Bible in 90 Days

7 ^(A)Anak ko ingatan mo ang aking mga salita,
At impukin mo sa iyo ang aking mga utos.
^2 (B)Ingatan mo ang aking mga utos at mabuhay ka;
At ang aking kautusan na parang ^(C)itim ng iyong mata.
^3 (D)Itali mo sa iyong mga daliri;
Ikintal mo sa iyong puso.
⁴ Sabihin mo sa karunungan, Ikaw ay ^(E)aking kapatid na babae;
At tawagin mong iyong kamaganak na babae ang unawa:
^5 (F)Upang kanilang maingatan ka sa babaing masama;
Sa babaing di kilala na nagtatabil ng kaniyang mga salita.
⁶ Sapagka't sa dungawan ng aking bahay
Tumitingin ako sa aking solihia;
⁷ At ako'y tumingin sa mga musmos,
Ako'y nagmasid sa mga may kabataan,
Sa may kabataang ^(G)walang bait,
⁸ Na dumaraan sa lansangan na malapit sa kaniyang sulok,
At siya'y yumaon sa daan na patungo sa kaniyang bahay;
^9 [a]Sa pagtatakip silim, sa kinagabihan ng araw,
Sa kalahatian ng gabi, at sa kadiliman.
¹⁰ At, narito, doo'y nasalubong niya ang isang babae
Na nakagayak ng tila isang patutot, at tuso sa puso.
^11 (H)Siya'y madaldal at matigas ang ulo;
^(I)Ang kaniyang mga paa ay hindi nagsisitahan sa kaniyang bahay:
¹² Ngayo'y nasa mga lansangan siya, mamaya'y nasa mga luwal na dako siya,
At nagaabang sa bawa't sulok,
¹³ Sa gayo'y hinahawakan niya siya at hinahagkan siya,
At may mukhang walang hiya na nagsasabi siya sa kaniya:
¹⁴ Mga hain na mga handog tungkol sa kapayapaan ay sa akin;
Sa araw na ito ay tinupad ko ang aking mga panata.
¹⁵ Kaya't lumabas ako upang salubungin ka,
Hinanap kong masikap ang iyong mukha, at nasumpungan kita.
¹⁶ Aking inilatag ang aking higaan na may mga coltsong may burda,
Na yari sa ^(J)guhitguhit na kayong lana sa Egipto.
¹⁷ At aking pinabanguhan ang aking higaan
Ng mira, mga oleo, at sinamomo.
¹⁸ Parito ka, tayo'y magpakasiya sa pagsisintahan hanggang sa kinaumagahan;
Magpakasaya tayo sa mga pagsisintahan.
¹⁹ Sapagka't ang lalake ay wala sa bahay,
Siya'y naglakbay sa malayo
²⁰ Siya'y nagdala ng supot ng salapi;
Siya'y uuwi sa bahay sa kabilugan ng buwan.
²¹ Kaniyang pinasusuko siya ng karamihan ^(K)ng kaniyang mga matamis na salita,
Hinihila niya siya ^(L)ng katabilan ng kaniyang mga labi.
²² Pagdaka ay sumusunod siya sa kaniya,
Gaya ng toro na naparoroon sa patayan,
O gaya ng sa mga tanikala sa sawayan sa mangmang;
²³ Hanggang sa lagpasan ng isang palaso ang kaniyang atay;
Gaya ^(M)ng ibong nagmamadali sa bitag,
At hindi nakakaalam na yao'y sa kaniyang buhay.
²⁴ Ngayon nga, mga anak ko, dinggin ninyo ako,
At makinig kayo ng mga salita ng aking bibig.
²⁵ Huwag humilig ang iyong puso sa kaniyang mga lakad,
Huwag kang lumiko sa kaniyang mga landas.
²⁶ Sapagka't kaniyang inihiga ang maraming may sugat:
Oo, lahat niyang pinatay ay ^(N)isang makapangyarihang hukbo.
²⁷ Ang kaniyang bahay ay ^(O)daang patungo sa Sheol.
Pababa sa mga ^(P)silid ng kamatayan.

8 Hindi ba umiiyak ^(Q)ang karunungan,
At inilalabas ng unawa ang kaniyang tinig?
² Sa ^(R)taluktok ng mga mataas na dako sa tabi ng daan,
Sa mga salubungang landas, siya'y tumatayo;
³ Sa tabi ng mga ^(S)pintuang-bayan sa pasukan ng bayan,
Sa pasukan sa mga pintuan siya'y humihiyaw ng malakas:
⁴ Sa inyo, Oh mga lalake, ako'y tumatawag;
At ang aking tinig ay sa mga anak ng mga tao.
⁵ Oh kayong mga musmos, ^(T)magsiunawa kayo ng katalinuhan;
At, kayong mga mangmang, makaunawa kayo sa puso.
⁶ Kayo'y mangakinig, sapagka't magsasalita ako ng mga ^(U)marilag na bagay;
At ang buka ng aking mga labi ay magiging mga matuwid na bagay,
⁷ Sapagka't ang aking bibig ay sasambit ng katotohanan;
At kasamaan ay karumaldumal sa aking mga labi.
⁸ Lahat ng mga salita ng aking bibig ay sa katuwiran;
Walang bagay na liko o suwail sa kanila.
^9 (V)Pawang malilinaw sa kaniya na nakakaunawa,
At matuwid sa kanila na nangakakasumpong ng kaalaman.
¹⁰ Tanggapin mo ang aking turo at huwag pilak;
At ang kaalaman na higit kay sa dalisay na ginto.
^11 (W)Sapagka't ang karunungan ay maigi kay sa mga rubi;
At lahat ng mga bagay na mananasa ay hindi maitutulad sa kaniya.
¹² Akong karunungan ay tumatahan sa kabaitan,
At aking nasusumpungan ang kaalaman at gunita.
^13 (X)Ang pagkatakot sa Panginoon ay ipagtanim ang kasamaan;
^(Y)Kapalaluan, at kahambugan at masamang lakad,
At ^(Z)ang masamang bibig ay aking ipinagtatanim.
¹⁴ Payo ay akin at magaling na kaalaman:
Ako'y kaunawaan; ako'y may kapangyarihan,
^15 (AA)Sa pamamagitan ko ay naghahari ang mga hari,
At nagpapasiya ng kaganapan ang mga pangulo.
¹⁶ Sa pamamagitan ko ay nagpupuno ang mga pangulo,
At ang mga mahal na tao, sa makatuwid baga'y lahat ng mga hukom sa lupa.
^17 (AB)Aking iniibig sila na nagsisiibig sa akin;
At yaong nagsisihanap na masikap sa akin ay masusumpungan ^(AC)ako.
^18 (AD)Mga kayamanan at karangalan ay nasa akin;
Oo, lumalaging mga kayamanan at katuwiran.
¹⁹ Ang bunga ko ay maigi kay sa ginto, oo, kay sa dalisay na ^(AE)ginto;
At ang pakinabang sa akin kay sa piling pilak.
²⁰ Ako'y lumalakad sa daan ng katuwiran,
Sa gitna ng mga landas ng kahatulan:
²¹ Upang aking papagmanahin ng pagaari yaong nagsisiibig sa akin,
At upang aking mapuno ang kanilang ingatang-yaman.

²² Inari ako ^(AF)ng Panginoon sa pasimula ng kaniyang lakad,
Bago pinasimulan ang kaniyang mga gawa ng una.
^23 (AG)Ako'y nalagay mula noong araw mula ng walang pasimula,
Bago nalikha ang lupa.
^24 (AH)Ako'y nailabas ng wala pang mga kalaliman;
Nang wala pang mga bukal na sagana ng tubig.
^25 (AI)Bago ang mga bundok ay nalagay,
Bago ang mga burol ay ako'y nailabas:
²⁶ Samantalang hindi pa niya nililikha ang lupa, ni ang mga parang man,
Ni ang pasimula man ng alabok ng sanglibutan.
²⁷ Nang kaniyang itatag ang langit nandoon ako:
Nang siya'y maglagay ng balantok sa balat ng kalaliman:
²⁸ Nang kaniyang pagtibayin ang langit sa itaas:
Nang maging matibay ang mga bukal ng kalaliman:
^29 (AJ)Nang bigyan niya ang dagat ng kaniyang hangganan,
Upang huwag salangsangin ng tubig ang kaniyang utos:
Nang kaniyang iayos ang mga patibayan ng lupa:
^30 (AK)Nasa siping nga niya ako na gaya ng matalinong manggagawa:
At ako ang kaniyang ligaya sa araw-araw,
Na nagagalak na lagi sa harap niya;
³¹ Na nagagalak sa kaniyang tinatahanang lupa;
At ang aking kaaliwan ay sa mga anak ng mga tao.
³² Ngayon nga, mga anak ko, dinggin ninyo ako:
Sapagka't ^(AL)mapalad ang nangagiingat ng aking mga daan.
³³ Mangakinig kayo ng turo, at kayo'y magpakapantas,
At huwag ninyong tanggihan.
^34 (AM)Mapalad ang tao na nakikinig sa akin,
Na nagbabantay araw-araw sa aking mga pintuang-bayan,
Na naghihintay sa mga haligi ng aking mga pintuan.
³⁵ Sapagka't sinomang nakakasumpong sa akin, ay ^(AN)nakakasumpong ng buhay.
At magtatamo ng lingap ng Panginoon.
³⁶ Nguni`t siyang nagkakasala laban sa akin ay ^(AO)nagliligaw ng kaniyang sariling kaluluwa;
Silang lahat na nangagtatanim sa akin ay ^(AP)nagsisiibig ng kamatayan.

9 ^(AQ)Itinayo ng karunungan ang kaniyang bahay,
Kaniyang tinabas ang kaniyang pitong haligi:
^2 (AR)Pinatay niya ang kaniyang mga hayop: hinaluan niya ang kaniyang alak;
Kaniya namang ginayakan ang kaniyang dulang.
³ Kaniya namang sinugo ang kaniyang mga alilang babae;
Siya'y sumisigaw sa mga pinakapantas na dako sa bayan:
⁴ Kung sinoma'y musmos, pumasok dito:
^(AS)Tungkol sa kaniya na mapurol sa pagunawa, sinasabi niya sa kaniya:
⁵ Kayo'y magsiparito, magsikain kayo ng aking tinapay,
At magsiinom kayo ng alak na aking hinaluan.
⁶ Iwan ninyo, ninyong mga musmos at kayo'y mabuhay;
At kayo'y magsilakad sa daan ng kaunawaan.
⁷ Siyang sumasaway sa manglilibak ay nagtataglay ng kahihiyan sa kaniyang sarili:
At siyang sumasaway sa masama ay nagtataglay ng pula sa kaniyang sarili.
^8 (AT)Huwag mong sawayin ang manglilibak, baka ipagtanim ka niya:
^(AU)Sawayin mo ang pantas, at kaniyang iibigin ka.
⁹ Turuan mo ang pantas, at ^(AV)siya'y magiging lalong pantas pa:
Iyong turuan ang matuwid, at siya'y lalago sa pagkatuto.
^10 (AW)Ang pagkatakot sa Panginoon ay pasimula ng karunungan:
At ang pagkakilala sa Banal ay kaunawaan.
¹¹ Sapagka't ^(AX)sa pamamagitan ko ay dadami ang iyong mga kaarawan,
At ang mga taon ng iyong buhay ay magsisidami.
^12 (AY)Kung ikaw ay pantas, ikaw ay pantas sa ganang iyong sarili:
At kung ikaw ay manglilibak, ikaw na magisa ^(AZ)ang magpapasan.

^13 (BA)Ang hangal na babae ay madaldal;
Siya'y musmos at walang nalalaman.
¹⁴ At siya'y nauupo sa pintuan ng kaniyang bahay,
Sa isang upuan sa mga mataas na dako sa bayan,
¹⁵ Upang tawagin ang nangagdadaan,
Na nagsisiyaong matuwid ng kanilang mga lakad:
¹⁶ Sinomang musmos ay pumasok dito:
At tungkol sa kaniya na mapurol sa pagunawa, sinasabi niya sa kaniya:
^17 (BB)Ang mga nakaw na tubig ay matamis,
At ang tinapay na kinakain sa lihim ay masarap.
¹⁸ Nguni't hindi niya nalalaman na ang patay ay ^(BC)nandoon;
Na ang mga panauhin niya ay nangasa mga kalaliman ng Sheol.

10 ^(BD)Mga kawikaan ni Salomon.

11 Ang marayang ^(CD)timbangan ay kasuklamsuklam sa Panginoon:
Nguni't ang ganap na timbangan ay kaniyang kaluguran.
² Pagka dumarating ang kapalaluan ay dumarating nga ang kahihiyan:
Nguni't nasa mababa ang karunungan.
³ Ang pagtatapat ng mga matuwid ay papatnubay sa kanila:
Nguni't ang mga kasuwailan ng mga taksil ay papatay sa kanila.
⁴ Ang mga kayamanan ay ^(CE)walang kabuluhan sa kaarawan ng poot:
Nguni't ang katuwiran ay nagliligtas sa kamatayan.
⁵ Ang katuwiran ng sakdal ay magtuturo ng kaniyang lakad:
Nguni't mabubuwal ang masama dahil sa kaniyang sariling kasamaan.
⁶ Ang katuwiran ng mga matuwid ay magliligtas sa kanila:
Nguni't ^(CF)silang gumagawang may karayaan ay madadakip sa kanilang sariling kasamaan.
⁷ Pagka ang masamang tao ay namamatay, ang kaniyang pag-asa ay mapapasa pagkapahamak;
At ang pagasa ng masama ay nawawala.
^8 (CG)Ang matuwid ay naliligtas sa kabagabagan,
At ang masama ay dumarating na kahalili niya.
⁹ Pinapatay ng masama ng kaniyang bibig ang kaniyang kapuwa:
Nguni't sa kaalaman ay maliligtas ang matuwid.
^10 (CH)Pagka napapabuti ang mga matuwid ang bayan ay nagagalak:
At pagka ang masama ay namamatay, may hiyawan.
¹¹ Nabubunyi ang bayan ^(CI)sa pamamagitan ng pagpapala ng matuwid:
Nguni't napapahamak sa pamamagitan ng bibig ng masama.
¹² Siyang humahamak sa kaniyang kapuwa ay walang karunungan:
Nguni't ang taong naguunawa ay tumatahimik.
^13 (CJ)Siyang yumayaong mapaghatid dumapit ay naghahayag ng mga lihim:
Nguni't ang may diwang tapat ay nagtatakip ng bagay.
^14 (CK)Kung saan walang pantas na pamamahala, ang bayan ay nababagsak:
Nguni't sa karamihan ng mga tagapayo ay may kagalingan.
^15 (CL)Siyang nananagot sa di kilala, ay mapapariwara:
Nguni't siyang nagtatanim sa pananagot ay tiwasay.
¹⁶ Ang mapagbiyayang babae ay nagiimpok ng karangalan:
At ang marahas na lalake ay pumipigil ng kayamanan.
¹⁷ Ang maawaing tao ay gumagawa ng mabuti ^(CM)sa kaniyang sariling kaluluwa:
Nguni't ang taksil ay bumabagabag sa kaniyang sariling laman.
¹⁸ Ang masama ay nakikinabang ng mga marayang sahod:
Nguni't ^(CN)ang naghahasik ng katuwiran ay nagtatamo ng tiwasay na ganting pala.
¹⁹ Siyang matatag sa katuwiran ay magtatamo ng buhay:
^(CO)At siyang humahabol ng kasamaan ay sa kaniyang sariling ikamamatay.
²⁰ Silang suwail sa puso ay kasuklamsuklam sa Panginoon:
Nguni't ang gayong sakdal sa kanilang lakad ay kaniyang kaluguran.
^21 (CP)Bagaman ang kamay ay makikikamay, ang masamang tao ay walang pagsalang parurusahan:
Nguni't ang binhi ng matuwid ay maliligtas.
²² Kung paano ang hiyas na ginto sa nguso ng baboy,
Gayon ang magandang babae na walang bait.
²³ Ang nasa ng matuwid ay buti lamang:
Nguni't ang hintay ng masama ay poot.
²⁴ May ^(CQ)nagsasabog, at tumutubo pa,
At may humahawak naman ng higit kay sa karampatan, nguni't nauuwi lamang sa pangangailangan.
^25 (CR)Ang kaluluwang mapagbigay ay tataba:
^(CS)At siyang dumidilig ay madidilig din.
^26 (CT)Siyang humahawak ng trigo ay susumpain siya ng bayan:
Nguni't kapurihan ay mapapasaulo niya na nagbibili niyaon.
²⁷ Siyang humahanap na masikap ng mabuti ay humahanap ng lingap:
^(CU)Nguni't siyang kumakatha ng sama ay sa kaniya lalagpak.
^28 (CV)Siyang tumitiwala sa kaniyang mga kayamanan ay mabubuwal:
^(CW)Nguni't ang matuwid ay mamumukadkad na parang sariwang dahon.
²⁹ Siyang bumabagabag ng kaniyang sariling sangbahayan ay ^(CX)magmamana ng hangin:
At ang mangmang ay magiging alipin ng pantas sa puso.
³⁰ Ang bunga ng matuwid ay punong kahoy ng buhay;
At ^(CY)siyang pantas ay humihikayat ng mga kaluluwa.
^31 (CZ)Narito, ang matuwid ay gagantihin sa lupa:
Gaano pa nga kaya ang masama at makasalanan!

12 Sinomang umiibig ng kasawayan ay umiibig ng kaalaman:
Nguni't siyang nagtatanim sa kasawayan ay hangal.
^2 (DA)Ang mabuting tao ay magtatamo ng lingap ng Panginoon:
Nguni't kaniyang parurusahan ang taong may masasamang katha.
³ Ang tao ay hindi matatag sa pamamagitan ng kasamaan:
^(DB)Nguni't ang ugat ng matuwid ay hindi makikilos.
^4 (DC)Ang mabait na babae ay putong sa kaniyang asawa:
Nguni't siyang nakahihiya ay parang ^(DD)kabulukan sa kaniyang mga buto.
⁵ Ang mga pagiisip ng matuwid ay ganap:
Nguni't ang mga payo ng masama ay magdaraya.
^6 (DE)Ang mga salita ng masama ay mga bakay sa dugo:
Nguni't ililigtas sila ng bibig ng matuwid.
⁷ Ang masama ay ^(DF)inilulugmok at nawawala:
Nguni't ang sangbahayan ng matuwid ay tatayo.
⁸ Pupurihin ang tao ayon sa kaniyang karunungan:
Nguni't ang masama sa puso ay hahamakin.
⁹ Maigi siyang pinahahalagahan ng kaunti, at may alipin,
Kay sa nagmamapuri, at kinukulang ng tinapay.
^10 (DG)Ang matuwid ay nagpapakundangan sa buhay ng kaniyang hayop:
Nguni't ang mga kaawaan ng masama ay mabagsik.
^11 (DH)Siyang bumubukid ng kaniyang lupain ay magkakaroon ng saganang tinapay:
Nguni't siyang sumusunod sa taong walang kabuluhan ay walang unawa.
¹² Ninanasa ng masama ang lambat ng mga masamang tao:
Nguni't ang ugat ng matuwid ay nagbubunga.
¹³ Nasa pagsalangsang ng mga labi ang silo sa mga masamang tao:
^(DI)Nguni't ang matuwid ay lalabas sa kabagabagan.
^14 (DJ)Ang tao ay ^(DK)masisiyahan ng buti sa pamamagitan ng bunga ng kaniyang bibig;
At ang mga gawain ng mga kamay ng tao ay babayaran sa kaniya.
^15 (DL)Ang lakad ng mangmang ay matuwid sa kaniyang sariling mga mata:
Nguni't siyang pantas ay nakikinig sa payo.
^16 (DM)Ang yamot ng mangmang ay agad nakikilala:
Nguni't ang mabait na tao ay nagtatakip ng kahihiyan.
¹⁷ Ang nagbabadya ng katotohanan ay nagpapakilala ng katuwiran,
Nguni't ang sinungaling sa saksi ay nagdadaya.
^18 (DN)May nagsasalitang madalas na parang saliwan ng tabak:
Nguni't ang dila ng pantas ay kagalingan.
¹⁹ Ang labi ng katotohanan ay matatatag kailan man.
^(DO)Nguni't ang sinungaling na dila ay sa sangdali lamang.
²⁰ Pagdaraya ay nasa puso ng mga kumakatha ng kasamaan:
Nguni't sa mga tagapayo ng kapayapaan ay kagalakan.
^21 (DP)Walang mangyayaring kapahamakan sa matuwid:
Nguni't ang masama ay mapupuno ng kasamaan.
^22 (DQ)Mga sinungaling na labi ay kasuklamsuklam sa Panginoon:
Nguni't ang nagsisigawang may katotohanan ay kaniyang kaluguran.
^23 (DR)Ang taong mabait ay nagkukubli ng kaalaman:
Nguni't ang puso ng mga mangmang ay nagtatanyag ng kamangmangan.
^24 (DS)Ang kamay ng masipag ay magpupuno:
Nguni't ang tamad ay malalagay sa pagatag.
^25 (DT)Ang kabigatan sa puso ng tao ay nagpapahukot;
Nguni't ang mabuting salita ay nagpapasaya.
²⁶ Ang matuwid ay patnubay sa kaniyang kapuwa:
Nguni't ang lakad ng masama ay nakapagpapaligaw.
²⁷ Ang tamad ay hindi nagiihaw ng kahit kaniyang napapangasuhan;
Nguni't ang mahalagang pagaari ng tao ay sa mga masisipag.
²⁸ Nasa daan ng katuwiran ang buhay;
At sa kaniyang landas ay walang kamatayan.

13 Dinidinig ng pantas na anak ang turo ng kaniyang ama:
^(DU)Nguni't hindi dinidinig ng mangduduwahagi ang saway.
² Ang tao ay kakain ng mabuti ayon ^(DV)sa bunga ng kaniyang bibig:
Nguni't ang magdaraya ay kakain ng karahasan,
^3 (DW)Siyang nagiingat ng kaniyang bibig, nagiingat ng kaniyang buhay:
Nguni't siyang nagbubukang maluwang ng kaniyang mga labi ay magkakaroon ng kapahamakan.
⁴ Ang tamad ay nagnanasa, at walang anoman:
Nguni't ang kaluluwa ng masipag ay tataba.
⁵ Ang matuwid ay nagtatanim sa pagsisinungaling:
Nguni't ang masama ay kasuklamsuklam, at napapahiya.
⁶ Bumabantay ^(DX)ang katuwiran sa matuwid na lakad;
Nguni't inilulugmok ng kasamaan ang makasalanan.
^7 (DY)May nagpapakayaman, gayon ma'y walang anoman:
^(DZ)May nagpapakadukha, gayon ma'y may malaking kayamanan.
⁸ Ang katubusan sa buhay ng tao ay siyang kaniyang mga kayamanan:
Nguni't ang dukha ay hindi nakikinig sa banta.
⁹ Ang ilaw ng matuwid ay nagagalak:
^(EA)Nguni't ang ilawan ng masama ay papatayin.
¹⁰ Sa kapalaluan, ang dumarating ay pagtatalo lamang:
Nguni't ang karunungan ay nangasa nangaturuang maigi.
¹¹ Ang kayamanang tinangkilik sa walang kabuluhan ay ^(EB)huhupa:
Nguni't siyang nagpipisan sa paggawa ay mararagdagan.
¹² Ang pagasa na nagluluwat ay nagpapasakit ng puso:
^(EC)Nguni't pagka ang nasa ay dumarating ay punong kahoy ng buhay.
^13 (ED)Sinomang humamak sa salita ay nagdadala ng kapahamakan sa sarili:
Nguni't siyang natatakot sa utos ay gagantihin.
^14 (EE)Ang kautusan ng pantas ay bukal ng buhay,
Upang lumayo sa mga silo ng kamatayan.
¹⁵ Ang mabuting kaunawaan ay nagbibigay lingap:
Nguni't ang lakad ng mananalangsang ay mahirap.
¹⁶ Bawa't mabait na tao ay gumagawang may kaalaman:
Nguni't ang mangmang ay nagkakalat ng kamangmangan.
¹⁷ Ang masamang sugo ay nahuhulog sa kasamaan:
Nguni't ang tapat na ^(EF)sugo ay kagalingan.
¹⁸ Karalitaan at kahihiyan ang tatamuhin ng nagtatakuwil ng saway:
Nguni't ^(EG)siyang nakikinig ng saway ay magkakapuri.
¹⁹ Ang nasa na natupad ay matamis sa kaluluwa:
Nguni't kasuklamsuklam sa mga mangmang na humiwalay sa kasamaan.
²⁰ Lumalakad ka na kasama ng mga pantas na tao, at ikaw ay magiging pantas;
Nguni't ang kasama ng mga mangmang ay mapapariwara.
^21 (EH)Ang kasamaan ay humahabol sa mga makasalanan;
Nguni't ang matuwid ay gagantihan ng mabuti.
²² Ang mabuti ay nagiiwan ng mana sa mga anak ng kaniyang mga anak;
^(EI)At ang kayamanan ng makasalanan ay nalalagay na ukol sa matuwid.
²³ Maraming pagkain ang nasa pagsasaka ng dukha:
Nguni't may napapahamak dahil sa kawalan ng kaganapan.
^24 (EJ)Siyang naguurong ng kaniyang pamalo ay napopoot sa kaniyang anak:
Nguni't siyang umiibig ay nagpaparusang maminsanminsan.
^25 (EK)Ang matuwid ay kumakain hanggang sa kabusugan ng kaniyang kaluluwa;
Nguni't ang tiyan ng masama ay mangangailangan.

14 Bawa't ^(EL)pantas na babae ay nagtatayo ng kaniyang bahay:
Nguni't binubunot ng mangmang, ng kaniyang sariling mga kamay.
^2 (EM)Siyang lumalakad sa kaniyang katuwiran ay natatakot sa Panginoon:
Nguni't siyang suwail sa kaniyang mga lakad ay humahamak sa kaniya.
³ Sa bibig ng mangmang ay may tungkod ng kapalaluan:
Nguni't ang mga labi ng pantas ay mangagiingat ng mga yaon.
⁴ Kung saan walang baka, ang bangan ay malinis:
Nguni't ang karamihan ng bunga ay nasa kalakasan ng baka.
^5 (EN)Ang tapat na saksi ay hindi magbubulaan:
Nguni't ang sinungaling na saksi ay nagbabadya ng mga kasinungalingan.
^6 (EO)Ang manglilibak ay humahanap ng karunungan at walang nasusumpungan:
Nguni't ang kaalaman ay madali sa kaniya na naguunawa.
⁷ Paroon ka sa harapan ng taong mangmang,
At hindi mo mamamalas sa kaniya ang mga labi ng kaalaman:
⁸ Ang karunungan ng mabait ay makaunawa ng kaniyang lakad:
Nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay karayaan.
^9 (EP)Ang mangmang ay tumutuya sa sala:
Nguni't sa matuwid ay may mabuting kalooban.
¹⁰ Nalalaman ng puso ang kaniyang sariling kapaitan;
At ang tagaibang lupa ay hindi nakikialam ng kaniyang kagalakan.
^11 (EQ)Ang bahay ng masama ay mababagsak:
Nguni't ang tolda ng matuwid ay mamumukadkad.
^12 (ER)May daan na tila matuwid sa isang tao,
^(ES)Nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.
¹³ Maging sa pagtawa man ang puso ay nagiging mapanglaw;
At ^(ET)ang wakas ng kasayahan ay kabigatan ng loob.
¹⁴ Ang tumatalikod ng kaniyang puso ay mabubusog ^(EU)ng kaniyang sariling mga lakad:
At masisiyahang loob ang taong mabuti.
¹⁵ Pinaniniwalaan ng musmos ang bawa't salita:
Nguni't ang mabait ay tumitinging mabuti sa kaniyang paglakad.
^16 (EV)Ang pantas ay natatakot at humihiwalay sa kasamaan:
Nguni't ang mangmang ay nagpapakilalang palalo, at timawa.
¹⁷ Siyang nagagalit na madali ay gagawang may kamangmangan:
At ang taong may masamang katha ay ipagtatanim.
¹⁸ Ang musmos ay nagmamana ng kamangmangan:
Nguni't ang mabait ay puputungan ng kaalaman.
¹⁹ Ang masama ay yumuyukod sa harap ng mabuti;
At ang masama ay sa mga pintuang-daan ng matuwid.
²⁰ Ipinagtatanim ^(EW)ang dukha maging ng kaniyang kapuwa:
Nguni't ang mayaman ay maraming kaibigan.
²¹ Siyang humahamak sa kaniyang kapuwa ay nagkakasala:
^(EX)Nguni't siyang naaawa sa dukha ay mapalad siya.
²² Hindi ba sila nagkakamali na kumakatha ng kasamaan?
Nguni't kaawaan at katotohanan ay sasa kanila na nagsisikatha ng mabuti.
²³ Sa lahat ng gawain ay may pakinabang:
Nguni't ang tabil ng mga labi ay naghahatid sa karalitaan.
²⁴ Ang putong ng mga pantas ay ang kanilang mga kayamanan:
Nguni't ang kamangmangan ng mga mangmang ay kamangmangan lamang.
²⁵ Ang tapat na saksi ay nagliligtas ng mga tao:
Nguni't siyang nagsasalita ng mga kasinungalingan ay nagdaraya.
²⁶ Sa pagkatakot sa Panginoon ay may matibay na pagkakatiwala:
At ang kaniyang mga anak ay magkakaroon ng dakong kanlungan.
^27 (EY)Ang pagkatakot sa Panginoon ay bukal ng kabuhayan,
Upang humiwalay sa mga silo ng kamatayan.
²⁸ Nasa karamihan ng bayan ang kaluwalhatian ng hari:
Nguni't na sa pangangailangan ng bayan ang kapahamakan ng pangulo.
^29 (EZ)Siyang makupad sa pagkagalit ay may dakilang paguunawa:
Nguni't siyang madaling magalit ay nagbubunyi ng kamangmangan.
³⁰ Ang tiwasay na puso ay buhay ng katawan:
Nguni't ^(FA)ang kapanaghilian ay kabulukan ng mga buto.
^31 (FB)Siyang pumipighati sa dukha ay humahamak sa May-lalang sa kaniya.
Nguni't siyang naaawa sa mapagkailangan ay nagpaparangal sa kaniya.
³² Ang masama ay manahagis sa kaniyang masamang gawa:
Nguni't ^(FC)ang matuwid ay may kanlungan sa kaniyang kamatayan.
³³ Karunungan ay nagpapahinga sa puso niya na may paguunawa:
Nguni't ang nasa loob ng mga mangmang ay nalalaman.
³⁴ Ang katuwiran ay nagbubunyi ng bansa:
Nguni't ang kasalanan ay kakutyaan sa alinmang bayan.
³⁵ Ang lingap ng hari ay sa lingkod na gumagawa na may kapantasan:
Nguni't ang kaniyang poot ay magiging laban sa nakahihiya.

15 Ang ^(FD)malubay na sagot ay nakapapawi ng poot:
Nguni't ang mabigat na salita ay humihila ng galit.
² Ang dila ng pantas ay nagbabadya ng tuos ng kaalaman:
Nguni't ang bibig ng mga mangmang ay nagbubugso ng kamangmangan.
^3 (FE)Ang mga mata ng Panginoon ay nasa bawa't dako,
Na nagbabantay sa masama at sa mabuti.
^4 (FF)Ang dilang magaling ay punong kahoy ng buhay:
Nguni't ang kalikuan niyaon ay kasiraan ng diwa.
⁵ Hinahamak ^(FG)ng mangmang ang saway ng kaniyang ama:
Nguni't siyang nagpapakundangan ng saway ay gumagawang may kabaitan.
⁶ Sa bahay ng matuwid ay maraming kayamanan:
Nguni't sa mga pakinabang ng masama ay kabagabagan.
⁷ Ang mga labi ng pantas ay nagsasabog ng kaalaman:
Nguni't ang puso ng mangmang ay hindi gayon.
^8 (FH)Ang hain ng masama ay kasuklamsuklam sa Panginoon:
Nguni't ang dalangin ng matuwid ay kaniyang kaluguran.
⁹ Ang lakad ng masama ay kasuklamsuklam sa Panginoon:
Nguni't iniibig niya ^(FI)ang sumusunod sa katuwiran.
¹⁰ May mabigat na saway sa kaniya, na nagpapabaya ng lakad:
At ^(FJ)siyang nagtatanim sa saway ay mamamatay.
^11 (FK)Sheol at kapahamakan ay nasa harap ng Panginoon:
Gaanong higit pa nga ang mga puso ng mga anak ng mga tao!
¹² Ayaw ^(FL)ang manglilibak na siya'y sawayin.
Siya'y hindi paroroon sa pantas.
^13 (FM)Ang masayang puso ay nagpapasaya ng mukha:
Nguni't sa kapanglawan ng puso ay nababagbag ang diwa.
¹⁴ Ang puso niyaong naguunawa ay humahanap ng kaalaman:
Nguni't ang bibig ng mga mangmang ay kumakain ng kamangmangan.
¹⁵ Lahat ng mga araw sa nagdadalamhati ay masama:
^(FN)Nguni't siyang may masayang puso ay may laging kapistahan.
^16 (FO)Maigi ang kaunti na may pagkatakot sa Panginoon,
Kay sa malaking kayamanan na may kabagabagan.
^17 (FP)Maigi ang pagkaing gulay na may pagibig,
Kay sa matabang baka at may pagtataniman.
^18 (FQ)Ang mainiting tao ay humihila ng pagtatalo:
Nguni't siyang makupad sa galit ay pumapayapa ng kaalitan.
¹⁹ Ang daan ng tamad ay gaya ng bakuran na mga dawag:
Nguni't ang landas ng matuwid ay ginagawang maluwang na lansangan.
²⁰ Ang pantas na anak ay nagpapasaya ng ama:
Nguni't hinahamak ng mangmang ang kaniyang ina.
²¹ Ang kamangmangan ay kagalakan sa walang bait:
Nguni't pinatutuwid ng maalam ang kaniyang lakad.
²² Kung saan walang payo ay nagugulo ang mga panukala:
^(FR)Nguni't sa karamihan ng mga tagapayo ay nangatatatag.
²³ Ang tao ay may kagalakan sa sagot ng kaniyang bibig:
At ^(FS)ang salita ^(FT)sa ukol na panahon, ay anong pagkabuti!
²⁴ Sa pantas ay paitaas ^(FU)ang daan ng buhay,
Upang kaniyang mahiwalayan ang Sheol sa ibaba.
²⁵ Bubunutin ^(FV)ng Panginoon ang bahay ng palalo:
Nguni't kaniyang itatatag ang hangganan ^(FW)ng babaing bao.
²⁶ Ang mga masamang katha ay kasuklamsuklam sa Panginoon:
Nguni't ang mga maligayang salita ay dalisay.
²⁷ Siyang sakim sa pakinabang ay bumabagabag ng kaniyang sariling sangbahayan:
Nguni't siyang nagtatanim sa mga suhol ay mabubuhay.
²⁸ Ang puso ng matuwid ay ^(FX)nagbubulay ng isasagot:
Nguni't ang bibig ng masama ay nagbubugso ng mga masamang bagay.
²⁹ Ang Panginoon ay malayo sa masama:
^(FY)Nguni't kaniyang dinidinig ang dalangin ng matuwid.
^30 (FZ)Ang liwanag ng mga mata ay nagpapagalak ng puso:
At ang mabubuting balita ay nagpapataba ng mga buto.
³¹ Ang taingang nakikinig sa saway ng buhay,
Ay tatahan sa gitna ng pantas.
³² Siyang tumatanggi sa saway ay humahamak sa kaniyang sariling kaluluwa:
Nguni't siyang nakikinig sa saway ay nagtatamo ng kaawaan.
^33 (GA)Ang pagkatakot sa Panginoon ay turo ng ^(GB)karunungan;
At sa unahan ng karangalan ay nagpapauna ang pagpapakumbaba.

16 Ang mga paghahanda ng puso ay ukol sa tao:
Nguni't ang sagot ng dila ay ^(GC)mula sa Panginoon.
^2 (GD)Ang lahat ng mga lakad ng tao ay malinis sa harap ng kaniyang sariling mga mata:
Nguni't tinitimbang ng Panginoon ang mga diwa.
^3 (GE)Iukol mo sa Panginoon ang iyong mga gawa,
At ang iyong mga panukala ay matatatag.
⁴ Ginawa ng Panginoon ang ^(GF)bawa't bagay na ukol sa kaniyang sariling wakas:
Oo, pati ^(GG)ng masama na ukol sa kaarawan ng kasamaan.
⁵ Bawa't palalo sa puso ay kasuklamsuklam sa Panginoon:
Bagaman maghawakan sa kamay ay walang pagsalang parurusahan.
^6 (GH)Sa pamamagitan ng kaawaan at katotohanan ay nalilinis ang kasamaan:
At sa pamamagitan ng pagkatakot sa Panginoon ay humihiwalay ang mga tao sa kasamaan.
⁷ Pagka ang mga lakad ng tao ay nakapagpapalugod sa Panginoon,
Kaniyang tinitiwasay sa kaniya pati ng kaniyang mga kaaway.
^8 (GI)Maigi ang kaunti na may katuwiran
Kay sa malalaking pakinabang na walang kaganapan.
^9 (GJ)Ang puso ng tao ay kumakatha ng kaniyang lakad:
Nguni't ang Panginoon ang nagtutuwid ng kaniyang mga hakbang.
¹⁰ Banal na hatol ay nasa mga labi ng hari:
At kaniyang bibig ay hindi sasalangsang sa kahatulan.
^11 (GK)Ang ganap na timbangan at panimbang ay sa Panginoon:
Lahat ng timbang na supot ay kaniyang gawa.
¹² Kasuklamsuklam sa mga hari na gumawa ng kasamaan:
Sapagka't ang luklukan ay natatatag ^(GL)sa pamamagitan ng katuwiran.
^13 (GM)Mga matuwid na labi ay kaluguran ng mga hari;
At kanilang iniibig ang nagsasalita ng matuwid.
¹⁴ Ang poot ng hari ay gaya ng mga sugo ng kamatayan:
Nguni't papayapain ng pantas.
^15 (GN)Nasa liwanag ng mukha ng hari ang buhay;
^(GO)At ang kaniyang lingap ay parang alapaap ng huling ulan.
^16 (GP)Pagkaigi nga na magtamo ng karunungan kay sa ginto!
Oo, magtamo ng kaunawaan ay maigi kay sa pumili ng pilak.
¹⁷ Ang maluwang na lansangan ng matuwid ay humiwalay sa kasamaan:
Siyang nagiingat ng kaniyang lakad ay nagiingat ng kaniyang kaluluwa.
¹⁸ Ang ^(GQ)kapalaluan ay nagpapauna sa kapahamakan,
At ang mapagmataas na diwa ay sa pagkabuwal.
^19 (GR)Maigi ang magkaroon ng mapagpakumbabang loob na kasama ng dukha,
Kay sa bumahagi ng samsam na kasama ng palalo.
²⁰ Siyang nagiingat sa salita ay makakasumpong ng mabuti:
^(GS)At ang nananalig sa Panginoon ay mapalad.
²¹ Ang pantas sa puso ay tatawaging mabait:
At ang katamisan sa mga labi ay nagdaragdag ng katututuhan.
²² Ang kaunawaan ay ^(GT)bukal ng buhay sa nagtatamo:
Nguni't ang saway ng mga mangmang ay siyang kanilang kamangmangan.
^23 (GU)Ang puso ng pantas ay nagtuturo sa kaniyang bibig,
At nagdaragdag ng katututuhan sa kaniyang mga labi.
²⁴ Mga maligayang salita ay parang ^(GV)pulot-pukyutan,
Matamis sa kaluluwa at kagalingan sa mga buto.
^25 (GW)May daan na tila matuwid sa tao,
Nguni't ang dulo niyaon ay mga daan ng kamatayan.
²⁶ Ang gana ng pagkain ng manggagawang tao ay nakagagaling sa kaniya;
Sapagka't kinasasabikan ng kaniyang bibig.
²⁷ Ang walang kabuluhang tao ay kumakatha ng kahirapan:
At sa kaniyang mga labi ay may ^(GX)masilakbong apoy.
²⁸ Ang magdarayang tao ay nagkakalat ng pagtatalo:
At ^(GY)ang mapaghatid-dumapit ay ^(GZ)naghihiwalay ng magkakaibigang matalik.
²⁹ Ang taong marahas ay dumadaya sa kaniyang kapuwa,
At pinapatnubayan niya siya sa daang hindi mabuti.
³⁰ Ikinikindat ang kaniyang mga mata, upang kumatha ng mga magdarayang bagay:
Siyang nangangagat labi ay nagpapangyari sa kasamaan.
³¹ Ang ulong may uban ay ^(HA)putong ng kaluwalhatian,
Masusumpungan sa daan ng katuwiran.
³² Siyang makupad sa pagkagalit ^(HB)ay maigi kay sa makapangyarihan;
At siyang nagpupuno sa kaniyang diwa ay maigi kay sa sumasakop ng isang bayan.
³³ Ginagawa ^(HC)ang pagsasapalaran sa kandungan;
Nguni't ang buong pasiya niyaon ay sa Panginoon.

17 Maigi ang ^(HD)isang tuyong subo at may katahimikan,
Kay sa bahay na may laging pistahan na may kaalitan.
² Ang lingkod na gumagawang may kapantasan ay nagpupuno sa anak na nakahihiya,
At siya'y makakabahagi sa mana ng magkakapatid.
^3 (HE)Ang dalisayan ay sa pilak, at ang hurno ay sa ginto:
Nguni't sinusubok ng Panginoon ang mga puso.
⁴ Ang manggagawa ng kasamaan ay nakikinig sa masasamang labi;
At ang sinungaling ay nakikinig sa masamang dila.
^5 (HF)Sinomang tumutuya sa dukha ay dumudusta sa May-lalang sa kaniya:
^(HG)At ang natutuwa sa kasakunaan ay walang pagsalang parurusahan.
⁶ Ang mga anak ng mga anak ay ^(HH)putong ng mga matatandang tao;
At ang kaluwalhatian ng mga anak ay ang kanilang mga magulang.
⁷ Ang marilag na pananalita ay hindi nagiging mabuti sa mangmang:
Lalo na ang magdarayang mga labi, sa isang pangulo.
⁸ Ang suhol ay parang mahalagang bato sa mga mata ng nagtatamo:
Saan man pumihit ay gumiginhawa.
⁹ Ang nagtatakip ng pagsalangsang ay humahanap ng pagibig:
Nguni't ang nagdadadaldal tungkol sa anoman ay naghihiwalay ng magkakaibigang matalik.
¹⁰ Ang saway ay nanasok na taimtim sa isang naguunawa,
Kay sa isang daang hampas sa mangmang.
¹¹ Ang hinahanap lamang ng masamang tao ay panghihimagsik;
Kaya't isang mabagsik na sugo ay susuguin laban sa kaniya.
¹² Masalubong ang tao ng oso na nanakawan ng kaniyang mga anak,
^(HI)Maigi kay sa mangmang sa kaniyang kamangmangan.
^13 (HJ)Sinomang gumaganti ng kasamaan sa mabuti,
Kasamaan ay hindi hihiwalay sa kaniyang bahay.
¹⁴ Ang pasimula ng pagkakaalit ay gaya ng pagbuga ng tubig:
^(HK)Kaya't iwan ninyo ang pagtatalo, bago maginit sa pagkakaalit.
^15 (HL)Siya na umaaring ganap sa masama, at siya na nagpaparusa sa matuwid,
Kapuwa sila kasuklamsuklam sa Panginoon.
¹⁶ Bakit may halaga sa kamay ng mangmang upang ibili ng karunungan,
Gayong wala siyang pagkaunawa?
¹⁷ Ang kaibigan ay umiibig ^(HM)sa lahat ng panahon,
At ang kapatid ay ipinanganak na ukol sa kasakunaan.
^18 (HN)Ang taong walang unawa ay nakikikamay,
At nagiging mananagot sa harapan ng kaniyang kapuwa.
¹⁹ Ang umiibig sa pagsalangsang ay umiibig sa pagkakaalit:
^(HO)Ang nagtataas ng kaniyang pintuan ay humahanap ng kapahamakan.
²⁰ Siyang may magdarayang puso ay hindi nakakasumpong ng mabuti:
At ^(HP)siyang may suwail na dila ay nahuhulog sa karalitaan.
^21 (HQ)Ang nanganganak ng mangmang ay sa kaniyang kapanglawan:
At ang ama ng mangmang ay walang kagalakan.
^22 (HR)Ang masayang puso ay mabuting kagamutan:
Nguni't ang bagbag na diwa ay tumutuyo ng mga buto.
²³ Ang masama ay tumatanggap ng suhol mula sa ^(HS)sinapupunan,
^(HT)Upang ipahamak ang daan ng kahatulan.
²⁴ Karunungan ay ^(HU)nasa harap ng mukha ng naguunawa:
Nguni't ang mga mata ng mangmang ay nasa mga wakas ng lupa.
^25 (HV)Ang mangmang na anak ay hirap sa kaniyang ama,
At kapaitan sa nanganak sa kaniya.
²⁶ Parusahan naman ang matuwid ay hindi mabuti,
Ni saktan man ang mahal na tao dahil sa kanilang katuwiran.
^27 (HW)Siyang nagtitipid ng kaniyang mga salita ay may kaalaman:
At siyang may diwang malamig ay taong naguunawa.
^28 (HX)Ang mangmang man, pagka siya'y tumatahimik, ay nabibilang na pantas:
Pagka kaniyang tinitikom ang kaniyang mga labi, ay inaari siyang mabait.

18 Ang humihiwalay ay humahanap ng sarili niyang nasa,
At nakikipagtalo laban sa lahat na magaling na karunungan.
² Ang mangmang ay walang kaluguran sa paguunawa,
Kundi maihayag lamang ^(HY)ang kaniyang puso.
³ Pagka ang masama ay dumarating, dumarating din naman ang paghamak,
At kasama ng kutya ang pagkaduwahagi.
⁴ Ang mga salita ng bibig ng tao ay parang malalim na tubig; Ang bukal ng karunungan ay parang umaagos na batis.
^5 (HZ)Igalang ang pagkatao ng masama ay hindi mabuti,
Ni iligaw man ang matuwid sa kahatulan.
⁶ Ang mga labi ng mangmang ay nanasok sa pagkakaalit,
At tinatawag ng kaniyang bibig ang mga hampas.
^7 (IA)Ang bibig ng mangmang ay kaniyang kapahamakan,
At ang kaniyang mga labi ay silo ng kaniyang kaluluwa.
⁸ Ang mga salita ng mga mapaghatid-dumapit ay parang mga masarap na subo,
At nagsisibaba sa pinakaloob ng tiyan.
⁹ Siya mang walang bahala sa kaniyang gawain
Ay ^(IB)kapatid siya ng maninira.
¹⁰ Ang pangalan ng Panginoon ay matibay na ^(IC)moog:
Tinatakbuhan ng matuwid at naliligtas.
^11 (ID)Ang yaman ng mayamang tao ay ang kaniyang matibay na bayan,
At gaya ng matayog na kuta sa kaniyang sariling isip,
^12 (IE)Bago ang pagkapahamak ay pagmamalaki ng puso ng tao,
At bago ang karangalan ang pagpapakumbaba.
¹³ Ang sumasagot ^(IF)bago makinig,
Ay kamangmangan at kahihiyan sa kaniya.
¹⁴ Aalalayan ng diwa ng tao ang kaniyang sakit;
Nguni't ^(IG)ang bagbag na diwa sinong nakapagdadala?
¹⁵ Ang puso ng mabait ay nagtatamo ng kaalaman;
At ang pakinig ng pantas ay humahanap ng kaalaman.
^16 (IH)Ang kaloob ng tao ay nagbubukas ng daan sa kaniya,
At dinadala siya sa harap ng mga dakilang tao.
¹⁷ Ang nakikipaglaban ng kaniyang usap na una ay tila ganap;
Nguni't dumarating ang kaniyang kapuwa at sinisiyasat siya.
¹⁸ Ang pagsasapalaran ay nagpapatigil ng mga pagtatalo,
At naghihiwalay sa gitna ng mga makapangyarihan.
¹⁹ Ang kapatid na nasaktan sa kalooban ay mahirap mabawi kay sa matibay na bayan:
At ang gayong mga pagtatalo ay parang mga halang ng isang kastilyo.
²⁰ Ang tiyan ng tao ay mabubusog ^(II)ng bunga ng kaniyang bibig;
Sa bunga ng kaniyang mga labi ay masisiyahan siya.
^21 (IJ)Kamatayan at buhay ay nasa kapangyarihan ng dila;
At ang nagsisiibig sa kaniya ay magsisikain ng kaniyang bunga.
^22 (IK)Sinomang lalaking nakakasumpong ng asawa ay nakasumpong ng mabuting bagay,
At nagtatamo ng lingap ng Panginoon.
²³ Ang dukha ay gumagamit ng mga pamanhik:
Nguni't ang mayaman ay sumasagot ^(IL)na may kagilasan.
²⁴ Ang nagpaparami ng mga kaibigan ay sa kaniyang sariling kapahamakan:
Nguni't may kaibigan na mahigit kay sa isang kapatid.

19 Maigi ^(IM)ang dukha na lumalakad sa kaniyang pagtatapat
Kay sa suwail sa kaniyang mga labi at mangmang.
² Gayon din ang kaluluwa na walang kaalaman ay hindi mabuti;
At siyang nagmamadali ng kaniyang mga paa ay nagkakasala.
³ Ang kamangmangan ng tao ay sumisira ng kaniyang lakad;
At ang kaniyang puso ay nagagalit ^(IN)laban sa Panginoon.
^4 (IO)Ang kayamanan ay nagdadagdag ng maraming kaibigan:
Nguni't ang dukha ay hiwalay sa kaniyang kaibigan.
^5 (IP)Ang sinungaling na saksi ay walang pagsalang parurusahan;
At ang nagsasalita ng mga kasinungalingan ay hindi makatatahan.
^6 (IQ)Marami ang mamamanhik ng lingap sa magandang-loob:
At ^(IR)bawa't tao ay kaibigan ng nagbibigay ng mga kaloob.
⁷ Ipinagtatanim siya ng ^(IS)lahat ng kapatid ng dukha:
Gaano pa nga kaya ang ilalayo sa kaniya ng kaniyang mga kaibigan!
Kaniyang hinahabol sila ng mga salita, nguni't wala na sila.
⁸ Siyang nagiimpok ng karunungan ay umiibig sa kaniyang sariling kaluluwa:
Siyang nagiingat ng pagunawa ay makakasumpong ng mabuti.
⁹ Ang sinungaling na saksi ay walang pagsalang parurusahan;
At ang nagbabadya ng mga kasinungalingan ay mamamatay.
¹⁰ Maayos na pamumuhay ay hindi magaling sa mangmang;
Lalo na ^(IT)sa alipin na magpuno sa mga pangulo.
^11 (IU)Ang bait ng tao ay nagpapakupad sa galit.
At kaniyang kaluwalhatian na paraanin ang pagsalangsang.
¹² Ang poot ng hari ay parang ungal ng leon;
Nguni't ang kaniyang lingap ay ^(IV)parang hamog sa damo.
¹³ Ang mangmang na anak ay kapanglawan ng kaniyang ama:
^(IW)At ang mga pakikipagtalo ng asawa ay walang likat na tulo.
¹⁴ Bahay at mga kayamanan ay minamana sa mga magulang:
^(IX)Nguni't ang mabait na asawa ay galing sa Panginoon.
^15 (IY)Katamaran ay nagbabaon sa mahimbing na pagkakatulog;
At ang tamad na kaluluwa ay ^(IZ)magugutom.
¹⁶ Ang nagiingat ^(JA)ng utos ay nagiingat ng kaniyang kaluluwa:
Nguni't ang walang babala sa kaniyang mga lakad ay mamamatay.
¹⁷ Ang naaawa sa dukha ay nagpapautang sa ^(JB)Panginoon,
At ang kaniyang mabuting gawa ay babayaran sa kaniya uli.
^18 (JC)Parusahan mo ang iyong anak, dangang may pagasa;
At huwag mong ilagak ang iyong puso sa kaniyang ikapapahamak.
¹⁹ Ang taong may malaking poot ay magtataglay ng parusa:
Sapagka't kung iyong iligtas iyong marapat na gawin uli.
²⁰ Makinig ka ng payo, at tumanggap ka ng turo,
Upang ikaw ay maging pantas ^(JD)sa iyong huling wakas.
^21 (JE)May maraming katha sa puso ng tao;
Nguni't ang payo ng Panginoon, ay siyang tatayo.
²² Yaong nakagagawa sa isang tao upang siya'y maging kanaisnais ay ang kaniyang kagandahang-loob:
At ang isang dukha ay maigi kay sa isang sinungaling.
²³ Ang pagkatakot sa Panginoon ay ^(JF)patungo sa kabuhayan;
At ang nagtatangkilik noon ay tatahang may kasiyahan:
Hindi siya dadalawin ng kasamaan.
²⁴ Idinadampot ^(JG)ng tamad ang kaniyang kamay sa pinggan,
At hindi na magsusubo pa sa kaniyang bibig uli.
²⁵ Iyong saktan ang manglilibak, at ang musmos ay magaaral ng kabaitan:
At iyong sawayin ang naguunawa, at siya'y makakaunawa ng kaalaman.
²⁶ Ang sumasamsam sa kaniyang ama, at nagpapalayas sa kaniyang ina,
^(JH)Ay anak na nakakahiya at nagdadala ng kakutyaan.
²⁷ Magtigil ka, anak ko, sa pakikinig ng aral
Na nagliligaw lamang mula sa mga salita ng kaalaman.
²⁸ Ang walang kabuluhang saksi ay lumilibak sa kahatulan:
At ^(JI)ang bibig ng masama ay lumalamon ng kasamaan.
²⁹ Ang mga kahatulan ay nahahanda sa mga manglilibak,
^(JJ)At ang mga hampas ay sa mga likod ng mga mangmang.

20 Ang ^(JK)alak ay manunuya, ang matapang na alak ay manggugulo;
At sinomang napaliligaw sa kaniya ay hindi pantas.
² Ang kakilabutan ng hari ay ^(JL)parang ungal ng leon:
Ang namumungkahi sa kaniya sa galit ay nagkakasala laban sa kaniyang sariling buhay.
^3 (JM)Karangalan sa tao ang magingat sa pakikipagkaalit:
Nguni't bawa't mangmang ay magiging palaaway.
^4 (JN)Ang tamad ay hindi magaararo dahil sa tagginaw;
Kaya't siya'y magpapalimos sa pagaani, ^(JO)at wala anoman.
⁵ Payo sa puso ng tao ay ^(JP)parang malalim na tubig;
Nguni't iibigin ng taong naguunawa.
⁶ Maraming tao ay magtatanyag bawa't isa ng kaniyang sariling kagandahang-loob:
Nguni't sinong makakasumpong sa taong tapat?
⁷ Ang ganap na tao na lumalakad sa kaniyang pagtatapat,
Mapapalad ang ^(JQ)kaniyang mga anak na susunod sa kaniya.
^8 (JR)Ang hari na nauupo sa luklukan ng kahatulan
Pinananabog ng kaniyang mga mata ang lahat na kasamaan.
^9 (JS)Sinong makapagsasabi, Nilinis ko ang aking puso,
Ako'y dalisay sa aking kasalanan?
¹⁰ Mga iba't ibang panimbang, at mga iba't ibang takalan,
Kapuwa mga karumaldumal sa Panginoon.
¹¹ Ang bata man ay nagpapakilala sa kaniyang mga gawa,
Kung ang kaniyang gawa ay magiging malinis, at kung magiging matuwid.
¹² Ang nakikinig na tainga, at ang nakakakitang mata,
Kapuwa ginawa ng Panginoon.
¹³ Huwag mong ibigin ang pagtulog, baka ka madukha;
Idilat mo ang iyong mga mata, at mabubusog ka ng tinapay.
¹⁴ Walang halaga, walang halaga, sabi ng mamimili:
Nguni't pagka nakalayo siya, naghahambog nga.
¹⁵ May ginto, at saganang mga rubi:
Nguni't ^(JT)ang mga labi ng kaalaman ay mahalagang hiyas.
^16 (JU)Kunin mo ang kaniyang suot na nananagot sa di kilala;
At tanggapan mo ng sanla ang nananagot sa mga di kilala.
¹⁷ Tinapay ng kasinungalingan ay matamis sa tao:
Nguni't pagkatapos ay mabubusog ang kaniyang bibig ng batong lapok.
^18 (JV)Bawa't panukala ay natatatag sa pamamagitan ng payo:
At sa pamamagitan ng pantas na pamamatnubay ay ^(JW)makikipagdigma ka.
^19 (JX)Ang yumayaong mapaghatid-dumapit ay naghahayag ng mga lihim:
Kaya't huwag kang makisalamuha sa kaniya na nagbubukang maluwang ng kaniyang mga labi.
²⁰ Siyang sumusumpa sa kaniyang ama o sa kaniyang ina,
Ang kaniyang ilawan ay ^(JY)papatayin sa salimuot na kadiliman.
^21 (JZ)Ang mana ay matatamong madali sa pasimula;
^(KA)Nguni't ang wakas niyao'y hindi pagpapalain.