

¹⁹ Nagpauli si Gideon kag nagluto sang isa ka bataon nga kanding, kag naghimo siya sang tinapay nga wala sing inugpahabok halin sa mga tunga sa sako nga harina. Pagkatapos niya butang sang karne sa basket kag sang sabaw sini sa kaldero, gindala niya ang pagkaon sa anghel didto sa puno sang kahoy nga terebinto.

²⁰ Nagsiling sa iya ang anghel sang Dios, “Itungtong ang karne kag tinapay sa sini nga bato, kag bubui sang sabaw.” Gintuman ini ni Gideon. ²¹ Dayon gintandog sang anghel sang Ginoo ang pagkaon paagi sa punta sang baston nga iya ginauyatan. Gulpi lang nga nagkalayo halin sa bato, kag ginlamon sang kalayo ang karne kag ang tinapay. Dayon nadula ang anghel sang Ginoo.

²² Sang mareyalisar ni Gideon nga ang iya nakita anghel gid man sang Ginoo, nagsiling siya, “O Ginoong Dios, nakita ko ang imo anghel kag nag-atubangay gid kami.” ²³ Pero ginsilingan siya sang Ginoo, “Magpakalinong ka. Indi ka magkahadlok. Indi ka mapatay.”

²⁴ Nagpatindog didto si Gideon sang halaran para sa Ginoo kag gintawag niya ini nga “Nagahatag sang Kalinong ang Ginoo.” Kag hasta subong ara pa ini nga halaran didto sa Ofra, sa lugar sang mga kaliwat ni Abiezer.

²⁵ Sadto man nga gab-i nagsiling ang Ginoo kay Gideon, “Kuhaa ang ikaduha sa pinakamaayo nga turo nga baka sang imo amay, atong pito na ka tuig. Dayon gub-a ang halaran ni Baal nga ginpatindog sang imo amay kag gub-a man ang hulohaligi nga simbolo sang diosa nga si Ashera nga ara sa tupad sang halaran. ²⁶ Pagkatapos magpatindog ka sang husto nga halaran para sa akon, ang Ginoo nga imo Dios, sa ibabaw sang sini nga bulobukid. Dayon ihalad mo sa akon ang turo bilang halad nga ginasunog. Kag gamita nga gatong ang hulohaligi ni Ashera nga imo ginpang-utod.” ²⁷ Gani gin-upod ni Gideon ang napulo niya ka suluguon kag ginhimo niya ang ginsugo sang Ginoo sa iya. Pero ginhimo niya ini sang gab-i tungod kay nahadlok siya sa iya pamilya kag sa iya mga kasimanwa.

²⁸ Pagkaaga, nabugtawan sang mga tawo nga guba na ang halaran ni Baal, kag utod-utod na ang hulohaligi ni Ashera kag amo na ang ginagatong sa baka nga ginahalad sa bag-o nga halaran. ²⁹ Nagpinamangkutanay sila kon sin-o ang naghimo sadto. Gin-usisa nila ini kag nahibaluan nila nga si Gideon nga anak ni Joash ang naghimo sadto. ³⁰ Gani ginsilingan nila si Joash, “Paguwaa diri ang imo anak! Kay patyon namon siya, tungod kay gin-guba niya ang halaran ni Baal kag ginpang-utod ang hulohaligi ni Ashera sa tupad sini.”

³¹ Nagsabat si Joash sa akig nga mga tawo nga nagapalibot sa iya, “Nagapakigbais bala kamo para kay Baal? Ginaapinan gid bala ninyo siya? Ang nagaapin kay Baal amo ang dapat patyon sa sini nga aga. Kon si Baal matuod gid nga Dios, dapat depensahan niya ang iya kaugalingon sa nagguba sang iya halaran.” ³² Halin sadto gintawag si Gideon nga “Jerubaal” nga ang buot silingon, “Pabay-i nga depensahan ni Baal ang iya kaugalingon,” tungod kay gin-guba niya ang halaran ni Baal.

³³ Karon nag-isa ang mga Midianhon, Amaleknon, kag iban pa nga mga katawhan sa sidlangan sa pagkontra sa Israel. Nagtabok sila sa Suba sang Jordan kag nagkampo sa Kapatagan sang Jezreel. ³⁴ Gin-gamhan si Gideon sang Espiritu sang Ginoo kag ginpatunog niya ang budyong sa pagpanawag sa mga kaliwat ni Abiezer sa pagsunod sa iya. ³⁵ Nagpadala siya sang mga mensahero sa bug-os nga tribo ni Manase, kag pati sa mga tribo ni Asher, Zebulun kag Naftali, sa pagtawag sa ila nga mag-upod sa pagpakig-away. Kag nag-upod sila kay Gideon.

³⁶ Nagsiling si Gideon sa Dios, “Nagsiling ka nga gamiton mo ako sa pagluwas sa Israel. ³⁷ Karon mabutang ako sang bulbol sang karnero sa duta nga ginalinasan namon sang trigo. Kon mabasa gani ini sang tun-og bisan mamala ang duta, mahibaluan ko nga ako gid man ang gamiton mo nga magluwas sa Israel suno sa ginhambal mo.” ³⁸ Kag amo gid man ang natabo. Kay sang sunod nga adlaw, aga pa gid nagbugtaw si Gideon kag ginkuha niya ang bulbol sang karnero kag ginpuga, kag napuno gid ang isa ka yahong. ³⁹ Dayon nagsiling si Gideon sa Dios, “Indi ka lang maakig sa akon; may isa na lang ako nga ipangabay sa imo. Tuguti nga mapamatud-an ko liwat paagi sa bulbol. Gusto ko nga magmala naman ini nga bulbol sang karnero kag mabasa sang tun-og ang duta sa palibot sini.” ⁴⁰ Pagkagab-i, ginhimo ato sang Dios. Nagmala ang bulbol sang karnero pero nabasa sang tun-og ang duta sa palibot sini.

Gindaog ni Gideon ang mga Midianhon

7 Sang kaagahon pa gid, naglakat si Jerubaal (nga amo man si Gideon) upod sang iya mga tinawo. Nagkampo sila sa may tuburan sang Harod. Ang mga Midianhon nagakampo sa aminhan nila sa kapatagan nga malapit sa Bukid sang More. ² Nagsiling ang Ginoo kay Gideon, “Kadamo sang upod mo. Basi maghunahuna sila nga nadaog nila ang mga Midianhon sa ila kaugalingon nga ikasarang kag indi tungod sa akon. ³ Gani silinga sila nga kon sin-o ang nahadlok, maghalin sa sining Bukid sang Gilead kag magpauli.” Sang ginsiling ini ni Gideon, nagpauli ang 22,000, kag 10,000 na lang ang nabilin.

⁴ Pero nagsiling ang Ginoo kay Gideon, “Madamo pa gihapon ang nabilin. Dal-a sila sa suba kay didto painon ko ang maupod sa imo. Ang bisan sin-o nga isiling ko sa imo nga paupdon, paupda. Pero ang bisan sin-o nga isiling ko sa imo nga indi pagpaupdon, indi pagpaupda.”

⁵ Gani gindala sila ni Gideon sa suba. Kag didto nagsiling ang Ginoo, “Paina ang tanan nga nagainom sang tubig sa ila mga kamot nga daw sa ido nga nagalaklak, kag paina man ang nagainom nga nagaluhod.” ⁶ May 300 ka tawo nga naglaklak sa ila mga kamot, kag ang iban nag-inom nga nagaluhod. ⁷ Nagsiling ang Ginoo kay Gideon, “Paagi sa sining 300 ka tawo luwason ko kamo kag padag-on sa mga Midianhon. Ang nabilin nga mga tawo papaulia na lang sa ila tagsa ka lugar.” ⁸ Gani ginpapauli sila ni Gideon, pero ginhawiran niya ang 300 ka tawo nga amo ang nagpanipon sang mga balon kag budyong nga ginbilin sang mga nagpalauli.

Karon, ang kampo sang mga Midianhon didto sa kapatagan, sa ubos lang nila. ⁹ Sadto nga gab-i, nagsiling ang Ginoo kay Gideon, “Sige na! Salakaya na ninyo ang kampo sang mga Midianhon kay padag-on ko kamo. ¹⁰ Pero kon nahadlok ka nga magsalakay subong, upda ang imo suluguon nga si Pura kag magkadto kamo sa kampo sang mga Midianhon, ¹¹ kag pamatian ninyo kon ano ang ila ginahambal. Sigurado gid nga mangisog ka nga magsalakay sa imo mabatian.” Gani naglakat sila nga duha sa dulunan sang kampo sang mga Midianhon, nga sa diin may mga soldado nga nagaguwardya. ¹² Ang mga Midianhon, kaupod ang mga Amaleknon kag iban pa nga mga katawhan sa sidlangan, nagakampo didto sa kapatagan nga daw pareho kadamo sa apan. Kag ang ila mga kamelyo daw pareho kadamo sa balas sa baybayon nga indi maisip.

¹³ Sang didto na sila ni Gideon, may nabatian sila nga duha ka tawo nga nagaestoryahanay. Nagsiling ang isa, “Nagdamgo ako nga may isa ka tinapay nga barley nga bilog nga nagligid pakadto sa aton kampo kag naigo ang isa ka tolda. Dayon natumba ini kag nawasak.” ¹⁴ Nagsabat ang isa, “Ina wala na sing iban pa kundi ang espada ni Gideon nga Israelinhon nga anak ni Joash. Padag-on siya sang Dios kontra sa mga Midianhon kag sa aton tanan.”

¹⁵ Sang mabatian ni Gideon ang damgo kag ang kahulugan sini, nagdayaw siya sa Ginoo. Dayon nagbalik siya sa kampo sang mga Israelinhon kag ginsilingan niya ang iya mga kaupdanan, “Dali na, kay padag-on kita sang Ginoo kontra sa mga Midianhon.” ¹⁶ Ginpartida niya sa tatlo ka grupo ang 300 niya ka tinawo, kag ginhatagan niya ang kada isa sang budyong kag tibod nga may suga sa sulod sini. ¹⁷ Dayon nagsiling siya sa ila, “Kon ara na gani kami sa dulunan sang kampo sang kaaway, bantayi ninyo ako kag sundon ninyo kon ano ang akon himuon. ¹⁸ Kon patunugon ko kag sang akon mga kaupod ang amon mga budyong, amo man ang himuon ninyo sa palibot sang kampo, kag magsinggit kamo sing tudo, ‘Para sa Ginoo kag kay Gideon!’ ”

¹⁹ Tungang gab-i na sang mag-abot si Gideon kag ang iya 100 ka kaupod sa dulunan sang kampo sang kaaway. Wala lang gid dugay nga naislan ang guwardya didto. Ginpatunog nila ni Gideon ang ila mga budyong kag ginpangbuka nila ang ila mga tibod. ²⁰ Amo man ang ginhimo sang duha ka grupo. Kag samtang ginakaptan sang ila wala nga kamot ang suga kag sang ila tuo nga kamot ang budyong, nagasinggit sila, “Magpakig-away kita para sa Ginoo kag kay Gideon.” ²¹ Kada isa nagplastar sa iya lugar sa palibot sang kampo, pero ang ila mga kaaway iya nagpalalagyo nga nagasiniyagit. ²² Kag samtang nagahinuni ang mga budyong sang 300 ka Israelinhon, ginpaaway sang Ginoo ang mga tawo sa sulod sang kampo. Ang iban nagpalagyo sa Bet Shita malapit sa Zerera hasta sa dulunan sang Abel Mehola malapit sa Tabat.

²³ Ginpatawag ni Gideon ang mga Israelinhon halin sa mga tribo ni Naftali kag ni Asher, kag sa bilog nga tribo ni Manase, kag ginpalagas sa ila ang mga Midianhon. ²⁴ Nagpasugo man si Gideon sang mga mensahero sa mga pumuluyo sang kabukiran sang Efraim sa paghambal sa ila nga magbantay sila sa Suba sang Jordan hasta sa sapa sang Bet Bara agod indi makatabok ang mga Midianhon. Gintuman ini sang tanan nga lalaki sa Efraim kag ginbantayan nila ato nga mga lugar. ²⁵ Nabihag nila ang duha ka pangulo sang Midianhon nga si Oreb kag si Zeeb. Ginpatay nila si Oreb sa may bato nga gintawag sang ulihi nga Bato ni Oreb, kag si Zeeb ginpatay nila sa pulugaan sang ubas nga gintawag sang ulihi nga Pulugaan sang Ubas ni Zeeb. Kag padayon nila nga ginlagas ang mga Midianhon. Pagkatapos gindala nila ang ulo ni Oreb kag ni Zeeb kay Gideon nga didto na sa tabok sang Suba sang Jordan.

Ginpatay ni Gideon si Zeba kag si Zalmuna

8 Karon, nagsiling ang katawhan sang Efraim kay Gideon, “Ano ining ginhimo mo? Ngaa wala mo kami pagtawga sang magpakig-away kamo sa mga Midianhon?” Kag ginbasol gid nila si Gideon. ² Pero nagsiling si Gideon sa ila, “Ang nahimo ko gamay gid lang kon ikomparar sa nahimo ninyo. Bisan ang gamay nga nahimo ninyo mas labaw pa kon ikomparar sa tanan nga nahimo sang amon pamilya. ³ Ginpapierdi sang Dios sa inyo ang mga pangulo sang mga Midianhon nga si Oreb kag si Zeeb. Ti, ano ang nahimo ko kon ikomparar dira?” Sang masiling ini ni Gideon, naumpawan sila sa ila kaakig.

⁴ Nagtabok si Gideon kag ang iya 300 ka tinawo sa Suba sang Jordan. Kapoy na gid sila pero padayon pa gihapon ang ila paglagas sa ila mga kaaway. ⁵ Sang mag-abot sila sa Sucot, nangabay si Gideon sa mga taga-didto. Siling niya, “Palihog hatagi ninyo kami sang pagkaon. Kapoy kag gutom na gid kami kag kinahanglan pa namon nga lagson ang duha ka hari sang Midian nga si Zeba kag si Zalmuna.” ⁶ Pero nagsabat ang mga opisyal sang Sucot, “Wala pa gani ninyo madakpan si Zeba kag si Zalmuna. Ngaa hatagan namon kamo sang pagkaon?” ⁷ Nagsiling si Gideon, “Gali ha! Andaman lang ninyo kon madakpan na namon si Zeba kag si Zalmuna. Latiguhon ko gid kamo sang tunukon nga mga kahoy-kahoy.”

⁸ Halin didto nagtaklad sila ni Gideon sa Penuel^[e] kag amo man gihapon ang iya ginpangabay sa mga taga-didto, pero ang sabat nila pareho man sang sabat sang mga taga-Sucot. ⁹ Nagsiling si Gideon sa ila, “Sa tapos nga madaog namon ang amon kaaway, mabalik kami diri, kag gub-on namon ang inyo tore.”

¹⁰ Karon, si Zeba kag si Zalmuna ara sa Karkor upod sang 15,000 nila ka soldado nga nabilin. Mga 120,000 na ang napatay sa ila. ¹¹ Padayon ang pagtaklad nila ni Gideon kag didto sila nag-agi sa lugar sang mga nagaestar sa tolda sa sidlangan sang Noba kag Jogbeha. Dayon ginsalakay nila gulpi ang mga Midianhon. ¹² Nagpalagyo si Zeba kag si Zalmuna, pero ginlagas sila ni Gideon kag gindakop, gani nagsinala-sala ang ila mga soldado.

¹³ Sang magpauli na sila ni Gideon halin sa inaway, didto sila nag-agi sa Taklaran sang Heres. ¹⁴ Nakadakop sila sang isa ka bataon nga lalaki nga taga-Sucot, kag ginpamangkot nila kon sin-o ang mga opisyal sang Sucot. Kag ginlista niya ang ngalan sang 77 ka opisyal nga nagadumala sang Sucot. ¹⁵ Pagkatapos ginkadtuan nila ni Gideon ang mga taga-Sucot kag ginsilingan, “Nadumduman bala ninyo ang inyo pag-insulto sa akon? Nagsiling kamo, ‘Wala pa gani ninyo madakpan si Zeba kag si Zalmuna. Ngaa hatagan namon sang pagkaon ang imo kapoy nga mga tinawo?’ Karon, ari na si Zeba kag si Zalmuna!” ¹⁶ Dayon ginkuha ni Gideon ang mga manugdumala sang Sucot kag gintudluan niya sila sang leksyon paagi sa paglatigo sa ila sang tunukon nga mga kahoy-kahoy. ¹⁷ Pagkatapos ginpaguba niya ang tore sa Penuel kag ginpamatay ang mga lalaki didto.

¹⁸ Dayon ginpamangkot ni Gideon si Zeba kag si Zalmuna, “Ano ang hitsura sang mga lalaki nga inyo ginpamatay sa Tabor?” Nagsabat sila, “Pareho sa imo, daw mga anak sang hari.” ¹⁹ Nagsiling si Gideon, “Mga utod ko sila; mga anak mismo sang akon iloy. Nagasumpa ako sa buhi nga Ginoo nga kon wala ninyo sila pagpatya, indi ko man kamo pagpatyon.” ²⁰ Dayon nagsiling siya sa iya kamagulangan nga anak nga si Jeter, “Patya sila.” Pero tungod kay bata pa si Jeter, nahadlok siya, gani wala niya gin-gabot ang iya espada. ²¹ Nagsiling si Zeba kag si Zalmuna kay Gideon, “Ngaa indi ikaw ang magpatay sa amon? Ipakita ang pagkalalaki mo!” Gani ginpatay sila ni Gideon kag ginpakuha dayon niya ang mga dekorasyon sa liog sang ila mga kamelyo.

Ang Imahen nga Ginpahimo ni Gideon

²² Karon nagsiling ang mga Israelinhon kay Gideon, “Tungod kay ikaw ang nagluwas sa amon sa mga Midianhon, ikaw na lang kag ang imo bata kag apo ang magpangulo sa amon.” ²³ Nagsabat si Gideon, “Indi ako ukon ang akon bata ang magpangulo sa inyo kundi ang Ginoo. ²⁴ Pero may pangayuon lang ako sa inyo: ang kada isa sa inyo maghatag sa akon sang isa ka aritos nga nakuha ninyo sa mga Midianhon.” (Ang mga Midianhon nagasuksok sang bulawan nga aritos suno sa ila kinabatasan bilang mga Ishmaelinhon.) ²⁵ Nagsabat ang mga tawo, “Huo, hatagan ka namon.” Naghumlad sila sang isa ka panapton, kag ang kada isa nagbutang didto sang aritos nga nakuha nila sa mga Midianhon. ²⁶ Mga 20 ka kilo ang natipon nga mga bulawan nga aritos wala labot sang mga dekorasyon, mga kulintas, mga bayo nga granate^[f] sang mga hari sang Midian, kag mga kulokadena sa liog sang ila mga kamelyo. ²⁷ Halin sa natipon nga bulawan, nagpahimo si Gideon sang isa ka espesyal nga panapton^[g] kag ginbutang niya ini sa iya banwa sa Ofra. Nagtalikod naman ang mga Israelinhon sa Dios kag nagsimba sa sadtong ginpahimo ni Gideon. Nangin dako nga pagsulay ini sa kay Gideon kag sa iya pamilya.

²⁸ Amo ato ang estorya parte sa pagdaog sang mga Israelinhon kontra sa Midian, kag wala na gid ini makabangon pa. Nangin malinong ang Israel sa sulod sang 40 ka tuig samtang buhi pa si Gideon.

Ang Pagkapatay ni Gideon

²⁹ Nagpauli si Gideon^[h] sa iya kaugalingon nga balay kag didto nag-estar. ³⁰ May 70 siya ka kabataan tungod kay madamo ang iya asawa. ³¹ May asawa man siya nga suluguon didto sa Shekem kag may anak sila nga lalaki nga gin-ngalanan niya nga Abimelec. ³² Tigulang na si Gideon sang mapatay siya. Ginlubong siya sa lulubngan sang iya amay nga si Joash sa Ofra, sa lugar sang mga kaliwat ni Abiezer. ³³ Sa wala lang dugay nga napatay si Gideon, nagtalikod naman ang mga Israelinhon sa Dios kag nagsimba liwat sa mga imahen ni Baal. Ginhimo nila si Baal Berit nga ila dios. ³⁴ Ginkalimtan nila ang Ginoo nga ila Dios nga amo ang nagluwas sa ila kontra sa ila mga kaaway sa palibot. ³⁵ Wala gid sila nagpakita sing kaayo sa pamilya ni Jerubaal (nga amo man si Gideon) sa tanan nga maayo nga butang nga ginhimo niya sa Israel.

Si Abimelec

9 Isa ka adlaw, nagkadto si Abimelec nga anak ni Gideon^[i] sa mga paryente sang iya iloy sa Shekem kag ginsilingan sila, ² “Pamangkuta ninyo ang tanan nga taga-Shekem kon ano ang gusto nila: panguluhan sila sang 70 ka anak ni Gideon ukon sang isa lang niya ka anak? Dumdumon ninyo nga ako mismo paryente ninyo.”

³ Gani nagpakighambal ang mga paryente ni Abimelec sa mga taga-Shekem. Nagsugot sila nga si Abimelec ang magapangulo sa ila, tungod kay paryente nila siya. ⁴ Ginhatagan nila si Abimelec sang 70 ka bilog nga pilak halin sa templo ni Baal Berit, kag gin-gamit niya ini sa pagsuhol sa mga bugoy sa pagsunod sa iya. ⁵ Dayon nagkadto si Abimelec sa balay sang iya amay sa Ofra. Kag didto, sa ibabaw sang isa ka bato, ginpamatay niya ang iya 70^[j] ka utod sa amay nga si Gideon. Pero ang kamanghuran nga si Jotam wala mapatay tungod kay nakapanago siya. ⁶ Nagkadto ang mga taga-Shekem kag taga-Bet Millo sa may dako nga kahoy sa Shekem kag didto ginhimo nila nga hari si Abimelec.

⁷ Sang mabatian ini ni Jotam, nagtaklad siya sa ibabaw sang Bukid sang Gerizim kag nagsinggit sa ila, “Mga taga-Shekem, pamatii ninyo ako kon gusto ninyo nga pamatian kamo sang Dios. ⁸ Sugiran ko kamo sang isa ka estorya parte sa mga kahoy nga nagpangita sang magahari sa ila. Nagsiling sila sa kahoy nga olibo, ‘Ikaw ang maghari sa amon.’ ⁹ Nagsabat ang olibo, ‘Mas pilion ko pa bala ang maghari sa inyo sang sa maghatag sang lana nga ginagamit sa pagpadungog sa mga dios kag sa mga tawo? Indi gid!’

¹⁰ “Dayon nagsiling sila sa kahoy nga higera, ‘Ikaw na lang ang maghari sa amon.’ ¹¹ Nagsabat ang higera, ‘Mas pilion ko pa bala ang maghari sa inyo sang sa maghatag sang manamit nga bunga? Indi gid!’

¹² “Dayon nagsiling sila sa ubas, ‘Ikaw na lang ang maghari sa amon.’ ¹³ Nagsabat ang ubas, ‘Mas pilion ko pa bala ang maghari sa inyo sang sa maghatag sang bino nga makapalipay sa mga dios kag sa mga tawo? Indi gid!’

¹⁴ “Gani nagsiling na lang sila tanan sa tunukon nga kahoy-kahoy, ‘Ikaw na lang ang maghari sa amon.’ ¹⁵ Nagsabat ang tunukon nga kahoy-kahoy, ‘Kon gusto gid ninyo nga ako ang maghari sa inyo, magpahandong kamo sa akon. Pero kon indi gani kamo, mapaguwa ako sang kalayo nga magasunog sa mga kahoy nga sedro sang Lebanon.’ ”

¹⁶ Dayon nagsiling si Jotam, “Matarong bala kag husto ang inyo paghimo kay Abimelec nga hari? Maayo bala ang inyo ginhimo sa akon amay nga si Gideon kag sa iya pamilya? Kag nagakabagay man bala sa iya hinimuan? ¹⁷ Dumduma ninyo nga nagpakig-away ang akon amay para luwason kamo sa mga Midianhon. Gintaya niya ang iya kabuhi para sa inyo. ¹⁸ Pero karon ginkontra ninyo ang pamilya sang akon amay. Ginpamatay ninyo ang 70 niya ka anak sa ibabaw sang isa ka bato. Kag ginhimo ninyo nga hari si Abimelec, nga anak sang akon amay sa iya suluguon nga babayi, tungod lamang kay paryente ninyo siya. ¹⁹ Gani kon para sa inyo matarong kag husto ang ginhimo ninyo sa akon amay kag sa iya pamilya, kabay pa nga malipay kamo kay Abimelec kag siya amo man sa inyo. ²⁰ Pero kon indi, kabay pa nga laglagon kamo ni Abimelec nga daw sa lamunon kamo sang kalayo. Kag kamo nga mga taga-Shekem kag taga-Bet Millo, laglagon man ninyo si Abimelec nga daw sa lamunon man siya sang kalayo.” ²¹ Pagkahambal sadto ni Jotam, nagpalagyo siya pakadto sa Beer kag didto nag-estar tungod kay nahadlok siya sa iya utod nga si Abimelec.

²² Pagkatapos sang tatlo ka tuig nga pagdumala ni Abimelec sa mga Israelinhon, ²³ ginpaaway sang Dios si Abimelec kag ang katawhan sang Shekem. Nagrebelde ang mga taga-Shekem kay Abimelec. ²⁴ Natabo ini agod pabayaron si Abimelec kag ang mga taga-Shekem nga nagbulig sa iya sa pagpamatay sa 70 ka anak ni Gideon nga iya mga utod. ²⁵ Nagbutang ang mga taga-Shekem sang mga tawo sa bukid sa pag-ambus kay Abimelec, kag ginahold-ap nila ang mga nagaagi didto. Nabalitaan ini ni Abimelec.

²⁶ Sadto nga tion, si Gaal nga anak ni Ebed nagsaylo sa Shekem upod ang iya mga utod. Nagsalig sa iya ang mga taga-Shekem. ²⁷ Sang tion sang tigpamupo sang ubas, naghimo ang mga tawo sang bino halin sa sini nga mga ubas. Kag naghiwat sila sang piesta sa templo sang ila dios. Kag samtang nagakinaon sila didto kag nagaininom, ginalibak nila si Abimelec. ²⁸ Nagsiling si Gaal, “Ano kita nga klase sang mga tawo sa Shekem? Ngaa nagapasakop kita kay Abimelec? Sin-o gid bala siya? Indi bala nga anak lang siya ni Gideon? Ti, ngaa magpasakop kita sa iya ukon kay Zebul nga nagadumala para sa iya? Dapat magpasakop kamo sa kaliwat sang inyo katigulangan nga si Hamor. ²⁹ Kon sakop ko lang kamo, sigurado gid nga mapahalin ko si Abimelec. Hambalon ko gid siya nga ipreparar niya ang iya mga soldado kag magpakig-away sa aton.”

³⁰ Sang mabatian ni Zebul nga pangulo sang banwa ang ginsiling ni Gaal, naakig gid siya. ³¹ Gani sekreto nga nagpasugo siya sang mga mensahero nga magkadto kay Abimelec. Amo ini ang ginpasiling niya, “Si Gaal kag ang iya mga utod nagsaylo diri sa Shekem, kag ginaganyat nila ang mga tawo nga magkontra sa imo. ³² Gani karon sa gab-i, upda ang imo mga tinawo kag magpanago anay kamo sa kaumahan sa guwa sang banwa. ³³ Buwas, pagbutlak sang adlaw, dali-dalia ninyo salakay ang banwa. Kon magpakig-away sila ni Gaal, himua ang gusto mo nga himuon sa ila.”

³⁴ Pagkagab-i, naglakat si Abimelec kag ang iya mga tinawo. Naggrupo sila sa apat ka grupo kag nagpanago sa guwa lang sang Shekem. ³⁵ Sang makita nila nga nagguwa si Gaal kag nagtindog sa may puwertahan sang banwa, nagguwa sila sa ila ginapanaguan agod magsalakay. ³⁶ Sang makita sila ni Gaal, nagsiling siya kay Zebul, “Tan-awa! May mga tawo nga nagapadulhog halin sa mga putokputokan sang mga bukid.” Nagsabat si Zebul, “Mga landong lang ina sang mga bukid. Panan-awan mo lang ina nga daw mga tawo.”

³⁷ Nagsiling si Gaal, “Pero tan-awa! May mga tawo man nga nagahalin sa tunga sang duha ka bukid, kag may ara pa gid sa alagyan malapit sa dako nga kahoy sang mga manugpakot!”

³⁸ Nagsabat si Zebul sa iya, “Diin na karon ang imo ginapahambog? Indi bala nga nagsiling ka, ‘Sin-o gid bala si Abimelec nga magpasakop kita sa iya?’ Karon ara na ang ginayaguta mo! Ngaa indi ka magpakig-away sa ila?”

³⁹ Gani gintipon ni Gaal ang mga taga-Shekem kag nagpakig-away sila kay Abimelec. ⁴⁰ Sang ulihi nagpalagyo si Gaal, kag ginlagas siya ni Abimelec. Madamo ang nagkalamatay sa inaway; ang mga pilason naglalapta hasta sa may puwertahan sang banwa.

⁴¹ Pagkatapos sadto, nagtiner si Abimelec sa Aruma. Wala gintugutan ni Zebul nga magbalik sa Shekem si Gaal kag ang iya mga utod.

⁴² Pagkaaga, nabalitaan ni Abimelec nga makadto sa kaumahan ang mga taga-Shekem. ⁴³ Gani gin-grupo niya sa tatlo ka grupo ang iya mga tinawo kag nagkadto sila sa kaumahan kag naghulat sa pagsalakay. Sang makita nila ang mga taga-Shekem nga nagapaguwa sa banwa, nagsugod sila sa pagsalakay. ⁴⁴ Ang grupo ni Abimelec nagplastar sa may puwertahan dampi sang banwa samtang ginpamatay sang duha niya ka grupo ang mga taga-Shekem sa may kaumahan. ⁴⁵ Bilog gid nga adlaw ang pagpakig-away nila ni Abimelec. Sang ulihi nasakop gid man nila ang banwa, kag ginpamatay nila ang mga pumuluyo sini. Pagkatapos gin-guba nila ang banwa kag ginsabwagan dayon sang asin.

⁴⁶ Sang mabalitaan ini sang mga nagaestar sa Tore sang Shekem, nagpanago sila sa mabakod nga lugar sang templo ni El Berit.^{[k] 47} Pagkahibalo sini ni Abimelec, ⁴⁸ gindala niya ang iya mga tinawo sa Bukid sang Zalmon. Pag-abot nila didto, nagkuha si Abimelec sang wasay kag nagpang-utod sang mga sanga sang kahoy kag ginpas-an. Ginsilingan man niya ang iya mga tinawo, “Magdali-dali kamo kag himua ninyo ang akon ginhimo.” ⁴⁹ Gani ang kada isa sa ila nagpas-an sang kahoy kag nagsunod kay Abimelec. Gintumpok nila ang mga kahoy sa mabakod nga lugar sang templo ni El Berit kag gintutdan. Gani nagkalamatay ang tanan nga tawo nga nagaestar sadto sa Tore sang Shekem. Mga 1,000 sila tanan pati mga babayi.

⁵⁰ Pagkatapos nagkadto sila ni Abimelec sa Tebez kag ginsakop man nila ini. ⁵¹ Pero may mapag-on didto nga tore nga sa diin nagpalagyo ang mga taga-Tebez. Ginsiradhan nila ini kag nagsaka sila sa atop sang tore. ⁵² Ginsalakay ni Abimelec ang tore. Kag sang sunugon na niya kuntani ini, ⁵³ ginhulugan siya sang babayi sing galingan nga bato, kag naglitik ang iya ulo. ⁵⁴ Dali-dali niya nga gintawag ang manugdala sang iya armas kag ginsilingan, “Gabuta ang imo espada kag patya ako agod indi sila makasiling nga isa lang ka babayi ang nakapatay sa akon.” Gani ginbuno siya sang iya suluguon kag napatay siya. ⁵⁵ Sang makita sang mga tinawo ni Abimelec^[l] nga patay na siya, nagpalauli sila.

⁵⁶ Sa amo nga paagi, ginpabayad sang Dios si Abimelec sa ginhimo niya nga malaot sa iya amay nga amo ang pagpatay sa 70 niya ka utod. ⁵⁷ Ginpabayad man sang Dios ang mga taga-Shekem sa tanan nila nga kalautan. Gani natuman ang sumpa ni Jotam nga anak ni Gideon.

Si Tola kag si Jair

10 Sang napatay si Abimelec, si Tola nga anak ni Pua kag apo ni Dodo amo ang nagpangulo sa pagluwas sa Israel. Naghalin siya sa tribo ni Isacar, pero nag-estar siya sa Shamir sa kabukiran sang Efraim. ² Ginpanguluhan niya ang Israel sa sulod sang 23 ka tuig. Sang napatay siya, ginlubong siya sa Shamir.

³ Sunod kay Tola amo si Jair nga taga-Gilead. Ginpanguluhan niya ang Israel sa sulod sang 22 ka tuig. ⁴ May 30 siya ka anak, kag ang kada isa sa ila may isa ka asno nga ginasakyan. Ini sila amo ang nagdumala sa 30 ka banwa sa Gilead nga ginatawag subong nga mga banwa ni Jair.^{[m] 5} Sang napatay si Jair, ginlubong siya sa Kamon.

Ginpaantos sang mga Ammonhon ang mga Israelinhon

⁶ Naghimo liwat sing malain ang mga Israelinhon sa panulok sang Ginoo. Ginsikway nila ang Ginoo kag nagsimba sila sa mga imahen ni Baal kag ni Ashtoret, kag sa mga dios-dios sang Aram,^[n] Sidon, Moab, Ammon, kag Filistia. ⁷ Tungod sini, naakig sa ila ang Ginoo kag ginpasakop niya sila sa mga Ammonhon kag mga Filistinhon. ⁸ Kag sugod sa sina nga tuig, ginpaantos kag ginpigos nila ang mga Israelinhon. Sa sulod sang 18 ka tuig ginpaantos nila ang tanan nga Israelinhon sa Gilead, sa sidlangan sang Suba sang Jordan nga sakop sadto sang mga Amornon. ⁹ Nagtabok man ang mga Ammonhon sa nakatundan sang Suba sang Jordan kag nagpakig-away sa mga tribo ni Juda, ni Benjamin, kag ni Efraim. Tungod sini, puwerte gid ang kalisod sang Israel.

¹⁰ Gani nagpangayo sang bulig ang mga Israelinhon sa Ginoo. Nagsiling sila, “Nakasala kami kontra sa imo, kay nagtalikod kami sa imo nga amon Dios kag nagsimba sa mga imahen ni Baal.” ^11-12 Nagsabat ang Ginoo, “Sang ginpaantos kamo sang mga Egiptohanon, Amornon, Ammonhon, Filistinhon, Sidonhon, Amaleknon, kag mga Maonhon,^[o] nagpangayo kamo sang bulig sa akon kag ginluwas ko kamo. ¹³ Pero nagtalikod kamo sa akon kag nagsimba sa iban nga mga dios. Gani karon indi ko na kamo pagluwason. ¹⁴ Ngaa indi kamo magpangayo sang bulig sa mga dios nga inyo ginpili nga simbahon? Sila ang paluwasa sa inyo sa tion nga ara kamo sa kalisod.”

¹⁵ Pero nagsiling sila sa Ginoo, “Nakasala kami sa imo, gani himua ang gusto mo nga himuon sa amon. Pero maluoy ka, luwasa kami subong.” ¹⁶ Dayon ginsikway nila ang ila mga dios kag nagsimba sa Ginoo. Sang ulihi indi na maagwanta sang Ginoo nga makita sila nga nagaantos.

¹⁷ Nag-abot ang adlaw nga nag-away ang mga Ammonhon kag ang mga Israelinhon. Nagkampo ang mga Ammonhon sa Gilead, kag ang mga Israelinhon sa Mizpa. ¹⁸ Nag-estoryahanay ang mga pangulo sang Gilead. Siling nila, “Kon sin-o ang magpanguna sa aton sa pagpakig-away sa mga Ammonhon amo ang himuon naton nga pangulo sa tanan nga nagaestar sa Gilead.”

Si Jefta

11 Si Jefta nga taga-Gilead isa ka maayo nga soldado. Ang iya amay amo si Gilead kag ang iya iloy isa ka babayi nga nagabaligya sang iya lawas. ² May mga anak si Gilead sa iya gid asawa. Kag sang nagdalagko sila, ginpalayas nila si Jefta. Siling nila, “Wala ka gid sing may mapanubli sa amon amay, tungod kay anak ka sa iban nga babayi.” ³ Gani nagpalagyo si Jefta sa ila kag nag-estar sa Tob, nga sa diin nag-upod sa iya ang isa ka grupo sang mga bugoy.

⁴ Sadto nga tion, nag-inaway ang mga Ammonhon kag mga Israelinhon. ⁵ Tungod sini, ginpasugat sang mga manugdumala sang Gilead si Jefta didto sa Tob. ⁶ Siling nila, “Panguluhi kami sa amon pagpakig-away sa mga Ammonhon.” ⁷ Pero nagsabat si Jefta, “Indi bala nga naakig kamo sa akon kag ginpalayas ninyo ako sa balay sang akon amay? Karon nga ara na kamo sa kalisod, mangayo kamo sang bulig sa akon?” ⁸ Pero nagsiling sila, “Kinahanglan ka namon. Sige na, mag-upod ka sa amon sa pagpakig-away sa mga Ammonhon, kag ikaw ang mangin pangulo sa Gilead.” ⁹ Nagsabat si Jefta, “Kon mag-upod gid man ako sa inaway kag padag-on ako sang Ginoo, ako gid bala ang himuon ninyo nga pangulo?” ¹⁰ Nagsabat sila, “Huo, ikaw ang himuon namon nga pangulo. Ang Ginoo mismo amo ang amon saksi.”

¹¹ Gani nag-upod si Jefta sa ila, kag ginhimo siya sang mga taga-Gilead nga ila pangulo kag kumander. Kag didto sa Mizpa, sa presensya sang Ginoo, ginhambal ni Jefta ang iya mga promisa bilang pangulo.

¹² Dayon nagpasugo si Jefta sang mga mensahero sa pagpamangkot sa hari sang mga Ammonhon kon ngaa ginasalakay nila ang Israel. ¹³ Amo ini ang sabat sang hari sang mga Ammonhon sa mga mensahero ni Jefta: “Sang pagguwa sang mga Israelinhon sa Egipto, ginsakop nila ang amon mga duta halin sa Arnon hasta sa Jabok, pakadto sa Suba sang Jordan. Gani karon, ibalik ninyo ini sa amon sing matawhay.”

¹⁴ Ginpabalik ni Jefta ang mga mensahero sa hari sang mga Ammonhon ¹⁵ sa pagsiling, “Wala kami nangagaw sang duta sang Moab ukon sang Ammon. ¹⁶ Sang maghalin sa Egipto ang amon mga katigulangan, nag-agi sila sa kamingawan pakadto sa Mapula nga Dagat hasta nakaabot sila sa Kadesh. ¹⁷ Dayon nagpadala sila sang mga mensahero sa hari sang Edom agod pangabayon nga kon puwede tugutan sila nga mag-agi sa ila duta, pero wala sila gintugutan. Amo man ini ang ginhimo sang hari sang Moab sa ila. Gani nagpabilin na lang sila sa Kadesh.

¹⁸ “Sang ulihi, nagpadayon sila sa pagpanglakaton sa kamingawan. Naglibot sila sa Edom kag Moab hasta nga nakaabot sila sa sidlangan sang Moab sa tabok sang Arnon nga ililigan sang tubig. Didto sila nagkampo, pero wala sila nagtabok sa Arnon tungod kay dulunan ato sang Moab.

¹⁹ “Dayon nagpadala sila sang mga mensahero kay Sihon nga hari sang mga Amornon (nga nagahari sa Heshbon) agod magpangabay nga kon puwede tugutan sila nga mag-agi sa ila duta agod makaabot sila sa ila lugar. ²⁰ Pero wala magsalig si Sihon sa ila. Sa baylo, gintipon niya ang iya mga soldado sa Jahaz kag ginsalakay ang mga Israelinhon. ²¹ Pero ginpapierdi sila sang Ginoo, ang Dios sang Israel, sa mga Israelinhon. Gani ginsakop sang mga Israelinhon ang tanan nga kadutaan sang mga Amornon nga nagaestar sa sadto nga lugar: ²² halin sa Arnon hasta sa Jabok, kag halin sa kamingawan hasta sa Suba sang Jordan.

²³ “Gani ang Ginoo, ang Dios sang Israel, amo ang nagtabog sa mga Amornon kag naghatag sang ila duta sa mga Israelinhon. Kag karon gusto ninyo nga kuhaon ini? ²⁴ Angkuna ninyo ang ginahatag sa inyo ni Kemosh nga inyo dios. Kag angkunon man namon ang ginahatag sa amon sang Ginoo nga amon Dios. ²⁵ Ano, mas maayo ka pa kay Haring Balak sang Moab, nga anak ni Zipor? Wala gani sila nagpakigbais sa Israel parte sa duta ukon nagpakig-away sa ila. Indi bala? ²⁶ Mga 300 na ka tuig nga nagaestar ang mga Israelinhon sa Heshbon kag sa Aroer, kag sa mga baryo sa palibot nila, pati sa mga banwa sa higad sang Arnon. Ngaa subong lang ninyo nadumduman nga kuhaon ini? ²⁷ Wala kami sing may malain nga ginhimo sa inyo, pero kamo malain ang inyo ginahimo sa amon tungod kay gusto ninyo nga magpakig-away sa amon. Ang Ginoo amo ang maghukom sa aton kon sin-o sa aton ang husto.”

²⁸ Pero wala gid ginsapak sang hari sang mga Ammonhon ang mensahi ni Jefta.

²⁹ Karon, gin-gamhan si Jefta sang Espiritu sang Ginoo. Naglibot siya sa bug-os nga Gilead kag sa Manase sa pagtipon sang mga soldado. Pagkatapos nagbalik siya sa Mizpa nga sakop sang Gilead. Kag halin didto ginsalakay niya ang mga Ammonhon. ³⁰ Nagpanumpa si Jefta sa Ginoo. Siling niya, “Kon sigurado nga ipapierdi mo sa akon ining mga Ammonhon, ³¹ ihalad ko bilang halad nga ginasunog sa imo ang una nga magguwa sa akon balay sa pagsugata sa akon pagpauli halin sa inaway.”

³² Nagpakig-away si Jefta sa mga Ammonhon, kag ginpadaog siya sang Ginoo. ³³ Napierdi nila ang mga Ammonhon, kag damo gid ang ila ginpatay. Nasakop nila ang 20 ka banwa halin sa Aroer pakadto sa palibot sang Minit hasta sa Abel Keramim.

Ang Anak ni Jefta

³⁴ Sang magpauli si Jefta sa Mizpa, ginsugata siya sang iya anak nga babayi nga nagasaot samtang nagatukar sang tamborin. Bugtong siya nga anak ni Jefta. ³⁵ Sang makita siya ni Jefta, gin-gisi ni Jefta ang iya bayo sa kasubo, kag nagsiling, “Anak ko, ginpasubo mo gid ako tungod kay nakapanumpa ako sa Ginoo nga ihalad ko sa iya ang una nga magsugata sa akon, kag indi ko na ini mabawi.”

³⁶ Nagsabat ang anak ni Jefta, “Tay, nakapanumpa ka sa Ginoo. Gani tumana ang ginsumpa mo, kay ginpadaog kamo sang Ginoo sa inyo mga kaaway nga mga Ammonhon. ³⁷ Pero may isa lang ako ka butang nga ipangabay sa imo: tuguti ako nga sa duha ka bulan makalibot-libot ako sa mga bukid agod magpangasubo upod sang akon mga amiga, kay mapatay ako nga indi makapamana.” ³⁸ Gintugutan siya ni Jefta. Gani sa sulod sang duha ka bulan, naglibot-libot siya sa mga bukid kaupod sang iya mga amiga agod magpangasubo, tungod kay mapatay siya nga indi makapamana. ³⁹ Pagkaligad sang duha ka bulan, nagbalik siya sa iya amay. Kag gintuman ni Jefta ang iya ginsumpa sa Ginoo, kag napatay ang iya anak nga isa ka birhen. Amo ini ang ginsuguran sang kinabatasan sang Israel ⁴⁰ nga sa kada tuig, nagalibot-libot sa mga bukid ang mga dalaga sang Israel kag nagapangasubo sa sulod sang apat ka adlaw bilang pagdumdom sa anak nga babayi ni Jefta nga taga-Gilead.

Si Jefta kag ang Tribo ni Efraim

12 Karon, nagtipon ang mga soldado sang Efraim, kag nagtabok sila sa Suba sang Jordan kag nagkadto sa Zafon agod atubangon si Jefta. Nagpamangkot sila sa iya, “Ngaa wala mo kami pagtawga sang magpakig-away kamo sa mga Ammonhon? Tungod sa ginhimo mo nga ini, sunugon namon ang imo balay nga ara ka sa sulod.” ² Pero nagsiling si Jefta sa ila, “Sang puwerte ang amon pagpakig-away sa mga Ammonhon, nagpangayo ako sang bulig sa inyo. Pero wala ninyo ako pagbuligi. ³ Sang mahibaluan ko nga indi kamo magbulig, gintaya ko ang akon kabuhi sa pagpakig-away. Kag ginpadaog ako sang Ginoo. Karon, ngaa bala gusto ninyo nga magpakig-away sa akon?”

⁴ Nagsabat ang mga taga-Efraim, “Kamo nga mga taga-Gilead mga layas-layas sang Efraim kag Manase.” Gani gintipon ni Jefta ang mga lalaki sa Gilead kag nagpakig-away sila sa mga taga-Efraim. Kag napierdi nila ang mga taga-Efraim. ⁵ Gin-agaw nila ang mga lugar sa Suba sang Jordan nga talabukan pakadto sa Efraim, agod wala sing mga taga-Efraim nga makapalagyo. Ang bisan sin-o nga magtabok, ginapamangkot nila kon bala taga-Efraim siya ukon indi. Kon magsabat gani siya nga, “Indi,” ⁶ ginapasiling nila siya sang “Shibolet,” kay ang mga taga-Efraim indi kasampot sini. Kon ang iya gani isiling “Sibolet,” dakpon nila dayon kag patyon didto mismo sa may talabukan sang Suba sang Jordan. Kag sadto nga tion, 42,000 ka taga-Efraim ang napatay.

⁷ Ginpanguluhan ni Jefta ang Israel sa sulod sang anom ka tuig. Sang napatay siya, ginlubong siya sa isa ka banwa sa Gilead.

Si Ibzan, si Elon, kag si Abdon

⁸ Sang napatay si Jefta, si Ibzan nga taga-Betlehem ang nagbulos sa iya bilang pangulo sang Israel. ⁹ Si Ibzan may 60 ka anak: 30 ka lalaki kag 30 ka babayi. Ginpaasawa kag ginpapamana niya ang iya mga anak sa mga indi sakop sang ila tribo. Ginpanguluhan niya ang Israel sa sulod sang pito ka tuig. ¹⁰ Sang napatay siya, ginlubong siya sa Betlehem.

¹¹ Ang nagbulos sa iya bilang pangulo sang Israel amo si Elon nga taga-Zebulun. Ginpanguluhan niya ang Israel sa sulod sang napulo ka tuig. ¹² Sang napatay siya, ginlubong siya sa Ayalon nga sakop sang Zebulun.

¹³ Ang nagbulos sa iya bilang pangulo sang Israel amo si Abdon nga anak ni Hilel nga taga-Piraton. ¹⁴ May 40 siya ka anak nga lalaki kag 30 ka apo nga lalaki, kag ang kada isa sa ila may asno nga ginasakyan. Ginpanguluhan niya ang Israel sa sulod sang walo ka tuig. ¹⁵ Sang napatay siya, ginlubong siya sa Piraton, sa kabukiran sang Efraim, nga sakop sadto sang mga Amaleknon.

Ang Pagkatawo ni Samson

13 Naghimo liwat sing malain ang mga Israelinhon sa panulok sang Ginoo, gani ginpasakop sila sang Ginoo sa mga Filistinhon sa sulod sang 40 ka tuig.

² Sa sina nga panahon may isa ka lalaki nga ang iya ngalan si Manoa. Sakop siya sang tribo ni Dan, kag nagaestar siya sa Zora. Ang asawa niya indi makabata. ³ Isa ka adlaw, nagpakita ang anghel sang Ginoo sa iya asawa kag nagsiling, “Hasta subong wala ka pa sing bata. Pero sa indi madugay magabusong ka kag magabata sing lalaki. ⁴ Karon, indi ka na mag-inom sang bino ukon sang bisan ano nga klase sang ilimnon nga makahulubog, ukon magkaon sang bisan ano nga pagkaon nga ginakabig nga mahigko. ⁵ Kay ang bata nga matawo sa imo idedikar sa Dios bilang isa ka Nazareo, kag indi mo gid pagguntingan ang iya buhok. Pagaluwason niya ang Israel sa mga Filistinhon.”

⁶ Ginsugiran sang babayi ang iya bana. Siling niya, “Nagpakita sa akon ang isa ka alagad sang Dios nga daw sa anghel sang Dios. Kinulbaan ako! Wala ako nagpamangkot kon taga-diin siya kag wala man siya nagsugid kon sin-o siya. ⁷ Nagsiling siya sa akon nga magabusong ako kag magabata sing lalaki. Ginhambalan man niya ako nga indi na ako mag-inom sang bino ukon sang bisan ano nga klase sang ilimnon nga makahulubog, ukon magkaon sang bisan ano nga pagkaon nga ginakabig nga mahigko, kay ang bata nga matawo sa akon idedikar sa Dios bilang isa ka Nazareo halin sa iya pagkatawo hasta nga mapatay siya.”

⁸ Tungod sini nagpangamuyo si Manoa sa Ginoo. Siling niya, “Ginoo, kon mahimo pabalika ang imo alagad nga ginpadala mo agod tudluan kami kon ano ang dapat namon nga himuon sa bata kon matawo na siya.”

⁹ Ginpamatian sang Dios ang pangamuyo ni Manoa. Nagpakita liwat ang anghel sang Dios sa asawa ni Manoa samtang nagapungko siya sa uma nga nagaisahanon lang. ¹⁰ Dali-dali niya nga ginpangita ang iya bana kag ginsilingan, “Manoa, dali! Ari na ang tawo nga nagpakita sa akon sang isa ka adlaw.” ¹¹ Nagtindog si Manoa kag nagsunod sa iya asawa. Pagkakita niya sa tawo, ginpamangkot niya, “Ikaw bala ang nagpakighambal sa akon asawa?” Nagsabat siya, “Huo.” ¹² Nagpamangkot si Manoa sa iya, “Kon matuman na ang ginsiling mo, ano bala ang mga pagsulundan parte sa pagkabuhi kag buluhaton sang bata?” ¹³ Nagsabat ang anghel, “Kinahanglan sundon sang imo asawa ang tanan nga ginsiling ko sa iya. ¹⁴ Indi siya magkaon sang bisan ano nga halin sa ubas. Indi man siya mag-inom sang bino ukon sang bisan ano nga klase sang ilimnon nga makahulubog, ukon magkaon sang bisan ano nga pagkaon nga ginakabig nga mahigko. Kinahanglan sundon gid niya ang tanan nga ginsiling ko sa iya.”

¹⁵ Nagsiling si Manoa sa anghel, “Indi ka anay maghalin kay maihaw kami sang bataon nga kanding para sa imo.” ¹⁶ Nagsabat ang anghel, “Bisan magpabilin pa ako, indi ko pagkaunon ang ipreparar mo nga pagkaon. Maayo pa nga maghalad ka na lang sang halad nga ginasunog para sa Ginoo.” (Wala nakahibalo si Manoa nga anghel gali ato sang Ginoo.)

¹⁷ Nagpamangkot si Manoa, “Ano ang imo ngalan, agod mapadunggan ka namon sa tion nga matuman ang imo ginsiling?” ¹⁸ Nagsabat ang anghel, “Ngaa gusto gid ninyo nga mahibaluan ang akon ngalan? Mabudlay ini intiendihon.” ¹⁹ Dayon nagkuha si Manoa sang bataon nga kanding kag halad nga regalo, kag ginhalad niya ini sa ibabaw sang halaran nga bato para sa Ginoo. Kag samtang nagatulok si Manoa kag ang iya asawa, naghimo ang Ginoo sang makatilingala nga butang. ²⁰ Nakita nila ang anghel sang Ginoo nga nagapaibabaw pa-langit kaupod sa kalayo nga nagadabadaba paibabaw. Tungod sa ila nakita, nagluhod dayon ang mag-asawa. ²¹ Halin sadto wala na nila liwat makita ang anghel. Didto nila nareyalisar nga anghel gali ato sang Ginoo.

²² Nagsiling si Manoa sa iya asawa, “Sigurado gid nga mapatay kita kay nakita naton ang Dios.” ²³ Pero nagsabat ang iya asawa, “Kon gusto sang Ginoo nga patyon kita, wala niya kuntani pagbatuna ang aton mga halad. Wala man niya kuntani ginpakita sa aton ato nga milagro ukon ginsugid sa aton ang parte sa bata.”

²⁴ Nag-abot ang tion nga nagbata ang asawa ni Manoa. Lalaki ang iya bata kag gin-ngalanan nila nga Samson. Nagdako ang bata kag ginbendisyunan siya sang Ginoo. ²⁵ Ang Espiritu sang Ginoo nagsugod sa pagpanghikot sa iya samtang didto siya sa kampo ni Dan,^[p] sa tunga-tunga sang Zora kag Eshtaol.

Si Samson kag ang Isa ka Babayi sa Timnah

14 Sang isa ka tion, nagkadto si Samson sa Timnah, kag may nakita siya didto nga isa ka dalaga nga Filistinhon. ² Sang magpauli siya, ginsugiran niya ang iya mga ginikanan. Siling niya, “May nakita ako didto sa Timnah nga isa ka babayi nga Filistinhon. Ipaasawa ninyo siya sa akon.”

³ Pero nagsabat ang iya mga ginikanan, “Ngaa gusto mo gid magpangasawa halin sa mga Filistinhon nga wala nagatuo sa Dios?^[q] Wala ka gid bala sing may napilian sa aton mga paryente ukon kasimanwa?” Nagsabat si Samson sa iya amay, “Basta, siya ang ipaasawa ninyo sa akon.” ⁴ Wala gali nakahibalo ang mga ginikanan ni Samson nga ang iya desisyon gintugutan sang Ginoo. Kay nagapangita ang Ginoo sang kahigayunan nga magpakig-away sa mga Filistinhon, tungod kay sadto nga tion ang Israel sakop sang mga Filistinhon.

⁵ Karon, nagkadto si Samson sa Timnah upod ang iya mga ginikanan. Sang nagapadulong si Samson^[r] sa mga talamnan sang ubas sa Timnah, gulpi lang nga ginsugata siya sang isa ka bataon nga leon nga nagangurob. ⁶ Gin-gamhan siya sang Espiritu sang Ginoo, kag ginpihak niya ang leon paagi sa iya mga kamot pareho lang nga daw nagapihak siya sang bataon nga kanding. Pero wala niya ini ginsugid sa iya mga ginikanan. ⁷ Ginkadtuan dayon ni Samson ang babayi kag gin-estorya. Naluyag na gid siya tapat sa babayi.

⁸ Pagkaligad sang mga pila ka adlaw, nagbalik siya sa Timnah agod pakaslan ang babayi. Didto siya nag-agi sa dalan nga sa diin ginpatay niya ang leon agod tan-awon ang lawas sini. Kag nakita niya ang madamo nga mga putyukan kag dugos sa lawas sang leon. ⁹ Ginkandos niya sang iya kamot ang dugos kag ginkaon samtang nagalakat. Sang nagkitaay sila sang iya mga ginikanan, ginhatagan niya sila sang dugos, kag ginkaon man nila ini. Pero wala niya sila ginsugiran nga ginkuha niya ini sa lawas sang patay nga leon.

¹⁰ Karon nagkadto ang amay ni Samson sa balay sang iya mangin umagad, kag didto nagpapunsyon si Samson suno sa kinabatasan nila nga dapat himuon sang nobyo. ¹¹ Sang didto si Samson ginhatagan siya sang 30 ka bataon nga mga lalaki sa pag-upod sa iya. ¹² Nagsiling si Samson sa ila, “May ipapakot ako sa inyo. Kon mapakot gani ninyo sa indi pa matapos ang pito ka adlaw nga punsyon, hatagan ko kamo sang 30 ka tela nga linen kag 30 man ka malahalon nga bayo. ¹³ Pero kon indi gani ninyo mapakot, kamo ang magahatag sa akon sang 30 ka tela nga linen kag 30 ka malahalon nga bayo.” Nagsabat sila, “Sige, ihambal sa amon ang imo paktakon.”^[s]

Nagligad ang tatlo ka adlaw pero wala gid nila ini mapakot. ¹⁵ Sang ikaapat na nga adlaw, ginsilingan nila ang asawa ni Samson, “Kombinsiha ang imo bana nga isugid niya sa imo ang sabat sa paktakon agod mahibaluan namon. Kon indi, sunugon ka namon pati ang panimalay sang imo amay. Gin-imbitar bala ninyo kami sa sini nga punsyon agod kuhaan sang pagkabutang?”

¹⁶ Gani, nagkadto ang babayi kay Samson nga nagahilibion. Siling niya, “Wala mo gali ako ginahigugma. Nagpapakot ka sa akon mga kasimanwa pero wala mo ako ginsugiran sang sabat.” Nagsabat si Samson, “Wala ko gani ginsugid sa akon mga ginikanan, sa imo pa.” ¹⁷ Halin sadto padayon ang hilibion sang babayi hasta sa ikapito nga adlaw. Gani ginsugid na lang ni Samson sa iya ang sabat tungod kay sige ang iya pagpamilit. Kag ang ginsugid ni Samson sa iya ginsugid man niya sa iya mga kasimanwa. ¹⁸ Gani antes matapos ang ikapito nga adlaw, ginsabat nila ang paktakon. Siling nila kay Samson,

Nagsabat si Samson,

¹⁹ Sa liwat gin-gamhan sang Espiritu sang Ginoo si Samson. Nagkadto siya sa Ashkelon kag didto ginpamatay niya ang 30 ka tawo kag ginkuhaan sang mga pagkabutang kag mga bayo. Dayon ginhatag niya ang mga bayo sa mga tawo nga nakasabat sang iya paktakon. Pagkatapos nagpauli siya sa iya mga ginikanan nga akig gid katama tungod sa natabo. ²⁰ Ang asawa ni Samson ginpaasawa sa lalaki nga nag-abay sa ila kasal.

Ang Pagtimalos ni Samson sa mga Filistinhon

15 Isa sadto ka tion sang tig-alani, nagbisita si Samson sa iya asawa nga may dala nga bataon pa nga kanding. Nagsiling si Samson sa iya ugangan nga lalaki, “Gusto ko nga magsulod sa kuwarto sang akon asawa.” Pero indi magsugot ang iya ugangan. ² Nagsiling ang iya ugangan, “Abi ko ginkainitan mo na gid siya, gani ginhatag ko siya sa imo amigo^[u]. Karon kon gusto mo, ara ang iya manghod nga mas guwapa pa sang sa iya. Siya na lang ang pangasaw-a.”

³ Nagsiling si Samson, “Sa ginhimo ninyo nga ini, indi ninyo ako mabasol kon ano ang himuon ko sa inyo nga mga Filistinhon.” ⁴ Dayon naglakat si Samson kag nagdakop sang 300 ka maila nga mga ido.^[v] Gintabid niya ang mga ikog sini sing tagduha-duha kag ginbutangan sang mitsa. ⁵ Dayon ginsindihan niya ang mga mitsa kag ginbuy-an ang maila nga mga ido sa mga trigo sang mga Filistinhon. Nasunog ang tanan nga trigo, indi lang ang nabugkos na kundi pati man ang wala pa nabugkos. Nasunog man ang mga talamnan sang ubas kag olibo.

⁶ Nagpamangkot ang mga Filistinhon kon sin-o ang naghimo sadto, kag nahibaluan nila nga si Samson. Kag nahibaluan man nila nga ginhimo ato ni Samson tungod kay ginpaasawa sang iya ugangan nga taga-Timnah ang iya asawa sa isa niya ka amigo^[w]. Gani ginpangita nila ang babayi kag ang iya amay kag ginsunog.

⁷ Nagsiling si Samson sa mga Filistinhon, “Tungod sa sining ginhimo ninyo, indi ako mag-untat hasta nga makabalos ako sa inyo.” ⁸ Gani ginsalakay ni Samson sing puwerte gid ang mga Filistinhon kag madamo ang iya napatay. Pagkatapos nagpalagyo siya kag nagpanago sa kuweba, sa may banglid sang Etam.

⁹ Karon, nagkampo ang mga Filistinhon sa Juda, kag ginsalakay nila ang banwa sang Lehi. ¹⁰ Gani nagpamangkot sa ila ang mga taga-Juda, “Ngaa nga ginasalakay ninyo kami?” Nagsabat sila, “Agod dakpon namon si Samson kag balusan sa iya ginhimo sa amon.” ¹¹ Gani ang 3,000 ka lalaki sang Juda nagkadto sa kuweba, sa may banglid sang Etam, kag ginsilingan si Samson, “Wala ka bala kahibalo nga sakop kita sang mga Filistinhon? Karon pati kami naumid sa imo ginhimo.” Nagsabat si Samson, “Ginbalusan ko lang sila sa ginhimo nila sa akon.” ¹² Nagsiling sila, “Nagkadto kami diri sa pagdakop sa imo, agod itugyan ka sa mga Filistinhon.” Nagsabat si Samson, “Sugot ako, basta magsumpa kamo sa akon nga indi ninyo ako pagpatyon.”