Bible in 90 Days

²⁰ Nagsumpa dayon si Jacob nga nagasiling, “O Dios, kon updan mo ako kag bantayan sa sining akon pagpanglakaton kag hatagan sang pagkaon kag bayo, ²¹ kag kon makabalik ako sa balay sang akon amay nga wala sing malain nga natabo sa akon, kilalahon ko ikaw, Ginoo, nga akon Dios. ²² Ining bato nga akon ginpatindog bilang isa ka handumanan magapamatuod sang imo presensya sa sini nga lugar.^[a] Kag ihatag ko sa imo ang ikanapulo sang tanan nga ihatag mo sa akon.”

Nakaabot si Jacob sa Balay ni Laban

29 Nagpadayon si Jacob sa iya pagpanglakaton hasta nga nakaabot siya sa duta sang mga taga-sidlangan. ² Didto may nakita siya sa latagon nga isa ka bubon nga sa tupad sini may nagaluko nga tatlo ka panong sang mga karnero, kay didto nagakuha ang mga tawo sang tubig nga ipainom sa mga karnero. Ini nga bubon ginatakpan sang dako nga bato. ³ Ginahulat anay sang mga manugbantay sang karnero nga makatipon ang tanan nga karnero antes nila paligiron ang takop nga bato. Pagkatapos nila painom sang mga karnero, ginauli nila ang bato.

⁴ Karon, nagpamangkot si Jacob sa mga manugbantay sang karnero, “Mga abyan, taga-diin kamo?” Nagsabat sila, “Taga-Haran.” ⁵ Nagpamangkot liwat si Jacob, “Kilala bala ninyo si Laban nga apo ni Nahor?” Nagsabat sila, “Huo, kilala namon.” ⁶ Nagpadayon sa pagpamangkot si Jacob, “Ti, kamusta siya?” Nagsabat sila, “Maayo man. Tan-awa, ara ang iya anak nga si Raquel nga nagapakadto diri upod sang mga karnero.” ⁷ Nagsiling si Jacob sa ila, “Tungod kay temprano pa man kag indi pa tion sa pagtipon sang mga karnero, maayo siguro nga paimnon ninyo sila kag pahalbon liwat.” ⁸ Nagsabat sila, “Indi namon ina mahimo kon indi anay matipon ang tanan nga karnero. Kon diri na gani ang tanan, amo na ina ang pagpaligid namon sa takop nga bato agod paimnon sila.”

⁹ Nagahambal pa si Jacob sa ila sang mag-abot si Raquel dala ang mga karnero sang iya amay, tungod kay siya ang nagabantay sini. ¹⁰ Pagkakita ni Jacob kay Raquel nga anak sang iya tiyo nga si Laban, kaupod sang mga karnero ni Laban, nagkadto siya sa bubon kag ginpaligid niya ang bato kag ginpainom ang mga karnero sang iya tiyo nga si Laban. ¹¹ Pagkatapos ginhalukan niya si Raquel kag naghibi siya sa kalipay. ¹² Nagsiling siya kay Raquel, “Bata ako ni Rebeka, gani hinablos ako ni tatay mo.” Nagdalagan pauli si Raquel kag ginsugiran ang iya amay. ¹³ Pagkabati ni Laban nga ara si Jacob nga iya hinablos kay Rebeka, nagdali-dali siya sa pagsugata sa iya. Ginhakos niya si Jacob kag ginhalukan kag gindala sa ila balay. Kag didto ginsugid ni Jacob kay Laban ang tanan nga nagkalatabo. ¹⁴ Nagsiling si Laban sa iya, “Matuod gid nga magkadugo kita.”

Nagserbisyo si Jacob kay Laban Tungod kay Raquel kag kay Lea

Pagkaligad sang isa ka bulan nga pagtiner ni Jacob sa ila ni Laban, ¹⁵ nagsiling si Laban sa iya, “Indi maayo nga mag-obra ka para sa akon nga wala sing suhol tungod lang kay hinablos ko ikaw. Sugiri ako kon ano ang gusto mo nga isuhol ko sa imo.”

¹⁶ May duha ka anak si Laban nga dalaga. Si Lea ang magulang kag si Raquel ang manghod. ¹⁷ Manami^[b] ang mata ni Lea, pero mas guwapa kag manami sang lawas si Raquel. ¹⁸ Tungod kay naluyag si Jacob kay Raquel, nagsiling siya kay Laban, “Magaserbisyo ako sa imo sing pito ka tuig kon ipaasawa mo sa akon si Raquel.” ¹⁹ Nagsabat si Laban, “Mas maayo pa nga sa imo ko siya ipaasawa sang sa iban nga lalaki. Pabilin ka lang diri.” ²⁰ Gani nagserbisyo si Jacob kay Laban sing pito ka tuig agod lang mapangasawa niya si Raquel. Tungod sa iya paghigugma kay Raquel daw pila lang ka adlaw sa iya ang pito ka tuig.

²¹ Pagkaligad sang pito ka tuig, nagsiling si Jacob kay Laban, “Natapos na ang akon pagserbisyo sa imo, gani ihatag na sa akon si Raquel agod mag-upod na kami.” ²² Nagsugot si Laban, gani naghiwat siya sang punsyon kag gin-imbitar niya ang tanan nga tawo sa sina nga lugar. ²³ Pero pagkagab-i, imbes nga si Raquel ang dal-on ni Laban kay Jacob, si Lea ang iya gindala. Kag naghulid si Jacob kay Lea. ²⁴ (Ginhatag ni Laban kay Lea ang iya suluguon nga babayi nga si Zilpa agod mangin suluguon ni Lea.)

²⁵ Pagkaaga, nahibaluan ni Jacob nga si Lea gali ang iya kahulid. Gani ginkadtuan niya si Laban kag ginsilingan, “Ngaa ginhimo mo ini sa akon? Nagserbisyo ako sa imo agod mapangasawa ko si Raquel. Karon ngaa nga gintunto mo ako?” ²⁶ Nagsabat si Laban, “Indi ina kinabatasan diri sa amon lugar nga ipaasawa ang manghod una sa magulang. ²⁷ Hulata lang nga matapos ang isa ka semana nga pagsaulog sining kasal kay ipaasawa ko dayon sa imo si Raquel, ina kon magserbisyo ka liwat sa akon sing pito pa gid ka tuig.”

²⁸ Nagsugot si Jacob sa ginsiling ni Laban. Pagkatapos sang isa ka semana nga pagsaulog sang kasal nila ni Lea, ginpaasawa ni Laban sa iya si Raquel. ²⁹ (Ginhatag ni Laban kay Raquel ang iya suluguon nga babayi nga si Bilha agod mangin suluguon ni Raquel.) ³⁰ Gani naghulid man si Jacob kay Raquel. Mas palangga niya si Raquel sang sa kay Lea. Nagserbisyo si Jacob kay Laban sing pito pa gid ka tuig.

Ang mga Anak ni Jacob

³¹ Nakita sang Ginoo nga indi palangga ni Jacob si Lea, gani ginbuot niya nga makapamata si Lea, pero si Raquel iya indi. ³² Nagbusong si Lea kag nagbata sing lalaki kag gin-ngalanan niya nga Reuben,^[c] kay siling niya, “Nakita sang Ginoo ang akon kalisod, kag karon sigurado nga higugmaon na ako sang akon bana.” ³³ Nagbusong siya liwat kag nagbata sing isa naman ka lalaki. Nagsiling siya, “Ginhatagan liwat ako sang Ginoo sing isa ka anak nga lalaki kay nakabati siya nga wala ako ginahigugma sang akon bana.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Simeon.^{[d] 34} Nagbusong liwat si Lea kag nagbata sing isa pa gid ka lalaki. Nagsiling siya, “Karon mangin malapit na sa akon ang akon bana kay tatlo na ang amon anak nga lalaki.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Levi.^{[e] 35} Nagbusong pa gid liwat si Lea kag nagbata sing isa naman ka lalaki. Nagsiling siya, “Karon dayawon ko ang Ginoo.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Juda.^[f] Halin sadto, wala na siya nakapamata.

30 Si Raquel wala gihapon nagbusong, gani nahisa siya kay Lea. Nagsiling siya kay Jacob, “Hatagi ako sang anak kay kon indi, mapatay gid ako!” ² Naakig si Jacob sa iya kag ginsilingan siya, “Ngaa, Dios ako haw? Siya ang nagbuot nga indi ka makabata.” ³ Nagsiling si Raquel, “Kon amo sina, maghulid ka kay Bilha nga akon suluguon agod bisan paagi na lang sa iya makabaton man ako sang anak.” ⁴ Gani ginhatag niya si Bilha kay Jacob bilang asawa, kag naghulid si Jacob kay Bilha.

⁵ Sang ulihi nagbusong si Bilha kag nagbata sing lalaki. ⁶ Nagsiling si Raquel, “Ginkuha na sang Dios ang akon kahuy-anan. Ginsabat niya ang akon pangamuyo kay ginhatagan niya ako sang isa ka anak nga lalaki.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Dan.^[g]

⁷ Nagbusong liwat si Bilha nga suluguon ni Raquel kag nagbata sang lalaki nga ikaduha nila nga anak ni Jacob. ⁸ Nagsiling si Raquel, “Puwerte gid ang akon pakigsumpong sa akon utod, kag nagdaog ako.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Naftali.^[h]

⁹ Sang indi na si Lea makapamata, ginpaasawa niya kay Jacob ang iya suluguon nga si Zilpa. ¹⁰ Nagbusong si Zilpa kag nagbata sing lalaki. ¹¹ Nagsiling si Lea, “Daw ano nga suwerte.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Gad.^[i]

¹² Nagbata liwat si Zilpa sang lalaki nga ikaduha nila nga anak ni Jacob. ¹³ Nagsiling si Lea, “Malipayon gid ako! Karon magatawag ang mga babayi sa akon nga malipayon.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Asher.^[j]

¹⁴ Isa sadto ka tion sang tig-alani sang trigo,^[k] nagkadto si Reuben sa uma kag may nakita siya nga mga tanom nga mandragora. Nagpanguha siya sang bunga kag gindala sa iya iloy nga si Lea. Pagkakita sadto ni Raquel nagsiling siya kay Lea, “Hatagi man ako sang mga mandragora nga gindala sang imo anak.” ¹⁵ Pero nagsabat si Lea, “Indi ka pa bala kontento nga ginkuha mo ang akon bana? Kag karon kuhaon mo pa gid ang mga mandragora sang akon anak?” Nagsiling si Raquel, “Kon hatagan mo ako sang mga mandragora pahuliron ko si Jacob sa imo karon sa gab-i.”

¹⁶ Pag-abot ni Jacob halin sa uma sang sirom na, ginsugata siya ni Lea kag ginsilingan, “Kinahanglan diri ka sa akon maghulid karon nga gab-i, tungod kay ginbayaran ko na ikaw kay Raquel sang mga mandragora nga gindala sang akon anak.” Gani kay Lea naghulid si Jacob sadto nga gab-i.

¹⁷ Ginsabat sang Dios ang pangamuyo ni Lea kag nagbusong siya. Nagbata siya sang lalaki nga ikalima nila nga anak ni Jacob. ¹⁸ Nagsiling si Lea, “Ginpadyaan ako sang Dios kay ginhatag ko ang akon suluguon sa akon bana.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Isacar.^[l]

¹⁹ Nagbusong liwat si Lea kag nagbata sing lalaki nga ikaanom nila nga anak ni Jacob. ²⁰ Nagsiling siya, “Ginhatagan ako sang Dios sing maayo gid nga regalo. Padunggan na ako sini karon sang akon bana kay nahatagan ko na siya sing anom ka anak nga puro lalaki.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Zebulun.^[m]

²¹ Sang ulihi nagbata si Lea sing babayi kag gin-ngalanan niya nga Dina.

²² Wala man pagkalimti sang Dios si Raquel. Ginsabat niya ang iya pangamuyo nga makabata man siya. ²³ Nagbusong siya kag nagbata sing lalaki. Nagsiling siya, “Ginkuha sang Dios ang akon kahuy-anan.” Gani gin-ngalanan niya ang bata nga Jose,^[n] kay siling niya, ²⁴ “Kabay pa nga hatagan ako sang Ginoo sang isa pa ka bata.”

Ang Kasugtanan ni Jacob kag ni Laban

²⁵ Pagkatapos nga nabata ni Raquel si Jose, nagsiling si Jacob kay Laban, “Tuguti na ako nga makapauli sa amon lugar. ²⁶ Ihatag sa akon ang akon mga asawa nga ginserbisyuhan ko sa imo kag ang akon mga anak, kay mapauli na ako. Nakahibalo ka kon daw ano ang akon pagserbisyo sa imo.” ²⁷ Nagsabat si Laban, “Kon mahimo indi anay. Suno sa akon pagpapakot, nahibaluan ko nga^[o] ginpakamaayo ako sang Ginoo tungod sa imo. ²⁸ Isiling lang kon pila ang isuhol ko sa imo kay bayaran ko ikaw.” ²⁹ Nagsiling si Jacob, “Nakahibalo ka kon daw ano ang akon pagserbisyo sa imo kag kon daw ano ang pagdamo sang imo kasapatan tungod sa akon pagtatap. ³⁰ Sang pag-abot ko diri diutay pa lang ang imo kasapatan, pero subong madamo na gid, kay ginpakamaayo ka sang Ginoo tungod sa akon. Karon dapat na siguro nga magpaninguha ako para sa akon kaugalingon nga panimalay.” ³¹ Nagpamangkot si Laban, “Ano bala ang gusto mo nga ibayad ko sa imo?” Nagsabat si Jacob, “Indi na lang ako pagsuhuli. Padayunon ko ang pagtatap sang imo kasapatan kon magsugot ka sa sini nga kondisyon: ³² Tan-awon ko karon ang imo mga kasapatan kag kuhaon ko ang itom nga mga karnero kag kambang nga mga kanding. Amo lang ina ang suhol ko. ³³ Sa ulihi nga mga inadlaw, mahibaluan mo kon masaligan ako ukon indi kon usisaon mo ang mga sapat nga ginsuhol mo sa akon. Kon may makita ka nga kanding nga indi kambang ukon karnero nga indi itom, isipa ina nga kinawatan ko.” ³⁴ Nagsabat si Laban, “Kon amo ina ang gusto mo, sugot ako.”

³⁵ Pero sadto mismo nga adlaw, ginpain ni Laban ang kambang nga mga kanding nga lalaki kag babayi, pati ang itom nga mga karnero. Ginpaatipan niya ini sa iya mga anak nga lalaki. ³⁶ Ginseparar niya ini kay Jacob sa kalayuon nga tatlo ka adlaw kon lakton. Ang nabilin nga mga sapat amo ang ginbantayan ni Jacob.

³⁷ Karon, nagkuha si Jacob sang mga sanga sang alamo, abilyano, kag platano kag ginpanitan niya ang iban nga mga parte sini, gani may guray-guray nga puti kon tan-awon ang mga sanga. ^38-39 Ginbutang niya dayon ato nga mga sanga sa atubangan sang ilimnan sang mga sapat agod makita sang mga sapat kon mag-inom sila. Didto sa atubangan sang sadto nga mga sanga nagakastahanay ang mga kanding kon mag-inom sila. Kon magbata sila, ang ila bata kambang. ⁴⁰ Pero lain ang ginhimo ni Jacob sa mga karnero: Samtang nagakastahanay ini nga mga sapat, ginapaatubang niya sila sa iya kambang nga mga kanding kag sa itom nga mga kanding ni Laban. Sa sini nga paagi nakatipon man si Jacob sang iya kaugalingon nga mga sapat kag wala niya ini gin-impon sa mga sapat ni Laban. ⁴¹ Kon nagakastahanay na gani ang mga sapat nga maayo sing lawas didto sa ilimnan, ginabutang dayon ni Jacob ato nga mga sanga sa ila atubangan. ⁴² Pero kon ang mga sapat nga maluya ang nagakastahanay, wala niya ginabutang ang mga sanga. Gani ang mga maluya iya ni Laban kag ang mga maayo sing lawas iya ni Jacob. ⁴³ Sa sini nga paagi, nagmanggaranon gid si Jacob. Madamo ang iya mga kasapatan pati na ang mga kamelyo kag mga asno. Madamo man ang iya mga suluguon nga lalaki kag babayi.

Nagpalagyo si Jacob kay Laban

31 Nakabati si Jacob nga ang mga anak nga lalaki ni Laban nagasiling, “Ginkuha ni Jacob ang halos tanan nga pagkabutang sang aton amay. Ang tanan niya nga manggad naghalin sa pagkabutang sang aton amay.” ² Natalupangdan man ni Jacob nga naglain na ang pagtratar ni Laban sa iya kaysa sang una.

³ Nagsiling ang Ginoo kay Jacob, “Pauli ka na sa lugar sang imo katigulangan, didto sa imo mga paryente, kag ako mangin kaupod mo.”

⁴ Gani ginpatawag ni Jacob ang iya mga asawa nga si Raquel kag si Lea nga magkadto didto sa palahalban sang iya mga sapat. ⁵ Nagsiling siya sa ila, “Natalupangdan ko nga naglain na ang pagtratar sang inyo amay sa akon kaysa sang una. Pero wala ako pagpabay-i sang Dios sang akon amay. ⁶ Nakahibalo man kamo nga nagserbisyo ako sa inyo amay hasta sa akon masarangan, ⁷ pero gintunto pa niya ako. Napulo gid ka beses nga ginliwat-liwat niya ang akon suhol. Pero wala ako pagpabay-i sang Dios nga daog-daugon lang niya. ⁸ Kon magsiling gani si Laban nga ang kambang nga mga kanding amo ang suhol ko, puro man kambang ang bata sang mga kanding. ⁹ Ginkuha sang Dios ang kasapatan sang inyo amay kag ginhatag sa akon.”

¹⁰ Nagsiling pa gid si Jacob, “Sang tion sang pagpahigal sang mga sapat, nagdamgo ako. Nakita ko nga ang mga lalaki nga kanding nga nagakasta sa mga babayi nga kanding mga kambang. ¹¹ Sa akon nga damgo gintawag ako sang anghel sang Dios. Siling niya, ‘Jacob!’ Nagsabat ako sa iya ¹² kag nagsiling siya dayon, ‘Tan-awa, tanan nga lalaki nga kanding nga nagakasta sa mga babayi nga kanding mga kambang. Ginhimo ko ini tungod kay nakita ko ang tanan nga ginahimo sa imo ni Laban. ¹³ Ako ang Dios nga nagpakita sa imo didto sa Betel, sa lugar nga sa diin ginbubuan mo sang lana ang bato nga ginpatindog mo bilang handumanan. Kag didto ka man nagsumpa sa akon. Karon, panghimos ka kag maghalin sa sini nga lugar kag magpauli sa lugar nga sa diin ka natawo.’ ”

¹⁴ Nagsabat si Raquel kag si Lea kay Jacob, “Wala na kami sing may mapanubli sa amon amay. ¹⁵ Iban na kami nga tawo sa iya pagtan-aw. Ginbaligya niya kami kag ubos na niya gasto ang amon bili. ¹⁶ Ang tanan nga manggad nga ginbawi sang Dios sa iya kag ginhatag sa imo makabig namon nga amo ang palanublion namon kag sang amon mga anak. Gani tumana ang ginsiling sa imo sang Dios.”

^17-18 Nanghimos dayon si Jacob agod makapauli sa Canaan, sa lugar sang iya amay nga si Isaac. Ginpasakay niya ang iya mga anak kag mga asawa sa mga kamelyo. Gindala niya ang iya mga kasapatan kag ang tanan niya nga pagkabutang nga iya natipon sa Padan Aram. ¹⁹ Natabuan sadto nga naglakat si Laban sa pagpanggunting sang iya mga karnero, kag samtang wala siya ginkuha ni Raquel ang mga dios-dios sang iya tatay. ²⁰ Natunto ni Jacob si Laban nga Arameanhon tungod wala siya nagsugid nga mahalin na siya. ²¹ Sang paglakat ni Jacob, dala niya ang tanan niya nga pagkabutang. Nagtabok siya sa Suba sang Eufrates kag nagpakadto sa kabukiran sang Gilead.

Ginlagas ni Laban si Jacob

²² Tatlo na ka adlaw ang nagligad sang nahibaluan ni Laban nga naglayas sanday Jacob. ²³ Gani ginlagas niya si Jacob upod ang iya mga paryente sa sulod sang pito ka adlaw. Nalambot nila sanday Jacob didto sa kabukiran sang Gilead. ²⁴ Sadto nga gab-i, nagpakita ang Dios kay Laban nga Arameanhon sa damgo. Nagsiling ang Dios sa iya, “Indi pag-anha si Jacob.”

²⁵ Nagapatindog sadto si Jacob sang iya tolda sa kabukiran sang Gilead sang naabtan siya ni Laban. Kag didto man nagpatindog sanday Laban sang ila mga tolda. ²⁶ Nagsiling si Laban kay Jacob, “Ngaa ginhimo mo ini sa akon? Ngaa gintunto mo ako? Imo pa nga gindala ang akon mga anak nga daw sa mga bihag sa inaway. ²⁷ Ngaa gintunto mo ako kag naglakat kamo nga wala maglisensya sa akon? Kon nagsiling lang kamo, akon pa kuntani kamo ginpalakat nga may kinasadya sa sunata sang tamborin kag arpa. ²⁸ Wala mo gani ako pagpahaluka sa akon mga apo kag mga anak paglakat nila. Indi gid maayo ining ginhimo mo. ²⁹ May rason gid ako kuntani nga halitan ka, ugaling ginpaandaman ako kagab-i sang Dios sang imo amay nga indi ko ikaw pag-anhon. ³⁰ Nahibaluan ko nga nahidlaw ka na gid sa inyo, gani gusto mo na nga magpauli. Pero ngaa ginkawat mo ang akon mga dios-dios?”

³¹ Nagsabat si Jacob sa iya, “Wala ako maglisensya sa imo kay nahadlok ako nga basi puwersahon mo ako nga bawion sa akon ang imo mga anak. ³² Pero kon parte sa imo mga dios-dios nga nadula, kon makita mo gani ini sa kay bisan sin-o sa amon, pagasilutan siya sang kamatayon. Sa atubangan sang aton mga paryente bilang mga saksi, tan-awa kon may pagkabutang ka diri sa amon kag kon may ara kuhaa.” Wala kahibalo si Jacob nga si Raquel gali ang nagkuha sang mga dios-dios ni Laban.

³³ Gani ginpangita ni Laban ang iya mga dios-dios sa tolda ni Jacob, sa tolda ni Lea, kag pati sa tolda sang duha ka suluguon nga babayi nga mga asawa ni Jacob. Pero wala gid niya nakita ang iya mga dios-dios. Pagguwa niya sa tolda ni Lea, nagsulod siya dayon sa tolda ni Raquel. ³⁴ Pero natago na ni Raquel ang mga dios-dios sa bulsa-bulsa sang hapin sa kamelyo, kag iya ini nga ginpungkuan. Ginpangita ni Laban ang mga dios-dios didto sa tolda ni Raquel pero wala gid niya makita. ³⁵ Nagsiling si Raquel sa iya, “Tay, indi ka lang maakig kon indi ako makatindog kay ara abi ang akon pamulanon.” Kag padayon nga nagpangita si Laban pero wala gid niya makita ang iya mga dios-dios.

³⁶ Wala na mapunggi ni Jacob ang iya kaakig, gani nagsiling siya kay Laban, “Ano bala nga krimen ang nahimo ko? Ano gid bala ang sala ko nga ginlagas mo gid ako? ³⁷ Karon nga nausisa mo na ang tanan ko nga pagkabutang, ti, may nakita ka nga imo? Kon may ara, ibutang diri sa atubangan agod makita sang akon mga paryente kag sang imo mga paryente, kag bahala na sila nga maghukom sa aton. ³⁸ Sa sulod sang 20 ka tuig nga didto ako sa inyo, bisan kaisa lang wala gid mahar-asi^[p] ang imo mga kanding kag karnero. Kag wala gid ako makaihaw sang imo lalaki nga karnero. ³⁹ Wala ko na ginadala sa imo ang mga sapat nga ginpatay sang mabangis nga mga sapat; ginabayluhan ko na lang ini dayon. Ginpabayaran mo man sa akon ang mga sapat nga ginkawat kon adlaw bisan pa ang ginkawat kon gab-i. ⁴⁰ Amo ini ang nangin situasyon ko: Kon adlaw nagaantos ako sa kainit, kag kon gab-i nagaantos ako sa katugnaw. Kag kulang ako permi sang tulog. ⁴¹ Sa sulod sang 20 ka tuig nga pag-estar ko sa inyo, 14 gid ka tuig nga nagserbisyo ako sa imo para sa imo duha ka anak nga babayi. Nagserbisyo pa gid ako sang anom ka tuig sa pagbantay sang imo mga kasapatan. Pero ano ang ginhimo mo? Kapulo mo nga ginliwat-liwat ang akon suhol. ⁴² Kon wala siguro ako pag-updi sang Dios nga ginatahod sang akon amay nga si Isaac, nga amo man ang Dios ni Abraham, basi ginpalayas mo na ako nga wala gid sing dala bisan ano. Pero nakita sang Dios ang akon kabudlayan kag pagtrabaho, gani ginsaway ka niya kagab-i.”

Ang Kasugtanan ni Jacob kag ni Laban

⁴³ Nagsabat si Laban, “Ina nga mga babayi mga anak ko, kag ang ila mga anak mga apo ko. Kag ina nga mga sapat akon man. Tanan nga makita mo akon. Pero karon, ano pa ang mahimo ko sa akon mga anak kag mga apo? ⁴⁴ Ang maayo siguro, mahimo kita sang kasugtanan. Mapatindog kita sang handumanan nga bato nga magapamatuod sang aton kasugtanan.”

⁴⁵ Gani nagkuha si Jacob sang dako nga bato kag iya ini nga ginpatindog bilang handumanan. ⁴⁶ Dayon ginsugo niya ang iya mga paryente nga magtumpok sang mga bato sa higad sini. Pagkatapos nagkaon sila didto sa tinumpok nga mga bato. ⁴⁷ Gin-ngalanan ni Laban ang tinumpok nga mga bato nga Jegar Sahaduta.^[q] Pero gin-ngalanan ini ni Jacob nga Galeed.^[r]

⁴⁸ Nagsiling si Laban, “Ining tinumpok nga mga bato magapamatuod sa kasugtanan naton nga duha.” Amo ina ang kabangdanan kon ngaa gin-ngalanan ato nga tinumpok nga Galeed. ⁴⁹ Gintawag man ato nga Mizpa,^[s] tungod kay nagsiling pa gid si Laban, “Kabay pa nga bantayan kita sang Ginoo sa aton pagbululag. ⁵⁰ Kag kon indi maayo ang pagtratar mo sa akon mga anak, ukon magpangasawa ka pa sang iban, dumduma nga bisan indi ako makahibalo, ara ang Dios nga nagapamatuod sang aton kasugtanan.”

⁵¹ Nagsiling pa gid liwat si Laban kay Jacob, “Ari ang tinumpok nga mga bato kag ang handumanan nga bato nga magapamatuod sang aton kasugtanan. ⁵² Ining tinumpok nga mga bato kag ang handumanan nga bato amo ang magapamatuod sang aton kasugtanan nga indi ako maglapaw sa sining tinumpok nga mga bato agod salakayon ka, kag indi ka man maglapaw sa sining tinumpok nga mga bato kag sa handumanan nga bato agod salakayon ako. ⁵³ Kabay pa nga ang dios^[t] sang imo lolo nga si Abraham kag ang dios^[u] sang akon amay nga si Nahor, nga amo man ang mga dios^[v] sang ila amay nga si Tera, amo ang maghukom sa aton nga duha.” Nagsumpa man dayon si Jacob kay Laban sa ngalan sang Dios nga ginatahod sang iya amay nga si Isaac. ⁵⁴ Naghalad si Jacob sang sapat didto sa bukid, kag dayon gintawag niya ang iya mga paryente nga magkaon. Didto sila sa bukid nagtulog pagkagab-i.

⁵⁵ Aga pa gid sang madason nga adlaw, ginpanghalukan ni Laban kag ginbendisyunan ang iya mga anak kag mga apo, kag naglakat siya pauli.

Naghanda si Jacob sa Pagpakigkita kay Esau

32 Sang nagapadayon sila ni Jacob sa paglakat, ginsugata siya sang mga anghel sang Dios. ² Pagkakita ni Jacob sa ila, nagsiling siya, “Mga soldado ini sang Dios.” Gani gin-ngalanan niya ato nga lugar nga Mahanaim.^[w]

³ May mga ginsugo si Jacob nga mag-una sa iya agod magpakigkita sa iya utod nga si Esau didto sa duta sang Seir, ang lugar nga gintawag man nga Edom. ⁴ Gintudluan niya sila kon ano ang ila isiling kay Esau. Siling ni Jacob, “Silingon ninyo si Esau nga didto ako nagtiner kay Laban kag wala pa gani ako makapauli hasta subong. ⁵ Kag sugiri ninyo siya nga may mga baka ako, mga asno, mga karnero, mga kanding, kag mga suluguon nga lalaki kag babayi. Silingon ninyo siya nga ginsugo ko kamo sa pagpangabay sa iya nga kuntani mangin maayo ang iya pagtratar sa akon.”

⁶ Pagbalik sang mga ginsugo ni Jacob, nagsiling sila, “Nakakadto kami kay Esau, kag nagapakadto na siya diri sa pagsugata sa imo. May upod siya nga 400 ka lalaki.” ⁷ Kinulbaan gid si Jacob kag indi siya mapahamtang, gani gintunga niya sa duha ka grupo ang iya mga kaupdanan pati ang iya mga karnero, baka, kanding kag kamelyo. ⁸ Tungod kay naghunahuna siya nga kon pananglit gid man nga mag-abot si Esau kag salakayon ang isa ka grupo, makapalagyo pa ang isa ka grupo.

⁹ Nagpangamuyo dayon si Jacob, “Dios sang akon lolo nga si Abraham kag Dios sang akon amay nga si Isaac, ikaw ang Ginoo nga nagsiling sa akon nga mabalik ako sa akon mga paryente, didto sa duta nga sa diin ako natawo, kag pakamaayuhon mo ako. ¹⁰ Indi ako takos nga magbaton sang tanan nga kaayo kag katutom nga imo na ginpakita sa akon nga imo alagad. Kay sang pagtabok ko sang una sa Jordan wala ako sing iban nga dala kundi baston gid lang, pero subong may duha na ako ka grupo. ¹¹ Nagapangabay ako sa imo nga luwason mo ako sa akon utod nga si Esau. Nahadlok ako basi magkadto siya diri kag pamatyon kami tanan pati ang mga iloy kag ang mga bata. ¹² Pero nagpromisa ka sa akon nga pakamaayuhon mo ako kag padamuon mo ang akon mga kaliwat pareho sang balas sa baybayon nga indi maisip.”

¹³ Didto nagtulog sanday Jacob pagkagab-i. Pagkaaga, nagpili si Jacob sang mga sapat nga iregalo kay Esau: ¹⁴ 200 ka babayi nga kanding kag 20 ka lalaki nga kanding, 200 ka babayi nga karnero kag 20 ka lalaki nga karnero, ¹⁵ 30 ka gatasan nga kamelyo upod pa ang ila mga tinday, 40 ka babayi nga baka kag 10 ka turo nga baka, 20 ka babayi nga asno kag 10 ka lalaki nga asno. ¹⁶ Ginpanggrupo-grupo dayon ni Jacob ang mga sapat, kag ang kada grupo may mga suluguon nga nagabantay. Ginsilingan niya ang iya mga suluguon, “Una kamo sa akon, kag maglakat kamo nga may antad ang kada grupo.” ¹⁷ Ginsilingan niya ang mga suluguon nga nagabantay sa nauna nga grupo, “Kon magsugat-anay gani kamo ni Esau kag magpamangkot siya kon kay sin-o kamo suluguon kag kon diin kamo makadto, kag kon kay sin-o inang mga sapat nga dala ninyo, ¹⁸ sabton ninyo siya nga akon ini mga sapat kag regalo ko ini sa iya. Silingon man ninyo siya nga ara ako nagasunod.” ¹⁹ Amo man ang iya ginsiling sa ikaduha, sa ikatatlo kag sa tanan nga suluguon nga nagasunod sa mga sapat. ²⁰ Kag ginpadumdom gid niya sila nga indi nila pagkalimtan nga silingon si Esau nga ara siya nagasunod. Kay siling ni Jacob sa iya hunahuna, “Ulo-ulohan ko si Esau sa sining mga regalo nga ipauna ko. Kag kon magkitaay kami basi pa lang patawaron niya ako.” ²¹ Gani ginpauna niya ang iya mga regalo, pero siya iya nagpabilin sadto nga gab-i didto sa ila gintineran.

May Nagpakigdumog kay Jacob sa Peniel

²² Sadto nga gab-i, nagbangon si Jacob kag gindala niya ang iya duha ka asawa, ang iya duha ka suluguon nga babayi kag ang iya onse ka anak, kag nagtabok sila sa talabukan sang Jabok. ²³ Ginpatabok man ni Jacob ang tanan niya nga pagkabutang. ²⁴ Karon, sang nagaisahanon siya, may nag-abot nga isa ka lalaki kag gindumog siya. Nagdumugay sila hasta mag-aga. ²⁵ Sang mabulubanta sang tawo nga indi niya madaog si Jacob, ginpisga niya ang balikawang ni Jacob kag nagliw-as ang nagatabo nga tul-an sini. ²⁶ Nagsiling dayon ang tawo, “Buy-i na ako kay nagapamanagbanag na.” Pero nagsabat si Jacob, “Indi ko ikaw pagbuy-an kon indi mo ako pagbendisyunan.” ²⁷ Nagpamangkot ang tawo sa iya, “Sin-o ang imo ngalan?” Nagsabat siya, “Si Jacob.” ²⁸ Nagsiling dayon ang tawo, “Sugod subong indi na Jacob ang imo ngalan kundi Israel^[x] na tungod kay nagpakigsumpong ka sa Dios kag sa mga tawo, kag nagdaog ka.” ²⁹ Nagpamangkot man si Jacob sa iya, “Sugiri man ako sang imo ngalan.” Pero nagsabat ang tawo, “Indi na pagpamangkuta ang akon ngalan.” Dayon ginbendisyunan niya si Jacob didto.

³⁰ Gin-ngalanan ni Jacob ato nga lugar nga Peniel,^[y] kay siling niya, “Nakita ko ang hitsura sang Dios pero buhi pa gihapon ako.” ³¹ Nagabutlak na ang adlaw sang paghalin ni Jacob sa Peniel. Nagapiang-piang siya tungod sa nagliw-as niya nga tul-an sa balikawang. ³² Amo ini ang rason kon ngaa hasta subong ang mga Israelinhon wala nagakaon sang lanit-lanit sa tinabuan sang tul-an sa balikawang. Kay dira nga parte ginpisga sang Dios si Jacob.

Ang Pagkitaay ni Esau kag ni Jacob

33 Karon, pagtan-aw ni Jacob, nakita niya si Esau nga nagapadulong upod ang 400 ka lalaki. Gani ginpatipon niya ang iya mga anak sa ila tagsa-tagsa ka iloy. ² Kag paglakat nila, ginpauna niya ang duha ka suluguon nga babayi kag ang ila mga anak, sunod si Lea kag ang iya mga anak, kag dayon si Raquel kag ang iya anak nga si Jose. ³ Nagauna si Jacob sa ila tanan kag makapila gid siya ka beses^[z] nga nagluhod samtang nagapalapit siya sa iya utod.

⁴ Pero nagdalagan si Esau sa pagsugata sa iya. Ginhakos siya ni Esau kag ginhalukan, kag naghibi sila nga duha. ⁵ Sang makita ni Esau ang mga babayi kag ang mga kabataan, ginpamangkot niya si Jacob, “Sin-o inang kaupdanan mo?” Nagsabat si Jacob, “Sila ang akon mga anak nga ginhatag sang Dios sa akon sa iya kaluoy.” ⁶ Nagpalapit dayon kay Esau ang duha ka suluguon nga babayi kag ang ila mga anak, kag nagluhod sila bilang pagtahod sa iya. ⁷ Nagsunod man dayon si Lea kag ang iya mga anak nga nagluhod. Kag ang ulihi nga nagpalapit kag nagluhod amo si Jose kag ang iya iloy nga si Raquel.

⁸ Nagpamangkot si Esau kay Jacob, “Ano bala ang imo buot silingon sadtong mga grupo sang sapat nga nasugata ko?” Nagsiling si Jacob, “Regalo ko ato sa imo agod batunon mo ako.” ⁹ Pero nagsabat si Esau, “Madamo na ang akon pagkabutang, utod ko, gani sa imo na lang ato.” ¹⁰ Pero nagpamilit gid si Jacob, “Sige na, batuna na ato. Kon matuod-tuod nga ginabaton mo ako, batuna na ang regalo ko sa imo. Kay sang pagkakita ko sang imo hitsura daw nakita ko ang hitsura sang Dios. Karon nga ginbaton mo ako, ¹¹ batuna na ang ginahatag ko sa imo tungod kay maayo ang Dios sa akon kag wala ako makulangi sa akon mga kinahanglanon.” Sagi gid pilit ni Jacob si Esau hasta nga ginbaton na lang ni Esau ang iya regalo.

¹² Dayon nagsiling si Esau, “Dali na, malakat na kita. Ululupod na lang kita.” ¹³ Pero nagsabat si Jacob, “Nakahibalo ka nga mahinay maglakat ang mga bata, kag kinahanglan ko gid nga tatapon maayo ang mga sapat nga nagapatiti. Kon piliton ta ang mga sapat nga maglakat sa bilog nga adlaw, basi magkalamatay sila. ¹⁴ Ang maayo pa, mag-una ka na lang sa amon. Maamat-amat lang kami sunod sa imo suno sa kadasigon sang mga bata kag sang mga sapat sa una namon. Didto na lang kita magkitaay sa Seir.” ¹⁵ Nagsiling si Esau, “Kon amo sina, ibilin ko na lang ang iban ko nga mga tinawo sa imo.” Nagsabat si Jacob, “Indi na kinahanglan. Ang importante ginbaton mo ako.” ¹⁶ Gani nagbalik na lang si Esau sa Seir sadto mismo nga adlaw. ¹⁷ Pero didto nagpakadto sanday Jacob sa Sucot. Pag-abot nila didto, naghimo si Jacob sang elistaran kag ginhimuan man niya sang palasilungan ang iya mga kasapatan. Gani ato nga lugar gintawag nga Sucot.^[aa]

¹⁸ Sang ulihi nakaabot gid man sila sa Canaan halin sa Padan Aram nga wala sing may malain nga natabo sa ila. Nakaabot sila sa banwa nga ginaestaran ni Shekem. Nagpatindog sila sang ila mga tolda malapit sa banwa. ¹⁹ Kag ang duta nga ginpatindugan nila sang mga tolda ginbakal ni Jacob sa mga anak ni Hamor sa bili nga 100 ka bilog nga pilak. Si Hamor amo man ang amay ni Shekem. ²⁰ Naghimo si Jacob didto sang halaran nga gin-ngalanan niya nga El Elohe Israel.^[ab]

Ginlugos si Dina

34 Isa sadto ka adlaw, naglakat si Dina nga anak nga dalaga ni Jacob kag ni Lea. Nagbisita siya sa mga kababayihan nga taga-Canaan. ² Nakita siya ni Shekem nga anak ni Hamor nga Hivhanon, nga pangulo sang sadto nga lugar. Gindakop niya si Dina kag ginlugos. ³ Pero nahulog ang iya buot kay Dina kag naluyag siya sa iya, gani gin-uloulohan niya ang dalaga. ⁴ Karon, nagsiling si Shekem sa iya amay nga si Hamor, “Tay, pangitai abi sang paagi nga mapangasawa ko ang ina nga dalaga.”

⁵ Sang nahibaluan ni Jacob nga ginhigkuan ni Shekem ang pagkatawo ni Dina, wala lang siya anay sing may ginhimo kay didto pa sa uma ang iya mga anak nga lalaki nga nagabantay sang iya mga sapat. ⁶ Nagkadto ang amay ni Shekem nga si Hamor kay Jacob agod magpakighambal sa iya.

⁷ Pagkabati sang mga anak nga lalaki ni Jacob sa natabo, nagpauli dayon sila. Naglain gid ang ila buot kag puwerte gid ang ila kaakig kay Shekem tungod kay naghimo siya sang butang nga indi dapat himuon, nga nagdala sang kahuy-anan sa pamilya ni Jacob.^{[ac] 8} Pero nagsiling si Hamor sa ila, “Naluyag gid ang akon anak nga si Shekem sa inyo nga dalaga, gani nagapangabay ako nga ipaasawa na lang ninyo siya sa iya. ⁹ Kag maayo man siguro nga ipaasawa ninyo ang inyo mga dalaga sa amon mga soltero kag ipaasawa man namon ang amon mga dalaga sa inyo mga soltero. ¹⁰ Puwede kamo mag-estar upod sa amon sa bisan diin nga lugar nga gusto ninyo. Kag puwede man kamo diri makanegosyo bisan diin kag makaangkon sang duta.”

¹¹ Nagpangabay man si Shekem sa amay kag sa mga utod ni Dina, “Kon mahimo ipaasawa na lang ninyo si Dina sa akon. Bisan ano ang inyo pangayuon ihatag ko. ¹² Pagusto kamo kon pila ang pangayuon ninyo kag kon ano ang iregalo ko sa pagpangasawa ko sa inyo utod. Bayaran ko kamo bisan pila ang inyo pangayuon basta ipaasawa lang ninyo sa akon si Dina.”

¹³ Pero tungod kay ginhigkuan ni Shekem ang pagkatawo ni Dina, gintunto sang mga anak ni Jacob si Shekem kag ang iya amay nga si Hamor. ¹⁴ Siling nila, “Indi puwede nga ipaasawa namon si Dina sa tawo nga wala matuli, kay makahuluya ina para sa amon. ¹⁵ Masugot lang kami kon ang tanan nga lalaki nga taga-diri magpatuli man pareho sa amon. ¹⁶ Kon magpatuli kamo, puwede namon ipaasawa ang amon mga dalaga sa inyo kag kami puwede man makapangasawa sang inyo mga dalaga. Kag maestar kami upod sa inyo agod mangin isa na lang kita ka katawhan. ¹⁷ Pero kon indi kamo magsugot, kuhaon namon si Dina kag maglakat.”

¹⁸ Nakita ni Hamor kag ni Shekem nga daw maayo man ang kondisyon nga ginhatag sang mga anak ni Jacob. ¹⁹ Gani tungod sa dako nga gugma ni Shekem kay Dina, wala na siya mag-usik pa sang tion sa pagtuman sang ginsiling sang mga anak ni Jacob.

Si Shekem ginatahod gid sa panimalay sang iya amay. ²⁰ Gani nagkadto siya dayon kag ang iya amay didto sa puwertahan sang banwa kag nagpakighambal sa mga lalaki sang ila banwa. ²¹ Siling nila, “Mainabyanon ini nga mga tawo. Gani diri na lang naton sila paestaron kag tugutan nga makanegosyo diri. Total, dako man ining aton lugar. Makapangasawa kita sa ila mga dalaga kag sila makapangasawa man sa aton mga dalaga. ²² Pero masugot lang sila nga mag-estar upod sa aton bilang isa ka katawhan kon magsugot man ang tanan naton nga mga lalaki nga magpatuli pareho sa ila. ²³ Kon diri na sila mag-estar, kundi mangin aton man ang tanan nila nga kasapatan kag mga pagkabutang. Gani masugot na lang kita sa ila kondisyon agod mag-estar sila upod sa aton.” ²⁴ Nagsugot ang tanan nga lalaki sang banwa sa ginhambal ni Hamor kag sang iya anak nga si Shekem. Gani nagpatuli ang tanan nga lalaki.

²⁵ Pagkaligad sang tatlo ka adlaw, samtang ginahapdian pa ang mga lalaki, nagsulod sa banwa ang duha ka anak ni Jacob nga si Simeon kag si Levi, nga mga utod ni Dina. Wala kahibalo ang mga tawo didto nga malain gali ang ila tuyo. May dala sila nga espada kag ginpamatay nila ang tanan nga lalaki. ²⁶ Ginpatay man nila si Hamor kag ang iya anak nga si Shekem. Ginkuha dayon nila si Dina sa balay ni Shekem kag naglakat. ²⁷ Pagkatapos ginsulod man sang iban pa nga mga anak ni Jacob ang banwa kag ginpanguha ang mga pagkabutang sini. Ginhimo nila ini tungod kay ginhigkuan ang pagkatawo sang ila utod nga si Dina. ²⁸ Ginpanguha nila ang mga karnero, mga baka, mga asno, kag ang tanan nga pagkabutang didto sa banwa kag sa uma. ²⁹ Ginpanguha nila ang tanan nga manggad sang banwa, pati ang mga pagkabutang sa sulod sang mga balay. Kag ginbihag nila ang tanan nga babayi kag kabataan.

³⁰ Karon, nagsiling si Jacob kay Simeon kag kay Levi, “Ginhatagan ninyo ako sang dako nga problema. Dumtan na kita karon sang mga Canaanhon kag mga Periznon sa sini nga lugar. Mapatay gid kita tanan kon mag-isa sila sa pagsalakay sa aton tungod kay diutay lang kita.” ³¹ Pero nagsabat ang duha, “Pabay-an lang bala namon nga trataron ang amon utod nga daw isa ka babayi nga nagabaligya sang iya lawas?”

Ginbendisyunan sang Dios si Jacob sa Betel

35 Karon, nagsiling ang Dios kay Jacob, “Magpanghimos ka kag magkadto sa Betel kag didto mag-estar. Maghimo ka dayon didto sang halaran para sa akon, ang Dios nga nagpakita sa imo sang nagapalagyo ka pa sadto sa imo utod nga si Esau.”

² Gani nagsiling si Jacob sa iya panimalay kag sa tanan niya nga kaupdanan, “Ipamilak ninyo ang inyo mga dios-dios. Magpakatinlo kamo kag mag-ilis sang bayo bilang simbolo sang bag-o kag matinlo nga kabuhi. ³ Dayon magkadto kita sa Betel; kag mahimo ako didto sang halaran para sa Dios nga nagbulig sa akon sang ara ako sa kalisod, kag nag-upod sa akon bisan diin ako nagkadto.” ⁴ Gani ginhatag nila kay Jacob ang ila mga dios-dios pati ang ila mga aritos nga ginagamit nila nga anting-anting. Ginlubong ini tanan ni Jacob sa idalom sang kahoy nga terebinto nga malapit sa Shekem. ⁵ Sang nagahalin na sanday Jacob, ginpahadlok sang Dios ang mga tawo sa palibot nga mga banwa, gani wala nila paglagsa sanday Jacob.

⁶ Nakaabot si Jacob kag ang iya mga kaupdanan sa Luz (nga ginatawag man nga Betel) didto sa Canaan. ⁷ Naghimo siya didto sang halaran. Gin-ngalanan niya ato nga lugar nga El Betel^[ad] kay nagpakita sa iya didto ang Dios sang nagapalagyo siya sa iya utod nga si Esau.

⁸ Karon, napatay si Debora nga manug-atipan ni Rebeka. Gani ginlubong siya sa idalom sang dako nga kahoy didto sa ubos sang Betel. Gintawag ato nga kahoy nga Allon Bacut.^[ae]

⁹ Sang nagapauli sadto si Jacob halin sa Padan Aram, nagpakita liwat ang Dios sa iya kag ginbendisyunan siya. ¹⁰ Nagsiling ang Dios sa iya, “Jacob ang imo ngalan, pero sugod subong indi ka na pagtawgon nga Jacob kundi Israel na.” Gani nangin Israel ang ngalan ni Jacob.

¹¹ Nagsiling pa gid ang Dios sa iya, “Ako ang Makagagahom nga Dios. Magpamata ka sing madamo. Mangin amay ka sang isa ka nasyon kag sang madamo pa nga mga nasyon, kag mangin hari ang iban mo nga mga kaliwat. ¹² Ang duta nga ginhatag ko kay Abraham kag kay Isaac ihatag ko man sa imo kag sa imo mga kaliwat.” ^13-14 Dayon naghalin ang Dios sa sadto nga lugar nga sa diin nagpakigsugilanon siya kay Jacob, kag nagpatindog didto si Jacob sang handumanan nga bato. Ginbubuan niya dayon sang bino kag lana ang bato agod mangin sagrado. ¹⁵ Gin-ngalanan niya ato nga lugar nga Betel.^[af]

Ang Pagkapatay ni Raquel

¹⁶ Karon, naghalin si Jacob kag ang iya panimalay sa Betel. Manugbata na sadto si Raquel. Sang malayo-layo pa sila sa banwa sang Efrata, ginsakitan si Raquel. ¹⁷ Sang puwerte na gid ang iya pagpasakit, nagsiling ang paltera sa iya, “Indi ka magkahadlok Raquel, lalaki naman ang imo bata.” ¹⁸ Natawo ang bata pero tagumatayon na si Raquel. Sang wala pa siya nabugtuan sang ginhawa, gin-ngalanan niya ang bata nga Ben Oni.^[ag] Pero gin-ngalanan ni Jacob ang bata nga Benjamin.^{[ah] 19} Napatay si Raquel kag ginlubong siya sa higad sang dalan nga pakadto sa Efrata (nga ginatawag subong nga Betlehem). ²⁰ Ginbutangan ni Jacob sang bato nga palatandaan ang lulubngan ni Raquel, kag hasta subong ara pa ini nga tanda sa lulubngan ni Raquel.

²¹ Nagpadayon sila ni Jacob^[ai] sa ila paglakat. Pag-abot nila sa pihak sang Migdal Eder,^[aj] nagpatindog sila didto sang ila mga tolda. ²² Samtang didto pa nagaestar si Jacob,^[ak] nagpakighilawas si Reuben kay Bilha nga isa sang mga asawa sang iya amay. Sang mahibaluan ato ni Jacob naakig gid siya.^[al]

Ang mga Anak nga Lalaki ni Jacob^(A)

May dose ka anak nga lalaki si Jacob. ²³ Ang iya mga anak kay Lea amo sila ni Reuben, ang kamagulangan, dayon si Simeon, si Levi, si Juda, si Isacar, kag si Zebulun. ²⁴ Ang iya mga anak kay Raquel amo si Jose kag si Benjamin. ²⁵ Ang iya mga anak kay Bilha nga suluguon ni Raquel amo si Dan kag si Naftali. ²⁶ Ang iya mga anak kay Zilpa nga suluguon ni Lea amo si Gad kag si Asher. Sila tanan ang mga anak nga lalaki ni Jacob nga natawo sa Padan Aram.

Ang Pagkapatay ni Isaac

²⁷ Nagkadto si Jacob sa iya amay nga si Isaac sa Mamre, malapit sa Kiriat Arba (nga ginatawag man nga Hebron). Ang ini nga lugar nga ginaestaran ni Isaac amo man anay ang gin-estaran ni Abraham. ²⁸ Nagkabuhi si Isaac sing 180 ka tuig. ²⁹ Napatay siya nga tigulang na gid, kag ginsimpon siya sa iya mga paryente nga nagkalamatay na. Ginlubong siya sang iya mga anak nga si Esau kag si Jacob.

Ang mga Kaliwat ni Esau^(B)

36 Amo ini ang estorya parte sa pamilya ni Esau (nga ginatawag man nga Edom).

² Nagpangasawa si Esau sang mga babayi nga taga-Canaan. Sila amo si Ada nga anak ni Elon nga Hithanon kag si Oholibama nga anak ni Ana kag apo ni Zibeon nga Hivhanon. ³ Ginpangasawa man niya si Basemat nga utod ni Nebayot nga anak ni Ishmael. ⁴ Ang anak ni Esau kay Ada amo si Elifaz. Ang iya anak kay Basemat amo si Reuel. ⁵ Kag ang iya mga anak kay Oholibama amo sila ni Jeush, Jalam, kag Kora. Sila ang mga anak ni Esau nga natawo sa Canaan.

⁶ Gindala ni Esau ang iya mga asawa, mga anak, kag ang tanan nga sakop sang iya pamilya, pati ang iya mga pagkabutang kag kasapatan nga natipon niya sa Canaan, kag nagsaylo siya sa isa ka lugar palayo kay Jacob nga iya utod. ⁷ Kay indi na sila puwede mag-upod sa isa ka lugar tungod sa kadamuon sang ila pagkabutang; kag ang lugar nga ila ginaestaran indi na makasustiner sa ila tungod sa kadamuon sang ila kasapatan. ⁸ Gani didto nag-estar si Esau (nga ginatawag man nga Edom) sa kabukiran sang Seir.

⁹ Amo ini ang estorya parte sa pamilya ni Esau nga amay sang mga Edomnon nga nagaestar sa kabukiran sang Seir.

¹⁰ Ang anak ni Esau kay Basemat amo si Reuel, kag ang anak niya kay Ada amo si Elifaz.

¹¹ Ang mga anak ni Elifaz amo sila ni Teman, Omar, Zefo, Gatam kag Kenaz. ¹² May anak man si Elifaz nga si Amalek sa isa pa niya ka asawa nga si Timna. Sila ang mga apo ni Esau kay Ada.

¹³ Ang mga anak ni Reuel amo sila ni Nahat, Zera, Shama, kag Miza. Sila ang mga apo ni Esau kay Basemat.

¹⁴ Ang mga anak ni Esau kay Oholibama amo sila ni Jeush, Jalam, kag Kora. (Si Oholibama anak ni Ana kag apo ni Zibeon.)

¹⁵ Amo ini sila ang nangin pangulo sa mga kaliwat ni Esau: Si Teman, Omar, Zefo, Kenaz, ¹⁶ Kora,^[am] Gatam, kag Amalek. Ini sila nga mga pangulo sang lugar sang Edom mga anak ni Elifaz kag mga apo ni Ada.

¹⁷ Nangin pangulo man sa Edom ang mga anak ni Reuel nga sila ni Nahat, Zera, Shama, kag Miza. Sila ang mga apo ni Esau kay Basemat.

¹⁸ Nangin pangulo man ang mga anak ni Esau kay Oholibama nga anak ni Ana. Sila amo si Jeush, Jalam, kag Kora.

¹⁹ Sila tanan ang mga kaliwat ni Esau nga mga pangulo sang Edom.

Ang mga Kaliwat ni Seir^(C)

²⁰ Amo ini ang mga anak nga lalaki ni Seir nga Horhanon nga nagaestar sa Edom: Si Lotan, Shobal, Zibeon, Ana, ²¹ Dishon, Ezer, kag Dishan. Nangin pangulo man sila sang mga Horhanon nga nagaestar sa Edom.

²² Ang mga anak ni Lotan amo si Hori kag si Hemam.^[an] Si Lotan may utod nga babayi nga si Timna nga isa pa ka asawa ni Elifaz.

²³ Ang mga anak ni Shobal amo sila ni Alvan, Manahat, Ebal, Shefo, kag Onam.

²⁴ Ang mga anak ni Zibeon amo si Aya kag si Ana. Si Ana amo ang nakasapo sang tuburan didto sa kamingawan sang nagabantay siya sang mga asno sang iya amay. ²⁵ Ang mga anak ni Ana amo si Dishon kag si Oholibama.

²⁶ Ang mga anak ni Dishon amo sila ni Hemdan, Eshban, Itran, kag Keran.

²⁷ Ang mga anak ni Ezer amo sila ni Bilhan, Zaavan, kag Akan.

²⁸ Ang mga anak ni Dishan amo si Uz kag si Aran.

^29-30 Amo ini sila ang mga pangulo sang mga Horhanon nga may mga ginadumalahan nga mga lugar sa Seir: Si Lotan, Shobal, Zibeon, Ana, Dishon, Ezer, kag Dishan.

Ang mga Hari sang Edom^(D)

³¹ Amo ini sila ang mga hari sang Edom sang panahon nga wala pa sang mga hari ang mga Israelinhon: ³² Si Bela nga taga-Dinhaba nga anak ni Beor nangin hari sa Edom. ³³ Pagkapatay niya, ginbuslan siya ni Jobab nga anak ni Zera nga taga-Bozra. ³⁴ Pagkapatay ni Jobab, ginbuslan siya ni Husham nga taga-Teman. ³⁵ Pagkapatay ni Husham, ginbuslan siya ni Hadad nga taga-Avit nga anak ni Bedad. Si Hadad ang nakapierdi sa mga Midianhon didto sa Moab. ³⁶ Pagkapatay ni Hadad, ginbuslan siya ni Samla nga taga-Masreka. ³⁷ Pagkapatay ni Samla, ginbuslan siya ni Shaul nga taga-Rehobot nga malapit sa Suba sang Eufrates. ³⁸ Pagkapatay ni Shaul, ginbuslan siya ni Baal Hanan nga anak ni Acbor. ³⁹ Pagkapatay ni Baal Hanan, ginbuslan siya ni Hadar nga taga-Pau. Ang iya asawa si Mehetabel nga anak ni Matred kag apo ni Mezahab.

^40-43 Si Esau (nga gintawag man nga Edom) amo ang ginhalinan sang mga Edomnon. Kag amo ini sila ang nangin pangulo sa mga kaliwat ni Esau nga ang ila mga tribo kag lugar ginpangalanan sa ila: Timna, Alva, Jetet, Oholibama, Elah, Pinon, Kenaz, Teman, Mibzar, Magdiel, kag Iram.

Si Jose kag ang Iya mga Utod

37 Nagpabilin si Jacob sa pag-estar sa Canaan, ang lugar nga gin-estaran man anay sang iya amay. ² Kag amo ini ang estorya parte sa pamilya ni Jacob:

Sang nagaedad na si Jose sing 17 ka tuig, nagabantay siya sang mga kasapatan kaupod sang iya mga utod nga mga anak ni Bilha kag ni Zilpa, nga mga asawa sang iya amay. Ginsugid ni Jose sa iya amay ang mga malain nga ginpanghimo sang iya mga utod.

³ Mas palangga ni Jacob^[ao] si Jose sang sa iban niya nga mga anak, tungod kay tigulang na siya sang natawo si Jose. Gani ginpatahian niya si Jose sang matahom kag malaba nga bayo.^{[ap] 4} Pero pagkakita sang mga utod ni Jose nga mas palangga siya sang ila amay sang sa ila, naakig sila kay Jose kag ginhambalan nila siya sang masakit nga mga sugilanon.

⁵ Karon nagdamgo si Jose. Sang pagsugid niya sang iya damgo sa iya mga utod, naakig pa gid sila tapat sa iya. ⁶ Kay amo ini ang ginsugid niya, “Nagdamgo ako ⁷ nga samtang didto kita sa uma nga nagapamugkos sang mga uhay, hinali lang nga nagtindog ang akon binugkos kag ginpalibutan sang inyo mga binugkos nga nagasaludo.” ⁸ Nagsiling ang iya mga utod, “Ano? Mangin hari ka kag magapangulo sa amon?” Gani naakig pa gid sila kay Jose.

⁹ Nagdamgo liwat si Jose kag ginsugid naman niya sa iya mga utod. Siling niya, “Nagdamgo naman ako nga nakita ko ang adlaw, ang bulan, kag ang onse ka bituon nga nagasaludo sa akon.” ¹⁰ Ginsugid man ni Jose ang iya damgo sa iya amay pero naakig man ang iya amay sa iya. Siling niya, “Ano ang buot mo silingon? Nga kami sang imo iloy kag sang imo mga utod magasaludo sa imo?” ¹¹ Nahisa ang mga utod ni Jose sa iya, pero si Jacob iya gintago lang niya ini nga butang sa iya tagipusuon.

Ginbaligya si Jose sang Iya mga Utod

¹² Isa sadto ka adlaw, nagkadto ang mga utod ni Jose sa Shekem agod magbantay sang mga sapat sang ila amay. ^13-14 Karon, nagsiling si Jacob^[aq] kay Jose, “Ang imo mga utod didto sa Shekem nga nagabantay sang mga sapat. Magkadto ka didto kag tan-awon mo kon bala maayo man ang kahimtangan sang imo mga utod kag sang mga sapat. Balik ka dayon kag sugiri ako.” Nagsabat si Jose, “Huo, tay.”

Gani halin sa Kapatagan sang Hebron, nagkadto si Jose sa Shekem. ¹⁵ Sang didto na siya nga nagalibot-libot sa latagon, may tawo nga nagpamangkot sa iya kon ano ang iya ginapangita. ¹⁶ Nagsabat siya, “Ginapangita ko ang akon mga utod. Nakahibalo ka bala kon diin sila nagapahalab?” ¹⁷ Nagsiling ang tawo, “Wala na sila diri. Nabatian ko nga makadto kuno sila sa Dotan.” Gani nag-apas si Jose kag nakita niya sila didto sa Dotan.

¹⁸ Malayo pa si Jose nakita na siya sang iya mga utod. Kag sa wala pa siya makaabot, ginplanohan na nila nga patyon siya. ¹⁹ Siling nila, “Ara na ang paladamgo. ²⁰ Dali, patyon ta siya kag ihulog dayon sa isa sining mga buho nga pulunduhan sang tubig. Silingon lang naton nga ginpatay siya sang mabangis nga sapat. Kag tan-awon ta abi kon matuman ang iya mga damgo.” ²¹ Pero pagkabati ni Reuben sang ila plano, gintinguhaan niya nga luwason si Jose. Siling niya, “Indi lang naton siya pagpatyon. ²² Ihulog lang ninyo siya sa buho diri sa kamingawan, pero indi gid ninyo siya pagpatyon.” Ginsiling ato ni Reuben tungod kay plano na niya nga luwason si Jose kag ibalik sa ila amay.

²³ Gani pag-abot ni Jose, gin-ubahan nila siya sadtong iya bayo nga matahom kag malaba,^{[ar] 24} kag ginhulog sa buho nga pulunduhan sang tubig. Pero wala sadto sang tubig ang buho.

²⁵ Samtang nagakaon sila, may nalantawan sila nga mga negosyante nga Ishmaelinhon nga naghalin sa Gilead. Ang ila mga kamelyo may karga nga mga panakot, bulong, kag pahamot nga dal-on sa Egipto. ²⁶ Nagsiling si Juda sa iya mga utod, “Ano bala ang aton makuha kon patyon ta ang aton utod kag tago-taguon ang iya kamatayon? ²⁷ Ang maayo pa siguro ibaligya naton siya sa sinang mga Ishmaelinhon. Indi naton siya pagpatyon kay utod naton siya.” Nagsugot ang mga utod ni Juda sa iya.

²⁸ Gani pag-agi sang mga negosyante nga Ishmaelinhon, nga ang ila tribo Midianhon, ginbatak nila si Jose halin sa buho kag ginbaligya nila siya sa kantidad nga 20 ka bilog nga pilak. Kag gindala si Jose sang mga Ishmaelinhon sa Egipto.

²⁹ Sang pagbalik ni Reuben sa buho wala na didto si Jose, gani gin-gisi niya ang iya bayo sa kasubo. ³⁰ Dayon nagbalik siya sa iya mga utod kag nagsiling, “Wala na didto ang aton manghod. Paano na ako makapauli karon didto kay tatay?”

³¹ Nagpatay sila sang kanding kag gintusmog nila sa dugo ang bayo ni Jose. ³² Dayon gindala nila ang bayo ni Jose sa ila amay kag nagsiling, “Nakita namon ini. Tan-awa abi kon kay Jose ini ukon indi.” ³³ Nakilala dayon ni Jacob ang bayo. Siling niya, “Iya ina! Ginpatay siya sang mabangis nga sapat! Sigurado gid nga ginus-ab siya sang sapat.” ³⁴ Gin-gisi dayon ni Jacob ang iya bayo kag nagsuksok sang sako sa pagpakita sang iya pagpangasubo. Pila gid ka adlaw ang iya pagpangasubo para iya anak. ³⁵ Gin-uloulohan siya sang tanan niya nga mga anak pero sige gid gihapon ang iya pangasubo. Siling niya, “Pabay-i lang bala ninyo ako! Mapatay ako nga nagapangasubo tungod sa pagkapatay sang akon anak.” Kag padayon ang iya paghibi tungod kay Jose.

³⁶ Karon didto sa Egipto, ginbaligya sang mga Midianhon^[as] si Jose kay Potifar nga isa sa mga opisyal sang hari sang Egipto.^[at] Kapitan siya sang mga guwardya sa palasyo.

Si Juda kag si Tamar

38 Sa amo man nga tion, nagbulag si Juda sa iya mga utod kag didto siya nag-estar upod kay Hira nga taga-Adulam. ² Didto nakilala ni Juda ang anak ni Shua nga taga-Canaan kag ginpangasawa niya ini. ³ Sang ulihi nagbusong siya kag nagbata sing lalaki kag gin-ngalanan ini ni Juda nga Er. ⁴ Nagbusong siya liwat kag nagbata sing lalaki kag gin-ngalanan niya nga Onan. ⁵ Nagbusong pa gid siya kag nagbata sing lalaki kag gin-ngalanan niya nga Shela. Natawo si Shela sa Kezib.

⁶ Ginpaasawa ni Juda ang iya kamagulangan nga anak nga si Er sa babayi nga ang ngalan si Tamar. ⁷ Pero si Er malaot sa panulok sang Ginoo, gani ginpatay niya siya. ⁸ Gani nagsiling si Juda kay Onan, “Pangasaw-a ang imo bayaw kay katungdanan mo ina bilang utod sang iya bana nga napatay, agod paagi sa imo may kaliwat man ang imo utod.” ⁹ Nakahibalo si Onan nga ang mangin anak nila ni Tamar indi pagkabigon nga iya kaugalingon nga kaliwat. Gani kada maghulid sila ni Tamar, wala niya ginapasulod ang iya semilya agod indi siya makabata para sa iya utod. ¹⁰ Malain ang ginhimo ni Onan sa panulok sang Ginoo, gani ginpatay man niya siya.

¹¹ Nagsiling dayon si Juda kay Tamar nga iya umagad, “Pauli ka anay sa imo amay, kag indi ka magpamana hasta nga magsoltero na si Shela.” Ginsiling ato ni Juda kay nahadlok siya nga basi mapatay man si Shela pareho sa iya mga utod. Gani nagpauli anay si Tamar sa iya amay.

¹² Sang ulihi, napatay ang asawa ni Juda. Pagkatapos sang iya pagpangasubo, nagkadto siya sa mga manuggunting sang iya mga karnero didto sa Timnah. Kaupod niya nga nagkadto didto ang iya amigo nga si Hira nga taga-Adulam.

¹³ May nagsugid kay Tamar nga ang iya ugangan makadto sa Timnah agod guntingan didto ang iya mga karnero. ¹⁴ Pagkabati sadto ni Tamar, gin-ilisan niya ang iya bayo nga pangbalo, kag gintabunan niya sang belo ang iya guya. Nagpungko dayon siya sa may puwertahan sang banwa sang Enaim, sa higad sang dalan nga pakadto sa Timnah. Plano niya nga dayaan si Juda tungod kay natalupangdan niya nga wala gihapon siya ginpaasawa kay Shela bisan soltero na si Shela.

^15-16 Pagkakita ni Juda kay Tamar, wala niya siya nakilal-i nga iya umagad kay may tabon ang iya guya. Abi niya isa siya ka babayi nga nagabaligya sang iya lawas. Gani nagpalapit siya sa iya sa higad sang dalan kag nagsiling, “Dali, mahulid kita.” Nagsabat si Tamar, “Ano ang ibayad mo sa akon sa paghulid sa imo?” ¹⁷ Nagsiling si Juda, “Hatagan ko ikaw sang kanding halin sa akon kasapatan.” Nagsabat si Tamar, “Masugot ako kon may ihatag ka sa akon nga kasiguruhan hasta mapadala mo na ang kanding.” ^18-19 Nagpamangkot si Juda, “Ano nga kasiguruhan ang gusto mo?” Nagsabat si Tamar, “Ihatag sa akon ang imo pangmarka^[au] kag ang iya higot nga ginakulintas mo, pati ang imo baston.” Gani ginhatag ato ni Juda kag nagpakighilawas siya kay Tamar. Pagkatapos sadto nagpauli si Tamar, kag ginkuha niya ang tabon sa iya guya kag ginsuksok liwat ang bayo nga pangbalo. Sang ulihi nagbusong siya.

²⁰ Wala madugay, ginpadul-ong ni Juda ang kanding sa iya amigo nga si Hira nga taga-Adulam agod kuhaon ang mga butang nga iya ginhatag sa babayi bilang kasiguruhan, pero wala niya siya makita. ²¹ Nagpamangkot si Hira sa mga taga-Enaim kon diin na ang babayi nga nagabaligya sang iya lawas, nga didto nagapungko sa higad sang dalan. Pero nagsabat ang mga tawo, “Wala man diri sing babayi nga nagabaligya sang iya lawas.”

²² Gani nagbalik si Hira kay Juda kag nagsiling, “Wala ko siya makita. Kag siling sang mga tawo wala man kuno didto sing babayi nga nagabaligya sang iya lawas.” ²³ Nagsiling si Juda, “Pabay-i na lang atong akon mga butang sa iya, kay basi kadlawan pa kita sang mga tawo nga sige kita pangita sang wala. Kon sa bagay, ginpadul-ungan ko man siya sining kanding pero wala mo siya makita didto.”

²⁴ Pagkaligad sang tatlo ka bulan, ginsugiran si Juda nga ang iya umagad nga si Tamar nagbaligya sang iya lawas kag nagabusong na gani. Gani nagsiling si Juda, “Dal-a ninyo siya sa guwa sang banwa kag sunugon.” ²⁵ Pero sang ginadala na si Tamar, may ginsugo siya kay Juda sa pagsiling, “Ari ang pangmarka kag ang iya higot, pati ang baston. Ang tag-iya sini amo ang amay sang akon ginabusong. Pangilalaha abi kon kay sin-o ini.”

²⁶ Kilala ni Juda nga iya ato nga mga butang, gani nagsiling siya, “Wala siya sing sala. Ako ang nakasala kay wala ko siya ginpaasawa sa akon anak nga si Shela.” Wala na liwat naghulid si Juda kay Tamar.

²⁷ Sang manugbata na si Tamar, nasapwan nga ang iya ginabusong kapid. ²⁸ Sang ginasakitan na siya, nagguwa ang kamot sang isa ka bata. Ginhigtan ini sang paltera^[av] sang higot nga pula agod mahibaluan nga siya ang una nga natawo. ²⁹ Pero ginpasulod sang bata ang iya kamot kag ang iya kapid amo ang una nga nagguwa. Nagsiling ang paltera, “Naghingagaw ka gid guwa.” Gani gin-ngalanan ang bata nga Perez.^{[aw] 30} Dayon nagguwa man ang iya kapid nga may higot nga pula sa iya kamot. Gin-ngalanan siya nga Zera.

Si Jose kag ang Asawa ni Potifar

39 Karon, sang nadala na si Jose sang mga Ishmaelinhon sa Egipto, ginbaligya siya kay Potifar nga isa sa mga opisyal sang hari sang Egipto.^[ax] (Si Potifar kapitan sang mga guwardya sa palasyo.) ² Gin-ubayan gid sang Ginoo si Jose gani nagmainuswagon siya. Didto siya nag-estar sa balay sang iya agalon nga Egiptohanon nga si Potifar. ³ Nakita ni Potifar nga ginaubayan gid sang Ginoo si Jose kag ginapakamaayo sa tanan niya nga ginahimo, ⁴ gani nahulog ang iya buot kay Jose. Ginhimo niya siya nga iya kaugalingon nga kabulig kag manugdumala sang iya panimalay kag sang tanan niya nga pagkabutang. ⁵ Halin sang tion nga si Jose ang nagadumala, ginbendisyunan sang Ginoo ang panimalay ni Potifar nga Egiptohanon kag ang tanan niya nga pagkabutang sa iya balay kag kaumahan. Ginhimo ini sang Ginoo tungod kay Jose. ⁶ Gintugyan ni Potifar ang tanan kay Jose kag wala na siya sing iban nga ginaintiendi kundi ang iya lang nga pagkaon.

Guwapo si Jose kag mabukod ang lawas. ⁷ Sang ulihi, naluyag sa iya ang asawa sang iya agalon. Ginhagad niya si Jose nga maghulid sa iya. ⁸ Pero nagbalibad si Jose. Siling niya sa babayi, “Pamati bala! Gintugyan sa akon sang akon agalon ang tanan niya nga pagkabutang, gani wala na siya nagapalibog sa mga butang diri sa iya panimalay. ⁹ Wala na sing may maglabaw pa sa akon sa sining panimalay. Gintugyan niya sa akon ang tanan magluwas lang sa imo tungod kay asawa niya ikaw. Gani indi ko mahimo nga traiduran ang akon agalon kag magpakasala sa Dios.” ¹⁰ Bisan adlaw-adlaw ang paghagad sang babayi kay Jose nga maghulid sa iya, wala gid siya magsugot.

¹¹ Isa sadto ka adlaw, nagsulod si Jose sa balay agod mag-obra. Natabuan nga wala gid sing bisan isa nga suluguon didto sa sulod sang balay. ¹² Karon, ginhawiran siya sa bayo sang asawa sang iya agalon kag ginsilingan, “Hulid ka sa akon.” Pero nagdalagan si Jose paguwa sa balay, kag nabilin ang iya bayo sa babayi. ¹³ Sang makita sang babayi nga nagguwa si Jose kag nahawiran niya ang iya bayo, ¹⁴ gintawag niya ang iya mga suluguon kag nagsiling, “Tan-awa bala ninyo ini! Gindal-an kita diri sang akon bana sing Hebreo agod pakahuy-an kita. Abi ninyo, nagsulod siya sa akon kuwarto agod luguson ako, pero nagsinggit ako. ¹⁵ Gani nagdalagan siya paguwa, kag nabilin niya ang iya bayo.”

¹⁶ Gintago sang babayi ang bayo ni Jose hasta nga nag-abot ang iya bana. ¹⁷ Nanugid siya dayon sa iya bana. Siling niya, “Ang Hebreo nga suluguon nga gindala mo diri luyag niya ako pakahuy-an tungod kay nagsulod siya sa akon kuwarto agod luguson ako. ¹⁸ Pero sang nagsinggit ako nagdalagan siya paguwa, kag nabilin pa gani ang iya bayo.”

¹⁹ Pagkabati ni Potifar sa ginsugid sang iya asawa parte sa ginhimo ni Jose, naakig gid siya. ²⁰ Gani ginpadakop niya si Jose kag ginsulod sa prisohan sang mga priso sang hari. Pero bisan didto si Jose sa prisohan, ²¹ gin-ubayan gihapon siya sang Ginoo. Kag tungod sa kaayo sang Ginoo, nahulog ang buot sang manugdumala sang prisohan kay Jose. ²² Gani gintugyan niya kay Jose ang pagdumala sa tanan nga priso kag sa tanan nga buluhaton sa prisohan. ²³ Wala na nagapalibog ang manugdumala sang prisohan sa mga butang nga gintugyan niya kay Jose, kay ginaubayan sang Ginoo si Jose kag ginapakamaayo sa tanan niya nga ginahimo.

Ginsaysay ni Jose ang Kahulugan sang Duha ka Damgo

40 ^1-2 Natabo sang ulihi nga ang pangulo sang mga manugserbi sang ilimnon sang hari sang Egipto kag ang pangulo sang iya mga manugluto sang tinapay nakasala sa iya. Naakig gid ang hari^[ay] sa sining duha niya ka opisyal. ³ Gani ginpapriso niya sila sa prisohan nga sa diin napriso man si Jose, sa ginaestaran sang kapitan sang mga guwardya sa palasyo. ⁴ Si Jose ang ginsaligan sang kapitan sang mga guwardya nga mag-atipan sa ila. Nagdugay sila didto sa prisohan.

⁵ Isa sadto ka gab-i, nagdamgo ang manugserbi sang ilimnon kag ang manugluto sang tinapay samtang didto sila sa prisohan. Ang kada isa sa ila lain ang damgo kag lain man ang kahulugan sang ila damgo. ⁶ Pagkaaga, pagkadto ni Jose sa ila, nakita niya nga maluya sila. ⁷ Gani ginpamangkot niya sila, “Ngaa nga masinulub-on kamo?” ⁸ Nagsabat sila, “Nagdamgo abi kami pero wala sing may magsaysay sang kahulugan.” Nagsiling si Jose, “Ang Dios ang nagahatag sang kaalam sa pagsaysay sang kahulugan sang mga damgo. Abi sugiri ninyo ako kon ano ang inyo mga damgo.”

⁹ Gani ginsugid sang pangulo sang mga manugserbi sang ilimnon ang iya damgo. Siling niya, “Nagdamgo ako nga may isa ka puno sang ubas sa akon atubangan ¹⁰ kag may tatlo ini ka sanga. Nagpanalingsing ini, nagpamulak, kag naluto ang iya mga bunga. ¹¹ Nagauyat ako sang kupa sang hari sang Egipto kag nagpuksi sang ubas kag ginpuga ko dayon sa kupa. Pagkatapos ginhatag ko ang kupa sa hari.”